رضا صفری شالی

"اعتماد از متغیرهای مهم سرمایه اجتماعی است که در چارچوب نظم اجتماعی مورد مطالعه قرار گرفته است و همزمان با تغییرات جامعه، اشکال اعتماد نیز تغییر می یابد. امروزه همراه با تغییرات جوامع، ابعاد و دایره اعتماد فقط شامل فامیل و اجتماع محلی نمی شود بلکه میزان آن در ارتباط با سازمانها، نهادها و اصناف مختلف مطرح می شود. بر این اساس برای جلب اعتماد شرایطی لازم است که سازمانها و اصناف باید به آن پایبند باشند. از جمله شرایط لازم برای تداوم فعالیت آنها صداقت، کارایی و حرکت در جهت تحقق اهداف جمعی است. مقاله حاضر بر اساس نتایج دو پیمایش ملی در خصوص اعتماد اجتماعی در شهرهای تهران، قزوین و قم تدوین شده است. تجزیه و تحلیل عاملی گویه ها نشان می دهد که گویه های مربوط به اعتماد بین شخصی در یک عامل جمع شده و با هم همبستگی بالایی دارند و گویه های مربوط به اعتماد به گروه ها و اصناف اجتماعی مختلف و رسانه به عنوان عامل دوم از هم همبستگی بالایی برخوردارند و به این ترتیب می توان از اعتماد بین شخصی تحت عنوان عامل «اعتماد به گروههای خودی» و گروه دوم تحت عنوان «اعتماد به گروههای غیرخودی» یاد کرد. میانگین میزان اعتماد به گروه اول به مراتب بیشتر از گروه دوم است. با توجه به نتیجه رگرسیونی، 10 متغیر مستقل اثرگذار بر متغیر وابسته (اعتماد اجتماعی)، متغیر فضای مناسب اخلاق عمومی با ضریب تاثیر 0.25 بیشترین تاثیر بر اعتماد اجتماعی را داشته است و پس از آن متغیر احساس امنیت اجتماعی با 0.24 در ردیف دوم قرار دارد و متغیرهای انسجام اجتماعی با 0.18 و رضایت اجتماعی با 0.16، پایبندی دینی با 0.12، روحیه نوع دوستی با 0.12، مقبولیت اجتماعی با 0.08 در مراتب بعدی قرار گرفته اند. اما نتیجه بررسی نشان داده است متغیر های؛ پایگاه اقتصادی و اجتماعی، بیگانگی اجتماعی و احساس محرومیت ضریب تاثیر معکوس بر متغیراعتماد اجتماعی داشته اند به عبارتی با افزایش هر واحد از سه متغیر اخیر در پاسخگویان، میزان اعتماد اجتماعی به مقدار 0.05 کاهش یافته است. "

مساله و هدف: رضایت از زندگی به متغیرهای متفاوتی بستگی دارد که یکسوی این نیازها به حکومت، سوی دیگر آن به جامعه و در نهایت به خود شخص بر می گردد. مساله اصلی این است که با توجه به تغییرات سریعی که هر روز در جامعه اتفاق می افتد، رضایت از زندگی در حال حاضر چگونه است و تابع چه متغیرهایی می باشد، و نقش احساس امنیت تا چه اندازه است؟ از این رو هدف اصلی بررسی نقش و جایگاه امنیت بر میزان رضایت از زندگی در بین شهروندان تهرانی است.روش: تحقیق حاضر از نوع تحقیقات همبستگی می باشد و در اجرای این تحقیق از روش اسنادی و میدانی (پیمایشی) استفاده شد و تکنیک مورد استفاده در بخش میدانی، پرسشنامه می باشد.یافته: یافته های حاصل از تحلیل مسیر نشان می دهد که متغیر احساس امنیت با ضریب مسیر 0.45 بر رضایت از زندگی تاثیر می گذارد از این رو می توان به سهم به سزای سازمانهایی (مثل نیروی انتظامی، پلیس 110 و سازمانهای رفاهی) در خلق و ایجاد امنیت در بین مردم اشاره داشت. اما بعد از متغیر احساس امنیت به ترتیب سایر متغیرها «احساس محرومیت» با ضریب تاثیر -0.14، «اعتماد به کارایی مسوولین» با ضریب تاثیر 0.11 ،«ارضا نیازها» با ضریب تاثیر 0.11، «اعتماد اجتماعی» با ضریب تاثیر 0.10 بر روی متغیر رضایت اجتماعی تاثیر دارند. این نتیجه نشان می دهد که مجموع متغیرهای مذکور توانسته اند بیشتر از نصفی از واریانس متغیر رضایت اجتماعی را تبیین کنند. چارچوب نظری و یافته های میدانی نوشتار حاضر نشان می دهد که همبستگی بالایی (0.60) بین احساس امنیت و رضایت از زندگی وجود دارد.نتایج: البته بر طبق نتایج پیوند رابطه، ضریب همبستگی بین رضایت اجتماعی و امنیت اجتماعی بالا می باشد و بالا بودن میزان هر یک از این دو می تواند در خلق دیگری موثر باشد. از این رو ایجاد امنیت در سطح اجتماع و در بین عموم مردم باید به عنوان متغیر کلیدی مورد مطالعه محققین و توجه مسوولین در حوزه های انتظامی و رفاهی قرار گیرد.

