عیسی متقی زاده

عیسی متقی زاده

مدرک تحصیلی: دکتری مطالعات اسلامی، دانشگاه الامام الاوزاعی، لبنان
رتبه علمی: دانشیار دانشگاه تربیت مدرس
پست الکترونیکی: motaghizadeh@modares.ac.ir
وب‌سایت شخصی: https://www.modares.ac.ir/pro/academic_staff/motaghizadeh

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۷۹ مورد.
۲۱.

تحلیل آماری تداخل واژگانی و نقش آن در مهارت نگارش به زبان عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: یادگیری زبان عربی مهارت نگارش واژگان مشترک تداخل واژگانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۴۲۵
ارتباط گسترده زبان فارسی و عربی از دیرباز تاکنون سبب پیدایش پیوند واژگانی عمیق بین دو زبان شده است؛ به گونه ای که گاه در یک جمله فارسی تمامی اجزای تشکیل دهنده آن (به جز عوامل پیوند دهنده) واژگان عربی هستند. این حجم زیاد از واژگان مشترک بین دو زبان، حکم چاقوی دو لبه را دارد؛ زیرا از طرفی به تسریع فرایند آموزش و یادگیری زبان عربی کمک می کند و از طرفی دیگر به دلیل تفاوت معنایی و کاربردی که در دو زبان دارد به تداخل زبانی منجر می شود. هدف از این پژوهش، ارزیابی عملکرد فارسی زبانان عربی آموز در به کار گیری این واژگان در مهارت نگارش 1 و 3 و مقایسه عملکرد آن ها در این دو مهارت بود. جامعه آماری پژوهش متشکل از 10 دانشگاه دولتی ایران و نمونه آماری نیز متشکل از 199 دانشجوی زبان و ادبیات عربی در مقطع کارشناسی بود. روش پژوهش توصیفی تحلیلی و پیمایشی و ابزار به کار گرفته شده، آزمون محقق ساخته در زمینه مهارت نگارش 1 و 3 بود که شامل واژگان مشترک عربی و فارسی بود. برای تحلیل داده ها از آزمون تی مستقل و رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که زبان آموزان با وجود پیشرفتی که در مهارت واژگانی خود در نگارش 3 نسبت به نگارش 1 داشتند، همچنان در تشخیص تفاوت معنایی واژگان مشترک و نیز به کار گیری این واژگان در زبان عربی ضعیف بودند. عوامل مؤثر در این ضعف تداخل واژگانی و نقص دایره واژگانی است. همچنین، نگاه قواعدمحور نیز سبب تشدید این ضعف شده است.
۲۲.

بررسی رده شناختی تطبیقی حرکت پرسش واژه ها در زبان-های فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رده شناسی جهانی های زبان حرکت پرسشواژه ها فارسی - عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۱ تعداد دانلود : ۶۷۰
یکی از بحث های مهم زبان شناسی در قرن اخیر، بحث رده شناسی و جهانی های زبان است. در رده شناسی مؤلفه های متعددی بررسی می شوند. یکی از آن مؤلفه ها، تشخیص حرکت پرسش واژه ها در زبان هاست. رده شناسان در این زمینه، دو رده اصلی را مشخص کرده اند: نخست آنکه پرسش واژه ها در جای عنصری که از آن در جمله پرسش می کنند، می آیند و دیگر آنکه پرسش واژه ها به ناچار در آغاز جملات پرسشی قرار می گیرند. در این پژوهش قصد داریم حرکت پرسش واژه ها در زبان های فارسی و عربی را بررسی کنیم تا بتوانیم جایگاه آن ها را در نظام رده شناسی زبانی روشن سازیم. روش تحقیق توصیفی تحلیلی است و جملات مورد بررسی و تحلیل، از متون مختلف گونه رسمی هر دو زبان جمع آوری شده است. بر اساس یافته های این پژوهش، زبان های فارسی و عربی از لحاظ حرکت پرسش واژه ها در دو رده متفاوت قرار می گیرند. گرایش بیشتر پرسش واژه های فارسی این است که در جای عنصری که از آن پرسش می کنند، می آیند، در حالی که پرسش واژه های زبان عربی، در آغاز جملات پرسشی قرار می گیرند. همچنین، هر دو زبان با جهانی های زبانی ارائه شدند و در این زمینه سازگار هستند. از دیگر نتایج این پژوهش آن است که دلایل ساختاری، معنایی و پردازشی بر موضوع حرکت پرسش واژه تأثیر گذارند.
۲۳.

