نوروز هاشم زهی

مقاله حاضر در صدد بررسی رویکرد قدرت های جهانی نسبت به دفاع مقدس با تأکید بر رویکرد محققین روسیه است. پس از گسترش فضای مفهومی موضوع پژوهش، از رویکردهای نظری موازنه قوا و مهار دوجانبه برای تبیین نظری موضوع، استفاده شده است. داده های پژوهش با بهره گیری از روش کیفی و از نوع مطالعات اسنادی در متون و پژوهش های روسی و روش نمونه گیری هدفمند با اشباع نظری گردآوری شده اند. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که جنگ ایران و عراق از نگاه قدرت های جهانی یکی از پیچیده ترین جنگ های جهان و منطقه بود. این جنگ که به دنبال خلأ راهبردی پدید آمده، در ساختار قدرت خاورمیانه شکل گرفت؛ موجب شد تا حکومت بعثی عراق از ماهیت تغییر و تحوّل به وجود آمده در ایران، احساس فرصت و هم احساس تهدید کند. این برداشت، موجب هم سویی تدریجی عراق با منافع ایالات متحده در منطقه شده و در نهایت سبب شروع جنگ علیه جمهوری اسلامی ایران شد. جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و مقاومت ایران در طول هشت سال دفاع مقدس علی رغم نابرابری در تمام زمینه ها با عراق، ارزشیابی و قضاوت همراه با تعریف و تمجید بسیاری از محققان کشورهای مختلف از جمله محققین روسیه  را در پی داشته است.  

این پژوهش با هدف بررسی نقش وزارت صنعت و سازمان های وابسته در پاسخ به نیازهای جنگ تحمیلی طراحی شد و چالش های موجود در مدیریت اقتصاد جنگ را موردتوجه قرار داد. پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است که با استفاده از چارچوب مفهومی جامعه شناسی جنگ و رابطه متقابل صنعت و جنگ به دوره تاریخی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (۱۳۵۹-۱۳۶۷) پرداخت. جامعه آماری مدیران صنعت و مسئولان عالی رتبه درگیر در جنگ بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با رویکرد روایت پژوهی تا رسیدن به اشباع نظری مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده های حاصل از شانزده مصاحبه انجام یافته با روش تحلیل مضمون کدگذاری و تحلیل شد. در نتیجه نقش بارز دولت در اقتصاد با سهمیه بندی کالاها و مدیریت دولتی در بازسازی، بسیج منابع مالی و انسانی برای پاسخ به نیاز جبهه ها، تغییر کاربری صنایع موجود، خودکفایی در تولید برخی ملزومات جنگی، بازسازی صنایع آسیب دیده در جنگ و مدیریت جهادی به عنوان بخشی از مضمون های فرعی شناسایی شدند. میزان تصدی دولت و اشکالات مدیریت دولتی از یکسو و کشاکش بر سر میزان تخصیص منابع به جنگ و انتظار درباره تداوم جنگ از سوی دیگر به عنوان چالش های اصلی مدیریت صنایع در زمان جنگ مشخص شدند.

با توجه به استفاده زیاد سالمندان از تلویزیون و افزایش جمعیت سالمندی در کشور، تلویزیون با ساخت و ارائه برنامه هایی با محتوا و ساختار مناسب می تواند جامعه را برای داشتن سالمندی موفق و فعال آماده سازد. این پژوهش با هدف دستیابی به راهبردهایی مناسب در رسانه ملی برای سالمندی موفق و فعال انجام شده است. گردآوری اطلاعات با مصاحبه عمیق به روش نمونه گیری گلوله برفی است. نمونه آماری منتخب، 36 تن از خبرگان، مشتمل بر مدیران رسانه ملی، استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارشناسان و برنامه سازان رسانه ای و سالمندی و  روش تجزیه و تحلیل اطلاعات مدل سوات است. پژوهشگر با تجزیه و تحلیل یافته ها و با مقایسه نقاط قوت و ضعف (عوامل داخلی)، تهدیدها و فرصت ها (عوامل خارجی)، به نتایجی دست یافت که با انجام و رعایت این نکات می توان راهکارهای مؤثری در جهت اعمال راهبردهایی برای سالمندی موفق و فعال در رسانه ملی ارائه کرد. مهم ترین نتایج عبارت اند از: لزوم آسیب شناسی جامع در برنامه های سالمندی تلویزیون،  لزوم بازنگری در اهداف و ساختارهای برنامه های سالمندی تلویزیون، لزوم تشکیل شورای راهبردی سلامت و احیاء آن برای تهیه و تولید برنامه های خاص سالمندان و اجرای استراتژی های مؤثر، لزوم بازنگری در ساختار نیروی انسانی شبکه های سیما، لزوم بهسازی در سیستم های فناورانه و فنی سیما، لزوم تشکیل کمیته های پژوهشی، تهیه محتوا و تهیه و تولید برنامه در زمینه سالمندی موفق و فعال، بررسی و تدوین محتوا برای سالمندان در شبکه های سیما، تعامل با سازمان ها و نهاهای دولتی و غیردولتی و جذب مشارکت کننده.

