درخت حوزه‌های تخصصی

تحقیق حاضر به شرح، طراحی و اعتبارسنجی یک مدل و پرسشنامه جدید برای بررسی نگرش زبان آموزان زبان انگلیسی ایرانی درباره هنجارهای بومی و غیربومی زبان انگلیسی می پردازد. برپایه بررسی جامع ادبیات مرتبط و مصاحبه با متخصصان حوزه زبان انگلیسی ٥ عامل تعیین کننده در نگرش نسبت به هنجارها شناسایی شدند. پیشنویس پرسشنامه که دارای ٤٠ جمله بود بر اساس ٥ عامل شناسایی شده طراحی شد. بررسی مقدماتی پرسشنامه بر اساس پاسخ های ٢٧٣ زبان آموز زبان انگلیسی به پرسشنامه انجام شد و آزمون آماری تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که تعداد پنج عامل به صورت صحیح شناسایی شده اند. برای بررسی برازش مدل ارائه شده، ٥٥٤ زبان آموز دیگر زبان انگلیسی به پرسشنامه پاسخ دادند و از آزمون آماری تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. نتیجه آزمون تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مدل از شاخص های برازش قابل قبولی برخوردار است و یا به بیان دیگر عامل های شناسایی شده یعنی ابزارگرایی زبانی، قابلیت ارتباط گیری، نسبیت فرهنگی، صیانت زبانی و اعتبار زبانیبراساس واریانس تصادفی نبوده اند.

ترجمه، فرآیندی فعال است که در هنگام انتقالِ ساختار و مفاهیم از متن مبدأ به مقصد، ما را با دو نظام معنایی و ارزشی مواجه می کند. نظام معنایی به معناهای بسیط و خرده معناها قابل تقسیم است. نظام ارزشی نیز می تواند از ارزش های ارجاعی تا ارزش های انتزاعی گسترده شود. در این پژوهش که بر خرده- معناها و رابطهآن ها با نظام ارزشی در ترجمه تأکید دارد، به تبیین مبانی خرده معناهای ذاتی و اجتماعی- فرهنگی ، بر اساس دیدگاه فرانسوا راستیرمی پردازیم و سپس با توجه به مساله بینا فرهنگی،تفاوت های فرایند معناسازی در ترجمه را با رویکردی معناشناختی مورد تحلیل قرار می دهیم. فرض ما این است که خرده معناهای ذاتی به منزله پاسخی مقدماتی به نیازهای اولیه ترجمه و خرده معناهای اجتماعی- فرهنگی پاسخی به نیازهای اصلی ترجمه محسوب می شوند.بااین وجود دخالت نظام ارزشی گفتمان می تواند فرآیند شکل گیری معنا در کنش ترجمه را تحت تأثیر خود قرار داده و مرزهای معنایی را جابجا کند. هدف از این پژوهش، تحلیل جایگاه خرده معناها در فرایند ترجمه و رابطه آن با نظام ارزشی گفتمان هنگام کنش ترجمه است.

به اعتقاد گیدئون توری، ترجمه رفتاری مبتنی بر هنجار است: مترجم در جریان آموزش های مستقیم و غیرمستقیم خود، هنجارهای زبانی، فرهنگی و اجتماعی متداول میان مترجمان عصر خود را می آموزد و آن ها را آگاهانه یا ناآگاهانه در شیوه ترجمه خویش بکار می برد؛ به عبارت دیگر، ترجمه تحت تأثیر محدودیت های زبانی، اجتماعی و فرهنگی که فرهنگ مقصد بر ترجمه اعمال می کند صورت می گیرد. بااین حال، به اعتقاد توری، مترجمان در پذیرش یا رد هنجارها آزادی دارند هرچند که عموماً تمایل دارند از هنجارها تبعیت کنند؛ چون تبعیت از هنجارها پاداش به دنبال دارد و نقض هنجارها ممکن است با طرد و مخالفت روبرو شود. این تحقیق بر اساس این فرضیه است که در دوره معاصر، عمدتاً بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، سبکی جدید در ترجمه قرآن پدید آمده که ریشه های اجتماعی و فرهنگی دارد. این سبک جدید بر خلاف سبک تحت اللفظی پیش از خود و در تقابل با آن مشخصاً سبکی ادبی است. تا قبل از انتشار ترجمه مرحوم قمشه ای ترجمه ها تحت اللفظی بودند و هنجارهای ترجمه و انتظارات خوانندگان قرآن بر یکدیگر منطبق بود. پس از انتشار ترجمه مرحوم قمشه ای، حرکتی متفاوت به سوی سبکی جدید آغاز شد؛ سبکی ادبی که رد پای آن به وضوح در تمامی ترجمه های معاصر قرآن دیده می شود. بنا بر فرضیه تحقیق، ترجمه های متعددی که در این دوره به چاپ رسیده اند مثالی از تأثیر هنجارها بر ترجمه است. اگرچه انتظار می رود که هر ترجمه قرآن تجربه ای زبانی و سبکی متفاوتی باشد، ولی تحقیق نشان می دهد که همه ترجمه ها در سبک اشتراک دارند و در تفسیر معنی قرآن است که با یکدیگر متفاوت اند و با توجه به اینکه کسانی که به ترجمه قرآن پرداخته اند غالباً ادیب به حساب می آیند می توان ترجمه های معاصر قرآن را طبع آزمایی ادبی مترجمان ادیب در حوزه ترجمه قرآن نامید.

