درخت حوزه‌های تخصصی

هدف پژوهش حاضر بررسی واژه های مرکب مختوم به ستاک حال پوش در زبان فارسی در چارچوب نظریه صرف ساخت (بوی 2010 و 2015) است. در این راستا طرح واره ها و زیرطرح واره های ساختی ناظر بر واژه های مختوم به پوش شناسایی و تحلیل گردید، شبکه چندمعنایی آن ها ترسیم شد و تنوعات معنایی آن ها تبیین گردید. داده های پژوهش از منابع مختلفی شامل فرهنگ دهخدا، فرهنگ بزرگ سخن (انوری، 1381)، فرهنگ فارسی زانسو (کشانی، 1372) و فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی مقدم، 1391) استخراج شده اند. نتایج پژوهش نشان می دهند ستاک حال پوش می تواند با واژه هایی از مقوله های دستوری شامل اسم، صفت و قید ترکیب شود. در این ترکیب ها، پوش می تواند ستاک حال دو فعل متفاوت پوشیدن و دیگری صورت سببی آن یعنی پوشاندن باشد. واژه های مرکب ساخته شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشیدن در دو مقوله معنایی کنشگر و ویژگی (انسان، جاندار غیرانسان، چیز و مکان) قرار می گیرند. واژه های مرکب ساخته شده با ستاک حال پوش، به معنای پوشاندن در سه مقوله معنایی کنشگر، ویژگی (انسان، چیز و مکان) و ابزار قرار می گیرند. نتایج بررسی ها همچنین نشان می دهند که چندمعنایی واژه های مختوم به ستاک حال پوش ناشی از 4 عامل مختلف است. عامل اول دووجهی بودن ستاک پوش (از مصدرهای دو فعل مجزای پوشیدن و پوشاندن( است. دومین عامل بسط استعاری معنای پوشاندن است که در برخی واژه ها معادل با پنهان ساختن و افشا نکردن است و نه پوشاندن فیزیکی. سومین عامل حذف موصوف است که موجب می شود صفت همراه آن به اسم تبدیل شود. عامل چهارم وام گیری است که در بسیاری از واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی دیده می شود.

ساخت های همسانی از جنبه صوری و معنایی، وجوه اشتراک فراوانی با ساخت های تشابهی دارند و همین امر سبب شده تا ساخت های موردِ اشاره به صورت جداگانه و مطلوبی مورد بررسی جدی قرار نگیرند. هسپلمت و همکاران (Haspelmath et al., 2017) ضمن بررسی رده شناختی، شش نوع الگوی پایه جداگانه از ساخت های همسانی را بر می شمرده و بر اساس الگوهای موردِ اشاره سه تعمیم بینازبانی ارائه می دهند. در پژوهش حاضر، بر اساس تجزیه و تحلیل پیکره ای متشکل از داده های گفتاری ده گویشور آذری زبان و همچنین شم زبانی یکی از نگارندگان به این نتیجه رسیدیم که در زبان ترکی پنج الگوی پایه از ساخت های همسانی وجود دارد اما الگوی نوع دوم در زبان موردِ اشاره موجود نیست. داده های زبان ترکی تأیید کننده وجود هر سه تعمیم مطرح شده به وسیله هسپلمت و همکاران (همان) است.  

پژوهش حاضر به بررسی فضاسازهای ذهنی در ادبیات داستانی کودکان در زبان کردی می پردازد با این هدف که مشخص سازد کاربرد فضاسازها در ادبیات داستانی کودکان چگونه است و چگونه به مفهوم سازی و انتقال مفاهیم کمک می کنند. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا پیکره ای از متون نوشتاری کتاب داستان های کودکان در زبان کردی ساخته شود. این پیکره شامل ٢٠ جلد کتاب داستان (١٠ جلد با نویسنده مرد و ١٠ جلد با نویسنده زن) است که در پژوهش حاضر مورد استفاده قرار گرفت. در مجموع ١٠٠٢ جمله که انواع فضاسازها در آن ها استفاده شده بود یافت شد، سپس تعداد ٢٤ جمله به شیوه ای تصادفی استخراج و مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از بررسی و تحلیل این جملات با هدف مشخص نمودن چگونگی عملکرد فضاسازهای ذهنی در ایجاد فضاهای ذهنی و انتقال مفاهیم نشان می دهد که وجود فضاسازها یک عنصر بسیار مهم در درک و انتقال مفاهیم در ادبیات کودکان بوده و عدم استفاده مناسب از آن ها در متون داستان های کودکان باعث می شود که خواننده به درک درستی از جمله نرسد.

