محیط زیست شهری

یکی از نیازهای مهم کشورها در فرایند حمل و نقل، ایجاد سیستم حمل و نقل پایدار، کامل، منظم می باشد که در این میان نقش عامل زیست محیطی، بنا به عدم منفعت های سوداگرانه کمتر مورد توجه بوده است. از طرفی حمل و نقل پایدار در پی یافتن کاراترین راه برای هرگونه جابجایی است که با بهینه سازی انرژی همراه بوده و بر آن است تا از آثار سوء زیست محیطی بکاهد. هدف از این پژوهش نیز سنجش شاخص های حمل ونقل پایدار در شهر ساری با تاکید بر محیط زیست است. روش پژوهش از حیث هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش حاضر به تعداد 170 نفر از کارشناسان برنامه ریزی شهری، حمل ونقل و محیط زیست در شهر ساری بوده که حجم نمونه به صورت گلوله برفی هدفمند از میان جامعه آماری انتخاب شده و پرسشنامه میان حجم نمونه به تعداد 50 نفر توزیع شد. اطلاعات از طریق ابزار مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه جمع آوری شده و برای تجزیه و تحلیل از تکنیک های کمی و کیفی در نرم افزار SPSS همانند آزمون تی تک نمونه ای، آزمون همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی استفاده شده است و نتایج آن به صورت کمی و کیفی ارائه گردیده است. پس از شاخص سازی، این شاخص ها با استفاده از تحلیل عاملی مورد ارزیابی و اولویت بندی قرار گرفت و هر کدام از آنها تحلیل شده اند. در نهایت نیز مشخص شد که جهت ایجاد پایداری در حمل ونقل شهر ساری لازم است توجه مسئولین (در مقیاس های کلان و محلی و شهری) به تهیه طرح هایی که هم راستا با حمل ونقل پایدار باشد و اثر تخریبی توسعه حمل ونقل با ایجاد فضای سبز جدید در شهر ساری متعادل-سازی گردد.

شهرها نیز به عنوان مراکز جذب جمعیت با مسائل و مشکلات متعدد و مختلف زیست محیطی مانند آلودگی هوا، صدا، تولید زباله، آلودگی آب ها و... روبرو هستند که این امر خود منجر به افزایش شدت فشارهای وارده بر محیط زیست و درنتیجه بروز انواع آلودگی های زیست محیطی شده است. در حالی که امروزه صنعت گردشگری، جایگاه خاصی در اقتصاد کشورها پیدا کرده است و در ارتقای ساختار اقتصادی اجتماعی و فرهنگی کشورها، به خصوص در کشورهای رو به توسعه، نقش فعال و مؤثری ایفا می کند. در این پژوهش حاضر با هدف تحلیل واکاوی اثرگداری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زیست شهری (مطالعه موردی: شهر اردبیل) می باشد. این پژوهش ازنظر نوع کاربردی و ازنظر ماهیت انجام، توصیفی – تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای - میدانی و. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده های spas با آزمون تی تک نمونه ای و از روش های آماری استنباطی استفاده شده است. یافته های تحقیق با استفاده از آزمون حاکی از آن است. که آزمون تی تک نمونه ای با درجه آزادی 353 و سطح معناداری در مقایسه با سطح معناداری 05/0 پایین است. و در شاخص های اقتصادی و جهت سرمایه گذاری ها ، نگرش مردم نسبت به گردشگری، زیر ساختی-کالبدی و زیست محیطی، اضطراب ناشی از پاندمی کرونا اختلاف میانگین بدست آمده است بنابراین می توان گفت واکاوی اثرگذاری پاندمی کرونا بر صنعت گردشگری دراقتصاد شهری با رویکرد محیط زسست شهری در شهر اردبیل تاثیری بسیاری داشته است.

مشارکت شهروندی یکی از عوامل اساسی در موفقیت طرح های شهری است وسیله ای است برای دستیابی به اهداف توسعه انسانی و یک ارزش مستقل در توسعه جوامع شهری به حساب می آید. میزان مشارکت شهروندان بستگی به عوامل و متغیرهای گوناگونی ازجمله بنیان های اجتماعی، آگاهی شهروندی، رضایت شهروندان و ... دارد. بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی محرک های اثرگذار بر مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط زیست شهری در شهرکرد است. روش تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش شناسی توصیفی_تحلیلی است به نحوی که ابتدا با روش دلفی عوامل شناسایی و پس از اعتبار بخشی آن توسط کارشناسان در قالب پرسشنامه میک مک مورد ارزیابی قرارگرفته است و برای این کار از روش های اعتبارسنجی در تطبیق داده ها با رویکرد آینده پژوهی توسط خبرگان و کارشناسان شهری کمک گرفته است. یافته های تحقیق نشان می دهد که از بین شاخص های ۲۳ گانه، توجه به فرهنگ سازی و افزایش آگاهی شهروندان در حفظ محیط زیست (رضایت عمومی جامعه، افزایش آگاهی های عمومی، کاهش تضادهای بین رشد اقتصادی و امنیت زیست محیطی، انتشار فرهنگ حفظ محیط زیست و...) و توجه به موضوع مشورت و مشارکت شهروندان در حفظ محیط زیست (اطلاع رسانی به مردم، استقبال شهرداری از مشارکت، ارائه پیشنهادها و نظرات به مدیران شهری، مدنظر قرارداد افکار عمومی و...) به عنوان محرک کلیدی در اولویت قرار گرفت و پس از آن برخورداری از دانش محیط زیستی، اطلاع از مفهوم توسعه پایدار، حقوق محیط زیست، مکان یابی صنایع و استاندارهای زیست محیطی، افزایش آگاهی های محیط زیستی شهروندان از طریق رسانه ها (آگاهی از وظایف و حقوق خود در قبال محیط زیست، آگاهی از وظایف و حقوق محیط زیست، ارتقای کیفیت محیطی، تقویت اخلاق زیست محیطی و...) و توجه به موضوع حفاظت و استفاده پایدار از منابع در شهرها (کاهش مداخلات انسانی مخرب، حفظ منافع نسل های آینده، آسیب شناسی برنامه های توسعه و...) می تواند بستری مناسب برای ارتقای مشارکت شهروندان در حفاظت از محیط زیست شهری شهرکرد فراهم نماید.

بیان مسئله: در جهان امروز حق بهره مندی همگان از محیط زیست شهری سالم، صرف نظر از وضعیت اجتماعی-اقتصادی، یک الزام اخلاقی پررنگ است. تخریب محیط زیست اغلب به طور نامتناسبی بر جوامع به حاشیه رانده شده تأثیر گذاشته و سلامت و رفاه را تحت تأثیر قرار می دهد، ازاین رو مطالعه رابطه بین عدالت اجتماعی و کیفیت محیط زیستی برای پرداختن به چگونگی ارزیابی آن حائز اهمیت است. از طریق شناخت این ارتباط حصول اطمینان از مسیر صحیح توسعه شهری میسر شده و راه برای ایجاد سیاست ها و چارچوب های قانونی مؤثر برای رسیدگی به بی عدالتی های محیطی و اجتماعی هموار می گردد.هدف: این مقاله با هدف شناسایی و تحلیل روش ها، چالش ها، فرصت ها و مؤلفه های علمی در زمینه ارتباط بین عدالت اجتماعی و محیط زیست شهری، مقالات منتشرشده در نشریات علمی معتبر را موردمطالعه قرار می دهد تا به چگونگی رویکردهای ترکیبی، شاخص ها و تجلی عدالت اجتماعی و کیفیت محیط زیست شهری در شهرسازی پاسخ دهد.روش: در این پژوهش با جستجوی دو کلیدواژه اصلی "عدالت اجتماعی" و "کیفیت محیط زیست شهری" در پایگاه داده های علمی ساینس دایرکت ابتدا حدود 112000 مقاله، سپس با تدقیق جستجو در بخش عنوان حدود 5000 مقاله و پس ازآن با جستجوی ترکیبی کلیدواژه ها 58 مقاله کاملا مرتبط در بازه زمانی 1990 تا 2023 انتخاب شد که موردمطالعه قرار گرفتند.یافته ها: یافته ها نشان می دهند که مهم ترین مؤلفه های ارزیابی وقوع عدالت اجتماعی در محیط زیست شهری در پنج دسته قابل تعریف هستند: مؤلفه محیطی شامل سنجه های کلیدی کیفیت هوا، آسایش اقلیمی و فضای سبز؛ مؤلفه اجتماعی شامل سنجه های کلیدی جمعیت، تحصیلات و مشارکت عمومی که جنبه های انسانی و فرهنگی جامعه را اندازه گیری می کنند؛ مؤلفه اقتصادی شامل سنجه های کلیدی درآمد، هزینه ها و تولید ناخالص داخلی؛ مؤلفه بهداشت و سلامت شامل سنجه های کلیدی نرخ شیوع بیماری، مرگ ومیر و کیفیت زندگی؛ و مؤلفه حقوق شهروندی شامل سنجه های کلیدی سطوح آلایندگی، عوامل محیطی و خدمات محیط زیستی که توزیع فشارها و مزایای محیط زیستی را تحلیل می کنند.نتیجه گیری: تحلیل محتوای مقالات موردمطالعه نشان می دهد که تأثیر متغیرهای عدالت اجتماعی و کیفیت محیط زیست در شهرها در قالب اصطلاح محیط زیست شهری عادلانه، جریان جدیدی از پژوهش های مرتبط با مطالعات شهری را در برمی گیرد که از یک سو به ابعاد مختلف عدالت از جمله عدالت اجتماعی، عدالت فضایی، عدالت بین نسلی و عدالت بین گونه ای می پردازد و از سوی دیگر کیفیت محیط زیست و ابعاد شهری آن را در نظر دارد

این تحقیق با هدف بررسی نقش ارزش ها، ریشه های فرهنگی و دانش محلی در طراحی منظر شهر سورمق در استان فارس انجام شده است. پژوهش با رویکردی میان رشته ای و اتکا بر نظریه برنامه ریزی ارتباطی، گفتگو و نظریه انتخاب دیویدف و راینر به عنوان چهارچوب نظری اصلی، به دنبال ارائه راهبردها و راه حل هایی برای بازسازی و تقویت ارتباط نسل های جدید با طبیعت و حفظ هویت و فرهنگ محلی است. روش شناسی این تحقیق از نوع کیفی و تفسیری و مبتنی بر برگزاری نشست های گفتگومحور و صمیمانه با ساکنان بومی، به ویژه کهنسالان، جهت استخراج ارزش ها، تجارب و الگوهای بومی مدیریت منابع بوده است. یافته ها شامل راهبردهایی مانند: مشارکت مردم محلی، توجه به حواس چندگانه در طراحی، پرهیز از الگوبرداری غربی و برنامه های آموزشی جامع می باشد. همچنین راه حل های عملی مانند: ایجاد فضاهای بازی طبیعی، باغ های اجتماعی، باغ های انرژی پایدار، باغ های حسی و فضاهای میکروطبیعت پیشنهاد شده است. نتایج این تحقیق می تواند به توسعه روش های مشارکتی و افزایش ارتباط با طبیعت در فرآیند طراحی منظرهای محلی کمک کند و در نهایت گامی در جهت ارتقای کیفیت زندگی، حفظ و بازسازی هویت فرهنگی و محیطی جوامع باشد.

الگوی حکمروایی مطلوب شهری با ایجاد ارتباط میان حکومت شهری و شهروندان، به دنبال آَن است تا بتواند مشارکت و همکاری را بین تمامی نیروهای موثر در مدیریت جامعه، یعنی دولت، بخش خصوصی، بخش عمومی و تشکل های مردمی ایجاد کند. این پژوهش با هدف بررسی نقش حکمروایی مطلوب بر ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری شیروان از دیدگاه شهروندان و ارزیابی وضعیت محیط زیست شهری این شهر انجام گرفته است، که از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی – پیمایشی است. گردآوری داده ها از روش اسنادی و پیمایش میدانی با حجم نمونه 383 نفر در شهر شیروان انجام گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از ازمون آماری تی تک نمونه ای و تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار spss انجام گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که پیاده سازی حکمروایی مطلوب در سطح شهر شیروان در حد متوسط است. بنابراین نیازمند برنامه ریزی های لازم جهت درگیر کردن شهروندان شیروان برای افزایش سطح توانمندی های ساکنین شهر و پیاده سازی ابعاد حکمروایی مطلوب جهت ارتقاء کیفیت محیط زیست شهری است.

ارتباط بین آموزش محیط زیست و عدالت محیط زیستی ازجمله موضوعات جدیدی است که موردتوجه محققان جغرافیا قرار گرفته است. پژوهشگران معتقدند آموزش و اطلاع از حقوق خود در برابر محیط زیست بر رفتارهای محیط زیست و حفاظت از محیط زیست تأثیر بسزایی دارد و به عبارت دیگر، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش به شهروندان شهر آمل با تاکید بر عدالت محیط زیستی است. روش پژوهش به شیوه توصیفی - تحلیلی است. نمونه آماری شامل 384 نفر از ساکنان شهر آمل بوده که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شده و به صورت تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شدند. ابزار این پژوهش پرسش نامه ای که محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با استفاده ازنظر کارشناسان و آلفای کرونباخ به میزان 919/0 مورد تأیید قرار گرفته است. تجزیه وتحلیل داده ها در این پژوهش با استفاده از آزمون های تی تک نمونه ای در نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج آزمون T تک نمونه ای باتوجه به طیف لیکرت که 4 در نظر گرفته شده می توان گفت که تأثیر آموزش محیط زیستی بر عدالت محیط زیستی در شهر آمل در سطح متوسط قرار گرفته است. شاخص T value نشان می دهد سؤال پژوهش معنی دار است.. با توجه به فرض پژوهش که شهر آمل تا حد متوسط با شاخص های هم پوشانی شده آموزش محیط زیست شهری با تاکید بر عدالت محیط زیستی تطابق دارد؛ پس از انجام آزمون مورد نظر و تحلیل های صورت گرفته می توان اینگونه نتیجه گرفت که میزان تاثیر آموزش محیط زیستی بر عدالت محیط زیستی در شهر آمل در حد زیاد نمی باشد.