درخت حوزه‌های تخصصی

کربلا و حوادث مربوط به آن در اشعار شاعران فارسی،خصوصا شاعران شیعی نمود بسیار زیادی دارد. مولانا محمد اهلی شیرازی یکی از شاعران شیعی است که در اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم،این موضوع را در اشعار خود پرورانده است. این پژوهش بر مبنای بررسی اشعار کربلایی او شکل گرفته است. از مهمترین یافته های مقاله حاضر می توان به این نکات اشاره نمود: بهره گیری شاعر از تفکرات شیعی. توصیف وقایع کربلا،که موضوع اخیر در این مقاله تحت عناوین زیر بررسی شده است: تاثیرپذیری شاعر از حوادث کربلا،ترسیم گوشه هایی از وقایع کربلا،تاثیر حوادث کربلا بر عالم و توصیف شاعر از آنها و بهره گیری از اجرام آسمانی و طبیعت و... . در این توصیف ها، شخصیت های مثبت و منفی در واقعهکربلا،آرایه های که با محوریت کربلا در شعر اهلی پدید آمده است. در مجموع اهلی یکی از موفق ترین شاعرانی است که با تفکرات شیعی خود بسیاری از احوال و وقایع تاریخ شیعه و خصوصا سرگذشت کربلا را در شعر فارسی ترسیم نموده و سبب ماندگارتر شدن این مفاهیم در ادبیات فارسی شده است.

این مقاله با بررسى زمینه هاى تاریخى، سیاسى، اجتماعى، فرهنگى و ادبىِ شعر حماسى ـ آیینى عاشورایى، دوره شکل گیرى و تحول آغازین و ساختار آن را تبیین مى کند و ارزش هاى دینى نهفته در قیام کربلا، همچون استمرار غدیر و ولایت، تولى و تبرى، جهاد و شهادت و انتظار را منعکس مى سازد. در ادامه، شیوه هاى تبلیغ و ترویج آرمان هاى انسانى و اسلامى همانند ظلم ستیزى و عدالت محورى و اندیشه هاى انقلابى تشیع را مطرح مى نماید. مقاله حاضر، در موضوعات یادشده، نمونه هاى تامل برانگیز و آموزنده را از گستره ادبیات عربى ارائه مى دهد و در پایان به بررسى پیامدهاى ارزشى و ادبى این شعر مى پردازد.