زهرا رجایی

بسیاری از دانشمندان برای سازمان ها نوعی قابلیت و توانایی به نام هوش سازمانی قائل هستند که ترکیبی از هوش انسانی و هوش ماشینی است. رهبری تحول آفرین اساس و شالوده ای برای موفقیت سازمانی است که دسترسی به اهداف بالاتری را برای نظام سازمانی میسر می سازد. رهبران تحول آفرین، اثربخشی را به کارایی ترجیح می دهند و سعی می کنند با توجه به روحیات خود و کارکنان، از منابع انسانی سازمان بهره مند شوند. در جامعه ی آماری شامل کلیه کارکنان کمیته امداد امام خمینی بیرجند بوده که در فروردین و اردیبهشت93 بین آنها پرسش نامه توزیع شده است و پرسش نامه های دریافت شده، به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. لذا نمونه آماری در قلمرو زمانی تحقیق 72 نفر بوده است. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسش نامه ی هوش سازمانی آلبرخت (آلبرشت) و پرسش نامه سبک رهبری چند عاملی باس و آلیو استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که هوش سازمانی بر رهبری تحول آفرین تأثیر مثبت دارد. همچنین تمام شاخص های مدل اندازه گیری و مسیرهای متناظر سؤالات تحقیق نیز مورد تائید قرار گرفت.

در سال های اخیر، پیچیدگی های محیطی، افزایش انتظارات شهروندان و محدودیت منابع از یک سو و پیشرفت های فناورانه از سوی دیگر فشار مضاعفی بر سازمان های دولتی برای بهبود عملکرد با رویکرد حکمرانی الکترونیک ایجاد کرده است؛ لذا هدف اصلی این پژوهش طراحی الگوی مدیریت عملکرد سازمانی در بخش دولتی با رویکرد حکمرانی الکترونیک است. پژوهش حاضر، از نظر هدف، بنیادی و از نوع تحقیقات پیمایشی است و در آن از نظریه ی داده بنیاد استفاده شده است. برای نظریه پردازی و شناسایی مضامین مدل از تئوری زمینه ای مبنی بر رهیافت نظام مند استراوس و کوربین (1997) استفاده شده است. جامعه ی آماری را، در این بخش از پژوهش، خبرگان دانشگاهی دارای تحصیلات مدیریتی و متخصصان حوزه ی مدیریت و فناوری اطلاعات، به خصوص مدیریت منابع انسانی و مدیریت رفتار سازمانی، و کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی تشکیل می دهند. در مجموع مصاحبه شوندگان  %57 شاغل استان خراسان جنوبی و 7% شاغل استان خراسان شمالی بوده اند. برای تعیین این گروه از افراد از روش های نمونه گیری هدفمند استفاده شده است که با 24 مصاحبه، اشباع نظری و کفایت محتوایی حاصل شد. پس از استخراج مفاهیم اولیه و کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مفاهیم با نسخه ی ۲۱ نرم افزار مکس کیودا استخراج شدند. روایی مدل با استفاده از معیارهای گوبا و لینکلن (1985) مورد بررسی قرار گرفت و تأیید شد. پایایی مدل با استفاده از نرم افزار مکس کیودا انجام گرفت و مقدار ضریب کاپا برابر 74/0 بوده که بیشتر بودن از 61/0 نشان دهنده ی پایایی مناسب مدل است؛ براساس نتایج حاصل از تحلیل کیفی، عوامل موثر بر مدیریت عملکرد سازمانی در قالب شش مؤلفه ی پدیده محوری، عوامل زمینه ای، عوامل علی، عوامل مداخله گر، راهبرد و پیامدها تقسیم گردید. شبکه سازی سازمان ها، شفافیت و پاسخگویی، پایداری و بهینه سازی مدیریت منابع، رهبری و مدیریت هوشمند از مهم ترین اجزای مولفه محوری بوده است. عوامل زمینه ای شامل سیاست گذاری و قوانین، پشتیبانی از مطالعات و تحقیقات، فرهنگ سازی و زیرساخت حکمرانی الکترونیک بوده است. عوامل علّی شامل مدیریت دانش و مدیریت تغییرات؛ و عوامل مداخله گر شامل پویایی های اقتصادی، به کارگیری منابع انسانی، مداخلات دولتی و سیاسی، جذب منابع مالی بوده است. رقابت پذیری، تدوین سند راهبردی، اتخاذ رویکرد فعالانه ی تعامل و مشارکت، فرهنگ سازی و توانمندسازی کارکنان از مهم ترین راهبردها بوده است و پیامدها شامل پیامدهای اجتماعی فرهنگی، سازمانی و اقتصادی بوده است. با توجه به اهمیت حکمرانی الکترونیک در بهبود مدیریت عملکرد، این موضوع باید در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها مورد توجه مدیران دستگاه های اجرایی قرار گیرد. در اجرای بهینه ی الگوی مدیریت عملکرد در سازمان های دولتی لازم است نسبت به  بازنگری در سیاست ها و قوانین فضای مجازی، به روزرسانی سیستم مدیریت دانش، پایش مستمر عملکرد، رعایت قوانین و عدالت محوری در انجام امور، بهینه سازی مدیریت منابع، آموزش و توانمندسازی کارکنان و مدیران، برقراری نظام مشوق ها، تدوین و پیاده سازی برنامه های بلندمدت و عملیاتی، فرهنگ سازی و استفاده از ظرفیت جامعه ی مدنی اقدام نمایند.

هدف: با توجه به تغییرات سریع و گسترده در محیط دانشگاهی دنیای امروز، دانشگاه ها تحت فشار بیشتری برای پاسخگویی و شفافیت و انجام ارزیابی های کیفی و تضمین کیفیت بوده و حکمرانی دانشگاهی با مزایایی مانند انعطاف در تأمین منابع مالی و کیفیت بالای آموزش و پژوهش و جذب نخبگان می توانند موتور توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه باشد. از این رو در این تحقیق به واکاوی مضامین حکمرانی دانشگاهی پرداخته شده است.روش پژوهش: تحقیق حاضر «پژوهشی کیفی و کاربردی» است که از روش «تحلیل محتوا» با بهره گیری از نرم افزار مکس کیو دی ای انجام شده است.یافته ها: نتایج تحقیق استخراج بیش از ۱۵۰ کد اولیه حکمرانی دانشگاهی بود که در ۲۶ مضمون فرعی طبقه-بندی شدند. از این تعداد ۶ مضمون مربوط به بسترهای بایسته های یا پیش ران های حکمرانی دانشگاهی؛ ۱۲ مضمون مربوط به حکمرانی دانشگاهی؛ ۸ مضمون مربوط به پیامدهای حکمرانی دانشگاهی بودند.نتیجه گیری: دانشگاه ها باید با سازوکار های ارزیابی و نظارت بر عملکرد فرآیندهای تصمیم گیری را شفاف و پاسخگو کرده و با جذب منابع مالی باعث استقلال بیشتر و مشارکت تمامی ذینفعان (دانشجویان، اساتید، کارکنان و جامعه) را فراهم کنند. ایجاد ساختارهای رسمی مانند شوراها، حاکمیت قانون،توزیع عادلانه امکانات و برابری و توازن، تعادل و ظرفیت سازی با ارتقای کیفیت آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه هابه تحقق حکمرانی دانشگاهی کمک می کند. استفاده از فناوری اطلاعات و سیستم های دیجیتال و سکوهای برخط و پیشران ها در این راستا، پیامدها از جمله افزایش عدالت و دسترسی برابر به منابع اطلاعاتی و مشارکت در فرآیندهای آموزشی و اجرایی دانشگاه را بهبود می بخشد.

سازمان های امروزی برای رهایی و غلبه بر تغییرات و چالش هایی محیطی نیازمند توانایی جهش سازمانی هستند که از طریق هفت مهارت کوانتومی (دیدن کوانتومی، تفکر کوانتومی، احساس کوانتومی، دانش کوانتومی، عمل کوانتومی، وجود کوانتومی و اعتماد کوانتومی) محقق می شود. از آنجا که فرهنگ سازمانی به منزله موتور و نیروی محرکه ای است که از نوع خاصی از فعالیت و مهارت های کارکنان حمایت می کند. برای ترویج و حمایت از این مهارت ها باید فرهنگ سازمانی متناسب با آن شناسایی و تدوین گردد. پژوهش حاضر از نظر هدف توسعه ای و رویکرد پژوهش بر مبنای پارادایم پراگماتیسم است. نظر به اینکه طراحی مدل های پیچیده، مانند مدل فرهنگ جهش سازمانی، نیازمند درک عمیق از بافت فرهنگی و سازمانی است از روش کیفی و استراتژی روایت پژوهی استفاده شده است. 47 روایت با روش نمونه گیری هدفمند تدوین شد. برای جمع آوری داده ها از روش مصاحبه نیمه ساختارمند استفاده شد. داده ها در نرم افزار maxqd کدگذاری گردید. نتایج حاصل نشان داد پنج خرده فرهنگ شامل: 1- فرهنگ رصد و پایش تعالی هنده عملکرد در پرتو دیدن کوانتومی 2- فرهنگ تدبیر اندیشی آینده کاوانه در راستای تفکر کوانتومی 3- فرهنگ خود تعالی و خود ارتقابخشی (خود آفرینی) در امتداد دانش و احساس کوانتومی 4- فرهنگ شایسته سالاری و به گزینی در پرتو عمل کوانتومی 5- فرهنگ وفاق و خوش زیستی در سایه وجود و اعتماد کوانتومی، از جهش سازمانی حمایت می کند. برای تقویت فرهنگ سازنده جهش سازمانی باید به این پنج خرده فرهنگ تقویت گردد.

