فردین علیخواه

"طرح مساله: ترس از قربانی جرایم شدن در بین زنان یکی از موضوعات برجسته در مطالعات جرم شناسی و جامعه شناسی انحرافات است. در این مقاله نتایج پژوهشی ارایه می شود که تلاش داشته است وضعیت ترس از جرم را در فضاهای عمومی در بین زنان شهر تهران مطالعه کند. روش: در این تحقیق از روش های کیفی و کمی استفاده شده است؛ بدین ترتیب که بعد از بررسی نظریه های تبیین گر و تهیه مدل و ارایه فرضیه و نیز برگزاری چندین جلسه متمرکز گروهی با زنان در مناطق مختلف شهر، پرسش نامه ای تهیه و در بین 800 نفر از زنان ساکن در مناطق 22 گانه شهر تهران اجرا شده است. یافته ها و نتایج: یافته ها حاکی از آن است که حدود 48 درصد زنان در حد زیاد، 33 درصد در حد متوسط و 19 درصد در حد کم در فضاهای شهری نسبت به تهدید جرایم دچار ترس و واهمه اند. به بیان دیگر حدود نیمی از زنان به هنگام تردد در شهر احساس امنیت ندارند. در بین زنان تحصیل کرده و دارای درآمد بالا، زنانی که در محله آن ها ساختمان ها و زمینهای متروکه کم تر بوده و زنانی که از فعالیت های پلیس رضایت بیشتری داشته اند میزان ترس از جرم کم تر بوده است."

"مطالعه مصرف همواره مورد توجه شاخه های مختلف علوم اجتماعی قرارداشته است. در این مطالعات، به ویژه در مطالعات انتقادی، یکی از موضوعات مورد توجه گسترش مصرف گرایی وپیامدهای آن بوده است. در این مقاله، با هدف پیوند مطالعات سیاسی و فرهنگی، تلاش خواهیم کرد تا پیامدهای سیاسی مصرف گرایی را با تکیه بر مفهوم حمایت سیاسی بررسی نماییم. براین اساس، ابتدا مصرف گرایی وحمایت سیاسی تعریف خواهد شد و به دنبال آن نظریه هایی که قادرند آثار و پیامدهای مصرف گرایی را تبیین نمایند ارائه خواهیم کرد. استدلال اساسی این مقاله آن است که گسترش مصرف گرایی در جامعه ایران به رشد احساس محرومیت نسبی منجر شده و منبع این محرومیت عملکرد نظام سیاسی ارزیابی خواهدشد، و بدین ترتیب تحت تاثیر احساس محرومیت نسبی در دهه آینده شاهد کاهش حمایت سیاسی خواهیم بود. "

"این مقاله براساس پژوهشی که نگارنده‌گان در آبان‌ماه 1385، در مرکز تحقیقات صداوسیما انجام داده‌اند،‌ تهیه شده است. این پژوهش بر مبنای نظرسنجی از 1024 نفر نوجوان و جوان ساکن شهر تهران تدوین شده و محور آن شناخت میزان و نوع موسیقی مورد استفاده در میان افراد 15 تا 25ساله بوده است. برای سنجش این موضوع، مقوله‌هایی چون تعداد ساعات گوش دادن به موسیقی در روز، سبک موسیقی و خواننده مورد علاقه نوجوانان و جوانان مورد بررسی قرار گرفته است. از جمله جالب‌ترین نتایج این نظرسنجی می‌توان به این موارد اشاره کرد: 31درصد پاسخگویان بین 2 تا 4 ساعت در روز به موسیقی گوش می‌دهند، 40درصد علاقه‌مندان به موسیقی، موسیقی پاپ تولید داخل کشور را می‌شنوند و قریب به 60درصد پاسخگویان تقسیم‌بندی مجاز و غیرمجاز موسیقی‌های موجود را قبول دارند. "

