ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۶۱ تا ۶۸۰ مورد از کل ۸۷۵ مورد.
۶۶۱.

آیا اعتقادات دینی جواز معرفتی دارند؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
تعداد بازدید : ۱۳۱۹ تعداد دانلود : ۲۳۱۰
مقاله حاضر به معرفی مدلی می پردازد که پلیتینگا آن را برای نشان دادن برخورداری اعتقادات دینی از جواز معرفتی ارائه داده است. مراد وی از جواز معرفتی داشتن اعتقادات دینی این است که اعتقادات دینی محصول قوای ادراکی ای هستند که واجد چهار شرطند: درست کار می کنند، در محیطی که برای آن طراحی شده اند کار می کنند، هدف آنها وصول به غایت تولید باورهای صادق است و در وصول به غایت خود قرین توفیق بوده اند. پلیتینگا می گوید اگر اعتقادات دینی را صادق بدانیم، آنگاه، محتملتر آن است که معتقد شویم این اعتقادات جواز معرفتی دارند، یعنی محصول قوای ادراکی ای هستند که شروط پیش گفته را واجدند و اگر این اعتقادات صادق باشند، آنگاه چنان که خدایش می خوانیم در واقع وجود دارد و قطعا قصد کرده است که ما او را بشناسیم.
۶۶۲.

جنبه‌ای‌ تجربی‌ از علم‌ حضوری(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۲۷۴۲
در این‌ نوشتار، ابتدا دریافت‌های‌ حسی‌ و احساسات‌ انسانی‌ همچون‌ درد و لذت‌ به‌عنوان‌ برخی‌ از مصادیق‌ علم‌ حضوری‌ برمبنای‌ فلسفة‌ اشراقی‌ تبیین‌ می‌شود و سپس‌ جهات‌ تمایز و اشتراک‌ آنها با «معرفت‌ از راه‌ آشنایی» راسل‌ و «شهود» برگسون‌ مورد بررسی‌ قرار می‌گیرند و ادامة‌ بحث، اختصاص‌ دارد به‌ بررسی‌ تطبیقی‌ این‌ نحوه‌ از علم‌ حضوری‌ با برخی‌ دیدگاههای‌ ویتگنشتاین‌ و جمع‌بندی‌ نهایی‌ و تاکید نویسنده‌ بر رویکرد اشراقی‌ مذکور.
۶۶۶.

‌معرفت‌ و مطابقت‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۴۴۱۰
این‌ مقاله‌ ابتدا به‌ تعریف‌ معرفت‌ از دیدگاه‌ معرفت‌شناسی‌ غربی‌ معاصر می‌پردازد و عناصر سه‌گانه‌ این‌ تعریف‌ یعنی‌ باور، صدق‌ و توجیه‌ را تبیین‌ و بررسی‌ می‌کند و ریشه‌های‌ این‌ تعریف‌ را در آثار افلاطون‌ جستجو می‌کند. در ادامه‌ به‌ بحرانی‌ که‌ با مثالهای‌ نقض‌ گتیه‌ برای‌ عنصر توجیه‌ ایجاد گردیده‌ و نیز تلاش‌ معرفت‌شناسان‌ معاصر برای‌ حل‌ آن‌ می‌پردازد. از سوی‌ دیگر، ضمن‌ تعریف‌ معرفت‌ براساس‌ دیدگاه‌ فیلسوفان‌ اسلامی‌ و تلاش‌ برای‌ یافتن‌ نقطة‌ تقاربی‌ میان‌ فلسفة‌ غرب‌ و فلسفة‌ اسلامی‌ در این‌ باب، نشان‌ می‌دهد که‌ مثال‌ نقض‌ گتیه‌ به‌ هیچ‌ روی، متوجه‌ تعریف‌ معرفت‌ در فلسفة‌ اسلامی‌ نیست‌ و براین‌ اساس‌ تنها معرفت‌شناسی‌ غربی‌ است‌ که‌ باید راهی‌ برای‌ خروج‌ از این‌ بحران‌ بیابد.
۶۶۹.

