مطالب مرتبط با کلیدواژه

نابرابری


۱۰۱.

تحرک شغلی بین نسلی مردان در ایران از 1375 تا 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی و بودجه سال بیست و چهارم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۴۴) 25-50

کلیدواژه‌ها: تحرک اجتماعی تحرک بین نسلی نابرابری رشد بدون اشتغال تحصیلات تکمیلی مشاغل بخش عمومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۳۲۹
این پژوهش به بررسی تغییرهای تحرک شغلی بین نسلی مردان در ایران از ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵ با استفاده از داده های سرشماری و طرح نیروی کار می پردازد. روش مورد استفاده برای اندازه گیری تحرک شغلی بر مبنای فاصله آلثام بین ماتریس های تغییر وضعیت در سال های مختلف است. نتایج حاکی از کاهش ملایم تحرک شغلی در بازه ۱۳۸۵-۱۳۷۵، سپس کاهش شدیدتر آن در بازه ۱۳۹۰ -۱۳۸۵ است. در ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ تحرک شغلی تغییر معناداری نداشته است. یکی از عواملی که می تواند کاهش تحرک اجتماعی را در این دوره توضیح دهد، تقاضای اشتغال تقریباً ثابت بخش عمومی است. از ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵، با وجود افزایش ۱۰ میلیونی جمعیت فعال، مشاغل بخش عمومی کم تر از ۱ میلیون افزایش یافته است و داده ّها نشان می دهند که افزایش رقابت برای استخدام در این مشاغل موجب شده است که شانس استخدام در بخش عمومی برای پسرانی که پدر شاغل در این بخش دارند، به طور قابل ملاحظه ای افزایش یابد. دو پدیده دیگری که با کاهش شدیدتر تحرک شغلی بعد از ۱۳۸۵ همبستگی دارند و می توانند آن را توضیح دهند، افزایش تعداد دانشجویان، و پدیده مقطعی رشد بدون اشتغال در کشور هستند.
۱۰۲.

سنجش عدالت فضایی خدمات عمومی در بین شهرستان های استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۷۱ 151-171

کلیدواژه‌ها: عدالت فضایی خدمات عمومی نابرابری تحلیل عاملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۴۷۷
کی از مهم ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی در دهه های اخیر از هم پاشیدگی نظام توزیع مراکز خدمات شهری بوده که زمینه ساز نابرابری اجتماعی شهروندان در برخورداری از این خدمات شده است. در این میان، موضوع خدمات رسانی و برخورداری نامناسب و گاه متناقض مناطق مختلف شهرها از خدمات عمومی، با مفهوم عدالت فضایی در تضاد است، به طوری که کاستی های موجود در این خدمات از اساسی ترین چالش های موجود در شهرهای جهان به ویژه شهرهای کشورهای در حال توسعه است.رویکرد حاکم براین پژوهش، توصیفی، تحلیلی است و ماهیت آن می تواند کاربردی باشد بدین منظور داده های آماری مورد نظر، از سازمان های مربوطه تهیه شده است با توجه به این که بسیاری از زیر ساخت های اقتصادی و سرمایه گذاری ها در شهرستان های بزرگ استان صورت گرفته و باعث جمعیت پذیری شهرستان های کاملا برخوردار می شود این امر باعث توزیع نابرابر خدمات و امکانات در سطح استان است در این تحلیل سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان آذربایجان غربی در 5 دسته از برخوردار تا عدم برخورداری تقسیم بندی گردید. از این رو پژوهش حاضر با توجه به مفهوم عدالت فضایی، به تحلیل برخورداری ساکنین شهرستان های مختلف استان آذربایجان غربی از خدمات عمومی پرداخته است. به این منظور۴۱شاخص فرم سازی، انتخاب و با استفاده از روش تحلیل عاملی به تجزیه و تحلیل شاخص ها پرداخته و آن ها را در ۱۰عامل معنی دار دسته بندی کرده است و رتبه بندی شهرستان ها بر مبنای این ۱۰عامل انجام شده است. بر اساس این نتایج شهرستان های ارومیه، خوی، نقده به ترتیب در رتبه های اول تا سوم و شهرستان های پیرانشهر، تکاب، بوکان به ترتیب در رتبه های آخر قرارگرفته اند.لذا وجود این تفاوت در سطح استان، لزوم اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند را جهت تعدیل نابرابری ها را ایجاد می کند.
۱۰۳.