الغموض والتعامل بین النصّ والقارئ عند الجرجانیّ فی ضوء الفلسفه الظاهراتیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نظریه النظم عبد القاهر الجرجانی الفلسفه الظاهراتیه التعامل بین النص والقارئ الغموض

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵ تعداد دانلود : ۲۴۱
تهدف هذه الدراسه إلى معالجه نظریه الجرجانی من منظور الظاهراتیّه، فإن نظریته یجب أن تدرس ویستفاد منها، لیس لأنها کانت الأولى من عده جهات، بل لأنها لا تزال تعمل، ففیها شواهد لما یبحث عنه الظاهراتیون حالیا، خاصه فی ما یتعلق بقضیه التعامل بین النص والقارئ، وکذلک فی مسأله الغموض. وتعتمد الدراسه علی المنهج الوصفیّ والتحلیلیّ بالاستعانه بمعطیات الفلسفه الظاهراتیه التی تؤکد فی الأدب فکره مفادها: إن علی من یدرس عملا أدبیا ألّا یعنی بالنص الفعلی فحسب، بل علیه أن یعنی، أیضا، وبدرجه مساویه، بالأفعال التی تتضمنها الاستجابه لذلک النص. وفی هذا السیاق نستفید من آراء رومن انغاردن وولفغانغ أیزر. ویبدو أن نظریّه الجرجانی لا تخلو من الملامح الظاهراتیه فی صیغتها الانغاردنیه فیما یتعلق بأهمیه تجاوب المتلقی مع النص وعلاقه الحوار بینهما. وعنده نقطه التقاء بجمالیه التجاوب لأیزر فی دعوته القارئ إلى المشارکه الفعاله وإعاده بناء النص
۲۴.

الموازنه بین نهج البلاغه والصحیفه السجادیه علی أساس الأسلوبیه الإحصائیه وفقا لنظریتی بوزیمان وجونسون (الرساله 74 والدعاء 38 نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الأسلوبیة الإحصائیة نظریة بوزیمان نظریة جونسون نهج البلاغة الصحیفة السجادیة

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۲ تعداد دانلود : ۴۹۴
الکتابه تعدّ من أهمّ الطرق لنقل الأفکار إلى الآخرین. یختار کلّ کاتب أسلوباً متناسقاً مع أهدافه المطلوبه، لیتأثّر فی ذهن القارئین، ولکن من الممکن، وربّما فی کثیر من الأحیان، على الرغم من مشابهه غرض الکتابه، هناک اختلافات فی الأسالیب المستخدمه من قبل المؤلفین. إنّ الأسلوب یلعب دوراً هامّا فی نقل المحتوى والوصول إلى الغرض من الکتابه؛ لأنّ رغبه القارئین فی قرائه النصّ، تعتمد کثیرا على حسن ترکیب الجمل المستخدمه. الأسلوبیه هی من أهمّ الاتجاهات الحدیثه ولها مناهج متعدّده؛ منها: الأسلوبیه الإحصائیه. هذا الاتجاه یعنى بالکمّ وإحصاء الظواهر اللغویه فی النصّ ویبنی أحکامه بناء على نتائج هذا الإحصاء، وبعباره أخرى تستفید من الکمّ للحصول على الکیف. بمساعده الدراسات الأسلوبیه الإحصائیه نستطیع أن نمیّز بین الأسالیب المختلفه، نحو: الأسلوب العلمی، الأدبی، الخطابی و.... . یتناول هذا البحث دراسه الأسلوبیه الإحصائیه فی نهج البلاغه والصحیفه السجادیه. اخترنا الرساله 74 والدعاء 38 نموذجا ونقارن بین أسلوبهما وفقا لنظریتی بوزیمان وجونسون، خلال المنهج الوصفی-التحلیلی والإحصائی. استنتجنا وفقا لنظریه بوزیمان أنّ أسلوب الصحیفه السجادیه، هو أقرب إلى الأسلوب الأدبی، وأسلوب نهج البلاغه، هو أقرب إلى الأسلوب العلمی، ووفقا لنظریه جونسون، أنّ الثروه اللفظیه للصحیفه السجادیه، هی أکثر منها لنهج البلاغه، ولکن لا تختلف فیهما اختلافا کثیرا وکان هذا الاختلاف بسبب تأثیر الظروف الاجتماعیه.
۲۵.

ارزیابی مهارت خواندن دانشجویان کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مهارت خواندن مهارت شناخت مهارت فهم مهارت نقد زبان و ادبیات عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۶ تعداد دانلود : ۶۴۴
مهارت خواندن یکی از مهم ترین مهارت های زبانی است و از شروط موفقیت در یادگیری زبان دوم، تسلط بر این مهارت است؛ اما دانشجویان ترم آخر مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی که در شرف دانش آموختگی هستند و حتی بسیاری از دانش آموختگان این رشته نمی توانند متون عربی را صحیح و روان بخوانند. ازاین رو، می خواهیم با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و روش پیمایشی، مهارت خواندن دانشجویان مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی را ارزیابی، نقاط ضعف آنان در این مهارت را شناسایی و راهکارهایی را به منظور بهبود آموزش مهارت خواندن ارائه کنیم. نمونه آماری پژوهش حاضر را 124 دانشجوی ترم هشتم مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی در 12 دانشگاه دولتی ایران تشکیل داده اند که 41 نفر از آن ها مرد و 83 نفر زن هستند. ابزار به کاررفته در این پژوهش، آزمون محقق ساخته است که برای اولین بار در رشته زبان و ادبیات عربی برای مهارت خواندن طراحی شده و برای طراحی آن، از الگوهای موجود در کشورهای عربی استفاده کردیم. یافته ها نشان می دهند که دانشجویان مهارت خواندن را به خوبی کسب نکرده اند و با اینکه در ترم آخر هستند و اغلب دروس کارشناسی را گذرانده اند، در همه سطوحی که متخصصان زبان عربی برای مهارت خواندن ذکر کرده اند، با ضعف مواجه هستند. اصلی ترین دلیل این مشکل، وجود نداشتن درسی خاص برای مهارت خواندن در سرفصل درسی است.
۲۶.