‌زمینه‌گرایی‌ معرفت‌شناختی(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۷۲
زمینه‌گرایی‌ معرفت‌شناختی‌ از راه‌حلهایی‌ است‌ که‌ برای‌ پیوند میان‌ باور و صدق‌ پیشنهاد شده‌ است. پیش‌ از این، مقاله‌ و یا نوشته‌ای‌ در این‌ باب‌ به‌ زبان‌ فارسی‌ یا وجود نداشته‌ و یا اشاره‌وار به‌ آن‌ پرداخته‌ شده‌ است. اینکه‌ آیا زمینه‌گرایی‌ می‌تواند خود را از اتهام‌ نسبیت‌ و حتی‌ شکاکیت‌ برهاند یا نه، مطلبی‌ قابل‌ تأمل‌ و توجه‌ است‌ که‌ این‌ مقاله‌ تا حدی‌ بدان‌ پرداخته‌ است، ولی‌ نیاز به‌ بحث‌ و بررسی‌ بیشتری‌ دارد.
۶۷۰.

‌موضوع‌ درون‌ ماندگار و موضوع‌ متعد‌ی(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۵۸۲۱
مقالة‌ حاضر به‌ تبیین‌ دو موضوع‌ «درون‌ماندگار» و «متعد‌ی» در ارتباط‌ با فعلِ‌ معرفت‌ می‌پردازد. نویسندة‌ دانشمند با اشاره‌ به‌ دوگانه‌ بودن‌ معنای‌ عینیت‌ و اینکه‌ عینیتِ‌ دوگانه‌ ویژگی‌ معرفت‌پدیداری‌ است، جهات‌ ذاتی‌ و عرضی‌ در فعل‌ معرفت‌ را روشن‌ می‌کند و آنگاه‌ به‌ تفصیل‌ توضیح‌ می‌دهد که‌ متعلَّقِ‌ مفهوم‌ معرفت، کدامیک‌ از دو موضوع‌ یادشده‌ است. در این‌ رابطه، برخی‌ از آرای‌ ملا‌ صدرا، فلاسفة‌ اشراقی، دوکاس، و راسل‌ مورد توجه‌ قرار گرفته‌اند.
۶۷۳.

مساله معدومات، وجود ذهنی و وقضیه حقیقیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: وجود ذهنی قضیه خارجیه دلالت مشکل معدومات این همانی ماهوی تمایز جمله قضیه تمایز جمله - قضیه معنای جزئی - کلی ذات موضوع وصف عنوانی قضیة حقیقیه (لابتیه) قضیه شخصیه قضیه محصوره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۲ تعداد دانلود : ۹۵۴
انسانها، به طور طبیعی، دارای استعدادی هستند که به وسیلة آن می توانند در مورد اشخاص یا اشیاء جزئی موجود حکم صادر کرده یا تصدیقی انجام بدهند. آنان در موقعیتهای گوناگون و به دلایل مختلف، احکام و تصدیقات خود را در قالب الفاظ مرکب، نظیر جمله های حملیه، تعبیر می کنند، مثلاً: «حافظ شاعر است» و «شما در حال خواندن هستید» در مواقعی نیز، انسانها، به احکام و تصدیقاتی دربارة معدومات نائل می شوند؛ که آنها را نیز در قالب جمله های حملیه موجبه تعبیر می کنند، مانند «مربع مستدیر مستدیر است» و « کوه طلایی مرتفع است » مسأله اینجاست که چگونه می توان در مورد موضوعاتی که معدوم است حکمی صادر کرد؟ اعتقاد مشهور فیلسوفان مسلمان بر این است که به دلیل وجود ذهنی معدومات و حصول ماهیت آنها در ذهن است که می توان آنها را موضوع احکام ایجابی قرار داده و توسط جملات حمیله از آنها تعبیر نمود. در این گفتار تلاش می کنیم نشان دهیم که تقریر مشهور از دلیل معدومات نه تنها از ارائة راه حلی برای «مسأله معدومات» ناتوان است، بلکه از توجیه و تبیین «نظریه وجود ذهنی» نیز عاجز است.
۶۷۴.

