حسین جعفری ثانی

پژوهش حاضر با هدف بررسی تجارب زیسته معلمان بومی از چالش های آموزش در مناطق دارای خرده فرهنگ در دوران بحران کووید19 انجام گرفت. رویکرد پژوهش حاضر کیفی از نوع پدیدارشناسی بود. قلمرو مطالعاتی کلیه معلمان بومی دوره ابتدایی شهرستان لایین بودند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، معلمان بومی دارای حداقل 8 سال سابقه خدمت انتخاب و مصاحبه ها، تا رسیدن اشباع نظری ادامه یافت. اطمینان پذیری آن از طریق سه معیار قابل قبول بودن، قابلیت اطمینان و تأییدپذیری به دست آمد. یافته ها با استفاده از روش کلایزی تحلیل شدند و در 5 مقوله اصلی از جمله چالش های مرتبط با دانش آموزان، والدین، سیستم و رسانه ها، معلمان و چالش های مرتبط با جوامع بومی و 15 زیر مقوله طبقه بندی شدند. یافته ها نشان داد در محیط های بومی تجارب یادگیری مبتنی بر محیط، یادگیری های گروهی و وجود ارتباط عاطفی بین معلم و دانش آموزان از منابع یادگیری و آموزش محسوب می شوند، که با توجه به بحران کووید 19این فرصت از معلمان گرفته شده است. مساله دیگر ورود آنی و بی برنامه رسانه ها به نظام آموزشی در محیط بومی است، که نگرانی هایی را برای والدین و جامعه بومی به همراه داشته است. به طور کلی یافته ها نشان داد که مهمترین چالش آموزش مجازی در بحران کووید 19 تخریب فرهنگ بومی است. علاوه بر این عدم تحقق عدالت آموزشی نیز از چالش های مورد توجه در این مناطق است.

یکی از ضروری ترین تحولات در راستای ارتقای عملکرد نظام های آموزشی، تحول در نگرش و روش تدریس معلمان نظام آموزشی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تجارب زیسته ی معلمان ابتدایی از تدریس در موقعیت های یاددهی یادگیری روییدنی انجام شده است. با توجه به ماهیت موضوع مورد مطالعه، پژوهش حاضر از حیث هدف در زمره پژوهش های کاربردی قرار دارد و از حیث روش پژوهش، با رویکرد کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. میدان مطالعه این پژوهش مدارس مقطع ابتدایی شهر مشهد در نیم سال دوم تحصیلی 1398-1399 بود. نمونه پژوهش شامل معلمان موفق در مقطع ابتدایی بود که به صورت نمونه هدفمند مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری اطلاعات، از مصاحبه های نیمه ساختاریافته فردی تا رسیدن به اشباع نظری استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مرحله ی اول و دوم روش کدگذاری اشتراوس و کوربین یعنی کدگذاری باز و محوری استفاده شد. جهت کسب اعتبار یافته های پژوهش از روش های بررسی توسط مشارکت کنندگان، توصیف جامع از شرایط مشارکت کنندگان، انتخاب هدفمند مشارکت کنندگان، کدگذار ثانوی و بررسی توسط اساتید متخصص استفاده شد. نتایج نشان می دهد که جایگاه روش تدریس روییدنی بین معلمان ابتدایی مشهد، به دو صورت منفعلانه و فعالانه است. همچنین ویژگی های تدریس روییدنی، ویژگی های دانش آموزان در سن ابتدایی و تاثیرات آموزشی حاصلِ استفاده از تدریس روییدنی، پرداختن به این روش تدریس را ضروری می نماید.

مقاله حاضر در جستجوی شناخت نوع مواجهه با طراحی محیط های یادگیری کارآموزی دانشجویان رشته مهندسی است. روش تحقیق توصیفی و تحلیل اسناد بود. در تحلیل برنامه درسی تجربه شده، جامعه آماری شامل دانشجویان مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد که واحد کارآموزی را گذرانده بودند و تعداد آنها 250 نفر می شد. تعداد 135 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه انتخاب شدند و به پرسش نامه محقق ساخته که شامل 23 گویه و مطابق با نه عنصر برنامه درسی بود، پاسخ دادند. در تحلیل برنامه درسی قصد شده 6 سند برنامه درسی به صورت نمونه هدفمند انتخاب شد. نتایج با استفاده از آزمون ناپارامتریک خی دو یک بعدی (کای مربع) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد، دانشجویان برنامه درسی تجربه شده را از لحاظ ابعادی مانند تناسب محتوا با فعالیت های حرفه ای و نیازهای علمی صنعت را مغفول(p<0/001) و در بقیه موارد نوع طراحی آموزشی را به طور معناداری به صورت طراحی آموزشی جزءنگر (p<0/05) ارزیابی کردند. نتایج مربوط به برنامه درسی قصد شده از طریق بررسی برنامه درسی مصوب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ارزیابی طرح درس های اعضای هیئت علمی دانشکده مهندسی دانشگاه فردوسی مشهد نیز نشان داد که طراحی محیط های یادگیری کارآموزی مغفول مانده است. اتخاذ رویکرد کل نگر مبتنی بر محیط های یادگیری تکلیف محور به عنوان رویکرد بدیل در طراحی آموزشی کارآموزی پیشنهاد می شود.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ویژگی های برنامه درسی مبتنی بر آموزش الکترونیکی آموزش عالی، از منظر متخصصان برنامه درسی و فناوری اطلاعات صورت گرفت. جامعه آماری شامل 22 نفر از متخصصان برنامه درسی و 25 نفر از متخصصان فناوری اطلاعات دانشگاه های ایران بود که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و دیدگاه آنان در باره ویژگی های عناصر برنامه درسی آموزش الکترونیکی (اهداف، محتوا، فعالیت های یادگیری، راهبرد های تدریس، گروه بندی، مواد و منابع، زمان، مکان و ارزشیابی) مورد مطالعه قرار گرفت. یافته ها بر اساس پرسشنامه محقق ساخته با روایی و پایایی احراز شده، گردآوری شد. یافته ها نشان داد که متخصصان برنامه درسی ویژگی های مؤلفه های فعالیت های یادگیری، راهبرد های تدریس، گروه بندی، زمان، مکان و ارزشیابی برنامه درسی آموزش الکترونیکی را در مقایسه با آموزش حضوری دارای اهمیت بیشتر تلقی کردند، در حالی که متخصصان فناوری اطلاعات، عناصر زمان و مکان را، دارای اهمیت بیشتر نسبت به آموزش حضوری دانستند. همچنین، بین میزان اهمیت مولفه های اهداف، محتوا، فعالیت های یادگیری، راهبرد های تدریس، گروه بندی، مواد و منابع و ارزشیابی بین این دو گروه تفاوت وجود داشت. به علاوه در مؤلفه های زمان و مکان، هر دو گروه اهمیت یکسانی را در برنامه درسی آموزش الکترونیکی قائل بودند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی پیش بینی اثربخشی عوامل تسهیل بخش بر نهادینه شدن ارزشیابی توصیفی انجام گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه آماری شامل همه معلمان مقطع ابتدایی نواحی مختلف شهر مشهد بود. نمونه پژوهش با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 282 نفر تعیین شد. در این مطالعه از دو پرسشنامه محقق ساخته 57 سؤالی بر اساس 8 مؤلفه تسهیل بخش ایلای و ساری (1999) و پرسشنامه 23 سؤالی برگرفته از چک لیست نهادینه سازی هال و هورد (2015) استفاده شد. سپس داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS21 تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان دادبیشتر معلمان از ارزشیابی سنتی راضی بودند. از نظر آنها شرایط تسهیل بخش ارزشیابی توصیفی مهیا نشده است و بیشتر معلمان در سطح سوم نهادینه سازی قرار دارند. یافته دیگر نشان داد که 10 درصد از تغییرات متغیر ملاک از طریق متغیرهای پیش بین قابل تبیین است و نتایج ضرایب رگرسیون نیز نشان داد متغیرهای وجود دانش و مهارت ها و تعهد نقش قابل توجهی در پیش بینی نهادینه سازی ارزشیابی دارند.

با توجه به رشد روز افزون یادگیری الکترونیکی در برنامه های درسی مؤسسات آموزش عالی، ارزیابی کیفیت محتوای آموزش الکترونیکی موضوع مهمی به شمار می آید. هدف این پژوهش ارزیابی کیفیت محتوای الکترونیکی در برنامه درسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد بود. در پژوهش توصیفی- مقطعی حاضر، جامعه آماری را افراد دخیل در مراحل تولید محتوای الکترونیکی براساس سرشماری، اسناد و مدارک مرتبط با تولید محتوا و دانشجویان آموزش الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تشکیل داده اند که از جامعه اخیر براساس روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی، تعداد 250 نفر دانشجو انتخاب شد. به منظور جمع آوری داده ها، از چک لیست مشاهده محقق ساخته و مصاحبه ساختار یافته و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. نتایج بیانگر وضعیت نسبتأ مطلوب در سطوح عملکرد مراحل تولید محتوای الکترونیکی، نقش ها و مسئولیت های افراد و همچنین کیفیت محتوای الکترونیکی دوره های آموزش الکترونیکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد می باشد. 

پیشینه و هدف: یکی از اهداف سند تحول بنیادین در نظام آموزشی، آماده سازی کارکنان می باشد.در نظام آموزش و پرورش ایران، سند تحول بنیادین در راستا تغییر و تحول این نظام تدوین شده است. براین اساس هدف از این پژوهش بررسی پدیدارشناسانه انتظارات معلمان از آماده سازی آنان در راستای سند تحول بنیادین است. روش ها: پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی بوده که با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است. رو ش جمع آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. مشارکت کنندگان این مطالعه از بین تمامی معلمان شرکت کننده در آزمون سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش شهر مشهد بودند که به روش نمونه گیری هدفمند ملاک محور 15 نفر از آنان انتخاب شدند. روش تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل مضمون بود. همچنین به منظور اعتباربخشی یافتهها از معیارهای چهارگانه(باورپذیری، اطمینان پذیری، انتقال پذیری و تاییدپذیری) استفاده شد . یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که انتظارات معلمان را می توان در سه دسته: انتظارات مدرسه ای، سازمانی و اجتماعی دسته بندی کرد. همچنین تجارب درون مدرسه ای، تخصصی، شخصی و پوچ، چهار بعد اصلی تجربیات معلمان را نشان داد. ،عوامل تسهیل کننده در قالب دو عامل شخصی و اجرایی و عوامل بازدارنده در قالب سه عامل سازمانی، اقتصادی و انگیزشی شناسایی شد. نتیجه گیری : با توجه به یافته ها، می توان چنین نتیجه گرفت که مورد مطالعه پذیرش قلبی و درونی نسبت به سند تحول بنیادین نداشتند. بنابراین نیاز است به طور موثرتری به آماده سازی معلمان در راستای اجرای سند تحول بنیادین پرداخته شود.

پژوهش حاضر با هدف باورهای معلمان درباره مسؤولیت آنان در قبال انگیزش تحصیلی دانش آموزان انجام شد. با توجه به لزوم شناخت عمیق باورها و مسؤولیت معلمان، از رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی بهره گرفته شد. قلمرو پژوهش شامل معلمان مقطع ابتدایی مشهد مقدس بوده که از این میان تعداد پانزده نفر به صورت هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه ها تا اشباع نظری ادامه یافت و به طور کلی پنج مضمون و پانزده مؤلفه شناسایی شدند. در پاسخدهی به سؤال نخست، سه بعد مسؤولیت وظیفه گرا، حمایت گرا و اقتضائی و در رابطه با سؤال دوم، مواجهه فعالانه مبنی بر تسهیل گری فرایند یاددهی یادگیری و پیوند خانواده و مدرسه و مواجهه منفعلانه مبنی بر پیچیده بودن فرایند یاددهی یادگیری و محدودیت های فرایند یاددهی یادگیری شناسایی شدند. یافته های پژوهش نشان می دهد که دامنه باور های معلمان در ارتباط با مسؤولیت آنان گسترده بوده و نیازمند تأمل و بازنگری است. بنابراین در خصوص سازوکار شایستگی معلمان، مؤلفه باور های آنان بایستی مورد توجه قرار گیرد که این امر استلزام تربیت همه جانبه را تضمین خواهد نمود.