بررسی مقابله ای نظام وجه امری در زبان فارسی و عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: وجه امری در زبان فارسی و عربی یادگیری وجه امری در فارسی و عربی بررسی مقابله ای وجه امری در زبان فارسی و عربی دستور زبان فارسی و عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۲۶۲۱
هدف این پژوهش بررسی مقابله ای کاربردی تفاو تها و شباهتهای نظام وجه امری فعل در زبان فارسی و معادل آن با مقوله امر در زبان عربی از جنبه های ساختار، معنا وکاربرد است. این بررسی بر پایه نظریه میانه زبانشناسی است و با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی به پیش بینی دشواریها و مشکلات و خطاهای عربی آموزان فارسی زبان در یادگیری مقوله امر در زبان عربی می پردازد که خود بهبود فرایند یادگیری را به دنبال دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که وجه امری زبان عربی از لحاظ ساختار، معنا و کاربرد تنوع بیشتری نسبت به زبان فارسی دارد. هم چنین مقوله وجهیت الزامی در مبحث امر عربی در اسم فعل امر، مصدر جانشین امر و فعل امری که دارای نون تأکید است بسیار مشهود است در حالی که زبان فارسی فاقد این ویژگی است و برای وجهیت الزامی از قید بهره می گیرد. در امر عربی برخلاف فارسی محدوده درخواست امر کننده مشخص است؛ به همین علت زبان آموز در به کارگیری چنین مقوله های امری دچار سردرگمی خواهد شد.
۲۷.

محاولة تمام حسان التجدیدیة فی اللغة العربیة معناها و مبناها دراسة نظریة «تضافر القرائن»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۳۱۲۶ تعداد دانلود : ۱۵۴۸
کثُرت الدراسات فی تقویم محاولات التجدید والتیسیر فی اللغة العربیة. هناک باحثون لهم دور کبیر فی محاولات التجدید منهم، تمام حسان الذی ینادی بالتجدید فی ترتیب الأفکار والنظریات اللغویة وقد ذکر آرائه التجدیدیة فی کتابه المعروف اللغة العربیة معناها و مبناها حیثُ تحدَّث فی الفصل الخامس من هذا الکتاب عن «القرائن» اللفظیة والمعنویة.جاءت فکرة «تضافر القرائن» لإیضاح المعنى الواحد المتمثل أساساً فی تفکیک بنیة الإسناد، وبیان علاقات الکلمات فیه کمهمة من مهمات الإعراب و هنا یتعدی مفهوم القرائن مجرد الاهتمام بالعامل و مدى أثره فی تحدید العلامات الإعرابیة لمبانی مکونات الإسناد إلى التعامل مع مجموعة من المعطیات الأخرى. من هنا تحاول هذه المقالة من خلال المنهج الوصفی – التحلیلی وعلی أساس نظریة القرائن أن تکَشفَ أبعاد نظریةِ القرائنِ وأثرِها فی التحلیل اللغوی.تدلُّ النتائجُ علی أنَّ هذه النظریة تصلح لدراسة النصوص المختلفة، لأنَّها من جهة تشبه بالدراسات الأسلوبیة، خاصة فی القرائن المعنویة والغرض لتطبیق هذه النظریة فی النصوص المختلفة یکمن فی تزوید المتعلم برؤیة جامعة و شاملة فی فهم المعنی المراد من النص بمساعدة مجموعة من القرائن المعنویة واللفظیة
۲۸.