تحلیل انتخابات عمدتاً معطوف به کنش ها و رفتار سیاسی احزاب و گروه های سیاسی مطرح در جامعه است و به توصیف و تبیین دال مرکزی جناح های سیاسی (مثل جناح اصول گرا و اصلاح طلب) و تلاش هر یک از جناح ها برای غیریت سازی و طرد جناح رقیب پرداخته می شود، اما در این نوشتار با استفاده از روش اسنادی، جنبه جامعه شناختی موضوع مورد مطالعه قرار می گیرد. منظر جامعه شناختی بر این مبنا استوار است که آنچه توانسته افراد را تشویق کند تا در انتخابات شرکت کرده و رأی دهند، شرایط اجتماعی، محیطی، اقتصادی و فرهنگی افراد رأی دهنده است؛ چراکه بین شرایط اجتماعی افراد و گرایش سیاسی آنان، رابطه ای مستقیم وجود دارد. از این رو، نگارنده سعی دارد به رفتار انتخاباتی بدنه جامعه یعنی مردم در نحوه انتخاب و گزینش نمایندگان مجلس شورای اسلامی بپردازد و برای تحلیل این موضوع از سه الگوی جامعه شناسی سیاسی، اقتصاد سیاسی و روان شناسی سیاسی بهره گرفته می شود.

قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی با هدف جامعیت نگری، انتظام بخشی و یکپارچگی در برنامه ها و فعالیت های بخش تأمین اجتماعی کشور طراحی گردید. هدف از این نوشتار بررسی این قانون و ملاحظات موجود در تصویب و اجرای آن است و ضرورت آن بدین دلیل است که فقدانِ تأمین اجتماعی کارآمد، که به نهادی ضروری در ساختار جامعه ایران تبدیل شده است، خلأ جبران ناپذیری در بافت سیستم اجتماعی ایجاد می کند چرا که هرگونه تغییر در استراتژی های تأمین اجتماعی منجر به تغییر در ساختار اجتماعی و اقتصادی کشور خواهد شد. این پژوهش به روش کیفی و توصیفی- تحلیلی است و سه سطح تحلیل (مسئله یابی، مسئله شناسی و حل مسئله) در آن مورد توجه قرار گرفته است و با توجه به همین رویکرد میزان توفیق این قانون در هر یک از این سه حوزه نقد و ارزیابی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که قانون ساختار نظام جامع تأمین اجتماعی در دو سطح ""مسئله یابی"" و ""مسئله شناسی"" با توجه به نارسایی های اجتماعی و اقتصادی که سیاست های تعدیل در طی برنامه های اول و دوم ایجاد کردند، منجر به این شد که دولتمردان به فکر تأمین اجتماعی گسترده به منزله چتر حمایتی در برنامه سوم توسعه (دولت هشتم) باشند. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که این قانون در سطح ""حل مسئله"" توفیق چندانی پیدا نکرده است. ازآنجا که این قانون در سال پایانی دولت هشتم به تصویب رسید بنابراین عملاً فرصت اصلاح اساسنامه صندوق های بیمه ای بر اساس اصول و قواعد محاسبات بیمه ای در دولت هشتم را از دست داد و همین امر زمینه ساز دست اندازی های دولت بعدی شد که تصمیماتش عمدتاً ناشی از یک سویگی (یعنی دولتی شدن صرف) و به عبارتی عدم رعایت سه جانبه گرایی (دولت، کارگر، کارفرما) در مجموعه دستگاه های مرتبط با رفاه و تأمین اجتماعی بوده است.