این مقاله برآن است تا با رویکرد زبان شناسی زیست محیطی، به تحلیل انتقادی متون تبلیغاتی مدارس طبیعت بپردازد. روش به کار رفته در این تحقیق توصیفی تحلیلی است و متون تبلیغاتی مدارس طبیعت را به منزله داده های خود برگزیده است. داده ها از طریق کانال های تلگرامی مدارس طبیعت، طی سه سال (1395، 1396 و 1397) جمع آوری شده اند. این متون غالباً برگرفته از وهاب زاده (1392، 1395) هستند. درنهایت تعداد 45 متن گفتمان مدار انتخاب شده است که درمجموع از 274 بندجمله تشکیل شده اند، و هر بند جمله به شیوه دستور نقشی نظام مند هلیدی و از منظر فرانقش های تجربی، بینافردی، و متنی و درنهایت با رویکرد زیست محیطی مورد تحلیل قرار گرفت. مسئله پژوهش این است که متون تبلیغاتی مدارس طبیعت چه دیدگاهی را نسبت به محیط زیست ترویج می دهند. هدف این بررسی یافتن رابطه انسان و محیط زیست در مدارس طبیعت و پی بردن به دیدگاه و نگرش این مدارس است . نتایج حاکی از این است که محتوای 168 بند یعنی تقریباً 61 درصد بندها، انسان را به حفظ محیط زیست و استفاده صحیح از طبیعت تشویق می کند و در 149 مورد، یعنی تقریباً 55 درصد، رابطه دوستانه انسان و طبیعت یا طبیعت دوستی وجود دارد. درنتیجه این مدارس در تغییر نگرش انسان نسبت به محیط زیست نقش اساسی دارند و کودکان را به حفاظت از طبیعت سوق می دهند.

«نظریه قالبی فیلمور» (1982) بیان گر اصلی مهم در معناشناسی شناختی است که معتقد است معانی واژه ها درون نظامی از دانش درک می شوند که ریشه در تجربه اجتماعی و فرهنگی انسان دارد. در این نظریه «قالب های معنایی» نمایانگر بخش های یک رویداد هستند که برای اتصال گروهی از کلمات به مجموعه ای از معانی به کار می روند. از طرفی، در یک رویداد، افعال نقش مهمی در تفسیر معنا ایفا می کنند و در اکثر موقعیت های آن حضور دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی موردی فعل «شدن» در چارچوب نظریه مذکور بوده است تا از طریق تحلیل پیکره بنیاد و توصیفی به شناسایی این فعل و تعیین حوزه ها و قالب های معنایی آن پرداخته شود. نتیجتاً، با استفاده از فرهنگ ها و پیکره های معاصر فارسی و نیز نگاشت با پایگاه فریم نت 14 قالب معنایی «شدن» شناسایی شد. همچنین، مفهوم «تغییر حالت دادن» به عنوان معنای اصلی این فعل تعیین و قالب اصلی آن ایجاد گردید.

در این مقاله به منظور بررسی مفهوم ضمنی واژه ها و اصطلاحات نظام نشانه ای پزشکی که بعنوان نماد به نظام نشانه ای زبان فارسی راه یافته و بکار می روند،  از "فرهنگ شفاهی سخن" و "فرهنگ فارسی گفتاری"، داده های مناسب با موضوع پژوهش استخراج شده و با استفاده از دانش  معنی شناسی و نشانه شناسی و بر اساس چارچوب نظری پیرس به تحلیل معنای ضمنی آن ها پرداخته شده و با ذکر نمونه برای هر یک در مفهوم صریحشان در نظام نشانه ای پزشکی، هم چنین ضمن ارائه نمونه هایی برای کاربرد مفهوم ضمنی این واژه ها و اصطلاحات در زبان فارسی، مشخص شد که هر یک از این نماد ها به هنگام انتقال به نظام نشانه ای زبان فارسی از رفتار تازه ای برخوردار می شوند. بیشترین میزان استفاده از واژه ها و اصطلاحات پزشکی، کاربرد اندام واژه ها در زبان فارسی محاوره ای می باشد و در این میان چند اندام واژه کاربرد گسترده تری نسبت به بقیه در اصطلاحات فارسی گفتاری دارند و اکثرا در معنای ضمنی خود به کار می روند؛ مانند  اندام واژه "روده" در " یک روده راست تو شکمش نداره". به طور کلی این نتایج حاصل شد که واژه ها و اصطلاحات مذکور در ضرب المثل های زبان فارسی عموماً بصورت شمایل بازنمایی می شوند و در واقع استعاره محسوب می شوند و استعاره را می توان جزو نشانه شمایلی محسوب کرد.

This study aims to investigate university students’, teachers’ and educators’ attitudes toward the use of code-switching (CS) in the Vietnamese EFL context. It also measures the relationship between students’ type and level of anxiety with their preferences toward CS. Participants were five teachers and educators, and 94 non-English major students from a university in Vietnam. Both quantitative (FLCAS by Horwitz et al., 1986) and qualitative (semi-structured interviews) research methods were used to gather data. Results of the interviews highlight that both teachers and students had positive attitudes toward CS, claiming CS as an effective tool. This finding was in agreement with previous research and supported the use of CS in some situations (e.g. explaining complex grammar or vocabulary; medium of instruction; checking for understanding; expressing terms with no equivalent in L1/L2; showing solidarity; disciplining students; encouraging/ aiding learning process; saving time; and aiding students with low level of English proficiency). It also highlights that avoidance of CS is impractical and a natural process in EFL context. However, the educators in this study showed different views, indicating CS may hinder students from learning L2. Results of the questionnaire survey indicate a positive correlation between students’ type/level of anxiety and their preferences toward CS (r=.60). The results also reveal that students with high and moderate levels of anxiety preferred the use of CS in class to handle their test anxiety and fear of negative evaluation. Students with low anxiety, however, expressed negative views toward CS. Drawing upon the findings of this study, the article presents the benefits of CS in EFL context, especially for students with anxiety. It also suggests teacher training courses in Vietnam to offer supplementary advice and information about the use of CS in EFL classrooms.

گفتگوکاوی یکی از حوزه های مهم در زبان شناسی است که به بررسی گفتگوهای واقعی می پردازد و آن ها را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می دهد؛ یکی از مباحث مهم در گفتگوکاوی نوبت گیری است که تعیین می کند، چه کسی چه وقت با چه نشانه-های زبانی و غیرزبانی برای واگذاری یا دریافت نوبت اقدام کند. هدف پژوهش حاضر واکاوی بازنمود نظام نوبت گیری در گفتگوهای مجموعه درسنامه پرفا با روش توصیفی- تحلیلی است. از 11 تکنیک مطرح شده توسط سَکس و همکاران (Sacks et al. ، 1974) و جفرسون (Jefferson، 1973) برای تحلیل داده ها استفاده شده است. بررسی 98 گفتگو در مجموعه سه جلدی پرفا نشان داد در 75 درصد موارد نوبت گیری، گوینده خود تصمیم به واگذاری نوبت سخن نمود و در 25 درصد باقیمانده خودنوبت گیری رخ داد. در موضوع واگذاری نوبت سخن، تکنیک «سوال و جواب» سهم بسیار زیاد و دو تکنیک «سوالات تاکیدی و عذرخواهی» سهم بسیار اندک و تقریباً صفر درصدی را در واگذاری نوبت داشتند. در موضوع خودنوبت گیری نیز تکنیک «بیان عقیده در زمان مناسب» سهم بسیار زیاد و تکنیک «پیش بینی کردن پایان سخن گوینده» سهم صفر درصدی داشتند. در میزان به کارگیری نسبی تکنیک های واگذاری نوبت و خودنوبت گیری در کتاب های سطح مقدماتی، میانی و پیشرفته نظم خاصی مشاهده نشد. در مجموع به نظر می رسد نظام نوبت گیری سخن به طور کلی در درسنامه پرفا بازنمود داشته ولی به صورت جزئی در آن اختلافاتی با نظام نوبت گیری طبیعی فارسی زبانان وجود دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط احتمالی میان استعاره و بی ادبی در بافت غیبت رسانه ای بینافردی انجام گرفته است. بدین منظور، داده های مربوط به ده بازیگر زن و ده بازیگر مرد برگرفته از 60 موقعیت زبانی در بازه زمانی مرداد 97 تا اردیبهشت 99 از نرم افزار اینستاگرام جمع آوری شده است. مجموع واژه های مورد بررسی، 51449 واژه است. نتایج پژوهش نشان داد که مفهوم سازی انسان براساس یکی از حوزه های مبدأ مدفوع/ فضولات حیوانی، شیء دورریختنی، شخصیت کارتونی/ داستانی، پول بی ارزش، ماده کثیف، موجودخیالی/ فراطبیعی، قارچ، نان، ایام هفته، چربی و بیماری/ بلا با بی ادبی همراه بود. این یافته رابطه میان استعاره و بی ادبی را این گونه توجیه می کند که هرگاه انسان به عنوان یکی از حوزه های فوق فرض شود، بی ادبی صورت می گیرد. غیبت رسانه ای بینافردی زمینه را برای استفاده از 345 مورد استعاره همراه با بی ادبی فراهم آورده است که به نظر می رسد به دلیل ویژگی های منحصربه فرد این نوع غیبت بوده است. بالاترین بسامد از میان حوزه های مبدأ مربوط به حوزه مبدأ مدفوع/ فضولات حیوانی و از زیرراهبردهای بی ادبی مربوط به نام گذاری از زیرراهبردهای بی ادبی ایجابی بوده است. کاربران زبانی با به کارگیری بی ادبی ایجابی سعی در تخریب وجهه مثبت شخص از خود داشته اند.