نقد و تحلیل محتوا در تراز کتاب های درسی دانشگاهی مطالعۀ موردی: کتاب قواعد و متون عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۳۳۴
کتاب درسی دانشگاهی در فرایند یاددهی و یادگیری نقش تعیین کننده ای دارد. کتاب درسی مناسب ویژگی ها و شاخص هایی دارد که آن را از کتاب های غیردرسی متمایز می کند. نقد و تحلیل محتوای کتاب های دانشگاهی سبب می شود در طراحی و سازمان دهی مناسب آن دقت کافی به عمل آید. در این پژوهش با هدف دست یافتن به شاخص های کتاب های درسی دانشگاهی از روش تحقیق کتاب خانه ای استفاده کرده ایم. در این مقاله، با تحلیل محتوای کتاب تعریف و مفاهیم آن، کاربرد و ابعاد آن، و نظراتی را که در زمینة طراحی کتاب های درسی ارائه شده است موردارزیابی و نقد قرار داده ایم. در این مقاله به طور موردی میزان برخورداری کتاب قواعد و متون عربی ، کتابی که برای دانشجویان رشتة زبان و ادبیات فارسی فراهم آمده است، از شاخص های کتاب دانشگاهی بررسی شده است. کتاب درسی از مهم ترین و تأثیرگذارترین رسانه های آموزشی است که نقش ارزش مندی در نظام تعلیم و تربیت ایفا می کند. طراحی کتاب ها باید باتوجه به معیارها و ضوابط خاصی در همة ابعاد متن باشد. تحلیل محتوای کتاب های درسی می تواند نقاط قوّت و ضعف احتمالی کتاب های درسی را برای اصلاح و تغییر احتمالی محتوا متناسب با اهداف تعیین شده و اصول علمی دراختیار مدیران و برنامه ریزان و مؤلفان کتاب های درسی قرار دهد.
۲۹.

منهج فاضل السامرائی فی تحدید العلاقة بین النحو والمعنى(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: النحو معانی النحو فاضل السامرائی المنهج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۵۰۶
إن النحو قد بدأ من منطلق عظیم، وهو السعی لفهم معا نی القرآن الکریم ومعرفة أسالیب التعبیر عن تلک المعانی والکشف عن أسرار بلاغته ووجوه إعجازه. ثم خطا علما ؤ ه خطوات لإنضاج الفکر النحو ی والارتقاء به إلى أرفع مستویات الرقی العقلی وذلک بتنویع اتجاهات البحث فیه وتطویر وسائل الکشف عن وجوه معانی الکلام. یتناول هذا البحث واحداً من الشخصیات النحویة التی یکون لها دور مهم فی إیحاء النحو العربی فی یومنا هذا، فهو ینظر إلى النحو بمنظاره الجدید، وهو البحث عن المعنى من خلال النحو. ویقوم بحثنا هذا بدراسة آراء السامرائی النحویة دراسة منهجیة تقوم على التوضیح و المقارنة بکبار النحاة و بعض البلاغیین، للوقوف على منهج المؤلف وما امتاز به السامرائی عن غیره من اللغویین والنحاة فی عرضه وتوجیهه . فقد قمنا فی هذا المقال من خلال المنهج الوصفی التحلیلی و المقارن بقراءة کتب السامرائی قراءة دقیقة و متأنیة، ثم استخرجنا أبرز معالم منهجه فی تحدید العلاقة بین النحو والمعنى مع ذکر شواهد من کتبه ، مضافاً إلى المقارنة بین آرا ئه وغیره من النحویین. ومن أهم ما وصل إلیه البحث هو أن السامرائی قد جمع بین النحو والبلاغة وعلم المعانی خاصة فی تحدید العلاقة بین النحو والمعنى، وبذلک سعى أن یعید الروح أو المعنى إلى النحو العربی.
۳۰.

زیبایی شناسی ضرب آهنگ در سوره های نازعات و تکویر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آوا فاصله ضرب آهنگ سوره نازعات سوره تکویر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی زبان شناسی نظری آواشناسی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نثر
تعداد بازدید : ۲۶۰۹ تعداد دانلود : ۱۲۴۷
اعجاز قرآن جنبه های گوناگونی دارد که از جمله مهم ترین آن ها، ضرب آهنگ آیات و موسیقی زیبای آن ها است که شنونده را به شدت به خود جذب می کند. این ضرب آهنگ در سوره های کوتاه قرآن همچون سوره های نازعات و تکویر، که در این مقاله مورد بحث می باشند، به وضوح نمایان است. ضرب آهنگ در قرآن از اهمیت فراوانی برخوردار است، زیرا فقط به زیبا کردن لفظ قرآن توجه نمی کند بلکه نقشی اساسی در انتقال مفاهیم الهی دارد؛ از این رو، کشف راز زیبایی این ضرب آهنگ که در فاصله ها و آواهای آیات قرآن نمود دارد، و فهم چگونگی ارتباط بین ضرب آهنگ قرآن و معانی الهی، که سبب شده این نوع ضرب آهنگ از جنبه های مهم اعجاز قرآن کریم گردد، امری ضروری است. در این پژوهش برآنیم تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، راز زیبایی ضرب آهنگ، و چگونگی ارتباط بین ضرب آهنگ و معانی الهی در سوره ها ی نازعات و تکویر را در دو بخش فاصله های دو سوره و آواهای آن ها، تبیین کنیم. نتایج پژوهش نشان می دهد که فراوانی فاصله های متماثل و متوازی در دو سوره، وهمچنین آواهای خیشومی، روان و غلت، ضرب آهنگی دلنشین و تأثیر گذار ایجاد کرده اند. فاصله های مطلق، بیشتر در قسمت هایی به کار رفته اند که مفهوم آیات، ویژگی خاص آن ها را اقتضا می کند و فاصله های مقید نیز به همین شکل به کار رفته اند. همچنین هریک از آواهای واک دار، بی واک، انفجاری، سایشی، خیشومی، روان، و غلت در قسمت هایی بیشتر شیوع دارند که معنای آیات با ویژگی خاص آن ها ارتباطی قوی دارد.
۳۱.