نقدی بر ترجمه کتاب بازنگری در مفهوم نابرابری آمارتیا سن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال نوزدهم آذر ۱۳۹۸ شماره ۹ (پیاپی ۷۳) 137-154
تعداد بازدید : ۶۶۸ تعداد دانلود : ۶۵۳
کتاب بازنگری در مفهوم نابرابری (Inequality Reexamined) یکی از آثار آمارتیا سن است که در سال 1992 منتشر شد. در این کتاب، سن با ارزیابی رویکردهای مختلف نسبت به نابرابری، به تبیین این مقوله درقالب رویکرد قابلیت محور می پردازد و برابری واقعی فرصت ها را تنها ازطریق برابری قابلیت ها (یا حذف نابرابری های آشکار در قابلیت ها) امکان پذیر می داند. سن در این کتاب بر این باور است که «نابرابری» موضوع محوری در تمامی رویکردها و نظریه های اجتماعی است، لذا می بایستی به جای مطرح کردن سؤال «چرا برابری؟»، سؤال «برابری در چه حوزه ای؟» در دستورکار قرار گیرد. این کتاب را مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با ترجمه پرویز قاسمی و آزیتا گل زاده قشلاق چایی در سال 1394 به چاپ رساند که در چند صفحه آتی به نقد ترجمه صورت گرفته پرداخته می شود. برمبنای این نقد، هرچند ترجمه صورت گرفته روایی نوشتاری مناسبی دارد، اما ازمنظر چگونگی ترجمه، با اشکالات بسیاری دست به گریبان است؛ لذا ازلحاظ انتقال معنی ازیک سو و نوع تأثیر متن ازسویی دیگر، موفق عمل نکرده است.
۱۰۴.

بررسی آثار تحرک درآمدی بر رفاه مصرفی مردان شهری سرپرست خانوار در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و دوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۸۳ 203 - 224
تعداد بازدید : ۴۴۷
نابرابری در تخصیص فرصت ها یکی از عمده ترین مسائل اقتصادی در سطح ملی و جهانی است. در سطح ملی، تحرک درآمدی معیاری است که میزان برابری و نابرابری فرصت ها را در جامعه اندازه می گیرد. در این مقاله برای بررسی آثار تحرک درآمدی بر رفاه مصرفی جامعه مردان شهری ایران، نوعی الگوی داده سازی شبه پانل طراحی شده است. در الگوی طراحی شده، با ترکیب داده های مقطعی بودجه خانوار نسل هایی از خانوارها در سال های 1369 تا 1390 مورد ردیابی قرار می گیرند. نتایج پژوهش نشان می دهد نسل سنی میانسال نسبت به نسل سنی جوان دارای تحرک درآمدی بالاتر و نابرابری فرصتی کمتر است. با افزایش نابرابری فرصتی، شکاف مصرفی بین افراد بزرگ تر می شود؛ ازاین رو با کاهش نابرابری فرصت ها می توان افزایش بیشتر رفاه مصرفی را مشاهده کرد.
۱۰۵.

تحلیل تعادل فضایی دسترسی به خدمات شهری مطالعه موردی: شهر اقلید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۰ 115-145

کلیدواژه‌ها: عدالت توزیعی دسترسی فضایی خدمات عمومی قابلیت دستیابی نابرابری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۴ تعداد دانلود : ۷۹۲
نقطه اشتراک برنامه ریزی شهری و عدالت اجتماعی در شهر، عدالت توزیعی است. اساس توزیع عادلانه خدمات شهری نیز توجه به دو معیار قابلیت دستیابی و چگونگی پراکنش فضایی خدمات می باشد. هدف این پژوهش تحلیل تعادل فضایی دسترسی به خدمات شهری در شهر اقلید می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز با روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه گردآوری شد. جامعه آماری، شهروندان 15 محله شهر اقلید می باشند. حجم نمونه نیز با استفاده از فرمول کوکران، برابر با 381 خانوار تعیین گردید. برای تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه ای، آزمون فریدمن، ضریب همبستگی اسپیرمن، و تکنیک VIKOR و AHP استفاده شد. نتایج نشان داد که دسترسی به خدمات در سطح محلات بر اساس آزمون t تک نمونه ای دارای تفاوت معناداری است. بر حسب تکنیک ویکور، محله حسین آباد با مقدار 0004/0 بیشترین دسترسی به خدمات شهری و محله زینبیه با مقدار 971/0 کمترین دسترسی را داشته است. بر حسب ضریب همبستگی اسپیرمن نیز در شهر اقلید، مابین دسترسی فضایی به خدمات و کیفیت زندگی در سطح 99 درصد اطمینان، رابطه معنادار و مستقیمی وجود دارد. اما بر اساس همین ضریب مشخص گردید که در شهر اقلید بین دسترسی به خدمات و جمعیت رابطه معناداری وجود ندارد. بر حسب نتایج آزمون فریدمن نیز محله الیاسان با مقدار 96/11 دارای بالاترین سطح کیفیت زندگی می باشد. در مجموع نتایج بیانگر عدم تحقق تعادل فضایی در دسترسی به خدمات شهری در شهر اقلید می باشد.
۱۰۶.

