ابراهیم خراسانی پاریزی

هنوز خبر رحلت پیامبر (ص) به سراسر جزیره العرب نرسیده بود که در بسیاری از نقاط آن واکنش هایی به شکل های مختلف رخ نمود. با آن که انگیزه و هدف این واکنش ها متفاوت بود، بیشتر منابع، همه را ""فتنه رده"" (شورش مرتدان) خوانده اند. این شورش ها دوام زیادی نیاورد و ابوبکر با فرستادن سپاهیانی توانست آنها را سرکوب کند.موضع گیری و اقدامات انصار در جنگ های رده، به عنوان یکی از گروه های تاثیرگذار در حوادث صدر اسلام، می تواند در روشن کردن بخش هایی از این جریانات موثر باشد، چرا که انصار در سرکوب رده نقش آفرین بودند از جمله در نبردیمامه نقش اساسی ایفا کردند هم چنین آنان با نام و نشان انصار در این نبردها حاضر می شدند و رایت و پرچم خاص داشتند و با استفاده از عناوین قومی و قبیله ای مخالف بودند. انصار با برخوردهای سیاسی و سلیقه ای که در جنگ های رده صورت گرفت مخالفت و انتقاد می کردند از جمله در جریان قتل مالک بن نویره و یا برخی اقدامات خالد بن ولید در یمامه، آنها تذکرات لازم را می دادند و به نوعی در جریان سرکوب رده، مشارکت انتقادی داشتند.این مقاله به بررسی سهم انصار در سرکوب رده و موضع گیری آنان در این حوادث می پردازد. با توجه به اهمیت نبرد یمامه و سرکوب مسیلمه، نقش انصار در این نبرد، بیشتر بررسی شده است.

در طول تاریخ از فعالیت های مهمی که مسلمانان داشتند می توان دستیابی به تمدن یونان اشاره نمود و سپس آن را به جهان اسلام انتقال دادند و با پیشرفت علوم و فرهنگ توانستند تمدن اسلامی را به وجود شکوفا نمایند. به ویژه مسلمانانی که بر اسپانیا تسلط یافته بودند توانستند تمدنی بزرگ در آنجا ایجاد کنند. زمانی که آندلس دارای تمدنی پیشرفته بود، اروپا در جهل و ظلمت به سر می برد و هیچ اثری از تمدن و پیشرفت در اروپا مشاهده نمی گشت. اما به محض رفت و آمد اروپاییان به جهان اسلام و همچنین زمانی که جنگ های صلیبی شکل گرفت و اروپاییان بسیاری توانستند در مناطق اسلامی اقامت داشته باشند. رفت و آمد اروپاییان به آندلس باعث شد اروپاییان با تمدن و علوم اسلامی آشنایی پیدا کنند و آن را به اروپا منتقل سازند و همچنین سعی نمودند بسیاری از کتاب های علمی را که در جهان اسلام ترجمه شده بودند به لاتین بازگردانند. تمامی این موارد سبب گشت که دستاوردهای مسلمانان وارد اروپا گردد و با پیشرفت اروپا دوره جدیدی در آن رقم خورد که آن را عصر نوزایی نام نهادند. در این مقاله برآنیم تا نقش مسلمانان را در انتقال تمدن یونان به اروپا مورد بررسی قرار دهیم و همان گونه که بیشتر مورخان اذعان نموده اند مسلمانان با داشتن رابطه صلح آمیز با اروپاییان در زمان تجارت یا در زمان تحصیل اروپاییان در مناطق جهان اسلامی سبب شدند تا اروپاییان با علوم آشنا شوند. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته است.