تحلیل و ارزیابی افعال سوره مبارکه بقره؛ با رویکرد «تجزیه به آحاد واژگان»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم افعال سوره بقره ترجمه های مشهور معاصر تجزیه به آحاد واژگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۴۷ تعداد دانلود : ۱۴۵۴
«تجزیه به آحاد واژگان» روشی در معناشناسی است که واژگان متن را تا جایی که ممکن است به آحاد و مؤلفه های معنایی سازندة آن تجزیه می کند تا از کنار هم قرار دادن آن ها مفهوم دقیق و کامل واژه ها به دست آید. توجه به آحاد معنایی واژگان و تلاش برای بازسازی آن ها در زبان مقصد می تواند به ارائة ترجمه ای کامل و دقیقاز متن مبدأ انجامد. بر این اساس، در نوشتار حاضر تلاش شده با روش توصیفی- تحلیلی و رویکردی انتقادی، افعال سورة مبارکة بقره- که ترجمة آن ها در یازده ترجمة مشهور معاصر قرآن کریم شامل آیتی، ارفع، الهی قمشه ای، سراج، صفارزاده، فولادوند، کاویانپور، گرمارودی، مجتبوی، مشکینی و مکارم شیرازی با چالش همراه بوده است- تجزیه به آحاد شود تا معنای کامل آن ها حاصل آید. برایند پژوهش نشان می دهد اولاً مترجمان به مبحث «تجزیه به آحاد واژگان» توجه لازم را نداشته و تقریباً در تمام موارد فقط به معنای اولیه و اساسی اشاره کرده و از مؤلفه های معنایی نهفته در هر واژه صرف نظر کرده اند؛ ثانیاًهرچند هیچ کدام از مترجمان در این زمینه به طور کامل موفق نبوده اند، ترجمة مشکینی، الهی قمشه ای و مجتبوی در مقایسه با دیگران از دقت بیشتری برخوردار بوده و ترجمة ارفع نیز در این میان ناموفق بوده است.   واژگان کلیدی: افعال سورة بقره، ترجمه های مشهور معاصر، قرآن کریم، تجزیه به آحاد واژگان.
۳۲.

بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: درک مطلب آموزش زبان عربی تفکر نقادانه متون ادبی عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۰۴ تعداد دانلود : ۸۳۹
بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی دانشجویان رشتة زبان و ادبیات عربی در ایران مهارت درک مطلب یکی از مهارت های اساسی و مهم برای فهم معنا و افکار موجود در متن است. توجه به این مهارت در دروس متون ادبی یکی از مهم ترین موضوعات حوزة آموزش زبان به شمار می رود. استفاده از روش های صحیح تدریس متون ادبی می تواند در تقویت مهارت خواندن و درک مطلب دانشجویان نقش ایفا کند. تدریس این متون بر مبنای مهارت های تفکر نقادانه، علاوه بر تحقق تمامی اهداف متون ادبی، درک مطلب دانشجویان را نیز بهبود می بخشد. هدف جستار حاضر، بررسی تأثیر مهارت های تفکر نقادانه بر مهارت درک مطلب متون ادبی نزد دانشجویانِ مقطع کارشناسی رشتة زبان و ادبیات عربی است. روش مورد استفاده، روش نیمه تجربی بود. نمونة آماری پژوهش 64 نفر از دانشجویان ترم سوم رشتة زبان و ادبیات عربی بود که به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. گروه کنترل با روش سنتی و گروه آزمایش با روش مبتنی بر مهارت های تفکر نقادانه آموزش داده شدند. یافته ها نشان داد بین علمکرد دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد و استفاده از مهارت های تفکر نقادانه در تدریس متون ادبی عربی بر مهارت درک مطلب دانشجویان تأثیر دارد.
۳۳.