پژوهش حاضر را با هدف بررسی میزان کارآمدی آموزش زبان عربی عمومی در مقطع متوسطه، ازنظر دبیران و دانش آموزان شهر کرمان، انجام داده ایم. این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی، پیمایشی و کمی است و برای اندازه گیری نظر دبیران و دانش آموزان، از دو پرسش نامة محقق ساخته استفاده کرده ایم. جامعة این پژوهش شامل همة معلمان زن و مرد عربی و دانش آموزان دختر و پسر سال سوم متوسطة رشته های ریاضی و تجربی دبیرستان های دولتی شهر کرمان، در سال تحصیلی 90- 91 است. نمونة مورد بررسی را به شیوة تصادفی طبقه ای و با انتساب متناسب انتخاب کردیم که شامل 30 دبیر زن، 30 دبیر مرد و 236 دانش آموز است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که میزان هماهنگی هدف آموزش زبان عربی (فهم متون دینی) با معیارهای انتخاب هدف در برنامه ریزی درسی، میزان تطابق محتوای کتاب های درسی عربی با معیارهای انتخاب محتوا در برنامه ریزی درسی، میزان آمادگی دبیران عربی برای تدریس درس زبان عربی، میزان تحقق اهداف برنامة درسی عربی، میزان تسلط دانش آموزان به مهارت های زبانی، میزان انگیزه و علاقة دانش آموزان به یادگیری زبان عربی و میزان آشنایی دانش آموزان با مهارت ها و راهبردهای یادگیری زبان عربی پایین تر از حد مطلوب است. با توجه به این یافته ها نتیجه می گیریم که به آموزش زبان عربی به عنوان زبان دوم/ خارجی، به طور علمی توجه نشده است و تا حد مطلوب فاصلة زیادی دارد و برای رسیدن به نتایج مطلوب، تحولات جدی و همکاری بخش های مختلف لازم است. از مهم ترین راهکارها برای بهبود این وضعیت، ارتقای سطح آموزش پیش و ضمن خدمت معلمان زبان عربی است.

با توجه به تحولات اخیر آموزش زبان انگلیسی و بازتاب آن در کتاب ها و مواد آموزشی مدارس کشور، مقاله ی حاضر به بررسی کتاب زبان انگلیسی پایه ی هفتم از نقطه نظر رویکرد فعالیت محور به آموزش و طراحی درس می پردازد. بدین منظور، با استفاده از چهارچوب نظری کلی فعالیت الیس (2003)، تمرین های هشت درس تحلیل شدند و سپس بر اساس معیارهای موجود در این چهارچوب، ماهیت آنها مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس یافته های این مطالعه، تنها 16 عدد از مجموع 57 عدد (%28) تمرین موجود در این کتاب ساختار و ماهیت فعالیت محور داشتند. لذا، بر اساس این یافته ها می توان بیان کرد که اثر مورد مطالعه از رویکرد فعالیت محور پیروی نکرده است. عدم استفاده از درون داد واقعی، کمبود فرصت های تعامل بین زبان آموزان و هم چنین تمرین های متعدد فاقد فرآورده های مفید، از دلایل اصلی فاصله گرفتن ساختار این اثر از رویکرد فعالیت محور و اثربخشی مختصر این کتاب می باشد.

پژوهش های متعددی اثبات کرده اند که هر متن می تواند بیانگر طرز تفکر نویسنده، الگوهای غالب سازماندهی و نیز گونة کلام (Genre) باشد. مفهوم گونة کلام و کاربرد آن در آموزش و یادگیری زبان در دهه های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از متون علمی و قسمت های مختلف آن ها از دیدگاه گونة کلام، حرکت ها (Moves) و الگوهای سازماندهی (Organizational patterns) بررسی شده اند. با توجه به اینکه چکیده در مقالات علمی و پایان نامه های دانشگاهی یکی از قسمت های مهم و تأثیرگذار به شمار می رود، بررسی چکیده از دیدگاه گونة کلام و الگوهای حرکت همواره مورد توجه زبان شناسان بوده است. بنابراین، شناسایی و تسلط بر ساختار متنی و بلاغی چکیده ها می تواند مفید و راهگشا باشد. بنابراین، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسة گونة کلام، حرکت ها و ساختار بلاغی چکیدة پایان نامه های کارشناسی ارشد در دو رشتة آموزش زبان انگلیسی و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان پرداخته است. بدین منظور، تعداد 80 چکیده (40 چکیده از هر رشته) از دو رشتة یادشده از بین پایان نامه های ارائه شده بین سال های 2008 تا 2013 میلادی در دانشگاه علامه طباطبائی انتخاب شدند. سپس، حرکت ها، سازماندهی متنی و ساختار بلاغی هر چکیده بر اساس مدل پنج حرکتی هایلند (2000م.) (Hyland""s  five-move model, 2000) بررسی شد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که بین چکیده های پایان نامه های این دو رشته از لحاظ حرکت و الگوهای سازماندهی تفاوت چشمگیری وجود دارد. همچنین، مشخص شد که در اکثر موارد، حرکت نتیجه گیری (Conclusion move) (حرکت 5 هایلند) در چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان وجود ندارد. یکی دیگر از تفاوت های برجسته دربارة الگوی مرتب سازی مجدد و تکرار چند حرکت بود که در میان چکیده های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان بسیار به چشم می خورد، در حالی که این نکته در چکیده های آموزش زبان انگلیسی وجود نداشت. با استناد به این یافته ها، می توان نتیجه گرفت که چکیده های پایان نامه های آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در مقایسه با چکیده های آموزش زبان انگلیسی از مدل خاصی تبعیت نمی کنند و از نظر گونه ای حرکتی با چکیده های آموزش زبان انگلیسی متفاوت هستند. یافته های این پژوهش در بر دارندة ایده ها و پیشنهادهایی برای دانشجویان و مدرسان هر دو رشته، مدرسان انگلیسی/ فارسی با اهداف ویژه، نویسندگان و طراحان کتب درسی و نیز پژوهشگران است.

بررسی مقابله ای نحوه سامان دهی مطالب در قالب پاراگراف و متن رویکردِ نسبتاً جدیدی در مطالعه نگارش می باشد. نقطه عطف این رویکردِ مطالعاتی به نظریات کاپلان (1966) برمی گردد. تحقیق حاضر در این چارچوب به بررسی مقابله ای تفاوت های بینافرهنگی در نحوه سامان دهی مطالب در انشاهای انگلیسی نوشته شده توسط فارسی زبانان پرداخته و دو متغیر «انسجام بارز» و«توجه به مخاطب» را در انشاهای پنج پاراگرافی انگلیسی دانشجویان مقطع کارشناسی ارزیابی نموده است. با بررسی توصیفی 110 انشای جمع آوری شده از 6 دانشگاه در ایران، در تحقیق حاضر مشخص شده است که در انشاهای انگلیسی فارسی زبانان گذار واژگان به صراحت بیان نمی گردند. هم چنین مشخص شد که این انشاها دارای ویژگی های الگوی «خواننده-مسئول» هستند که حاکی از انعکاس فرهنگ نگارشی زبان فارسی در این نوشته ها می باشد.

در دو دهه ی اخیر، رایانه ها به طور بی سابقه ای وارد زندگی افراد شده اند چنانکه هر شخصی زندگی را بدون آنها نسبتا غیر ممکن می پندارد. در سالهای اخیر، محققان و آموزگاران در تلاش برای یافتن راههایی برای استفاده از رایانه و اینترنت در جهت بالابردن کیفیت آموزش بوده اند. از این رو، مطالعه ی آزمایشی حاضر تلاشی برای بررسی تاثیر ارتباط همزمان رایانه ای بر همکاری زبان آموزان ایرانی می باشد. با این هدف، تعداد 26 زبان آموز دختر در سطح بالای متوسط به طور تصادفی از یک موسسه ی آموزش زبان انتخاب و به یک گروه کنترل (کلاس حضوری) و دو گروه آزمایشی (چت آی آر سی و محیط دو بعدی) تقسیم شدند. سپس به آنها به مدت ده جلسه نگارش آموزش داده شد. دو گروه آزمایشی از طریق اینترنت توسط دو نوع متفاوت از برنامه های ارتباط همزمان رایانه ای آموزش دیدند در حالیکه آموزش گروه کنترل در یک کلاس حضوری انجام شد. داده های کمی مربوط به همکاری زبان آموزان توسط یک پرسشنامه سه قسمتی لیکرت بر اساس مطالعه ی هایثورنویت (2000) پس از انجام آزمونهای روایی و پایایی برای محیط هدف جمع آوری شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یکطرفه هیچ تاثیر آماری قابل ملاحظه ای میان گروههای آزمایشی و کنترل از لحاظ یادگیری از طریق همکاری، تعامل در کلاس و احساس زبان آموزان نشان ندادند. نتایج نشان می دهند که محیط آموزش نمی تواند در مورد میزان همکاری، تعامل و احساس زبان آموزان عامل تعیین کننده ای باشد.

واحد دانشگاهی مکالمه با توجه به زمان بسیار محدود و تعداد زیاد دانشجو در یک کلاس، برای حصول نتیجه، برنامه ای بسیار دقیق و حساب شده می طلبد. در واقع، این واحد درسی بر خلاف آنچه گاهی تصور می شود تنها زمانی برای تمرین صحبت به زبان خارجه نیست بلکه فرصت ایجاد و تقویت یک سری عادت های زبانی و آموزشی در میان دانشجویان و ارائه راهکارهایی است که باید در سایر واحدهای درسی تمرین و دنبال شود. با الهام از رویکرد ارتباطی، اتخاذ برنامه ای دقیق بر اساس اولویت های آموزشی این واحد، با به کارگیری فنونی مانند کار گروهی و انجام «کار» و فعالیت های معنادار به عنوان تمرین که غالباً به صورت گروهی انجام می شود و گسترش فعالیت ها به خارج از محیط کلاس و عوامل آن، می توان بازدهی این واحد را چندین برابر کرد و از نتایج مطلوب آن در دیگر کلاس ها استفاده نمود.

خلاصه نویسی همواره با مشکلات شناختی و فراشناختی بسیاری همراه بوده است که همین امر ضرورت تدریس این مهارت را آشکار می سازد. پژوهش حاضر، برخلاف سایر پژوهش های مرتبط، فرایند پیشرفت تدریجی این مهارت را در بین زبان آموزان ایرانی مورد بررسی قرار می دهد. برای این منظور، 41 دانشجوی زن و مرد مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات انگلیسی به مدت 8 هفته به فراگیری این مهارت پرداختند. از زبان آموزان خواسته شد در حین جلسات اول، دوم، چهارم، ششم و هشتم آموزش خلاصه ای از یک متن انگلیسی بنویسند. سپس خلاصه های زبان آموزان به صورت کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفتند. از لحاظ کیفی، موارد استفاده از راهبردهای حذف، ترکیب جمله، انتخاب جمله عنوان، تبدیل نحوی، نقل بیان، تعمیم، ابداع، کپی برداری جزیی و کپی برداری کلی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده نشان داد که آموزش تاثیر مثبتی بر روی توانایی خلاصه سازی زبان آموزان داشته است. همچنین مشخص شد که عمده ترین دلیل نسخه برداری زبان آموزان از متون دیگر عدم آگاهی آنها از عواقب سرقت ادبی و عدم توانایی زبانی و خلاصه سازی آنها می باشد.

بروز «خطا» در فرآیند یادگیری زبان های خارجی، پدیده ای عادی و پیش بینی شدنی است. هر زبان آموز درحین آموزش زبان دوم، گاه درنتیجه تداخل زبان مادری یا به دلیل بی اطلاعی از برخی قواعد و یا براثر گرته برداری از زبان بیگانه دیگر، خطاهایی را بی آنکه خود متوجه باشد، به صورت نظام مند تکرار می کند. عده قابل توجهی از زبا ن آموزان ایرانی در جریان دوره های آموزشی زبان فرانسه در سطوح مختلف، در استفاده از حروف اضافه بیش از سایر مقوله های زبانی دچار خطا می شوند. از آنجا که حروف اضافه نقش مهمی در برقراری رابطه میان دیگر اجزای کلامی ایفا می کنند، کاربرد غلط آن ها چالش هایی را برای زبان آموزان فراهم می آورد و خواه ناخواه، روند آموزش زبان را برای آن ها کند و پیچیده می کند. در تحقیق حاضر، کوشیدیم پربسامدترین خطاهای زبان آموزان ایرانی را در دو بخش «خطاهای بین زبانی» و «خطاهای درون زبانی»، بررسی و ریشه یابی کنیم و در هر بخش، نحوه استفاده درست از حروف اضافه فرانسه را با رویکرد آموزشی به زبان ساده توضیح دهیم. نتایج این پژوهش نشان می دهند که بیشترین موارد خطا در استفاده از حروف اضافه در وهله نخست ناشی از تأثیر منفی زبان مادری یا زبان انگلیسی است؛ زیرا زبان آموزان براساس دانشی که از زبان مادری خود یا زبان انگلیسی دارند، گرته برداری می کنند. همچنین، ممکن است زبان آموزان به دلیل آشنا نبودن با قواعد دستوری فرانسه، حرف اضافه ای را ندانسته به جای حرف اضافه ای دیگر به کار برند.

متون آموزشی در رشته های علوم انسانی، علاوه بر جنبه های آموزشی، نقش پرورشی بسیار مهمی نیز به عهده دارد. لذا بازتحلیل مستمر این متون امری ضروری است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی انتقادی، کتاب الشعر العربی الحدیث من احمد شوقی الی محمود درویش نوشتة میشال خلیل جحا را بررسی کرده است. این کتاب، ضمن کثرت و تنوع نمونه های شعری که حسن آن شمرده می شود، نقص های فراوانی دارد. بی تناسبی میان نام کتاب و محتوای آن، غلبة صبغة تاریخی به جای رویکرد تحلیلی بر کتاب، شتاب زدگی و یک سونگری در داوری، کم توجهی به اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، فراوانی متون و فقدان تحلیل کافی برای آن ها، نامنسجم بودن بخش های مختلف کتاب، تفکیک نشدن شعر سنتی و شعر نو، کم توجهی به شعر پایداری و نبود رویکردی انتقادی به شعر معاصر از جمله عیب های آن است. نتایج به دست آمده از این پژوهش گویای آن است که این کتاب شاکلة کتابی تحلیلی در باب شعر معاصر عربی را ندارد و بیش تر به منظور کتاب گزیدة متون قابل استفاده است.

هدف ازاین مطالعه بررسی تاثیر افزایش آگاهی زبان آموزان ایرانی در مورد کاربرد ساختارهای بین فرهنگیبلاغت در نگارش بر افزایش توانایی نگارش آنها در زبان انگلیسی و همچنین صحت و ساختار ترکیبی نگارش آنها می باشد. بدین منظور، دو گروه 25 نفری از زبان آموزان ایرانی که درس نگارش پایه را می گذراندند بوسیله امتحان مهارتهای زبانی (پت) انتخاب شدند و در دو گروه کنترل و آزمایش قرار داده شدند. سپس یک تست محقق ساخته نگارش بعنوان پیش آزمون به آنها داده شد. گروه آزمایش آموزش مستقیم معلم در زمینه ساختارهای بین فرهنگی بلاغت در نگارش را دریافت کردند همراه با انجام تکالیفی مرتبط با موارد آموزش داده شده. در حالیکه تکالیف گروه کنترل محدود به انجام تمرینات کتاب بود بدون آنکه آموزش مستقیمی در زمینه فوق در نگارش دریافت کرده باشند. پس از 9 جلسه آموزش از هر دو گروه پس آزمون بعمل آمد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که آگاهی کاربردشناختی از ساختارهای بین فرهنگیبلاغت به شکل مؤثری موجب افزایش کیفیت نگارش زبان آموزان ایرانی شده و همچنین درستی نگارش آنها را نیز افزایش داده است ولی در مورد ساختار ترکیبی نگارش آنها تفاوت قابل ملاحظه ای مشاهده نشده است.