نوشتار حاضر به بررسی یکی از مهمترین موضوعات اجتماعی با عنوان میزان برخورداری از رفاه اجتماعی در بین شهروندان تهرانی می پردازد، به لحاظ نوع روش تحقیق، نوشتار حاضر از نوع تحقیقات رابطه ای است که در آن به شناسایی روابط و برهمکنش متغیرها بر یکدیگر پرداخته می شود. برای رسیدن به اهداف تحقیق از دو روش اسنادی و میدانی (پیمایشی) استفاده شد. در تدوین چارچوب نظری از نظریات روانشناسان اجتماعی و جامعه شناسان استفاده شد و مجموعه این نظریه های به ما بیان می کنند که رفاه دارای ابعاد متفاوتی است که این ابعاد از مسائل فردی و روانشناختی شروع شده و به مسائل کلان سیاسی و اقتصادی در حوزه عملکرد مسئولان ختم می شود. جامعه آماری تحقیق شامل افراد 15تا65 سال ساکن شهر تهران است و حجم نمونه آن بر طبق فرمول کوکران 385 نفر است. نتایج نشان می دهد که میزان برخورداری از رفاه در بین 26درصد از پاسخگویان در حد کم و خیلی کم است و در مقابل در بین 7/19 درصددر سطح بالا و در نهایت در بین 54 درصد از پاسخگویان احساس رفاه اجتماعی در سطح متوسط است. اما عوامل تبیین کننده رفاه بر طبق مدل رگرسیونی نشان می دهد که متغیرهای "" اعتماد به کارایی مسئولان (با ضریب24/0)، دینداری (با ضریب 18/0)، پایگاه اقتصادی و اجتماعی افراد (با ضریب 13/0)، احساس عدالت اجتماعی (با ضریب12/0)"" دارای تأثیر مثبت(مستقیم) بر میزان رفاه اجتماعی در بین افراد هستند، و اما متغیرهای "" احساس بیگانگی اجتماعی (با ضریب 38/0-)، تقدیر گرایی (با ضریب 15/0-)"" دارای تأثیر کاهنده بر میزان رفاه اجتماعی می باشند. در مجموع، متغیرهای مذکور توانسته اند 40 درصد از تغییرات متغیر احساس برخورداری از رفاه اجتماعی را تبیین کنند. و به عبارت دیگر، این نتیجه نشان می دهد که 40 درصد از میزان احساس برخورداری از رفاه اجتماعی تابع متغیرهای مذکور است.

Present research investigates hope for future among young people. This research with regard to kind ofresearch method is the type of co- relational research in which two methods of documentary and survey (questionnaire) were used to reach the purposes of research. Statistical population of research includes young people who are between 15 to 30 years old consisting of sons and daughters who inhabit in Qom city. Size of sample according to Cochran formula is calculated 400 persons. Results of research showed that ١٥ percent of respondents are not very hopeful about future، whereas ٣١ percent of respondents are very hopeful about future. About ٥٤ percent of them are somewhat hopeful about future. Obtained results from regression analysis for identifying factors effecting on rate of hope for future among young people showed that at first variable of feeling of acceptability in comparison with others entered in equation. This variable had beta coefficient about 0.27 and next regression equation including Need fulfillment (with coefficient of 0.20) feeling of relative deprivation (with coefficient of 0.15)، feeling of security (with coefficient of 0.12)، being faithful about religion (with coefficient of 0.10) and feeling of justice (with coefficient of 0.07) irrespectively.

دانش بومی به مجموعه ای از داشته ها، مهارت ها، ارزش ها، باورها، ابزارها و روش های یک گروه اجتماعی یا ملتی گفته می شود که درزمینه های گوناگون زندگی از طریق تجارب و تأیید نسل های متمادی به ارث رسیده است، و کاربرد صحیح آن می تواند منجر به توسعه درون زا - که در واقع توسعه منطبق با فرهنگ مردم و محیط آن جامعه می باشد - شود. از این رو مقاله حاضر به شناسایی یکی از مهم ترین رویکردهای روشی نوین در عرصه تحقیقات اجتماعی و جایگاه آن در شناخت دانش و ارزش های بومی می پردازد. نظریه بنیانی این قابلیت را دارد که بجای آنکه به اثبات نظریه های موجود بپردازد، با شناخت واقعیت موجود در هر جامعه نظریه های جدیدی منطبق با آن جامعه خلق کند. اهتمام روش شناسی نظریه بنیانی بر تولید و ساخت نظریه از دل داده های موجود در جامعه مورد مطالعه است. در این روش از رویکرد استقرایی استفاده می شود و محقق کار خود را با مشاهده و مصاحبه ها شروع می کند و سپس الگوها، مضامین، یا مقوله های عام را پیش می نهد. پس از این مرحله، به مدد روش های تفسیری، نظریه ها (بدون پیش انگاشته های قبلی و تأیید و رد آن ها) تولید و ارائه می شود. ازاین رو با توجه به ماهیت این نظریه می توان آن را به مثابه یک روش یا ابزار جهت شناخت ارزش ها، مهارت ها و به طور کلی دانش بومی جامعه مورد استفاده قرار داد.

رفاه اجتماعی نیازمند تغییرات مثبت در دو سطح مادی (عینی ) و فرامادی (ذهنی) است و نتیجه آن باید بتواند به خلق آسایش اعضای جامعه منجر شود. همانطور که ابعاد مختلف توسعه (مثل توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی) سعی در ایجاد رفاه اجتماعی برای شهروندان هر جامعه دارند، و از طرف دیگر وجود رفاه اجتماعی در هر جامعه خود شاخص اصلی توسعه و بازتولید کننده آن می باشد، لذا با توجه به وجه ایجابی و مطلوب رفاه اجتماعی، هدف از این نوشتار بررسی میزان احساس برخورداری از رفاه اجتماعی و عوامل موثر بر آن در بین شهروندان شهر اردکان است. روش مورد استفاده در این پژوهش جهت جمع آوری اطلاعات، روش پیمایش و با بهره گیری از تکنیک پرسشنامه می باشد. حجم نمونه پژوهش نیز برابر با 385 نفر و به شیوه روش نمونه گیری چندمرحله ای (خوشه ای و تصادفی) است. متغیرهای مستقل این تحقیق، احساس امنیت، رضایت از زندگی، دینداری، احساس عدالت و تقدیرگرایی می باشد. نتایج توصیفی نشان داد که میزان احساس برخورداری از رفاه اجتماعی بیش از سه چهارم پاسخگویان در سطح متوسط رو به بالا ارزیابی شده است. یافته های استنباطی نشان داد تأثیر مجموع متغیرهای مستقل به غیر از تقدیرگرایی بر احساس برخورداری از رفاه اجتماعی مثبت است و مجموع متغیرهای مستقل 75% از تغییرات متغیر احساس برخورداری از رفاه اجتماعی را تبیین می کند. لذا تحقق رفاه اجتماعی مستلزم برنامه ریزی دولتمردان به عنوان متولی سیاست اجتماعی در حوزه های آموزش، بهداشت، مسکن، اشتغال، معیشت و کاهش فقر می باشد. البته سازماندهی رفاه، نیازمند اقدامات سازمانهای دولتی و داوطلبانه، بازارهای کار، خانواده و... می شود.

