فرامرز ملکیان

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف رابطه حکمرانی خوب با توسعه شهر خلاق فرهنگی انجام شد. روش پژوهش: روش پژوهش، توصیفی - پیمایشی با رویکرد معادلات ساختاری می باشد. جامعه آماری پژوهش، مدیران میانی و پایه ادارات کل دستگاه های اجرایی شهر کرمانشاه با تعداد جامعه ی آماری 145 بود، که براساس فرمول کوکران، نمونه برابر با 108 نفر با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه استاندارد حکمرانی حکمرانی خوب OPM و CIPFA (2004) و شهر خلاق فرهنگی محقق ساخته می باشد، که روایی آن ها با روایی سازه؛ و پایایی آن ها با آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 23 وSMART PLS 2  تحلیل شدند. کیفیت مدل اندازه گیری با آزمون cv.com و مدل ساختاری با آزمون cv.red تأیید شد و هم چنین کیفیت مدل نهایی پژوهش با توجه به شاخص GOF که 524/0 شده است، نشان داد که مدل از برازش قوی برخوردار است. هم چنین مقدار R 2 برابر 383/0 شد که قوی ارزیابی می شود. یافته ها: نتایج فرضیه های پژوهش نشان داد که متغیر حکمرانی خوب بر متغیر شهر خلاق فرهنگی تأثیر مثبت و مستقیم دارد. مؤلفه های حکمرانی خوب شامل: نتیجه گرایی، اثربخشی نقش ها و وظایف و پاسخ گویی بر شهر خلاق فرهنگی تأثیر مثبت و مستقیم و مؤلفه های ارتقا ارزش ها، شفاف سازی و ظرفیت سازی بر متغیر شهر خلاق فرهنگی تأثیر نداشتند و هم چنین متغیر حکمرانی خوب بر مؤلفه های شهر خلاق فرهنگی (به جز تقویت تکثرگرایی فرهنگی) تأثیر مثبت و مستقیم داشت. نتیجه گیری: می توان گفت که توجه به حکمرانی خوب در ادارات و دستگاه های اجرایی، می تواند در بروز شهر خلاق فرهنگی نقش سازنده ای داشته باشد.

مقاله حاضر درصدد ارائه مدل سازمان یادگیرنده در آموزش وپرورش، با استفاده از روش کیفی داده بنیاد و با بهره گیری از ابزار مصاحبه بوده است. جامعه هدف تحقیق خبرگان، متخصصان، اساتید و مطلعین دانشگاهی در حوزه مدیریت و نیز مدیران آموزش وپرورش استان کرمانشاه بوده اند که پس از انجام مصاحبه با 20 نفر (10 نفر از مدیران و کارکنان آموزش وپرورش استان و 10 نفر از خبرگان و صاحب نظران علمی و دانشگاهی) که با استفاده از روش «نمونه گیری گلوله برفی» انتخاب گردیدند، اشباع نظری صورت پذیرفت. یافته های این مطالعه مبیّن آن بود که «سازمان یادگیرنده» به مثابه سازمانی مبتنی بر پویایی و تحول و برآمده از کنشگری فردی، گروهی و سازمانی، موجودیتی پویا و متغیر است که عواملی علّی «فردی و سازمانی» (مشتمل بر ویژگی های شخصیتی، باورها و نیازهای مربیان و متربیان، انگیزش های شغلی و نیز برنامه ریزی سازمانی)، عوامل زمینه ای مبتنی بر «روزآمدی و تحول بنیادین» (مشتمل بر تحول در نظام تعلیم و تربیت، تحول سازمان، تحول فردی، تحول فرهنگی و دگرگونی در تعاملات اجتماعی)، عوامل مداخله گر «درون سازمانی» (مشتمل بر امکانات و ظرفیت های سازمانی، ساختار، مدیریت و فرهنگ) در بروز و ظهور این پدیده در آموزش وپرورش استان کرمانشاه اثرگذارند. بر این مبنا، در مدلی که به منظور تحقق سازمان یادگیرنده در آموزش وپرورش این استان ارائه می گردد باید به «عواملی در دو سطح فردی و سازمانی» اهتمام نمود و در راستای عوامل اثرگذار مذکور، راهبردهای کلان مدیریتی در جهت تغییر پارادایم مدیریتی ازجمله دگرگونی در ساختار، توانمندسازی کارکنان، تقویت فرهنگ سازمانی و ... را  اعمال نمود تا شاهد پیامدها و دستاوردهایی سازمانی و فرا سازمانی مشتمل بر رشد و تعالی فردی (مربیان و متربیان)، تعالی سازمانی، رضایتمندی و در نهایت، ارتقاء سطح علمی کشور بود.

هدف از این پژوهش ارائه مدل مناسب اجرای موفقیت آمیز آموزش آنلاین از دیدگاه مدیران مدارس است. متناسب با هدف، پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل داده بنیاد انجام گرفت. مدیران خبره آموزش آنلاین در مدارس استان کرمانشاه، جامعه این پژوهش را تشکیل دادند. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 13 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده و از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند نسبت به جمع آوری داده ها اقدام شد. روایی سؤالات با استفاده از نظر متخصصان حوزه آموزش آنلاین بررسی و تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی با استفاده از نرم افزار  MAXQDAانجام شد. اعتبار یافته ها به کمک روش تطبیق اعضا و بررسی همکار به دست آمد. نتایج نشان دهنده 65 مقوله فرعی و 20 مقوله اصلی شامل برنامه ریزی و طرح درس، فعالیت های یاددهی- یادگیری، صلاحیت و مهارت معلم، حمایت و همدلی، ارائه آموزش آنلاین، مشارکت و تعامل با دانش آموزان، مشارکت والدین، استفاده از فناوری به روز در زمینه آموزش آنلاین، تقویت زیرساخت های انسانی و تکنولوژیکی، حفظ حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی، جوّ کلاس درس، سنجش و ارزیابی، توسعه کیفیت، توانمندسازی معلمان، تسهیل در روند آموزش و یادگیری، فراهم آوردن فرصت به روزآوری دانش، بهبود عملکرد و بهره وری بیشتر، انعطاف پذیری، مهارت های ارتباطی و یادگیری فعال بود که در شش طبقه اصلی شامل شرایط علّی، پدیده محوری، عوامل زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها در قالب مدل پارادایمی قرار گرفت.

پژوهش حاضر با هدف بررسی کاربرد قابلیت های فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در ارتقاء کیفیت برنامه درسی دانشگاهی از دیدگاه متخصصین با استفاده از الگوی کیفیت برنامه درسی فرانسیس کلاین طراحی و اجرا شده است. این پژوهش به روش توصیفی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری در رشته های برنامه ریزی درسی و تکنولوژی آموزشی دانشگاه های تهران (شهید بهشتی، علامه طباطبائی، تربیت مدرس، تربیت معلم، دانشگاه تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات) می باشد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته 9 مؤلفه ای بوده که شامل (هدف، محتوا، فعالیت های یادگیری، نقش معلم، مواد و منابع، گروه بندی، مکان، زمان، سنجش) و 42 گویه در مقیاس لیکرت می باشد که پس از تدوین، روایی آن مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز از طریق فرمول آلفای کرونباخ 960/0 محاسبه گردید. جهت تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی (فراوانی، درصد، میانگین، آزمون های کای دو، f فیشر و آزمون تعقیبی دانکن) استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در هر 9 مولفه، میانگین پاسخ های شرکت کنندگان بیشتر از حد متوسط بوده و مؤلفه اول با میانگین1852/4 و مؤلفه دوم با میانگین 6806/3 به ترتیب دارای بیشترین و کمترین کاربرد می باشند و نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که بین کاربرد قابلیت های فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در 9 مؤلفه آزمون شده اختلاف معنی داری وجود دارد. 

زمینه: از آنجا که مدرسه محور آموزش وپرورش بوده، می توان از الگوی رهبری توجهی، به سبب ظرفیت روانشناختی، کل گرایانه و تحول گرای آن در مدیریت این سازمان دانش محور نهایت استفاده را برد. بنابراین انجام مطالعه در این زمینه برای مدیران و متولیان سازمان آموزش و پرورش در جهت شناسایی ابعاد و مؤلفه ضروری بود. هدف: این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مولفه های روانشناختی- محیطی رهبری توجهی در سیاستگذاری آموزش وپرورش ایران انجام شد. روش: پژوهش از نوع کیفی و تحلیل مضمون بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه اسناد در زمینه علوم تربیتی و آموزش کشور تشکیل می دهد و نمونه آماری آیین نامه اجرایی مدارس (1400) بوده است که پرسش این پژوهش بر آن اعمال شده است، سند آیین نامه اجرایی مدارس بوده است. داده های حاصل از کدگذاری به کمک روش تحلیل مضمون (کلارک و براون، 2018) تحلیل شد. یافته ها: یافته های حاصل از انجام تحلیل مضمون به موارد بسیار زیادی درباره ابعاد و مولفه های روانشناختی- محیطی رهبری توجهی اشاره کرده اند که پس از تحلیل به سه مضمون فراگیر و 14 مضامین سامان دهنده اصلی که شامل تمرکز درون شخصی (فلسفی، فیزکی، معنوی، روانی و عاطفی)، تمرکز بیرونی (فردی، تیمی، اجتماعی و سازمانی) و تمرکز زمانی (حال، آینده، گذشته، آینده میان مدت و آینده کوتاه مدت) طبقه بندی شدند. نتیجه گیری: از آنجا که این سند مدیر را مهمترین رکن مدرسه می داند چارچوب روانشناختی و محیطی را برای او در مقام مدیر- رهبر در مدرسه فراهم می آورد که بتواند به دیدی روشن به هدایت آموزش و پرورش در مدرسه بپردازد. همچنین باوجود آنکه از منظر رهبری توجهی، سند مورد نظر قابلیت ها و ظرفیت های چشمگیری برای خروج آموزش وپرورش از وضعیت موجود دارد، منتهی نیازمند تمهیداتی است که بتواند هرچه بهتر در عمل واقعیت پیدا کند.

پژوهش حاضر با هدف نقش سرمایه اجتماعی و قابلیت یادگیری سازمانی در دانش آفرینی به منظورارائه الگوی متناسب با آن صورت پذیرفت. این پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی و از جنبه روش، آمیخته بود. روش پژوهش در بخش کیفی براساس نظریه داده بنیاد و در بخش کمی از نوع توصیفی-همبستگی بود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی شامل اساتید و صاحبنظران دانشگاهی در سطح استان کرمانشاه بودند که به روش نمونه گیری هدفمند تعداد 16 نفر انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند و در بخش کمی جامعه آماری شامل 4076 نفر از کارکنان دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی استان کرمانشاه بودند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 343 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان داد 4 عامل، شاخص های ساختاری (سیاست گذاری، اصلاح قوانین و مقررات، اصلاح فرایندها، طراحی ساختار، حاکمیت قانون، استقلال دانشگاه، حمایت های سازمانی و ارتباط دانشگاه با محیط)؛ شاخص های مدیریتی (توانمندی مدیران، مدیریت مشارکتی، ایجاد محیط کاری سالم، خلق فرصت های برابر، شایسته سالاری، پرهیز از ظاهرسازی و پاداش و ارتقای شغلی)؛ شاخص های گروهی (مشارکت اجتماعی، کار گروهی، تعامل سازنده اعضاء با یکدگیر، ارتقای کیفیت آموزش، خلق دانش، تشکل ها و انجمن های دانشگاهی و مشارکت در تصمیم گیری) و شاخص های فردی (مسوولیت پذیری، انگیزش، تخصص نیروی انسانی، اعتماد و توانمندی های مثبت شخصیتی) بر سرمایه اجتماعی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی تأثیرگذار می باشند. نتایج بخش کمی نشان داد که سرمایه اجتماعی بر دانش آفرینی (146/0 = β  017/3 = t) و قابلیت یادگیری سازمانی(706/0 = β  و 572/22 = t) تأثیر دارد و قابلیت یادگیری سازمانی نیز در رابطه بین سرمایه اجتماعی با دانش آفرینی نقش میانجی دارد. با توجه به این یافته های می توان گفت در صورتی که دانشگاه ها به عوامل اصلی سرمایه اجتماعی و تقویت آن در میان کارکنان بپردازند می توان انتظار داشت قابلیت یادگیری سازمانی و دانش آفرینی در دانشگاه ها رشد محسوسی داشته باشد.