طراحی و برآورد شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و هفتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰۲ 5-41
تعداد بازدید : ۸۱۲ تعداد دانلود : ۶۷۲
هرگونه برنامه ریزی برای برپایی عدالت، به رصد وضع موجود و ارائه تصویری ارزش یابانه از موقعیت کنونی نیازمند است. یکی از ابزارهای رایج در این زمینه، طراحی شاخص های ترکیبی است. بعد از بحران سال 2008، توجه به ابعاد و آثار توزیعی و نارضایتی از بی عدالتی بیش ازپیش مورد توجه قرار گرفت و به خصوص در اروپا، تلاش شده است تا با طراحی شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی، وضعیت عدالت در کشورهای عضو اتحادیه اروپا برآورد شود. در این مقاله حسب نگرش اسلامی به مقوله عدالت (نظریه قوام در مبادلات اقتصادی، تعاملات اجتماعی و در حکمرانی) تلاش شده تا شاخص ترکیبی متناسب برای ایران طراحی شود. بر این اساس، جمعی از کارشناسان در مسیر قیاسی استقرایی، حوزه ها، بخش ها و سنجه های مرتبط حوزه های مختلف را شناسایی کردند و پس از نرمال سازی، هم جهت سازی با وزن واحد، سنجش وضعیت عدالت در ایران در بازه زمانی 1385 تا 1395 صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد در سه حوزه عدالت اقتصادی، اجتماعی و حکمرانی (مشتمل بر 134سنجه در 17 بخش)، شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی در دهه مذکور چندان مطلوب نبوده (نمره کل از 10 همواره نزدیک و کمتر از 5 بود) و روند نزولی ملایمی داشته است. از سه حوزه اصلی، نامناسب ترین زیرشاخص، مربوط به عدالت در حوزه تعاملات اجتماعی بود.
۱۰۷.

دراسه ظاهره التمییز الجنسی و تأثیرها فی التنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه (المنطقه الثالثه من مدینه طهران العاصمه نموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۵ سال ۱۴۴۰ شماره ۲ 111-129
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۲۴۱
تعد قضیه التمییز الجنسی من القضایا المهمه فی موضوع عدم المساواه والعداله التی یتم مناقشتها ودراستها فی المستویات العالمیه المختلفه. وإن تجاهل هذه القضیه المهمه فی المجتمعات یؤدی إلی عرقله المجتمعات عن السیر فی طریق التنمیه والتطور. یهدف البحث الحالی إلی دراسه ظاهره التمییز الجنسی وتأثیرها فی التنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه للمنطقه الثالثه من مدینه طهران. هذا البحث من نوع البحوث المسحیه ویعتمد المنهج الوصفی– التحلیلی باستخدام أدوات الاستماره واستخدام قاعده کوکران نسبه النموذج 384 شخصا. وفی البدایه تم أخذ هذه النماذج باعتماد الطریقه العنقودیه ثم کل قطاع تم جمع المعلومات عنه عبر الطریقه العشوائیه. یمثل المواطنون البالغه أعمارهم أکثر من 18 عاما فی المنطقه الثالثه من مدینه طهران مجتمع البحث وقد بلغ عددهم N=296987 . ومن أجل تحلیل ومناقشه البیانات استفدنا من اختبار بیرسون للترابط ومعامل الانحدار باستخدام تقنیه SPSS . أظهرت نتائج معامل الترابط أن العوامل الاقتصادیه کانت لها أقوی علاقه مع التنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه وذلک بترابط بلغ نسبته (704/0) کما أن العوامل الاجتماعیه بترابط (614/0)، والعوامل السیاسیه (331/0) کانت لها علاقه إیجابیه فیما کانت العوامل الثقافیه ب (618/0-)، والعوامل البیولوجیه (404/0-) و العوامل الدینیه ب (243/0-)، شهدت علاقه ترابط سلبیه فی التنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه. و أظهرت نتائج معامل الانحدار أن العوامل الاقتصادیه لها تأثیر بنسبه 77% فی التغییرات الطارئه علی متغیر التنمیه الاقتصادیه والاجتماعیه فیما بلغ أثر العوامل الدینیه 21 % والعوامل البیولوجیه 46% والعوامل الاجتماعیه 57% والعوامل الثقافیه 61 % والعوامل السیاسیه 34 %.
۱۰۸.

فرا تحلیل نابرابری در برنامه های توسعه منطقه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۲ 1 - 39

کلیدواژه‌ها: توسعه منطقه ای نابرابری فرا تحلیل فرآیندی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۷۱۳
از ابتدای انقلاب اسلامی تاکنون، پنج برنامه توسعه به اجرا درآمده که از برنامه سوم تأکید بر توسعه منطقه ای مدنظر قرار داشته است و موضوع پژوهش های متعددی در سالیان اخیر بوده است. پژوهش حاضر که از نوع فرا تحلیل کیفی بوده، تلاش دارد تا مطالعات صورت گرفته در خصوص نابرابری برنامه های توسعه ای در مناطق کشور را بررسی کرده و درعین حال توصیفی فرآیندی از نتایج حاصل از آنها به دست دهد. بررسی تعداد ۱۹ مقاله که در بازه زمانی سال های 1385 تا 1394 انجام گرفته است نشان می دهد تکرار قابل ملاحظه ای در روش ها، مبانی و نتایج حاصل، وجود دارد و هم پوشانی شاخص ها، باوجود تفاوت روش، سبب نزدیکی نتایج شده است. همچنین شاهد شکاف های قابل ملاحظه در سطوح توسعه استان ها هستیم. نکته قابل توجه آنکه نتایج نشان از جابه جایی های حداقلی در میان تعداد محدودی از استان های کشور در طول سه دهه اخیر دارد و به مرور الگویی تثبیت شده را نشان می دهد که ضمن حکایت از ایستایی نابرابری، تائید کننده الگوی مرکز- پیرامون در برخورداری استان ها از شاخص های توسعه است.    
۱۰۹.