امید به آینده یکی از شاخص های کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی است. پژوهش حاضر باهدف تعیین میزان امید به آینده و عوامل مؤثر بر آن در بین شهروندان تهرانی انجام شده است. پژوهش به روش پیمایشی و با استفاده از تکنیک پرسشنامه به اجرا درآمده است. جامعه آماری شامل شهروندان بالای 18 سال ساکن در شهر تهران است. حجم نمونه 610 نفر و افراد نمونه به شیوه نمونه گیری مطبق و خوشه ای چندمرحله ای و تصادفی ساده انتخاب شده اند. نتایج توصیفی نشان می دهد که 3/54 درصد از شهروندان تهرانی از امید به آینده بالایی برخوردارند و مابقی از امید نسبی و یا حداقلی برخوردار هستند. نتایج آزمون همبستگی نشان می دهد که همه متغیرهای مستقل با امید به آینده رابطه معناداری دارند. نتایج رگرسیونی حاکی از آن است که از بین متغیرهای مستقل، متغیرهای نشاط اجتماعی با ضریب بتای 415/0، احساس محرومیت و احساس عدالت اجتماعی هرکدام با مقدار بتای 17/0 بیش ترین سهم را در تبیین متغیر وابسته تحقیق (امید به آینده) داشته اند. همچنین معادله پیش بینی میزان امید به آینده می تواند 8/34 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین کند، به عبارت دیگر متغیرهای مستقل یادشده می تواند بالای یک سوم از میزان امید به آینده را در بین مردم شهر تهران تحت تأثیر قرار دهند. واژه های کلیدی : «امید به آینده»، «نشاط (شادکامی)»، «ارضاء نیازها»، «احساس مقبولیت»، «احساس عدالت» و «احساس محرومیت».

شهرنشینی در ایران در سال های گذشته با رشد قابل توجهی همراه بوده، اما به دور از مشکلات و پیامدهای منفی نیز نبوده است؛ بخشی از این مشکلات حاصل عدم توجه کافی به بُعد فرهنگی شهر و شهرنشینی در نظام برنامه ریزی می باشد. بنابراین، تحقیق حاضر، با هدف بررسی و مطالعه جایگاه توسعه فرهنگی شهر در نظام سیاست گذاری ج. ا. ایران نگاشته شده است. روش به کار رفته برای نیل به مقصود تحقیق، روش تحلیل محتوای کیفی به شیوه قیاسی می باشد؛ بر این اساس، مقوله های مورد نظر برای بررسی در متن قانون برنامه های پنج ساله پنجم و ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ج. ا. ایران، به عنوان واحدهای موردمطالعه، از پیش بر اساس نظریات تدوین شده و پس از طراحی دستور کار رمزگذاری (با الگوگیری از کار مایرینگ)، جستجو و مورد تحلیل و نقد قرار گرفته اند. یافته های تحقیق بیانگر توجه ناقص و تک بُعدی قانون برنامه های پنجم و ششم به توسعه فرهنگی شهر و مؤلفه های آن (شهروند فرهنگی و سرمایه فرهنگی شهر) است؛ برنامه پنجم بر سرمایه فرهنگی شهر و برنامه ششم بر شهروند فرهنگی تأکید دارد. مقوله های مورد توجه در برنامه ها در بیشتر موارد به صورت غیرمستقیم و تک بُعدی مورد توجه قرار گرفته اند. به طور کلی، بر اساس یافته های تحقیق، پیشنهاد می گردد مقوله های مغفول توسعه فرهنگی شهر در این برنامه ها، شامل: آموزش و حمایت از حقوق و مسئولیت های شهروندی شهروندان، نیازسنجی و نظرسنجی در زمینه های فرهنگی از شهروندان، گسترش ارتباطات بین شهری، گسترش پارک ها و فضای سبز، اطلاع رسانی در زمینه های فرهنگی و استفاده بیشتر از عناصر فرهنگی و هنری در فضای شهر در برنامه های آتی مورد توجه قرار گیرند.