میزان توجه مترجمان به «عناصر معنایی واژگان» در ترجمه اسم های جامد سوره بقره(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: قرآن ترجمه سوره بقره عناصر معنایی واژگان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۵۴ تعداد دانلود : ۸۱۰
یکی از مهم ترین مسائل مورد توجه در فرآیند ترجمه، دستیابی به تعادل و برابری در ترجمه است که از طریق مطالعه جنبه های مختلف زبان، به ویژه توجه به «عناصر معنایی واژگان» صورت می گیرد. این نوشتار رویکرد مذکور را در خصوص ترجمه های مشهور معاصر قرآن کریم شامل: آیتی، ارفع، الهی قمشه ای، سراج، صفارزاده، فولادوند، کاویانپور، گرمارودی، مجتبوی، مشکینی و مکارم شیرازی، در محدوده اسم های چالش زای سوره مبارکه بقره، با روش تحلیلی- تطبیقی، مورد بررسی و کنکاش قرار داده و عملکرد آنها را ارزیابی نموده و به بوته نقد کشیده است. منظور از عناصر معنایی واژگان، دستیابی به مؤلفه های معنایی می باشد که یک واژه متضمن آنهاست. برآیند پژوهش نشان می دهد که مترجمان به مبحث «عناصر معنایی واژگان» توجه لازم را نداشته و تقریباً در تمام موارد تنها به معنای اولیه و اساسی اشاره نموده و از مؤلفه های معنایی نهفته در هر واژه صرف نظر کرده اند. نتایج تحقیق حاضر بیانگر این است که در این زمینه عملکرد مترجمان مذکور در قالب: 1- بسیار عالی (هیچ کدام) 2- عالی (هیچ کدام) 3- بسیار خوب (مشکینی، کاویانپور و مجتبوی) 4- خوب (آیتی، الهی قمشه ای، سراج، گرمارودی) 5- نسبتاً خوب (فولادوند) 6- متوسط (صفارزاده) 7- ضعیف (مکارم شیرازی و ارفع) قابل تقسیم است، بنابراین هیچ کدام از مترجمان در دو دسته نخست جای نمی گیرند.
۳۴.

تأثیر مسائل ایدئولوژیک در کیفیت ترجمه اخبار عربی (بررسی موردی ترجمه خبر شبکه الجزیره در خبرگزاری فارس براساس الگوی جولیان هاوس)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمه خبری سیاق کلام جولیان هاوس ایدئولوژی گفتمان زبان شناسی نقش گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۶ تعداد دانلود : ۴۶۱
یکی از مهم ترین مسائل چالش برانگیز و مورد بحث در فرآیند ترجمه، موضوع دخالت ها و تأثیرهای ایدئولوژیکی بر این فرآیند است. دخل و تصرف در ترجمه هنگامی رخ می دهد که یک مترجم پس از رهایی از بافت و سیاق متن زبان مبدأ، بخواهد از ساختار شکلی و محتوایی آن رهایی یابد و آن متن را با توجه به شرایط رسانة متبوع و مخاطبان آن بازنویسی کند و درنتیجه، نقش متن را در زبان مقصد تغییر دهد. در پژوهش حاضر، تلاش می شود که نحوه تغییرات ایدئولوژیکی و گفتمانی در فرآیند ترجمه اخبار عربی به فارسی بررسی شود. برای این منظور، الگوی ارزیابی کیفیت ترجمة «جولیان هاوس» که نگاهی دقیق به وضعیت دخالت های ایدئولوژیک در متن دارد، به عنوان متد تحقیق انتخاب شد. در فرآیند بررسی، یک متن خبری از شبکه الجزیره انتخاب و ترجمه آن در خبرگزاری فارس به روش توصیفی و تحلیلی ارزیابی شد. در نمونه مورد مطالعه در این پژوهش، ژانر متن چندان دستخوش تغییر نشده است؛ اما به دلیل دخالت های مترجم در گفتمان و ایدئولوژی متن مبدأ و تغییر در نوع پردازش آن، سرانجام نقش اصلی متن تغییر یافته و به صورت متن متناسب با گفتمان و سیاست های رسانه ای خبرگزاری فارس درآمده است.   واژگان کلیدی:ترجمة خبری، سیاق کلام، جولیان هاوس، ایدئولوژی، گفتمان، زبان شناسی نقش گرا.
۳۵.

ارزیابی ترجمه متون ادبی فارسی به عربی بر اساس مدل کارمن گارسس (پیام رهبر انقلاب به مناسبت موسم حج 1395 برای نمونه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی ترجمه ادبی مدل کارمن گارسس پیام رهبر انقلاب به حجاج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴۷ تعداد دانلود : ۱۰۲۹
ارزیابی ترجمه یکی از روش های نقد است که به منظور تشخیص سطح کیفی متون ترجمه به کار گرفته می شود. معمولاً پس از آنکه متون ترجمه شد، ویراستاران به ارزیابی و تدقیق متون ترجمه می پردازند. لذا ویراستار متون ترجمه شده باید به دو زبان مبدأ و مقصد تسلط کافی داشته باشد تا بتواند علاوه بر ویرایش متن مقصد، آن را به لحاظ معادل یابی نیز ارزیابی نماید. در این پژوهش، درصدد آن هستیم تا بر اساس الگوی ارزیابی ترجمه خانم کارمن گارسس که به منظور ارزیابی ترجمه متون ادبی و در چهار سطح (واژگانی، دستوری، گفتمان و سبکی) طراحی شده است، به روش توصیفی و تحلیلی، ترجمه عربی پیام رهبر انقلاب به حجاج را ارزیابی نماییم. از جمله یافته های پژوهش حاضر این است که تفاوت های فرهنگی موجود بین دو زبان فارسی و عربی و معادل یابی در سطح واژگانی و دستوری بر اساس این اختلافات، یکی از چالش های مهم در فرایند این ترجمه می باشد. همچنین، مواردی چون اقتباس و معادل یابی واژگانی بر این اساس، قبض و بسط واژگان در زبان مقصد، نیز به کار بردن واژگان عام در برابر خاص و برعکس، تأثیرپذیری از زبان عامیانه و... از مهم ترین چالش های این حوزه بوده است.
۳۶.

الضّرورة الشّعریة عند الرّضی الأسترآباذیّ فی شرح الکافیة(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: النحو شرح الکافیة الرضی الضرورة الشعریة

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر عروض سنتی
تعداد بازدید : ۹۷۵ تعداد دانلود : ۷۱۸
یضطرّ الشعراء فی بعض الأحیان إلى الخروج من قواعد اللغة والشعر وأصولهما حتّى یستطیعوا أن یحفظوا موسیقى الشعر وجماله. قد سمّی هذا الاضطرار أو الاختیار الشاعریّ ب «الضرورة الشعریة». والرضی الأسترآباذی من أشهر العلماء الذین بذلوا جهدا کثیرا فی البحث والدراسة فی مجال الضرورة الشعریة. ویحاول هذا المقال دراسة الضرورة الشعریة عند الرضی الأسترآباذیّ فی کتاب شرح الکافیة، بناء على المنهج الوصفی التحلیلی لتحدید آراء الرضی حول الضرورة الشعریة وکیفیة معالجتها فی کتاب شرح الکافیة. فی رأی الرضی خروج الشاعر من قواعد اللغة ووزن الشعر، مسموح به. ولا یوجد هذا الخروج فی الشعر فقط بل یوجد فی الآیات القرآنیة والأحادیث الشریفة وکلام العرب، یعنی أنّ الشعراء والکتاب والمتکلمون، یحفظون جمال الکلام بالاستعانة من التغییر أو الزیادة أو النقص فی الکلمات وعدم مراعاة قواعد اللغة والشعر، وموسیقاه فی بعض الأوقات. والرضی یأتی بمثال من دواوین الشعراء لکل ضرورة شعریة ویشرحه ویفسّره بشکل دقیق.
۳۷.

مدی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی تدریس النصوص الأدبیه العربیه فی مرحله اللیسانس بالجامعات الحکومیه الإیرانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۰۳۳ تعداد دانلود : ۶۰۲
ینمّی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی عملیه تدریس النصوص الأدبیه العربیه مهارهَ التساؤل والتفکیر لدی الطلبه، کما یساعدهم فی اکتشاف مواطن الضعف والجمال فی تحلیل النصوص ونقدها بآلیات موضوعیه، وفی الارتقاء بمستواهم الفکری العامّ. فتوظیف مهارات التفکیر الناقد فی استراتیجیات التدریس یمکّن الطلاب من فهم وتحلیل النصوص الأدبیه فهماً وتحلیلاً ناقداً. فمن هنا قررت هذه الدراسه عبر المنهج الوصفی والتحلیلی، والمسحی للتعرّف علی مدی استخدام مهارات التفکیر الناقد فی عملیه تدریس النصوص الأدبیه فی مرحله اللیسانس لفرع اللغه العربیه وآدابها بالجامعات الحکومیه الإیرانیه. وتکوّنت عینه الدراسه من 200 طالب و 30 مدرّساً لأقسام اللغه العربیه وآدابها بالجامعات الحکومیه الایرانیه، واستخدمت الاستبانه کأداه للدراسه. وقد أسفرت الدراسه عن نتائج من أبرزها: اعتقد غالبیه الطلاب أنّ الإستراتیجیات التی یستخدمها المدرسون فی تدریس النصوص الأدبیه تشتمل علی مهارات التفکیر الناقد بنسبه قلیله، فی حین اعتقد المدرسون بأنّهم یستخدمون هذه المهارات فی تدریسهم بنسبه کثیره. وبناء علی النتائج المذکوره، فإنّ الدراسه تقدّمت بعدّه توصیات من أهمّها: عقد دورات مکثفه لتدریب المدرسین علی کیفیه استخدام استراتیجیات تدریسیه نشطه نحو التعلم التعاونی وحلّ المشکلات، باعتبارها استراتیجیات فعاله تنمّی مهارات التفکیر الناقد لدی الطلاب، واعداد ورشات تعلیمیه لمهارات التفکیر الناقد وکیفیه توظیفها ضمن المناهج أو المواد الدراسیه.
۳۸.

معنی شناسی حرف «فاء» در قرآن و چالش های ترجمه ی آن به زبان فارسی با تکیه بر دستور زبان عربی (بررسی موردی ترجمه های الهی قمشه ای، فولادوند و خرّمشاهی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ترجمة قرآن الهی قمشه ای خرمشاهی فولادوند انواع فاء دستور زبان عربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۰۷
قرآن کریم ساختار نحوی، صرفی و بلاغی محکمی است. فرآیند برگرداندن این کتاب آسمانی مستلزم توجّه شایانی به نحو یا دستور زبان عربی است. در این زبان، حرف «فاء» یکی از حروف معانی است که از تنوّع بسیاری برخوردار است و این مسئله کار مترجم را هنگام برگردان آن به زبان فارسی دشوار می کند. مترجمان فارسی برای ترجمة «فاء» برابر نهادهای «پس»، «سپس» و «آنگاه» را ارائه داده اند که با توجّه به تنوّع این حرف، ناکافی است. هدف این پژوهش آن است که از نظر دستوری بررسی کند مترجمانی مانند الهی قمشه ای، فولادوند و خرّمشاهی چگونه این حرف را در قرآن ترجمه کرده اند. از جمله نتایجی که به دست آمده این است که مترجمان در ترجمة «فاءِ» عطف و جزای شرط عملکرد مطلوبی داشته اند، امّا در ترجمة «فاءِ» استیناف، سببیّه، زائده و فصیحه به خوبی از عهده برنیامده اند، به گونه ای که برای فاءِ استیناف و زائده برابرنهادهایی را قرار داده اند که نادرست است؛ زیرا نباید این نوع از فاء، ترجمه شود. آنها در ترجمة فاءِ سببیّه نیز در بسیاری موارد جنبة سبب و مسبّب بودن را رعایت نکرده اند و علّیّت را نشان نداده اند. چنان که در فاء فصیحه نیز فقط جنبة عاطفه بودن آن را لحاظ کرده اند و به بخشی از جمله که حذف شده است و وظیفة افصاح کلام را بر عهده دارد، توجّهی نداشته اند و این بی توجّهی نیز سبب شده است که در برگردان آن به اشتباه بروند.
۳۹.

آسیب شناسی روش های تدریس درس آزمایشگاه زبان از نظر استادان و دانشجویان رشته زبان و ادبیات عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۷۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۹۲
آموزش مهارت های زبانی همواره در نظام آموزشی به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان و متخصصان آموزش به شمار می رود. اگرچه آموزش زبان عربی در ایران دارای کاستی ها و مشکلات بی شماری است، ولی این مشکلات بیشتر در بخش مهارت های زبانی و به ویژه در درس آزمایشگاه زبان به چشم می خورد. این جستار با استفاده از روش پیماشی بر آن است تا علاوه بر بررسی روش های تدریس درس آزمایشگاه زبان در مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی، میزان موفقیت استادان در تدریس این درس و همچنین میزان استفاده ی آنها از معیارهای مناسب تدریس درس آزمایشگاه را کشف و در پایان نیز راهکارهای مناسبی در جهت حل مشکلات تدریس این درس ارائه دهد. جامعه آماری این پژوهش شامل 10 استاد متخصص در حوزه مهارت های زبانی و 68 دانشجوی کارشناسی رشته زبان و ادبیات عربی در دانشگاه های تهران است. مهم ترین یافته های پژوهش نشان داد: در تدریس درس آزمایشگاه زبان، اهداف مورد نظر برنامه ریزان آموزش محقق شده است و مشکلاتی از جمله روش های سنتی تدریس، عدم تنوع موضوعات، خلاء تجهیزات و امکانات آموزشی جدید به چشم نمی خورد.
۴۰.

تصویرهنری در سخنان امام رضا (ع) مطالعه موردی دعای امام زمان (عج)

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) دعای امام زمان (عج) تصویر هنری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۳ تعداد دانلود : ۳۷۵۹
تصویر هنری به عنوان یکی از معیارهای زیبایی اثر ادبی از دیرباز تا کنون مورد توجّه علمای بلاغت و ناقدان قرار گرفته و در طول زمان مفهوم آن وسعت یافته است و افزون بر انواع بلاغی تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز، زمینه های دیگر مانند رمز ها، نغمه کلمات، آهنگ جملات، رنگ ها، توصیفات دقیق و رویارویی صحنه ها وغیره را نیز دربرمی گیرد. دعا، روی آوردن به خداوند و درخواست از او با تضرّع و التماس است که قسمتی عظیم از میراث امامان معصوم (ع) را به خود اختصاص داده است و ضمن دربرداشتن مفاهیم دینی و اعتقادی، از جمله انواع ادبیّات اسلامی به شمار می آید که تابلوهایی زیبا و دل نشین را به نمایش می گذارد. سخنان امام رضا (ع) نیز انواع ادبی شامل حدیث، دعا، زیارت، توصیه، خطبه، مناظره و شعر شمرده می شود. مقاله حاضر در پی آن است که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی به بررسی مؤلّفه های تصویر هنری یکی از دعاهای امام رضا (ع) با توجّه به مفهوم تصویر هنری در نقد جدید بپردازد. یافته های پژوهش نشان دهنده آن است که امام (ع) ضمن دعایشان برای امام زمان (عج) از تصاویری زنده و پویا بهره گرفته و با استفاده از تشبیهات، استعارات، کنایات و مجازهای نغز و لطیف و نیز موسیقی عبارت ها، تکرار حروف، فاصله، تقابل ها و ترادف ها به این تصویرهای ماهرانه روح و حیات بخشیده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان