بهاره رسولی تبار

مقاله حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر استقرار سازمان یادگیرنده پژوهش محور در آموزش و پرورش (مشخصاً آموزش و پرورش استان کرمانشاه)، با کاربست روش آمیخته و با تلفیق روش های کیفی (داده بنیاد) و کمی (پیمایشی) به انجام رسیده است. جامعه آماری پژوهش از دو قسمت کیفی– کمی تشکیل شده؛ در بخش کیفی، حجم نمونه پژوهش 20 فرد مدنظر بود که به شیوه «نمونه گیری نظری» تعداد 20 مصاحبه با مدیران و کارکنان آموزش و پرورش استان و خبرگان و صاحب نظران علمی و دانشگاهی انجام گرفت و در روش کمی، با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر شامل معلمان آموزش و پرورش استان کرمانشاه در دو سطح ابتدایی (شامل پایه های اول تا ششم) و متوسطه (شامل پایه های هفتم تا دوازدهم) به صورت تصادفی در نظر گرفته شدند. اطلاعات گردآوری شده حاصل از مصاحبه ها، با استفاده از روش پژوهش داده بنیاد (تئوری زمینه ای) و اطلاعات حاصل از پرسش نامه با استفاده از آزمونهای تحلیل عاملی تأییدی و مدل سازی معادلات ساختاری مورد تجزیه و تحلیل فرار گرفتند و در این پژوهش  به منظور سنجش اعتبار (روایی) پرسش نامه از دو روش اعتبار محتوایی (با روش اعتبار صوری) و اعتبار سازه و به منظور بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته ها مبین آن بوده است که «سازمان یادگیرنده پژوهش محور»، موجودیتی پویا و متغیر می باشد که عواملی علّی «فردی و سازمانی» (مشتمل بر ویژگی های شخصیتی، باورها و نیازهای مربیان و متربیان، انگیزه های شغلی و نیز برنامه ریزی سازمانی)، عوامل زمینه ای مبتنی بر «روزآمدی و تحول بنیادین» (مشتمل بر تحول در نظام تعلیم و تربیت، تحول سازمانی و تحول فردی)، عوامل مداخله گر «درون سازمانی» (مشتمل بر امکانات و ظرفیت های سازمانی، ساختار سازمانی، مدیریت و فرهنگ سازمانی) بر استقرار این پدیده در آموزش و پرورش استان کرمانشاه اثرگذار است.از میان عوامل شناسایی شده مذکور، از منظر پاسخگویان، عوامل فردی (با میانگین 4.11)، تحول در نظام تعلیم و تربیت (با میانگین 3.67) و نیز ساختار سازمانی (با میانگین 3.16) نسبت به سایر ابعاد بیشترین اثر گذاری را داشتند.

مقاله حاضر درصدد ارائه مدل سازمان یادگیرنده در آموزش وپرورش، با استفاده از روش کیفی داده بنیاد و با بهره گیری از ابزار مصاحبه بوده است. جامعه هدف تحقیق خبرگان، متخصصان، اساتید و مطلعین دانشگاهی در حوزه مدیریت و نیز مدیران آموزش وپرورش استان کرمانشاه بوده اند که پس از انجام مصاحبه با 20 نفر (10 نفر از مدیران و کارکنان آموزش وپرورش استان و 10 نفر از خبرگان و صاحب نظران علمی و دانشگاهی) که با استفاده از روش «نمونه گیری گلوله برفی» انتخاب گردیدند، اشباع نظری صورت پذیرفت. یافته های این مطالعه مبیّن آن بود که «سازمان یادگیرنده» به مثابه سازمانی مبتنی بر پویایی و تحول و برآمده از کنشگری فردی، گروهی و سازمانی، موجودیتی پویا و متغیر است که عواملی علّی «فردی و سازمانی» (مشتمل بر ویژگی های شخصیتی، باورها و نیازهای مربیان و متربیان، انگیزش های شغلی و نیز برنامه ریزی سازمانی)، عوامل زمینه ای مبتنی بر «روزآمدی و تحول بنیادین» (مشتمل بر تحول در نظام تعلیم و تربیت، تحول سازمان، تحول فردی، تحول فرهنگی و دگرگونی در تعاملات اجتماعی)، عوامل مداخله گر «درون سازمانی» (مشتمل بر امکانات و ظرفیت های سازمانی، ساختار، مدیریت و فرهنگ) در بروز و ظهور این پدیده در آموزش وپرورش استان کرمانشاه اثرگذارند. بر این مبنا، در مدلی که به منظور تحقق سازمان یادگیرنده در آموزش وپرورش این استان ارائه می گردد باید به «عواملی در دو سطح فردی و سازمانی» اهتمام نمود و در راستای عوامل اثرگذار مذکور، راهبردهای کلان مدیریتی در جهت تغییر پارادایم مدیریتی ازجمله دگرگونی در ساختار، توانمندسازی کارکنان، تقویت فرهنگ سازمانی و ... را  اعمال نمود تا شاهد پیامدها و دستاوردهایی سازمانی و فرا سازمانی مشتمل بر رشد و تعالی فردی (مربیان و متربیان)، تعالی سازمانی، رضایتمندی و در نهایت، ارتقاء سطح علمی کشور بود.