جلال الدین شمس الدین نژاد

وقف با انگیزه ی نیکوکاری سابقه ی طولانی در تاریخ ایران دارد و نهاد وقف منشأ خدمات مذهبی، علمی و فرهنگی گردیده است. کرمان نیز از قدیم الایام به عنوان کانون سیاسی، علمی و فرهنگی در جنوب شرق ایران مطرح بوده و به همین دلیل توجه به امر تعلیم و تربیت و ایجاد مراکز آموزشی مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش به بررسی کارکردهای فرهنگی ملی و مذهبی وقف درکرمان در دوران صفویه می پردازد. اهداف تحقیق شامل شناخت نقش وقف در تأسیس مراکز علمی و تعلیم و تربیت، و سمت و سو دادن به امور مذهبی و فرهنگی جامعه می شود. فرضیه های تحقیق به بررسی تأثیر وقف بر توسعه آموزشی و هدایت اندیشه حاکم را تأیید می کنند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده ها از منابع اسنادی مانند وقف نامه ها، اسناد تاریخی و آثار معماری کرمان استخراج شده اند. یافته ها نشان می دهد وقف با تأمین منابع پایدار برای زیرساخت های شهری، آموزشی و مذهبی، به توسعه اقتصادی، کاهش نابرابری ها، ترویج تشیع و تقویت هویت فرهنگی کمک کرده و به پایداری تمدن اسلامی در کرمان منجر شده است. این نهاد نه تنها ابزاری برای رفاه عمومی بلکه عامل کلیدی در انسجام اجتماعی و فرهنگی بوده است.