موسیقی رپ یکی از انواع موسیقی است که طی دهة اخیر از ترجیحات موسیقیایی جوانان شده است. سایت های اینترنتی مختلف و گفت وگو با طرف داران موسیقی رپ نشان می دهد که این نوع موسیقی ترانه سرایان، آهنگ سازان، و حتی گزارش گران و وب سایت های خاص خودش را دارد. البته مطالعات کمی دربارة این نوع موسیقی در ایران انجام شده است. بیش تر مطالعات مربوط به رپ در خارج از ایران تمایل جوانان به این سبک را بر اساس تبیین علّی بررسی کرده و نشان داده اند که بین آن و برخی انحرافات اجتماعی رابطة علّی وجود دارد. این مقاله به پنداشت طرف داران موسیقی رپ از این نوع موسیقی و آثار آن در جامعه می پردازد. پس از مرور چهارچوب های نظری و همچنین یافته های تحقیقات مخالف و مدافع رپ، با استفاده از رویکرد پدیدارشناختی و تکنیک مصاحبه، این مقاله سعی خواهد کرد تا به پرسش های اساسی خود پاسخ دهد. نتایج حاکی از آن است که طرف داران موسیقی رپ آن را به عنوان یک رسانه برای بیان مسائل و آلامشان می دانند و معتقدند که حتی استفاده از کلمات رکیک در این سبک از موسیقی به دلیل فشاری است که خوانندگان رپ در زندگی متحمل شده اند. همچنین گوش دادن به موسیقی رپ موجب تشویق و تقویت پذیرش موضع سیاسی، اجتماعی، و انتقادی می شود

در نظریه های جدید اجتماعی، فضا؛ تولیدی اجتماعی است که همه ارکان جامعه در تولید آن نقش دارند. بنابراین همچون سایر تولیدات اجتماعی، قدرت می تواند در ایجاد و اداره آن دخیل باشد و می توان گفت که فضا نقطه تلاقی قدرت محسوب می شود. تفکیک جنسیتی در فضاهای عمومی یکی از تکنولوژی های سیاسی قدرت است که هدف آن کنترل و اداره فضاهای عمومی است. به تأسی از ایده های فوکو، مسأله اصلی این مقاله مقاومتی است که در مقابل تفکیک جنسیتی در فضاهای عمومی شکل می گیرد. علاوه بر فوکو، برای نشان دادن زوایای اعمال قدرت از طریق فضا، نظریه هنری لوفور مورد توجه قرار گرفته است و در نهایت برای روشن کردن اهمیت موضوع جنسیت در این مسأله، به دیدگاههای جودیت باتلر مراجعه شده است. برای پاسخ به پرسش های تحقیق، روش تحقیق کیفی و به طور خاص مشاهده و مصاحبه استفاده شده است. در اینجا تجربه زیسته 16 دانشجوی دختر دانشگاههای شهر تهران بررسی شده است. طبق یافته های این تحقیق، اعمال تکنیک های انضباطی فضا در سطح دانشگاها به خلق سوژه مطیعی که صرفا مصرف کننده فضا باشد منجر نشده ، بلکه مصرف کننده ای از فضا شکل گرفته است که برای تحقق خواسته هایش در فضاهای عمومی تلاش و تقلا می کند.

هدف اصلی این مقاله نوع مواجهة با زن به منزلة سوژة شناسا در سه اثر سینمایی اخیر اصغر فرهادی در چهارچوب گفتمان های غالب اجتماعی حاکم بر جامعة ایران است. بدین منظور با بهره گیری از نظریات میشل فوکو در باب سوژه و قدرت و همچنین نظریات گفتمان لاکلا و موف سعی شده است تحلیلی جامعه شناختی از این سه فیلم ارائه شود. فوکو تأکید دارد که گفتمان با روابط قدرت پیوند خورده است و برای بررسی روابط آدمیان در فضای جامعه، باید به مطالعة گفتمان های اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی مسلط بر آن پرداخت تا بدین وسیله بتوان به شناخت مناسبات قدرت در میان افراد دست یافت. روش تحلیل گفتمان لاکلا و موف چهارچوبی برای تحلیل متون سینمایی این مقاله بوده است. سه فیلم منتخب برای این پژوهش به زندگی روزمرة اقشار گوناگون جامعة ایرانی نگاهی آسیب شناسانه دارند و بخشی از گفتمان های گوناگون حاکم بر جامعة معاصر ایرانی را منعکس می کنند. همچنین از خلال روابطی که میان پرسوناژ های فیلم ها در جریان است سلطه و استیلای مراجع قدرت بر زندگی فردی و اجتماعی زنان طبقات گوناگون جامعه به تصویر کشیده شده است. درنهایت، از این تحلیل نتیجه گیری می شود که در فیلم های فر هادی زنان در مناسبات اجتماعی نقش پررنگی دارند. او زنان را در سیطره و انقیاد گفتمانی حاکم بر جامعه می بیند که تصمیمات و کردار های فردی و اجتماعی شان، چه در عرصة عمومی و چه در عرصة خصوصی، تحت تأثیر این شبکة گفتمانی است. فر هادی جامعة ایرانی را تحت تسلط روابط و گفتمان قدرتِ مردانه به تصویر می کشد و جهان تصمیمات و اعمال زنان را از پیش مردانه و منفعلانه می داند؛ به حدی که فردیت و سوژگی شان در سایة این گفتمان حاکم به چالش کشیده می شود.

شهرت مجازی در دسترس مردم معمولی ای قرار گرفته است که به انتشار تصاویر شخصی، متون دوستانه و ویدئوهای سرگرم کننده می پردازند و «توجه» سایر کاربران را به خود جلب می کنند. پژوهشگران فرهنگ سلبریتی، چهره های مشهور مبتنی بر رسانه های اجتماعی را با اسامی مختلفی توصیف کرده اند که از میان آنها واژه «خرده سلبریتی» بیشتر از سایرین مورد استناد قرار گرفته است. با ظهور و گسترش رسانه های اجتماعی و عضویت میلیون ها کاربر ایرانی در آنها، «مورد توجه قرار گرفتن» به کالایی دلچسب و خواستنی تبدیل شده است؛ به گونه ای که افراد از هر گروه و از هر سنی متقاضی آن هستند. برخی از این افراد معمولی هم اکنون سلبریتی های رسانه های اجتماعی هستند. ولی محققان ایرانی کمتر به دلایل شهرت آنان توجه نشان داده اند. در این مطالعه، بر پایه رویکرد قوم نگاری به فضای مجازی، ما زنان ایرانی را که به دلایل مختلف در سال های اخیر در اینستاگرام شهرت به دست آورده اند شناسایی کردیم و وجوه تشابه و تفاوت بین آنها را یافتیم. تقسیم بندی میکروسلبریتی های ایرانی به هفت مقوله و توصیف ویژگی های هر مقوله از مهم ترین اقدامات و یافته های این پژوهش است.

دراین مقاله ساندرز فرایند تحقیق در جامعه شناسی را با تحقیقات کارآگاهی مقایسه می‌کند. او پس از بیان اهمیت و جایگاه نظریه در فرایند تحقیق، وجوه اشتراک نظریه برای کارآگاه و جامعه شناسی را بر می‌شمارد و در ادامه به اهمیت وجود آثار و نشانه‌ها برای کارآگاه اشاره می‌کند و به بررسی همین امر درباره جامعه‌شناس می‌پردازد. آنگاه مسائل موجود در فرایند تحقیق را بیان می‌دارد؛ که مواردی مانند روایی و اعتبار از آن جمله‌اند. در پایان ساندرز به مبحث اخلاق، به عنوان یکی از مسائل تحقیق اشاره می‌کند، اینکه جامعه‌شناس و کارآگاه تا چه حد مجازند وارد حیطه زندگی خصوصی افراد شوند.

مقاله حاضر به بررسی سبک زندگی و مصرف رسانه ای در بین شهروندان شهرستان تنکابن می پردازد. مسئله اصلی مورد بحث در مقاله بررسی پیوند دو مفهوم مهم جامعه شناختی یعنی مصرف رسانه ای و سبک زندگی  است. نظریه هایی که در این نوشتار  استفاده شده است عبارت است از: نظریه های مربوط به سبک زندگی 1- نظریه مصرف تورشتاین وبلن ،2- نظریه قشر بندی ماکس وبر و3 - نظریه سبک زندگی و مصرف پیر بوردیو ودر کنار اینها نظریه های مربوط به اثرات رسانه ها نیز1- نظریه گلوله یا تزریقی 2- نظریه استفاده و خشنودیو در نهایت  3- نظریه کاشت جورج گربنر .اصلی ترین نظریه هایی که قادر به تبیین تئوریک مسأله ی این تحقیق بود نظریه کاشت و نظریه بوردیو است.از ترکیب دو نظریه پیر بوردیو و نظریه کاشت گربنر به رابطه بین سبک زندگی و مصرف رسانه ای توجه شده است. با استفاده از روش پیمایش وابزاراصلی آن یعنی پرسشنامه،موضوع اصلی این تحقیق در بین 240 نمونه از 43280 نفر جمعیت از ساکنان شهرستان تنکابن بررسی گردید. بر اساس مدل نظری ارائه شده برای سبک زندگی سه نوع سبک یعنی: 1- عوامانه 2- میان مایه یا متوسط و 3- نخبه گرایانه تعریف شد و و این سبک ها را در ارتباط با مصرف رسانه ای مبتنی بر دو پارامتر تماشای شبکه های صدا و سیما و شبکه های تلویزیونی ماهواره ای سنجیدیم. یافته های این تحقیق نشان می دهد که بیشتر کسانی که به تماشای برنامه شبکه های تلویزیونی صدا و سیما می پردازند سبک زندگی شان عوامانه است.بیشتر کسانی که به عنوان پربیننده در تماشای برنامه های ماهواره ای تعریف شدند سبک زندگی شان میان مایه یا متوسط است.بیشترکسانی که از طرفی مخاطب فیلم و سریال های شبکه های تلویزیون صدا و سیما هستند و از طرفی  به موسیقی پاپ ایرانی و موسیقی سنتی علاقه دارند ، سبک زندگی شان عوامانه است.و بیشترکسانی که بیننده  فیلم های سینمایی ماهواره هستند و به موسیقی پاپ خارجی نیز علاقه دارند سبک زندگی شان میان مایه است. بیشترکسانی که بیننده موسیقی و ترانه های شبکه های ماهواره به ویژه موسیقی کلاسیک هستند سبک زندگی شان نخبه گرایانه است

در بین اندیشمندان شهری، به نحوة مواجهة گروه های اجتماعی مختلف با فضاهای عمومی شهری توجه زیادی وجود داشته است که در بین این گروه های اجتماعی جوانان از اهمیت ویژه ای برخوردارند، چرا که آنان حضور ملموسی در فضاهای عمومی شهر دارند و حیات اجتماعی شهر نیز از حضور آنان تأثیر می پذیرد. این مقاله به بررسی استفاده های جوانان از فضاهای عمومی می پردازد و نگاه ویژه ای به نقش کنترل اجتماعی در استفاده از فضاهای عمومی خواهد داشت. مقاله بر مطالعه جوانانی تمرکز دارد که با دوستان جنس مخالف خود در فضاهای عمومی حضور می یابند. ما در این مقاله از نظریه های فضاهای عمومی شهری همچون نظریه مکان سوم اولدنبرگ، به علاوه تحقیقات مفصل راب وایت درباره جرم، پلیس و فضاهای عمومی شهری در استرالیا تأثیراتی گرفته ایم. سؤال اصلی مقاله آن است که این گروه خاص از جوانان کدام فضاهای عمومی را بر اساس چه دلایلی ترجیح می دهند؟ یافته ها نشان می دهد که پارک ها و کافی شاپ ها از جمله مکان های عمومی ترجیحی جوانان هستند. کنترل رسمی، این جوانان را به مکان های عمومی شهری دنج و پرت سوق می دهد.