مطالعه توسعه انسانی، آموزش و نابرابری

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش سال اول آذر ۱۳۹۷ شماره ۶ 45 - 55

کلیدواژه‌ها: توسعه نیروی انسانی آموزش نابرابری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۹۲۰
همگام با توسعه جوامع بشری، عواملی نظیر توسعه ناموزون و شکاف بین جوامع همواره مطرح بوده است. از طرفی، هر گونه تغییر سازنده ای بدون توجه به تربیت نیروی انسانی و فرصت های برابر، ثمربخش نخواهد بود. پژوهش حاضر با هدف مطالعه مفاهیم توسعه، آموزش و نابرابری صورت گرفته است. به منظور جمع آوری مطالب لازم، از مجموعه آثار مرتبط و چاپ شده در ارتباط با موضوع، استفاده شده و سپس به توصیف و تحلیل مباحث جمع آوری شده پرداخته شده است. بر اساس مطالعه و بررسی اسناد و مطالب، می توان نتیجه گرفت جوامعی به پیشرفت، ترقی و تعالی دست یافته اند که توانسته اند نیروی انسانی خود را از لحاظ کمی و کیفی ارتقا دهند و استعدادهای نهفته و بالقوه آنها را شکوفا سازند. بنابراین کشورهای در حال توسعه به انواع سرمایه گذاری بر روی انسان در ابعادی نظیر تربیت حرفه ای، بهداشت، حمل و نقل، و .. توجه بیشتری دارند. در دهه های اخیر، همچنان درصد بیسوادی در آفریقا و برخی کشورهای آسیایی بالاست. ایران در زمینه شاخص های امید به زندگی و میانگین سالهای حضور در مدرسه، در طی دهه های اخیر تغییرات مطلوبی داشته است.
۱۱۰.

گفتمان زن در شیعه و سلفیه و دلایل تحول آن در گفتمان شیعه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و مطالعات اجتماعی سال هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۱) 91 - 119

کلیدواژه‌ها: زن گفتمان نابرابری شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۱ تعداد دانلود : ۴۱۱
هدف ما در این پژوهش بررسی چرایی تحول و عدم تحول وضعیت زنان در دو گفتمان سلفی و شیعه است. ما در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نشان خواهیم داد که اگرچه در گذشته و در گفتمان شیعه، همانند دیگر گفتمان های سنتی اسلامی زنان دارای جایگاه فرودست تری نسبت به مردان بودند،اما گفتمان شیعی با استفاده از نهاد اجتهاد توانست در وضعیت زنان تحول ایجاد نماید و بسیاری از نابرابری های موجود بین زن و مرد را از بین ببرد. این گفتمان شیعی توانست بسیاری از دال های گفتمان مدرن همچون آزادی، برابری، حق مشارکت و... را حول دال مرکزی عفاف گردآوری و در درون خود جذب نماید و از این طریق به معنادهی مجدد به این دال ها بپردازد. بر این اساس زنان در گفتمان تحول یافته شیعه بسیاری از حقوق همچون حق آزادی، مشارکت، برابری، و... را همچون مردان برخوردار گشتند و معانی این دال ها نیز دچار تغییراتی گشت؛ به عنوان مثال منظور از آزادی، آزادی ای است که با عفاف منافاتی نداشته باشد. گفتمان شیعی همچنین توانست تحولی عظیم در حوزه زنان ایجاد نماید، ولی گفتمان سلفی به دلیل دال های آن نتوانست به این مهم دست یابد.
۱۱۱.

عدالت و جرائم اجتماعی؛ شواهدی از استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و توسعه منطقه ای دوره جدید پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ 1 - 18

کلیدواژه‌ها: نابرابری جرم داده های پانل استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۶ تعداد دانلود : ۲۹۱
جلوگیری از ارتکاب جرائم، یکی از ملزومات هر جامعه سالم است. نابرابری های اقتصادی و توزیع های غیرمنصفانه می تواند عامل مهمی برای بروز جرم شود. پیچیدگی نسبت میان عدالت و انصاف و شاخص های توزیع مواهب اقتصادی، به اهمیت و ضرورت بررسی ارتباط دو متغیر می افزاید. در این پژوهش تأثیر شاخص های نابرابری توزیع درون جمعیتی استان ها مانند ضریب جینی و شاخص های توزیع بودجه دولتی میان استان ها مانند شاخص های تبعیض (ظرفیت و نیاز و شاخص کلی) محاسبه شده در پژوهش عزتی (1392) بر جرم کل (مجموع سرقت، قتل عمد و جرائم خشن) بررسی می شود. بررسی فرضیه ها در 4 مدل و به روش پانل پویای گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) در دوره زمانی 1394-1379 استفاده شده است. نتایج نشان داده است که تأثیر هر کدام از شاخص های نابرابری اقتصادی بر جرم، مثبت و معنی دار بوده است. تأثیر بیکاری، نرخ شهرنشینی و تولید ناخالص داخلی سرانه بر جرم، مثبت و معنی دار است. همچنین تأثیر اندازه دولت بر جرم، منفی و معنی دار است. نتایج نشان می دهد که برای کاهش جرم و آسیب های اجتماعی باید از سیاست های اقتصادی کاهش نابرابری و تبعیض استفاده کرد. همچنین آزمون علیت پانل، بین شاخص های مختلف نابرابری و جرم نشان داده است که ضریب جینی، تبعیض ظرفیت و نیاز علت آماری جرم هستند؛ اما رابطه عکس آن برقرار نیست.
۱۱۲.

بررسی علیت تودا-یاماموتو بین قطبش و نابرابری درآمد در اقتصاد ایران

نویسنده:
منبع: سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۲۰) 151 - 176

کلیدواژه‌ها: نابرابری قطبی شدن شاخص ولف سان شاخص داگلاس - استفان و روی علیت تودا - یاماموتو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۲۵۰
مسئله نابرابری چالشی اساسی در مسیر توسعه است. نابرابری منطقه ای معمولا در منابع، فعالیت ها، جمعیت و تولید اتفاق می افتد، به طوری که هر کدام از عوامل، خود باعث تقویت سایر عوامل شده و چرخه ایجاد نابرابری منطقه ای را گسترش می دهند و موجب وقوع آسیب های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در مناطق کشور می شود. از آنجا که ممکن است در فرآیند رفع نابرابری های منطقه ای در کشور، قطب های اقتصادی در کشور شکل گیرد و از لحاظ شاخص-های نابرابری در کوتاه مدت بهبود حاصل شود، ولی عدم توجه به فرآیند قطبش و عدم سرریز رشد به مناطق کمتر توسعه یافته در بلند مدت موجب شدت گرفتن افزایش نابرابری های منطقه ای در آینده می گردد. به همین سبب با استفاده از شاخص های ولفسان، داکلاس، استفان و روی میزان قطبش و از شاخص های ضریب جینی، اتکینسون ولگاریتم واریانس و واریانس لگاریتم و ضریب پراکندگی نابرابری درآمدی در اقتصاد ایران طی سال های 1379 الی ۱۳۹۵ مورد سنجش قرار گرفت و در نهایت به بررسی رابطه و علیت بین قطبش و نابرابری درآمد پرداخته شده است، که براساس نتایج حاصل، فرآیند قطبش در اقتصاد ایران موجب کاهش نابرابری درآمدی در میان استان ها می شود که این نکته در خصوص شاخص قطبش داکلاس،استفان و روی نمود بیشتری نسبت به شاخص ولفسان داشته است. بنابراین می بایست قطب های رشد در استان ها با توجه به استعداد ها و آمایش سرزمین هر استان شکل گرفته و به جهت جلو گیری از افزایش نابرابری منطقه ای، با استفاده از مکانیسم های انتقال رشد همچون ابزار های مالیاتی ، رشد قطبهای اقتصادی را به سایر مناطق محروم تر منتقل نمود.
۱۱۳.

سنجش شاخص های توسعه شهری در مناطق چهارگانه شهرداری اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و مدیریت شهری سال هشتم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳۲ ۱۰۳-۱۱۶

کلیدواژه‌ها: توسعه شهری شهر اردبیل نابرابری TOPSIS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۳۱۵
از مهم ترین و پیچیده ترین تحولات در نیم قرن اخیر رشد سریع شهرنشینی و مشکلاتی است که در سر راه توسعه شهرهای کمتر توسعه یافته و بیشتر توسعه یافته وجود دارد. نابرابری در برخورداری از شاخص های توسعه شهری، ساختار فضایی شهر را دچار تغییر و تحول می کند؛ از این رو هدف از تحقیق حاضر، سنجش شاخص های توسعه شهری در مناطق چهارگانه شهرداری اردبیل با استفاده از مدل تاپسیس به منظور تبیین سطوح متفاوت توسعه کالبدی است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی بوده و برای انجام آن از مدل تاپسیس استفاده شده است. اطلاعات از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای در سال ۱۳۹۸ به دست آمده است و معیارهای مورد استفاده در سطح بندی گزینه ها با استفاده از روش آنتروپی شانون، وزن دهی شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشانگر آن است که بین مناطق شهر اردبیل به لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه کالبدی تفاوت زیادی وجود دارد؛ به طوری که منطقه یک با ضریبCLi ۷۷۹/۰ در رتبه اول در برخورداری از شاخص های توسعه شهری و منطقه دو با ضریب CLi ۲۲۳/۰ در رتبه دوم و منطقه سه با ضریبCLi ۲۱۳/۰ در رتبه سوم و منطقه چهار با ضریبCLi ۰۴۸/۰ در رتبه چهارم قرار دارد که منطقه یک با اختلاف زیادی نسبت به سه منطقه دیگر از لحاظ شاخص های توسعه کالبدی بر اساس مدل تاپسیس در سطح بالایی قرار گرفته و مناطق دیگر به ترتیب منطقه دو، سه و چهار قرار گرفته اند و به جز سرانه ورزشی و انتظامی که در منطقه چهار بیشتر از منطقه یک می باشد بقیه سرانه ها در منطقه چهار کمتر از مناطق دیگر می باشد و سرانه فضای مسکونی با ۲۳۳/۵۲ در منطقه سه دارای بیشترین فضا در بین مناطق و سرانه فرهنگی در منطقه چهار با ۰۰۸۳۲/۰ کمترین فضا را دارا می باشد و بیشترین شکاف از لحاظ برخورداری شاخص ها هم بین منطقه یک و چهار می باشد.
۱۱۴.

تبیین رابطه بین سطوح توسعه یافتگی و امنیت در استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۰ 15 - 34

کلیدواژه‌ها: امنیت توسعه نابرابری ایران مدل ویکور

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۰ تعداد دانلود : ۲۴۱
امروزه، امنیت یکی از ارکان اصلی توسعه محسوب می شود و همان گونه که وضعیت بسیاری از کشورهای ناامن مثل افغانستان و عراق نشان می دهد، بدون برقراری امنیت، توسعه امکان پذیر نیست. این دو از رابطه مستقیمی برخوردار بوده و با فروکش کردن سطح امنیت، سطح توسعه نیز تقلیل می یابد. شواهد نشان می دهد که سطوح امنیت متفاوت در فضاهای جغرافیایی کشورها، سطوح متفاوتی از توسعه را به دنبال خواهد داشت. کشور ایران از جمله کشورهایی است که چه از منظر توسعه و چه از منظر امنیت از گوناگونی فراوانی برخودار است و واحدهای کلان آن تحت عنوان استان با همدیگر تفاوت های فراوانی دارند. لذا، سطح توسعه هر استان می تواند با سطح امنیت آن رابطه خاصی داشته باشد. بر همین اساس تحقیق حاضر بر آن است تا با بررسی وضعیت توسعه یافتگی و امنیت در سطح استان های کشور ارتباط و همبستگی این دو مؤلفه را بسنجد. برای انجام این پژوهش، داده ها به صورت اسنادی گردآوری شده و با استفاده از مجموعاً 32 شاخص برای سنجش توسعه یافتگی و 15 شاخص برای امنیت استان ها در قالب مدل ویکور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که همبستگی بین متغیرها مثبت و مستقیم می باشد و نقشه توسعه یافتگی استان های کشور با نقشه میزان جرم خیزی آن تا حد بسیار بالایی همخوانی و مطابقت دارد و این مطابقت و همبستگی در میان متغیرهای مورد بررسی به ترتیب بین میزان امنیت و سطح توسعه اقتصادی- صنعتی و خدمات عمومی و زیربنایی با مقادیر 0.655 و 0.588 می باشد که نشان دهنده اهمیت این دو بخش در ارتقای سلامت و امنیت جامعه می باشد.
۱۱۵.

مطالعه تجربه زیسته زنان روستای کوشک قاضی استان فارس زیر سایه تنش آبی و خشکسالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 512 - 523

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار نابرابری زنان روستایی ذهنیت کمیابی سازگاری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۴۱۲
خشکسالی و پیامدهای آن همراه با سوء مدیریت موجب خشکیدن منابع زیرزمینی و تنش آبی در تعدادی از روستاهای کشور شده است. روستای کوشک قاضی از توابع شهرستان فسا در استان فارس نیز یکی از این روستاهاست که همه منابع آبی آن خشکیده و ده ها خانواری که معیشت آن ها وابسته به کشاورزی بوده اکنون با بیکاری، فقر و مهاجرت مواجه شده اند. بلایای طبیعی ازجمله کم آبی پدیده ای چندوجهی است، در این پژوهش با رویکرد کیفی و انتقادی و با استفاده از روش پدیدارشناسی به مطالعه وجه جنسیتی و تجربه زیسته زنان روستایی پرداخته شده است. داده های میدانی در این پژوهش از طریق نمونه گیری هدفمند و مصاحبه عمیق با20 نفر از زنان روستای کوشک قاضی و همچنین مشاهده و یادداشت برداری میدانی جمع آوری شده است. سپس با تکنیک استقراء تحلیلی؛ مضامین فرعی، اصلی و درون مایه نهایی کشف و استخراج شده است. سه مضمون اصلی، فقرزایی سیستماتیک، ذهنیت کمیابی و ادراک سازگاری هستند و «انباشت ابرچالش ها» نیز به عنوان درون مایه نهایی استخراج گردیده است. فقرزایی سیستماتیک به دلیل ساختارها و قوانین ناعادلانه و ناکارآمد، عدم ادراک سازگاری و مانع روانی ذهنیت کمیابی؛ سازگاری با کم آبی با موانع جدی مواجه کرده است. همه این دلایل در کنار چالش های پیشین اشکال جدیدی از آسیب ها و نابرابری ها را رقم زده و موجب رخداد پدیده ای به نام «انباشت ابرچالش ها» شده و درنتیجه آسیب پذیری اقشار ضعیف مانند زنان که از قبل با انواع نابرابری ها و محدودیت ها روبه رو بوده اند را افزایش داده و آن ها را در معرض آسیب ها و مخاطرات ناشی از این ابرچالش ها قرارداده است.
۱۱۶.