عملکرد سازمان دامپزشکی، به دلیل ارتباط آن با تضمین سلامت فرآورده های جانوری، دامپروری و توانمند کردن نظام سلامت کشور در تحقق اهداف توسعه پایدار نقشی حیاتی دارد که وجود تحریمهای اقتصادی و شیوع بعضی بیماریهای دامی بر اهمیت مضاعف عملکرد سازمان دامپزشکی افزوده است . در این راستا از عوامل موثر بر عملکرد سازمان دامپزشکی، اکتشاف و بهره گیری از تجربیات پیشین و انباشت و نفوذ دانشِ روز در لایه های مختلف سازمان با توجه به وجود نیروی انسانی متخصص و ماهر است همچنین دوسوتوانی افراد مفهوم جدیدی در مدیریت است که با عملکرد سازمانی ارتباط دارد. از این رو در این پژوهش نقش دو سوتوانی افراد در عملکرد سازمانی با میانجی انباشت دانش بررسی شده است. جامعه آماری پژوهش کارکنان دامپزشکی استان خراسان جنوبی (190نفر) و نمونه پژوهش بر اساس جدول مورگان 125 نفر با انتخاب تصادفی می باشد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه بر گرفته از پرسشنامه شلنباخر و هایدنریخ (۲۰۲۰)، و شاخص های اختصاصی مستند ارزیابی عملکرد سازمان دامپزشکی استفاده شده است. تحلیل داده ها با شاخص های توصیفی و مدل سازی معادلات ساختاری با کمک نرم افزار SPSS و PLS انجام شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد دوسوتوانی افرد بر انباشت دانش(با ضریب مسیر 0.369)، انباشت دانش بر عملکرد کلی سازمان(با ضریب مسیر 0.589)، دوسوتوانی بر عملکرد کلی سازمان(با ضریب مسیر 0.209)تأثیر معناداری دارد و متغیر انباشت دانش نقش واسطه ای را در تاثیر گذاری دوسوتوانی بر عملکرد کلی سازمان دامپزشکی ایفا می نماید. لذا به منظور ارتقای عملکرد سازمانی، توجه ویژه به دوسوتوانی افراد و اکتشاف و بهره برداری از آن پیشنهاد می شود.

با توجه به اهمیت مؤلفه های حکمرانی خوب در بخش بهداشت و درمان، هدف از پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های حکمرانی خوب در دانشگاه علوم پزشکی خراسان رضوی از دیدگاه خبرگان می باشد. پژوهش حاضر برحسب هدف در حیطه پژوهش های کاربردی و از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات در حیطه پژوهش های کمی و پیمایشی قرار می گیرد. در این پژوهش ابتدا شاخص های حکمرانی خوب بانک جهانی یعنی شفافیت، پاسخگویی، کنترل فساد، مشارکت، کیفیت مقررات و اثربخشی نقش ها و وظایف استخراج شد. همچنین از شاخص های پرسشنامه مرادیان و همکاران (۱۳۹۲)، شاخص های برنامه وزیر پیشنهادی برای ارائه به مجلس (1397) و سند ملی بخش بهداشت و درمان در برنامه چهارم توسعه در این زمینه نیز استفاده شد. داده های موردنیاز پژوهش از طریق پرسشنامه که بین ۱۵ خبره توزیع گردیده بود، جمع آوری شد. در نهایت برای انجام تحلیل ها از روش تحلیل شبکه ای ANP و بهره گیری از روش دیمتل و نرم افزار سوپردیسیژن جهت تعیین وزن، اهمیت عوامل، اولویت بندی شاخص ها و تأثیرگذاری و تأثیرپذیری شاخص ها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه شفافیت با وزن 312/0 رتبه اول، پاسخگویی با وزن 189/0 رتبه دوم و کنترل فساد با وزن 172/0 رتبه سوم را در میان مؤلفه های حکمرانی خوب در بخش بهداشت و درمان کسب کرده اند. همچنین مؤلفه های شفافیت، پاسخگویی، کیفیت مقررات و کنترل فساد تأثیرگذاری آن ها از تأثیرپذیری آن ها بیشتر است. شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های حکمرانی خوب و به کارگیری آن ها در سطح بهداشت و درمان، می تواند در جهت تحقق عدالت اجتماعی و ایجاد فرصت های برابر و ارتقای سطح شاخص هایی از قبیل سلامت، به دولت ها کمک نماید.