در جهان امروز، ورزش و رویدادهای ورزشی به بخش مهمی از زندگی روزمره تبدیل شده اند. مشارکت ورزشی افراد تحت تأثیر عوامل مختلفی چون جامعه پذیری ورزشی و عوامل ساختاری- اجتماعی شکل می گیرد؛ ازاین رو، پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کنش متقابل نمادین قصد دارد به بررسی جامعه شناختی فرایند مشارکت ورزشی بپردازد. بدین منظور، با استفاده از روش کمی و مقیاس های جامعه پذیری ورزشی (سیج، 1980؛ گریندورفر و همکاران، 1986؛ گریندورفر و لوکو، 1987؛ لئو و همکاران، 2004؛ سیسلاک و همکاران، 2004)، هویت ورزشی (سیسلاک و همکاران، 2004)، تعهد ورزشی (کسپر و اندرو، 2008)، محدودیت های اجتماعی- ساختاری (الکساندریس و کارول، 1997؛ لی و همکاران، 2004) و مشارکت ورزشی (کانگ، 2013)، و نمونه ای به حجم 574 نفر از ورزشکاران شهر رشت، با استفاده از مدل معادلات ساختاری فرضیه های پژوهش آزمون شدند. نتایج نشان داد که فرایند مشارکت ورزشی ورزشکاران، در وهله اول به طورکلی با جامعه پذیری ورزشی آغاز می شود. ازطریق فرایند جامعه پذیری و میزان حمایت های دریافتی مختلف، فرایند مشارکت ورزشی اولیه آغاز می شود. در مرحله بعد، با استمرار مشارکت ورزشی، هویت ورزشی ورزشکاران شکل می گیرد. درهمین راستا، با توجه به نقشی که هویت ورزشی در بازتعریف ورزشکاران در جامعه دارد، تعهد ورزشی نیز شکل می گیرد. همچنین، فشارهای ساختاری و اجتماعی نقش تعیین کننده ای در فرایند جامعه پذیری ورزشی، هویت ورزشی، تعهد ورزشی و مشارکت ورزشی ورزشکاران ایفا می کنند.

در سال های اخیر شاهد نوعی آنومی اخلاقی در سطوح مختلف جامعه و مبدل شدن آن به نوعی نا سازگاری اخلاقی در سطح عمومی جامعه هستیم. در فرایند این تغییر و تحول، یکی از شیوه هایی که به مراتب کاربرد ان نیز افزایش یافته است، مقاومت فرهنگی است. یکی از نشانه های مقاومت فرهنگی ناسزاگویی و بدزبانی و افزایش خشونت در گفتار است. در این پژوهش از نظریه بوردیو( برای متغیر سرمایه فرهنگی)، فوکویاما و کاکس ( برای متغیر اعتماد اجتماعی) و رابرتسون و گیدنز ( برای متغیر جهانی شدن) استفاده شده است. از این حیث، هدف پژوهش حاضر، تحلیل جامعه شناختی و ارائه ی نشانه های افزایش ناسزاگویی در گفتار است. با توجه به هدف ذکر شده، نوع روش تحقیق، روش کمی (پیمایشی) است. که در بین 384 نفر از جوانان سطح شهر رشت، با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شده اند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که عوامل اجتماعی و فرهنگی به ترتیب شامل متغیرهای اعتماد اجتماعی، جهانی شدن فرهنگی و سرمایه فرهنگی توانسته اند 24/0 درصد و عوامل فردی به ترتیب شامل پایگاه اقتصادی و اجتماعی، وضعیت تأهل، سن و جنسیت توانسته اند، 22/0 از واریانس ناسزاگویی در گفتار پاسخگویان را پیش بینی نمایند.