فضای سایبر به اقتضای ویژگی های بی همتایی که دارد نه تنها از گزند مجرمان مصون نمانده است، بلکه افرادی که پیشتر منحرف نبوده اند را به ارتکاب رفتارِ  مجرمانه به طمع انداخته است و مجموعه چالش هایی را برای مراجع قضایی و انتظامی که سعی در کنترل این پدیده دارند ایجاد کرده است. از این رو، کشف ماهیت و روند رشد این گونه جرائم و بررسی دلایل و پیامدهای آن ها ضروری به نظر می رسد . تحقیق حاضر در راستای نیل به هدف اصلی پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر ارتکاب جرم در فضای مجازی ، با استفاده از روش کیفی از نوع تحلیل محتوای کیفی صورت گرفته است . جامعه آماری این پژوهش را پرونده های زندانی دار جرائم سایبری در اجرای احکام دادسرای جرائم رایانه ای تهران تشکیل می دهند که در بازه زمانی خرداد 1396، هفتاد و چهار  پرونده بود که 18 پرونده  به روش نمونه گیری با حداکثر تنوع انتخاب شد. بر اساس نتایج این مطالعه ، علل ارتکاب جرم در فضای مجازی در 5 تم اصلی (عوامل فردی و شخصیتی بزهکار ، عوامل فردی و شخصیتی بزه دیده ، عوامل اقتصادی ، عوامل اجتماعی ، عوامل مذهبی و اعتقادی) قابل طبقه بندی بود.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه گفتمان دانش آموزی و ارتباط آن با نظام ارزش های حاکم بر جامعه با تاکید بر مطالعه نظام ارزشی حاکم بر دانش آموزان دوره متوسطه و دبیران آنها در شهرستان بوکان انجام شده است. دو گروه از نظر ارزش های مادی و فرامادی، جمع گرایی و فرد گرایی، دینی و سنتی، تحصیلات و علم و خانواده مورد بررسی قرار گرفتند. با قرار دادن سوالات در دو دسته کلی ارزش های مدرن و ارزش های سنتی، مشخص گردید که میانگین گفتمان مدرن، بیشتر از گفتان سنتی می باشد. این مطالعه به صورت پیمایشی در بین 360 دانش آموزان مقطع متوسطه و 184دبیران آنها انجام شده است. نتایج نشان می دهد که بین دو گروه در ارزش های مادی تفاوت معنی دار وجود ندارد؛ درحالی که بین دو گروه در ارزش های فرامادی، جمع گرایی و فردگرایی ، دینی و سنتی، ارزش های مربوط به تحصیلات و علم و خانواده تفاوت معنی دار وجود دارد. نتایج پژوهش در هر دو حوزه ی گفتمان، گسست را نشان می دهد. جهت مقایسه نظام ارزشی بین دو گروه از آزمونt مستقل استفاده شد.

شبکه های اجتماعی مجازی، نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند در زندگی مردم جا باز کنند. این شبکه ها در کنار مزایای خود، معایبی نیز دارند که مهمترین آنها سست شدن بنیاد خانواده ها، طلاق عاطفی زوجین و کمرنگ شدن صمیمیت میان همسران می باشد.این مقاله با توجه به اهمیت موضوع، به بررسی نقش شبکه های اجتماعی مجازی بر تعاملات اجتماعی همسران می پردازد. جامعه آماری پژوهش حاضر،2000000 و نمونه آماری آن 410 نفر از زوجین تهرانی می باشد که با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده است. داده ها و اطلاعات با استفاده از روش پیمایشی و کاربرد تکنیک پرسشنامه جمع آوری شده اند. همچنین، برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره و مدل سازی معادلات ساختاری (Smart PLS) استفاده شده است. آزمون فرضیه ها بیانگر آن است که بین متغیرهای تعامل اجتماعی و ابعاد آن" تعهد همسران"(726/0- = P)، "رضایتمندی همسران"(565/0-)، "اعتماد بین همسران"(590/0-)، "بی تفاوتی در بین همسران"(157/0=P)، "انسجام بین همسران"(272/0-)، "سازگاری همسران"(571/0-)، "روابط دموکراتیک همسران"(565/0-)، "رابطه خشک و سخت گیر"(243/0) و "مدارای اجتماعی بین همسران" (213/0-) با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی رابطه معناداری وجود دارد. همچنین به منظور آزمون کلی و جزئی الگوی نظری، از مدل سازی معادلات ساختاری بهره گرفتیم که شاخص های برازش بالا حاکی از حمایت بسیار خوب داده ها از مبانی نظری می باشد.

این مقاله عملکرد پایگاه بسیج مساجد در اسلامی سازی فضای محله در ایران را مورد بررسی قرار می دهد. ارزیابی عملکرد از منظر تعالیم اسلامی به جلوگیری از خطا و جلوگیری از ضایع شدن منابع و امکانات و پیشگیری از فساد و انتخاب احسن در برنامه ریزی ها و سیاستگذاری ها کمک می کند. با رویکرد کارکردگرایی مؤلفه های عملکرد پایگاه بسیج مرکب از شاخصهای مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. این مطالعه با روشهای پیمایش و مشاهده انجام گرفت. حجم نمونه شامل۳۸۰ پایگاه، ۳۸۰ فضای محله، ۴۴۱۶ شهروند در ۱۰ استان و ۲۵ شهر ایران و ۲۰ نفر از کارشناسان بسیج محلات بودند که با روشهای مختلف نمونه گیری به دست آمد. پایگاه بسیج مساجد محلات، واحد اصلی تحلیل است. نتایج نشان می دهد، ارزیابی شهروندان از عملکرد پایگاه در اسلامی سازی فضای محله از سطح متوسط به بالا است. معدل میزان مذهبی بودن شهروندان، نمره ۴۴/۱۵ از ۲۰ می باشد. میانگین ارزیابی از میزان آسیبهای موجود در محله در ماه از نمره ۲۰، ۲۲/۵ به دست آمده است که در حد کم است. شدت همه نمادهای اسلامی ساز از ۷۵% به بالا و میانگین حضور مردم در نماز جماعت محله ها ۱۰۲ نفر بوده است. متوسط رفتارهای اسلامی شهروندان در این محله ها، نمره ۳۳/۱۵ از ۲۰ می باشد. اغلب شهروندان، اجرایی شدن برنامه های پایگاه بسیج مسجد در اسلامی سازی را خوب ارزیابی کرده اند و به میزان برگزاری۱۰ برنامه از۲۰ برنامه به طور متوسط نمره ای بالاتر از ۱۰ داده اند.۷۸% از پایگاه ها، میزان هماهنگی امام جماعت و پایگاه را از متوسط به بالا ارزیابی کرده اند.۸۱% از پایگاه ها از متوسط به بالا با هیئت امنای مسجد تعامل داشته اند. حدود ۸۲% از شهروندان گفته اند فرمانده پایگاه در بین مردم «خیلی زیاد» یا «زیاد» یا «تا حدودی» مقبولیت دارد. ۷۷% از شهروندان گفته اند بسیجیان پایگاه در بین مردم «خیلی زیاد» یا «زیاد» یا «تا حدودی» مقبولیت دارند. هرچه ارزیابی شهروندان از میزان اجرای برنامه های بسیج محلات مثبت تر می شود، گرایش مذهبی آنان نیز افزایش می یابد.

مقاله حاضر به بررسی تأثیرپاسخگویی عمومی بر اعتماد  شهروندان تهرانی به عملکرد روابط عمومی قوه قضائیه می پردازد . حجم نمونه 400 نفر از شهروندان بالای 20 سال ساکن مناطق  1 ، 6 ، 9 ، 14، 20 تهران بود که تا سال 1391 حداقل یک بار تجربه مراجعه به قوه قضاییه داشتند که به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند . این تحقیق به روش پیمایش و با ابزار پرسشنامه که در قالب مقیاس لیکرت سازماندهی شده ،انجام پذیرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spssاستفاده گردید. نتایج کلی تحقیق در قالب تجزیه رگرسیونی  نشان داد که عمده ترین متغیر های تأثیر گذار بر حسب میزان تأثیر عبارتند از: میزان تکریم شهروندان با وزن بتای (0.27)؛ میزان شفافیت در اطلاع رسانی سازمان های دولتی با وزن بتای (0.17)؛  میزان انتقادپذیری دولت با وزن بتای (0.19 )، سن با وزن بتای(0.11- )؛ پایگاه اقتصادی اجتماعی با وزن بتای (0.09-) در کل میزان ضریب همبستگی تصحیح شده برابر0.45 می باشد .

بر اساس مطالعات اکتشافی منظور طراحان از اسلامی سازی رسیدن به الگویی است که در آن دانشگاه، استاد، دانشجو و علم دارای صفاتی مانند : مستقل از غرب، خدمت کننده و متعهد به مردم ایران ، مذهبی، متعهد به نظام جمهوری اسلامی، نوآور و امثال آن باشد . در این مقاله اقدامات اسلامی سازی دانشگاه در ایران از نگاه دانشگاهیان ارزشیابی شده است. دانشگاهیان شامل دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشگاه های ایران می شود که تعداد حجم نمونه1092 نفر دانشجو و 592 نفراستاد می باشند. ارزشیابی کنشگران دانشگاهی از برنامه ها چندان مناسب نیست ومیزان موفقیت اغلب این برنامه ها درحد متوسط یا کمتر از آن ارزیابی شده اند .کنشگران دانشگاهی 30 برنامه را برای اسلامی سازی دانشگاه مفید نمی دانند، فقط از 4 اقدام دستگاههای اداری در دانشگاهها ارزشیابی مثبت دارندو نسبت به 39 برنامه بی تفاوت بودند. بنابراین، عملیات اجرایی اسلامی سازی نظام سیاسی جایگاه مناسبی در افکار کنشگران دانشگاهی نداشته است.

پپس از استقرار طالبان در افغانستان (آگوست 2021)، برقراری امنیت و ثبات در این کشور به دلیل همجواری با ایران، اهمیت ویژه ای یافته است. رسانه ها، نقش مهمی در حفظ اتحاد و همگرایی دو همسایه بر عهده دارند. گرایش های خلافت گرایانه طالبان، محدودیت رسانه ای بیشتری در مقایسه با گذشته ایجاد کرده است. لذا، رسانه های برون مرزی ایران، باید به دنبال راهی برای حفظ و افزایش تفوق و همگرایی مردم دو کشور باشند. از این رو سؤال اصلی این است که «دیپلماسی رسانه ای چطور می تواند همگرایی دو کشور را پس از بازگشت طالبان افزایش دهد»؟ این پژوهش با تکیه بر نظریات همگرایی و دیپلماسی رسانه ای و با استفاده از روش داده بنیاد انجام شده است. بر این اساس با کاربست مصاحبه نیمه ساختاریافته، دیدگاه های 16 صاحب نظر حوزه افغانستان تحلیل و برای تسهیل فرآیند کدگذاری و تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که عوامل تأثیرگذار بر دیپلماسی رسانه ای عبارت هستند از: الف) عوامل زمینه ای: شامل نگرانی های امنیتی، آمادگی نظامی، فرهنگ راهبردی و پویایی مذهبی؛ ب) عوامل علی: شامل پیوندهای تاریخی و فرهنگی عمیق، آداب و رسوم، عوامل سیاسی داخلی و خارجی؛ ج) عوامل میانجی: شامل پناهجویان افغانستانی، قومیت گرایی و اقلیت ها، عوامل اقتصادی، اکوسیستم و زنان. همچنین اتخاذ موضعِ برابر در مقابل حکومت سرپرستی طالبان توسط ایران نقش مؤثری در دیپلماسی رسانه ای داشته و استفاده از ظرفیت های فرهنگ و تمدن فارسی مهمترین و مؤثرترین راه همگرایی بین دو کشور است.

در این پژوهش منظور و ابعاد ایده اسلامی سازی دانشگاهها در نگاه مبدعان این ایده با استفاده از دوروش اسنادی و تحلیل محتوا مورد بررسی قرار می گیرد.برای رسیدن به این اهداف،در بخش اسنادی از اغلب اسناد مربوط به ادبیات و پیشینه پژوهشی داخلی وخارجی در ایران فیش برداری شده است.همچنین با روش تحلیل محتوی اطلاعات لازم بوسیله پرسشنامه معکوس از کلیه اسناد و نرم افزارهای مربوط به نظرات مبدعان پدیده اسلامی سازی دانشگاهها در کشوراستخراج و مورد مقایسه قرار گرفته است.مطالعات اسنادی نشان می دهد، اسلامی سازی دانشگاه ایده کاملا جدیدی نبوده و زیر مجموعه ایده مهندسی اجتماعی قرار می گیرد وبا اسلامی شدن جامعه رابطه تنگاتنگی دارد.به لحاظ نظری هم اسلامی سازی و هم شقوق مغایر آن یک واقعیت اجتماعی است. ایده اسلامی سازی به معنای حاکمیت شناخت مذهبی و اسلامی بر دانشگاه و جامعه و رد سایر شناختها (غربی، غیرمذهبی، سکولار) با چالشی اساسی رو به رو است . تحلیل این پدیده، در چارچوب تئوریهایی صورت می پذیرد که تحلیل درونِ نهاد علم و همچنین روابط بین نهاد علم و سایر نهادهای اجتماعی را در دستور کار خود قرار دهد.

"این مقاله در پی تحلیل گفتمان مسلط روشنفکری و مطالعه تاثیر شرایط داخلی و خارجی جامعه ایران در شکل گیری اندیشه های روشنفکری آستانه انقلاب مشروطه است. محدوده تاریخی تحقیق، 1270-1288 ه‍ ش را در بر می گیرد. ویژگی های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه در قالب شرایط داخلی و تاثیرات فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی- اقتصادی غرب تحت عنوان شرایط بین المللی مورد بحث قرار گرفته اند. اندیشه های روشنفکری با مفهوم گفتمان دسته بندی شده اند. اطلاعات از دو طریق به دست آمده است: نخست مطالعه اسنادی منابع علمی و تاریخی درباره اوضاع و احوال جامعه آستانه انقلاب مشروطه ایران و دوم تحلیل محتوای کمی و کیفی ویژگی های گفتمان مسلط انقلاب مشروطه. در آستانه انقلاب مشروطه 38 شماره از روزنامه قانون میرزاملکم خان برای تحلیل محتوای گفتمان مسلط انتخاب شده است. بر اساس یافته ها، اولا میان شرایط مختلف جامعه آستانه انقلاب مشروطه و گفتمان مسلط ارتباط وجود دارد. ثانیا برخی از ویژگی های گفتمان مسلط دارای همبستگی درونی هستند. ثالثا بسیاری از ویژگی های گفتمان مسلط با متغیر زمان دارای رابطه معنا دار است. بنابراین، گفتمان مسلط بر انقلاب مشروطه را می توان به آینه ای تشبیه کرد که در آن شرایط جامعه، مشکلات و راه حل ها منعکس شده اند."