کیفیت عملیات مدیریت بحران با توجه به نوع بحران ها و همچنین با عنایت به نقش مهم شهرداری ها در این زمینه، نیازمند اقداماتی هستند که ضمن انجام آن خسارات ناشی از بحران را به حداقل برسانند و مانع وقوع اتفاقات ثانویه گردند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شایستگی های مدیران و توانمندسازی توسط مدیران بر کیفیت عملیات مدیریت بحران انجام شده است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، از نوع کاربردی و از لحاظ روش مورد استفاده، از نوع توصیفی - پیمایشی می باشد. جامعه آماری پژوهش را مدیران شهرداری استان خراسان جنوبی تشکیل داده است که از این بین، 150 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد توانمندسازی توسط مدیران بر اساس مدل کاندو و همکاران (2019)، پرسشنامه استاندارد شایستگی های مدیران بر اساس مدل میکوسوآ و کوپیکو (2016) و پرسشنامه مدیریت بحران بر اساس مدل بهادری (2019) می باشد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزارهای AMOS و SPSS انجام شد. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که در سطح اطمینان 95 درصد، شایستگی های مدیران بر توانمندسازی توسط مدیران و کیفیت عملیات مدیریت بحران تأثیری مثبت و معنی داری دارد؛ اما مهارت های مدیریتی، اجتماعی و عملکردی بر کیفیت عملیات مدیریت بحران شهرداری تأثیر مثبت و معنی داری ندارد ولی بر توانمندسازی توسط مدیران تأثیر مثبت و معنی داری دارد. بنابراین شهرداری ها می توانند در طراحی برنامه ها، به جهت ارتقای کیفیت عملیات مدیریت بحران، بر شاخص ها و مؤلفه های شایستگی های مدیران و توانمندسازی توسط مدیران تاکید کرده و آن ها را در دستور کار خود قرار دهند.

این مقاله کتاب گفتمان چپ در ایران را به شیوه ی انتقادی مورد تحلیل قرار می دهد، کتاب چهار فصل دارد که براساس تقدم، تأخر رویدادها و سلسله ای از روابط علت و معلولی چنین فصل بندی شده است: 1 بسترهای گفتمان چپ 2 نفوذ اندیشه های سوسیالیستی 3 برآمدن کمونیسم در ایران 4 ارانی و فصل جدید گفتمان چپ. این مقاله مفصل بندی گفتمان چپ در ایران را به اعتبار میزان به کارگیری عناصر گفتمانی در تحلیل تاریخ اجتماعی ایران معاصر مورد خوانش قرار داده و با طرح چهار پرسش شباهت ها و تفاوت های روش شناختی این کتاب را با انواع تاریخ نگاری های، مدرن، اجتماعی، سیاسی و تحلیل گفتمان می سنجد. نتیجه آن که تشتت روش شناختی کتاب انسجام متدولوژیک کتاب را تحت تأثیر قرار داده به طوری که متن کار گاهی از جنس تاریخ نگاری سنتی و گاهی مدرن است و با وجود آن که عنوان کتاب توقع مواجهه با یک پژوهش انتقادیِ گفتمانی را ایجاد می کند؛ گاه به تاریخ اجتماعی و گاه به تاریخ سیاسی پهلو می زند.

هدف از انجام این پژوهش، بررسی و سنجش اثر میانجی گری متغیر جو مسموم سازمانی در رابطه بین متغیرهای سبک رهبری زهرآگین و فلات زدگی شغلی بر ترومای سازمانی است. این پژوهش از نظر روش استفاده شده در زمره پژوهش های توصیفی-پیمایشی قرار گرفته و از نظر هدف انجام پژوهش، جزو پژوهش های کاربردی است. حجم نمونه آماری به تعداد 169 نفر از جامعه کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان خراسان جنوبی می باشد که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. برای گردآوری داده های موردنیاز پژوهش، پرسشنامه ای براساس چهار پرسشنامه استاندارد کورنر (2014)، وووین و هورمن (2015)، حکاک و همکاران (2015) و ماکسول (2015) طراحی شده است. روایی و پایایی پرسشنامه با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی و آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. همچنین از روش مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل جهت آزمون فرضیه های تحقیق استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای سبک رهبری زهرآگین و فلات زدگی شغلی بر متغیرهای جو مسموم سازمانی و ترومای سازمانی در سازمان تامین اجتماعی استان خراسان جنوبی، تاثیر معناداری دارند. همچنین نقش میانجی گری متغیر جو مسموم سازمانی در رابطه بین سبک رهبری زهرآگین و فلات زدگی شغلی با ترومای سازمانی مورد تایید قرار گرفت.