هدف: نوشتار حاضر به بررسی چرایی دگرگونی های گروه مرجع در بین دانشجویان پرداخته است. روش: انجام تحقیق حاضر به شیوه فراتحلیل است و هر پژوهش به عنوان یک واحد تحلیل در فراتحلیل حاضر است. جامعه آماری، شامل متون پژوهشی در خصوص گروه مرجع دانشجویان در پنج سال اخیر است. یافته ها: در مجموع گروههای مرجع و دیگرانِ مهم، اکثریت قابل توجهی از دانشجویان در عرصه های مختلف، نمایندگان فرهنگ بومی(دینی و ملی) جامعه ایران اند. همچنین اکثر دانشجویان دارای تمایلات مذهبی، جوانمردانه و مردمی، اصلاح طلبانه، عدالت خواهانه و ضداستعماری و مخالف با سلطه بیگانگان اند و قهرمانان و نمادهای این عرصه ها در میان دیگرانِ مهم و شخصیتهای مورد علاقه آنان جایگاه ممتازی دارند. نتیجه گیری: الگوپذیری از والدین به عنوان گروه مرجع و مؤثرترین عامل جامعه پذیری برای پسران نسبت به دختران تضعیف شده است؛ پیشنهاد می شود از طریق کانالهای آموزشی و اطلاع رسانی فرصتهایی به وجود آید تا با تقویت کارکرد، جاذبه و پویایی خانواده ها، جایگاه خانواده در بین پسران نیز احیا شود. برای رسیدن به این هدف، جامعه دانشگاهی و گروه همسالان به عنوان دو گروه مورد پذیرش پسران می توانند کمک و نقش چشمگیر داشته باشند. لازم است آموزش و پرورش تأثیر زیادی در ارائه الگوهای رفتاری داشته باشد طبق نتایج بدست آمده از این تحقیق، آموزش و پرورش نقش مؤثری را ایفا می کند. تدوین اهداف فرهنگی صحیح جامعه منطبق بر ارزشهای دینی و ملی و انطباق برنامه های اقتصادی و توسعه کشور بر این اهداف بسیار مهم است#,

نوشتار حاضر با هدف مطالعه ی جامعه شناختی جریان های فرهنگی نوپدید و به منظور پاسخگویی به این سؤال انجام گرفته است که آموزه های عرفان حلقه، در کل دارای چه ماهیت و کارکردهایی بوده و به تبع آن، چه آسیب های سیاسی اجتماعی بر ایران دارد؟ در این پژوهش با استفاده از روش های اسنادی و میدانی (تکنیک مصاحبه) داده ها و اطلاعات گردآوری شده است. جامعه ی هدف پژوهش مشتمل بر دو گروه 1- مروجان و اعضای فرقه ی نوظهور عرفان حلقه در ایران و 2- خبرگان و متخصصان در حوزه ی مورد مطالعه است. حجم نمونه با استفاده از روش اشباع نظری و از هر گروه 30 نفر جهت مصاحبه انتخاب شد. شیوه ی نمونه گیری به صورت غیراحتمالی (نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی) صورت گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از شیوه ی تحلیل محتوای کمی کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها حاکی از آن است که آسیب های ناشی از ترویج آموزه های عرفان حلقه در حوزه ی اجتماعی، شامل تغییر فرهنگ، ایجاد چالش در هویت ملی، متهم کردن نظام به اعمال محدودیت، ترویج سیاست تساهل و تسامح افراطی و... است و آسیب ها در حوزه ی سیاسی نیز شامل راه اندازی جنگ نرم، نفوذ در حاکمیت، تضعیف و تشکیک در مبانی امنیت ملی، ترور فرقه ای، تبلیغات ضدنظام و... است.

این مقاله به شیوه تحلیل گفتمان درصدد پاسخگویی به این سوال است که عدالت اجتماعی با نشانه مرکزی «سلامت» در گفتمان دولت های پس از انقلاب چگونه بازنمایی شده است؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که «عدالت اجتماعی» در حوزه «درمان و سلامت» در دولت های مختلف پس از انقلاب در قالب نشانه های متفاوتی بازنمایی شده، اما مسأله «سلامت» همچنان با مشکلات نظری و عملی زیادی روبه روست؛ به طوری که تمرکز اصلی بر مقوله درمان بوده و در این حوزه نیز قسمت عمده هزینه های تأمین سلامت بر دوش خانوارها تحمیل شده است.