درخت حوزه‌های تخصصی

بی تردید واقعە کربلا؛عظیم ترین حماسه ای است که تاریخ به خود دیده است. پیش از آن هیچ رویدادی با آن قابل قیاس نیست و پس از آن نیز از قیام مختار گرفته تاکنون نظیر آن را کسی به چشم خود ندیده است.بنابراین هرچه در زمینه آن کار شود،باز هم در مقابل تبعات آن حماسە بزرگ اندک است. در این تحقیق که با عنوان»شخصیت قرآنی و حماسی امام حسین(ع)«فراهم آمده، نگارنده کوشیده است تا این موضوع را در پرتو آیات قرآنی با استفاده از کتب لغوی و تفسیری و حدیثی،به تبیین و توضیح شخصیت و فضایل و مکارم اخلاقی حضرت بپردازد. نهضت حسینی،احیاگر دین پیامبر است. پیدایش اسلام محمدی است و بقای آن حسینی و فرموده پیامبر(ص): «حسین منی وانا من حسین» بیان گر یک حقیقت اجتماعی و تاریخی است که قیام و شهادت حسین(ع)سبب بقای دین رسول خدا(ص)گردیده است.

واژه «استکبار» از مهم‏ترین واژگان کلیدى در قرآن است و نقش برجسته‏اى در نظام اخلاقى قرآن، با بار معنایى منفى دارد، و براى نشان دادن یکى از صفات بارز کافران به کار مى‏رود. در زبان قرآن، واژه‏هاى کلیدى دیگرى مانند بغى، بطر، عتو، استغناء و طغیان در حوزه کانونى واژه «استکبار» مورد بحث قرار مى‏گیرند. هدف این نوشتار، تبیین واژه «استکبار» از لحاظ معناشناسى و ارائه الگویى است که در آن، مفاهیم کلیدى گزاره‏هاى اخلاقى معانى شخص‏ترى یابند. این تحقیق با رویکردى معناشناسى به تبیین مباحث اخلاقى ـ دینى در حوزه واژه «استکبار» مى‏پردازد. این روش و شیوه داراى دستاوردها و تأویل‏هاى استوار است. چنین روشى همان چیزى است که آن را «تفسیر قرآن به قرآن» مى‏نامیم، با این تفاوت که از نظریه حوزه معنایى که شاخه‏اى از حوزه زبان‏شناسى است بهره گرفته مى‏شود.

از جمله امور مربوط به قیامت که انبیاء الهی از آن خبر داده اند،مسئله معاد و رستاخیر می باشد.بنابه فرمایش ائمه معصومین(ع)قیامت روزی است که خداوند همه انسانهای گذشته و آینده را برای رسیدگی دقیق حساب و رسیدن به پاداش اعمال،گرد هم می آورد. موضوع این تحقیق نیز در همین زمینه بوده،که تحت عنوان»فرهنگ اصطلاحات معاد از دیدگاه قرآن و حدیث«فراهم آمده است و نگارنده کوشیده تا این موضوع را در پرتو آیات قرآنی با استفاده از کتب لغوی و حدیثی و تفسیری معتبر در حد توان و امکان مورد پژوهش قرار دهد.در این تحقیق سعی شده در هر فصل چندین لغت با مفهوم معاد مورد بررسی قرار گیرد.شیوه نگارنده بدین صورت بوده که ابتدا در هر فصل کلمه با حرفِ مورد نظر و مشتقات و معانی آن در قرآن و سپس در غیر آن مورد پژوهش قرار گرفته است.

حضرت على(علیه السلام) شخصیتى فرامذهبى است که به مذهب و فرقه اى خاص اختصاص ندارد و این امر ناشى از اخلاق والا و کمال شخصیتى است که در وجود آن حضرت نهفته است; لذا عمده مذاهب و فرق اسلامى ـ از شیعه و اهل سنت ـ نسبت به ایشان ارادت خاصى نشان داده، در منابع حدیثى و کتب مذهبى خود از جایگاه ویژه و فضایل نامبرده بسیار یاد مى کنند. این مقاله، به قصد آشنایى مختصر خوانندگان بر گوشه اى از این امر، به روش کتابخانه اى، سعى دارد جایگاه و مقام حضرت(علیه السلام) نزد اهل تسنن را با اتکا به منابع مختلف حدیثى، تفسیرى و تاریخى معتبر نشان دهد. مقاله حاضر در سه بخش تنظیم شده است: بخش اول: آیاتى که در شان على(علیه السلام) نازل شده است; بخش دوم: فضایلى که در شان على(علیه السلام) وارد شده است; بخش سوم: امتیازات عملى على(علیه السلام)، یعنى کارهایى که آن امام همام انجام داده اند.

قرآن کریم در آیات متعددی، با تعبیرهای گوناگون، درباره شفاعت سخن گفته که برخی از آنها بر وجود شفاعت دلالت می‏کند. پدیدآورندگان «تفسیر المنار» شفاعت را به معنای تسلط اراده شفاعت‏کننده بر اراده خدای متعال پنداشته و با محال شمردن آن، تمام آیات قرآن را نافی شفاعت می‏دانند. حال آنکه شفاعت به معنای تسلط اراده شفاعت‏کننده بر اراده خداوند نیست تا لازمه‏اش تغییر علم ازلی خدا و در نتیجه محال باشد، بلکه شفاعت تشریعی، قانونی الهی است که بر قوانین مربوط به مجازات حاکم می‏باشد. در این پژوهش برآنیم تا تفسیر پدیدآورندگان تفسیر المنار از آیات شفاعت را نقد و بررسی کنیم، بدین منظور پس از بیان دلیل عقلی و مستندات قرآنی ایشان، دلالت آیات بر وجود شفاعت را اثبات و ادلّه آنها را بررسی خواهیم کرد. در برخی از آیات قرآن درباره وساطت اسباب و علل طبیعی نیز شفاعت به کار رفته است، از این‏رو، در فرجام، این آیات را بیان و دلالتشان بر شفاعت تکوینی را بررسی خواهیم کرد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی می‏باشد.