باستانی پاریزی در تاریخ نگاری، به ویژه در حوزه تاریخ اجتماعی، صاحب سبکی ویژه خود است. در تاریخ نگاری او چند زمینه مطالعاتی از اهمیت بسیاری برخوردارند، از جمله تاریخ اجتماعی، نقش زن در تاریخ، و تاریخ نگاری محلی. در اندیشه و نوشته های او تاریخ نگاری محلی، با تأکید بر کرمان و پاریز، جایگاه مهمی دارد و نقش زن در تاریخ حلقه واسط میان تاریخ نگاری محلی و تاریخ اجتماعی در آثار اوست که بررسی این موضوع هدف اصلی مقاله حاضر است. او جایگاه و نقش تاریخی زن را در مجموعه مقالات و کتاب های خود مانند «جای پای زن در تاریخ» و گذار زن از گدار تاریخ کاملاً نشان داده است. بستر مطالعاتی او برای پرداختن به این موضوع تاریخ محلی است که او گاه پای را از کرمان فراتر می نهد و در جست وجوی شواهد تحقیقی همه تاریخ های محلی را مورد توجه قرار می دهد. باستانی پاریزی به جریان تاریخ نگاری معترض است که از مطالعه نقش زن غلفت کرده است. به همین دلیل می کوشد جایگاه زن را در تاریخ محلی و ملی تبیین کند.

بعـد از رحلـت پیامبـر (ص) گروهـی از انصـار در سـقیفه گـرد آمدنـد و از رهبـری جامعـه و تعییـن جانشـین پیامبـر (ص) سـخن گفتنـد کـه بـه نظـر میرسـد طرح چنین سـخنانی از سـوی انصـار در آن سـاعات، واکنشـی در مقابلـه بـا برخـی اقدامـات مهاجـران بـود. چـرا کـه آنـان بـا قرائنـی پـی بـرده بودنـد کـه گروهـی از مهاجران قصد تسـلط بر قـدرت را دارنـد و انصار با تجمع در سـقیفه قصـد پیشـگیری داشـتند. البتـه آنچـه انصـار را بـه ایـن اقـدام نسـنجیده واداشـت تـرس همـراه بـا رقابـت بـا قریـش بـوده اسـت. اگـر چـه خدمـات انصـار در کمـک بـه اعتـای اسـام در عصـر پیامبـر اعظـم (ص) نیـز میتوانـد از جملـه دلیـل توجـه آنـان بـه حکومـت باشـد. همچنیـن بـا مـرور متـون تاریخـی مربـوط بـه سـقیفه بایسـتی گفـت بسـیاری از انصار شـاخص طرفـدار امـام علـی (ع) ماننـد جابـر بـن عبـدالله انصـاری در سـقیفه حضـور نداشـتند. هـدف ایـن پژوهـش بررسـی جوانـب متعـدد علـل تجمـع انصـار در سـقیفه و تحلیـل آن اسـت کـه بـا اسـتفاده از متـون تاریخـی دسـت اول و تحلیـل پژوهشهـای جدیـد انجـام شـده اسـت

هدف از پژوهش حاضر بررسی جایگاه تشیع و ائمه شیعه در سفرنامه های عصر صفوی است. روش پژوهش در این تحقیق توصیفی تحلیلی است. یافته های نشان می دهد، سفرنامه های مورد پژوهش، نخستین منابع در مورد درباره دین و مذهب تشیع هستند. اغلب این سفرنامه نویسان با تعصب و یا غرض ورزی به نوشتن این سفرنامه ها در مورد تشیع پرداخته اند . اما وجه اشتراک تمامی این سفرنامه در این است که از نظر این مسشرقان، دین و مذهب تشیع برای ایرانی ها جایگاه بسیار بالایی دارد. آنها به عقیده شیعیان در باب امامت و نحوه انتخاب امام علی(ع) و همچنین مساله غیبت و مهدویت توجه ویژه داشته اند. و به تشریح چگونگی تعیین امام ، مجتهد و ولی فقیه و برخی از نخبگان مذهبی در زمان غیبت پرداخته اند. آنها چون خود مستقیما از اماکن زیارتی شیعیان نظیر مشهد، عراق و یا قم دیدن کرده اند به توصیف این اماکن مذهبی پرداخته اند و معتقدند ساخت این اماکن برای شیعیان اهمیت زیادی دارد. همچنین به اهمیت برگزاری مراسم مذهبی شیعیان نظیر اعیاد و جشن ها ،مراسم عاشورا، ماه رمضان و عبادات ایرانیان و مراسمی چون سینه زنی ، لطمه زنی(سیلی زدن)، چاک چاکو و آیین سنگ زنی و خیرات و مبرات برای شیعیان می پردازند و از حضور زنان در این مراسم با پوشش خاص یاد می کنند.