نابرابری در توزیع درآمد و دلالت های پارادوکس استرلین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و تجارت نوین سال پانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 83-106

کلیدواژه‌ها: شادی نابرابری پارادوکس استرلین داده های تابلویی - آستانه ای پویا روش گشتاوری تعمیم یافته

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۳۰۰
حداکثر شدن رضایت افراد و رفاه جامعه همواره یکی از اهداف جوامع بشری بوده است. شادی یکی از معیارهای شناسایی سطح رضایت افراد در جامعه است. دلایل مختلفی مانند شرایط اقتصادی و اجتماعی می توانند شادی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. از این میان، نابرابری در توزیع درآمد و احساس محرومیت نقش مهمی در تعیین احساس رضایت و شادکامی افراد ایفا می کند. همچنین، نوع ادراک و قضاوت افراد در رابطه با شرایط اقتصادی و اجتماعی شان در جامعه و پیش بینی شان در برابر یک دیگر و جامعه ای که در آن زندگی می کنند نقش مهمی در میزان آستانه قابل تحمل نابرابری دارد. هدف از این پژوهش، بررسی اثر آستانه ای نابرابری درآمدی بر شادی در چارچوب پارادوکس استرلین است. برای این منظور از داده های 32 کشور در حال توسعه طی سال های 2016-2005 استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد مدل داده های تابلویی آستانه ای پویا نشان داده است که در رژیم نابرابری پایین یعنی تا زمانی که ضریب جینی کمتر از 358/0 باشد، افزایش درآمد سرانه تاثیری مثبت و معنی دار بر شادی در کشورهای در حال توسعه داشته است. اما در رژیم نابرابری بالا یعنی زمانیکه ضریب جینی بزرگتر از 358/0 باشد، افزایش درآمد سرانه تاثیر معنی داری بر شادی نداشته است. بنابراین نتایج حاصل شده موید پارادوکس استرلین است و دلالت وجود پارادوکس استرلین را تشدید نابرابری توزیع درآمد می داند.
۱۱۷.

بررسی و نقد کتاب پاشنه آشیل سرمایه داری: پول کثیف و چگونگی احیای نظام بازار آزاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۱ تیر ۱۴۰۰ شماره ۴ (پیاپی ۹۲) 349-377
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۳۳۸
این کتاب به تبیین تاثیر پول کثیف بر عملکرد نظام سرمایه داری جهانی می پردازد. ریموند بیکر زنجیره سه حلقه ای به هم وابسته و دارای اثرات متقابل شامل بی قانونی، نابرابری و فلسفه مطلوبیت گرایی را به عنوان پاشنه آشیل سرمایه داری معرفی می کند که زمینه آسیب پذیر ی این نظام را مخصوصا در قرن بیستم فراهم کرده است. بیکر، تجدید ساختار نظام بازار آزاد و تداوم عملکرد بهینه این نظام را در قرن بیست و یکم، منوط به اصلاحات جدی در فلسفه حاکم بر سرمایه داری یعنی مطلوبیت گرایی با تاکید بر نظریه عدالت جان رالز و توماس پوگ می داند. او معتقد است که باید اقدامات موثری برای کاهش نابرابری ثروت در داخل و بین کشورهای جهان از طریق کاهش پول کثیف و بخشش بدهی کشورهای در حال توسعه انجام شود. بیکر همچنین تغییرات نهادی در ساختار بانک جهانی و نظام مالی کشورهای پیشرفته برای کاهش ایجاد و جریان پول کثیف از کشورهای در حال توسعه و در حال گذار به کشورهای پیشرفته را توصیه می کند. در این مقاله ضمن ارزیابی شکلی و محتوایی کتاب بیکر، نوآوری های وی در نقد نظام سرمایه داری جهانی از درون مطر ح شده و با سایر نقدهای سرمایه داری مقایسه شده و پیشنهاداتی جهت روزآمد شدن کتاب مطرح می شود.
۱۱۸.

مسئله مندی مهارت آموزی: خوانش نظری و انتقادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال ۲۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 105 - 128

کلیدواژه‌ها: مهارت آموزی تباهی کار دانش ضمنی نابرابری نظام آموزشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۳۵۰
مهارت آموزی به عنوان یک رویکرد جدید به ویژه در نظام آموزشی مطرح و این گونه تلقی شده است که آموزش مهارت ابزار توسعه و پیشرفت کشور است و مهارت آموزی باید به موضوع اصلی تبدیل شود. رویکردی که در متون تجربی و سیاست گذاری غالب است طبیعی و بدیهی انگاشتن مهارت آموزی است و کمتر به مسئله مندی آن توجه شده است. هدف اصلی این پژوهش  شناخت مسائل و چالش های نظری و بنیادی مهارت آموزی و گفت وگوی انتقادی منتقدان و مخالفان آن است تا ابعاد جدیدتری از آن آشکار شود. با مرور نظامند و مطالعه و بررسی انتقادی سنت های نظری متعدد، مسائل و چالش های آموزش مهارت به بحث و بررسی گذاشته شده است. مسائل بنیادی مطرح شده در حوزه مهارت آموزی عبارتند از: مهارت زدایی از نیروی کار (تباهی کار)، دانش ضمنی و امکان ناپذیری برنامه ریزی برای آموزش آن و مهارت به مثابه بازتولید نابربرای های موجود.
۱۱۹.

بررسی مقوله نابرابری و محرومیت در شعر شاعران معاصر قشقایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناختی سال چهاردهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۰) 86 - 110

کلیدواژه‌ها: نابرابری محرومیت نسبی قشقایی بحران هویتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۶۴
این تحقیق با هدف پی بردن به چگونگی بازتاب نابرابری و محرومیت در آثار شعرای معاصر قشقایی صورت گرفته است. حوزه جغرافیایی پژوهش استان فارس و اصفهان، و جامعه پژوهش شامل 55 تن از شاعران معاصر قشقایی بوده است. در این پژوهش کیفی، 73 قطعه شعر به روش اسنادی گردآوری، و به شیوه تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل شده و 30 گزاره به دست آمده که به دلیل حجم بالای اشعار و رعایت ضوابط فصلنامه ها، تنها از مضمون 19 بند شعر در این مقاله استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که هرچند شاعران به عنوان بخشی از جامعه قومی، مسئله نابرابری و محرومیت را در اشعار خود بازتاب داده اند؛ امّا دیدگاه آنان در باره پدیده محرومیت و نحوه محرومیت زدایی متفاوت است. سه گزاره زیر به عنوان بخشی از نتایج به دست آمده، این تفاوت ها را نشان می دهد: اذعان به وجود نابرابری و محرومیت، احساس سرخوردگی، بحران هویتی و نارضایتی از به هم خوردن ساختار ایلی، ازلی دانستن نابرابری و انتساب آن به نظام خلقت و کنار آمدن با محرومیت به عنوان یک واقعیت، تمسک به امدادهای غیبی و قدرت های فرا بشری برای جبران ناکامی ها و از بین بردن محرومیت.
۱۲۰.

تبیین سیر تحول روابط بنادر سواحل مکران با نواحی پس کرانه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۹ 177 - 200

کلیدواژه‌ها: نابرابری ساختار فضایی تعاملات کالایی تحلیل شبکه سواحل مکران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۳ تعداد دانلود : ۲۹۷
بنادر در طول تاریخ، جایگاه برجسته ای در توسعه مناطق پس کرانه ایداشته اند. بنادر سواحل مکران نیز با توجه به موقعیت راهبردی شان، ظرفیت گسترده ای برای تعامل با مناطق پس کرانه ای دارند. این بنادر طی دهه های اخیر، نتوانسته اند آن گونه که باید از فرصت های پیشِ رو بهره ببرند. همین امر موجب شده است محرومیت و نابرابری فضایی به خصوص در پهنه های پس کرانه محلی منطقه جنوب شرق ایران، بیش از سایر نقاط کشور دیده شود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی سیر تحول تعاملات بنادر سواحل مکران با نواحی پس کرانه ای در طول 20 سال اخیر (بازه 1375-1395) است تا بر این اساس مشخص شود که بنادر سواحل مکران تا چه میزان توانسته اند طی دو دهه اخیر، تعاملات خود را با مناطق پس کرانه ای در سه سطح محلی، منطقه ای و ملی افزایش دهند. روش پژوهش کمّی و تکنیک مورد استفاده، تحلیل شبکه با استفاده از نرم افزار Gephi است. داده های مورد استفاده، شبکه تعاملات دوسویه کالایی میان بنادر سواحل مکران و کلیه شهرهای پس کرانه سرزمین ایران است. یافته های پژوهش نشان می دهد بندر چابهار طی دو دهه اخیر توانسته است به خوبی تعامل خود را با شهرهای پس کرانه ای در هر سه سطح ملی، منطقه ای و محلی ارتقا دهد. در عین حال بنادر دیگری همچون جاسک و پسابندر نیز توانسته اند جایگاه خود را نظام ساختار فضایی منطقه جنوب شرق تثبیت کنند و تعامل خود را با پس کرانه های محلی افزایش دهند. پیشنهاهای این پژوهش بر این موضوع تأکید دارد که بنادر سواحل مکران برای ارتقای نقش مؤثرتر خود بر پس کرانه های ملی و فراملی، لازم است ساختار فضایی خود را به سمت الگوی شبکه ای سلسله مراتبی شکل دهند. این الگو، درحقیقت مجموعه ای هم پیوند از عناصر ساختار فضایی را در قالب یک تعامل سلسله مراتبی شکل می دهد که بر مبنای آن، همه سطوح پس کرانه ای را از مقیاس محلی تا فراملی، در فرایند توسعه فضایی درگیر می کند.