‌صورت‌ نخستین‌ علم‌ حضوری(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶۲
در این‌ نوشتار سعی‌ و تلاش‌ مؤ‌لف‌ (ره) بر آن‌ است‌ که‌ بجای‌ تعریفی‌ پیشینی‌ و متافیزیکی‌ محض‌ از علم‌ حضوری‌ با ارائه‌ و اثبات‌ مصداق‌ بارز و روشنی‌ از آن، رویکردی‌ عینی‌ و ملموس‌ به‌ موضوع‌ داشته‌ باشد. البته‌ مولف‌ پیش‌ از این‌ نیز نمونه‌ها و مصادیقی‌ از علم‌ حضوری‌ همچون‌ دریافتهای‌ حسی‌ و احساسات‌ را بیان‌ کرده‌ بود لیکن‌ مورد حاضر؛ یعنی‌ علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود؛ به‌گونه‌ای‌ اساسی‌ با موارد قبلی‌ متفاوت‌ است‌ زیرا این‌ معرفت‌ مبنا و بنیاد تمامی‌ معارف‌ و دانشهای‌ دیگر بشر است. وی، که‌ در این‌ بحث‌ عمدتاً‌ بر دیدگاههای‌ شیخ‌ شهاب‌ الدین‌ سهروردی‌ تکیه‌ کرده‌ است‌ ضمن‌ بیان‌ مبانی‌ وجودشناختی‌ و معرفت‌شناختی‌ شیخ‌ اشراق‌ به‌ اثبات‌ این‌گونه‌ از علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود می‌پردازد.
۶۷۵.

‌صورت‌ نخستین‌ علم‌ حضوری(مقاله پژوهشی حوزه)

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۲۱۳۰
در این‌ نوشتار سعی‌ و تلاش‌ مؤ‌لف‌ (ره) بر آن‌ است‌ که‌ بجای‌ تعریفی‌ پیشینی‌ و متافیزیکی‌ محض‌ از علم‌ حضوری‌ با ارائه‌ و اثبات‌ مصداق‌ بارز و روشنی‌ از آن، رویکردی‌ عینی‌ و ملموس‌ به‌ موضوع‌ داشته‌ باشد. البته‌ مولف‌ پیش‌ از این‌ نیز نمونه‌ها و مصادیقی‌ از علم‌ حضوری‌ همچون‌ دریافتهای‌ حسی‌ و احساسات‌ را بیان‌ کرده‌ بود لیکن‌ مورد حاضر؛ یعنی‌ علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود؛ به‌گونه‌ای‌ اساسی‌ با موارد قبلی‌ متفاوت‌ است‌ زیرا این‌ معرفت‌ مبنا و بنیاد تمامی‌ معارف‌ و دانشهای‌ دیگر بشر است. وی، که‌ در این‌ بحث‌ عمدتاً‌ بر دیدگاههای‌ شیخ‌ شهاب‌ الدین‌ سهروردی‌ تکیه‌ کرده‌ است‌ ضمن‌ بیان‌ مبانی‌ وجودشناختی‌ و معرفت‌شناختی‌ شیخ‌ اشراق‌ به‌ اثبات‌ این‌گونه‌ از علم‌ حضوری‌ انسان‌ به‌ خود می‌پردازد.
۶۷۶.

ابتکارات صدر المتالهین و برخى فیلسوفان متاخر در حل معماى شناخت

کلیدواژه‌ها: علم و ادراک علم حصولى وجود ذهنى علم حضورى مفاهیم فلسفى قضایاى اولى

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی معرفت شناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
تعداد بازدید : ۱۶۴۸
چکیده مسئله چگونگى امکان‏پذیر بودن معرفت همواره از مهم‏ترین مسائل فلسفى درباره معرفت‏بوده است که از دیرباز فیلسوفان بدان توجه کرده و راه‏حل‏هاى متفاوتى براى آن ارائه داده‏اند . فیلسوفان مسلمان نیز در بحث وجود ذهنى تلاش کرده‏اند تا ضمن تعریف علم به تمثل حقیقت‏شى‏ء یا حضور ماهیت‏شى‏ء در نزد مدرک، چگونگى مطابقت ادراک را با شى‏ء ادراک شده، تبیین کنند . سرانجام در این تلاش‏ها ملاصدرا با عنایت‏به حصول مفهوم شى‏ء در ذهن، نه ذات و حقیقت آن و نه فرد و مصداق آن و تفکیک بین حمل اولى و حمل شایع، به حل معما و پاسخ‏گویى به شبهات مربوط پرداخته است . علاوه بر این، تلاش دیگرى نیز از طرف برخى فیلسوفان متاخر بر پایه انتزاع مفاهیم فلسفى از تامل حضورى در رویدادهاى نفسانى و شکل‏گیرى قضایاى اولى از آن مفاهیم، صورت گرفته و چنین قلمداد شده که صدق این قضایا قطعى است و آنچه با رعایت اصول و ضوابط منطقى از آنها به دست آید تابع ارزش آنها بوده و بنابراین، صدق آن قطعى خواهد بود . در این مقاله برآنیم تا ضمن بررسى و تحلیل نظر ملاصدرا در بحث وجود ذهنى، بر اساس برداشت‏هاى مختلفى که از آن شده است، و نیز نظر برخى فیلسوفان متاخر در حوزه مفاهیم فلسفى، میزان توفیق آنها را در مسئله چگونگى امکان‏پذیر بودن معرفت و دست‏رسى به واقع تعیین کنیم .
۶۷۷.

انسان‏شناسى صدر المتالهین

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس انسان‏شناسى جسمانیة الحدوث و روحانیة البقاء تجرد نفس مراتب نفس حکمت عملى و سعادت

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد موضوعی انسان شناسی فلسفی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی معرفت شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی هستی شناسی مقولات
تعداد بازدید : ۶۹۹۸
چکیده با توجه به اهمیت انسان‏شناسى در حکمت متعالیه صدرالمتالهین، نویسنده کوشیده است‏با توجه به مبانى فلسفى او را در هستى شناسى و معرفت‏شناسى حقیقت انسان از حیث جسم و جان یا روح و بدن معرفى کرده و تعامل نفس و بدن را از جهت هستى‏شناختى، یعنى پیمودن مراتب وجود و از حیث معرفت‏شناختى، یعنى جایگاه نفس و قواى حسى در معرفت و تاثیر عرفت‏بر نفس بررسى کند . حاصل این بررسى تعیین نقش معرفت در تکامل نفس و رسیدن به درجه انسان کامل از حیث علم و عمل است .
۶۸۰.

اتحاد عاقل و معقول از دیدگاه ابن سینا

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عقل صورت عاقل معقول اتحاد ماده و نفس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۲۶
چکیده: یکى از مباحث اساسى و کلیدى در فلسفه که اثبات و عدم آن نقش بنیادین در پاره‏اى از مسائل فلسفى دارد، مسئله اتحاد عاقل و معقول است.از دیرباز حتى خیلى پیش از اسلام این مسئله مورد توجه اندیشمندان بوده و دیدگاههاى متفاوتى درباره آن ارائه شده است.در این میان، دیدگاه رئیس فلاسفه مشاء در عالم اسلام به درستى روشن نیست; ایشان از سویى، در کتاب شفاء و اشارات به طور صریح و قاطع به مخالفت‏با آن پرداخته است، و از سوى دیگر، در کتاب مبدا و معاد با ارائه بیانى اجمالى و تفصیلى به طور جانبدارانه از نظریه اتحاد عاقل و معقول دفاع کرده آن را اثبات مى‏کند.اینکه کدام نظریه مورد اعتقاد ابن سینا بوده و این که کدام یک از این دو دیدگاه او مقدم بر دیگرى است و یا آن چه در مبدا و معاد آورده بر اساس ممشاى قوم (مشائین) بوده یا نه مباحثى است که در این مقاله تلاش شده با استمداد از شواهد و قراین تا حدودى به آن پاسخ داده شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان