مطالب مرتبط با کلیدواژه

پیامبر اکرم (ص)


۲۱.

مولفه ها و ویژگی های ساختار شهری مدینه در عصر پیامبر(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاه و دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 107 - 125

کلیدواژه‌ها: مدینه یثرب پیامبر اکرم (ص) معماری شهر اسلامی مسجدالنبی (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۹ تعداد دانلود : ۵۹۷
با ورود پیامبر(ص) و مهاجران به یثرب و با ساخت مسجد جامعی که محوریتی توامان دینی و سیاسی داشت و برپایی خانه هایی ساده برای خود و مهاجران در کنار آن، که ساکنانش را با این مرکز مذهبی مانوس سازد، آن حضرت کوشیدند تا آموزه های دینی را در طراحی فضای شهری و معماری بناها و نیز مناسبات اجتماعی بکار برند. در سایه انعقاد عهدنامه مدنی، ساکنان شهر بویژه یهودیان را در بعد حقوق شهروندی و در سایه پیمان مواخاه، مسلمانان را در بعد ایمانی با یکدیگرمتحد ساخت و با وقف اماکن مفرحی مثل حش یا بوستان، چاهها و آبها و مراتعی برای اسبان، بهره گیری از امکانات عمومی را برای همه شهروندان فراهم ساخت. بنابراین، یثرب با مولفه هایی که در ساختار شهری آن ایجاد شد و سبک ساده معماری ان همراه با پرهیز از هرگونه تجمل و تفاخر طبقاتی، به یک شهر اسلامی با مبانی توحیدی و آرمانی تبدیل شد و البته توجه همزمان به اختصاص امکانات و رفاه عمومی شهروندان، حکایت از پیوند بین جنبه های دنیوی و معنوی آن شهر داشت.
۲۲.

تحلیل گفتمان آیه تبلیغ در خطبه غدیر به روش عملیاتی تحلیل گفتمان پدام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۶) 107 - 128

کلیدواژه‌ها: آیه تبلیغ پیامبر اکرم (ص) امام علی (ع) غدیر ولایت روش عملیاتی تحلیل گفتمان پدام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۱۵
خطبه ی غدیر از مهم ترین خطابه های پیامبر اکرم (ص) است که به عنوان یک گفتمان ولایی در عرصه ی اجتماعی آن روز مطرح شد؛ به دلیل عجین بودن روح و جان نبی اکرم(ص) با قرآن کریم، این خطبه به شدّت تحت تأثیر قرآن کریم قرار دارد. آیه 67 سوره مائده معروف به آیه تبلیغ در صدر این آیات، با اتفاق نظر شیعه و اکثر اهل سنت در اختصاص به جریان غدیر از مهمترین آیاتِ خطبه به شمار می آید. لذا تحلیل گفتمان به مثابه یک روش جدید که به کشف معنای متن و لایه های زیرین آن می پردازد، در بررسی این آیه حائز اهمیّت است. در این پروژه با استفاده از روش عملیاتی تحلیل گفتمان پدام (PDAM) که بر مبنای بینش اسلامی طراحی شده، آیه تبلیغ در پنج فضای ساختاری، معنایی، ارتباطی، گفتمانی و فراگفتمانی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و محورهای اساسی آن مشخص شد و نیز تبیین گشت که این گفتمان در مقابل گفتمان منافقان، ولایت را انتصاب الهی می داند و ولایت به عنوان دال مرکزیِ این گفتمان بیانگر این نکته است که رسالت عظیم رسول اکرم(ص) و دین اسلام جریانی ولایت محور است نه شریعت محور لذا با پایان عمر شریف نبی اکرم(ص) پایان نمی پذیرد.
۲۳.

ارزیابی و نقد پنداره «ترور» در سیره پیامبرصلی الله علیه و آله

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 89 - 108

کلیدواژه‌ها: پیامبر اکرم (ص) سنت نبوی تروریسم تاریخ اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۱ تعداد دانلود : ۴۲۱
از دیرباز اعم از عصر رسالت و غیر آن، موضوع مقابله با تروریسم مورد توجه بودهاست؛ در این میان عدهای به صورت واقعی با آن مقابله کردهاند و عدهای وانمود به مقابله با آن میکردند. برخی با اهداف مغرضانه، برخی رفتارهایی از پیامبر اسلامJ را دستاویز قرار داده و آن حضرت را متهم به «ترور» کرده و با ایجاد این شبهه، درصدد ضربه زدن به جایگاه معنوی آن حضرت برآمدهاند. نوشتار پیش روی با نگاه به این وقایع و بررسی و تحقیق در مورد علل و عوامل آن، در مقام پاسخگویی و روشنگری در مورد شبهه مورد اشارهاست. در سیره پیامبرJ مشاهده میگردد که آنحضرت، در مقام حاکم اسلامی در مورادی حکم کشتن افرادی را صادر فرمودهاند که جرثومههای فساد و تباهی بوده و موجب گمراهی و ضلالت جامعه بشری میشدند و درصدد برافروختن آتش جنگ بودند. فرمان کُشتن این افراد، هیچگاه به قصد دستیابی به هدفهای سیاسی و یا برای ایجاد رعب و وحشت در بین مردم که از شاخصههای عملیات تروریستی است، نبود.
۲۴.

بررسی و نقد سه شبهه در دایره المعارف لیدن پیرامون برخورد پیامبر (ص) با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 135 - 160

کلیدواژه‌ها: شبهه مستشرقان پیامبر اکرم (ص) اهل کتاب یهود دائره المعارف لیدن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۰۰ تعداد دانلود : ۴۶۱
مقاله «محمّد پیامبر اسلام» از مقالات مهم و محوری در دائره المعارف اسلام لیدن است. در این مقاله به دلیل یک سونگری و آشنا نبودن با معارف اسلامی و گاه تعمد و جانبداری مغرضانه، پیامبر اکرمJ را در معرض اتهامات و نسبتهای ناروایی قرار دادهاند. لذا در این مقاله با روش تحلیلی و با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، سه شبهه پیرامون برخورد پیامبرJ با اهل کتاب، مورد بررسی و نقد قرار گرفتهاست. مستشرقان قائلند پس از آنکه یهودیان مدینه ادعای پیامبری محمّدJ را نپذیرفتند، نظر مثبت پیامبر درباره مسیحیان نیز تغییر یافت! در حالیکه بر اساس شواهد و قرائن علت تغییر برخورد پیامبر با اهل کتاب پیمان شکنی و توطئه آنان علیه مسلمانان بودهاست؛ همچنین مستشرقان بیان داشتهاند که محمّدJ در مدینه با هوشمندی برای جذب یهودیان، برخی عبادات و رسوم آنان را پذیرفت! این مدعا علاوه بر اینکه بدون دلیل است، منشأ احکام اسلام را هوش سیاسی پیامبر دانستهاست؛ با آنکه منشأ آن حکم الهی است. همچنین مستشرقان مدعیاند پیامبر با سه قبیله «بنیقینقاع»، «بنینضیر» و «بنیقریظه» برخورد بسیار خشن داشتهاست! بنا بر اسناد معتبر، یهودیان این قبایل سرکشی پیشه کردند، پیمان شکستند و با همدستی مشرکان قریش توطئه علیه مسلمانان و قتل پیامبرJ را کشیدند؛ این امور علت اصلی تنبیه آنان بود.
۲۵.

روش شناسی گفت وگوی ادیان در قرآن و سنت

نویسنده:
منبع: کلام حکمت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ 73 - 91

کلیدواژه‌ها: قرآن پیامبر اکرم (ص) امامان معصوم (ع) گفت‌وگوی ادیان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۴۲۲
پژوهش حاضر در راستای اخذ شیوههای مقبول گفتوگو از قرآن، سیره نبوی و ائمه معصومین (ع) در گفتوگوی مؤثر و سازنده با پیروان سایر ادیان و رسیدن به یک همزیستی مسالمتآمیز با آنهاست.در این پژوهش روش قرآن در تعامل دینی در دو بخش روش گفتوگو و تعامل با پیروان سایر ادیان مطرح میشود که گفتوگو بر محور مشترکات، مجادله احسن، رعایت عدالت، احترام به پیمانها و قراردادها، احسان و تألیف قلوب از جمله این روشهاست. سپس شیوههای گفتوگو در سیره نبوی و ائمه معصومین (ع) در مواجهه با پیروان سایر ادیان بررسی میشود. پیامبر اکرم (ص) گفتوگو، بحث، مناظره، نامه و پیمانهای بسیاری با غیر مسلمانان داشت و اهتمام آن بزرگوار به رابطه دوستانه و مسالمتآمیز با دیگر ادیان نشان میدهد که آن حضرت همواره از جنگ، خونریزی و منازعههای بیمورد گریزان بوده و منطق گفتوگو را بر هر امر دیگری مقدم میدانست. سیره ائمه اطهار (ع) نیز بر منطق گفتوگو مبتنی بود. گفتوگو با پیروان ادیان و مذاهب گوناگون، داشتن سعهصدر و تحمل شنیدن دیدگاههای مخالف و احترام به حقوق اقلیتها از ویژگیهای بارز امامان معصوم (ع) بود. همچنین موارد بسیار زیاد گفتوگو و مناظره با رهبران دیگر ادیان بهترین دلیل بر اهمیت و جایگاه گفتوگو در سیره ایشان است.
۲۶.

سیمای پیامبر(ص) و جایگاه اهل بیت ایشان(ع) در آیینه دعای ندبه

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال دوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶ 25 - 40

کلیدواژه‌ها: دعای ندبه پیامبر اکرم (ص) اهل بیت (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۴ تعداد دانلود : ۲۷۷
دعای ندبه یکی از دعاهای پرمحتوا و دارای مضامین عالیه در زمینه امام شناسی و ولایت است. این پژوهش با شیوه توصیفی تحلیلی، به تبیین سیمای پیامبر اکرم و اهل بیت ایشان در دعای ندبه پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که دعای ندبه دارای نظم و ترتیب دقیقی است که با حمد و صلوات الهی شروع می شود، بعد از آن به موضوع انبیای الهی اشاره می شود و از ارسال رسولان یعنی از آدم تا خاتم سخن به میان می آید و پس از بیان نقش تاریخی انبیایی که از آنها نام می برد، ما را متوجه نقش تاریخی حضرت محمد(ص)  نموده و در همین راستا از جانشینی بلافصل حضرت علی(ع) و نیز جایگاه ویژه اهل بیت بحث می کند. دقت در مطالب والای این دعا ما را متوجه سرنوشت جامعه بی توجه به جایگاه اهل بیت در طی کردن مسیر هدایت می کند.
۲۷.

نقد دلالی روایات «تحنّث» پیامبر اکرم (ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۹ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۷ 7-24

کلیدواژه‌ها: روایات تحنث غار حِراء نقد سندی روایات نقد دلالی روایات پیامبر اکرم (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۵۲
مسأله ی خلوت گزینی یا «تحنّث» پیامبر اکرم (ص) در غار حراء، یکی از مسائلی است که در ارتباط با زندگانی پیش از بعثت آن حضرت طرح شده است. اکثر دانشمندان با استناد به روایاتی که در کتب فریقین در این باره وارد شده است، «تحنّث» در غار حراء را جزئی از زندگانی پیامبر اکرم (ص) به شمار آورده اند؛ حال آنکه این روایات از نظر دلالی و نیز سندی از اعتبار کافی برخوردار نیستند. روایات حاکی از «تحنّث» پیامبر اکرم (ص) در غار حراء، از سویی مشکلات متعدد محتوایی از قبیل مخالفت با آیات قرآن کریم و مخالفت با عقل دارند و از سوی دیگر فاقد اسناد صحیح و متصل به شمار می روند؛ افزون بر آنکه گوشه نشینی در غار حراء با اسوه بودن پیامبر اکرم (ص) که در آیه ی 21 سوره احزاب به آن تصریح شده، در تعارض است.
۲۸.

بررسی گفتمان سیره پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) در مواجهه با اهل کتاب

نویسنده:
منبع: پویش در آموزش علوم انسانی سال ششم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 113 - 130

کلیدواژه‌ها: پیامبر اکرم (ص) صلح مدارا گفتمان اهل کتاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۳
پیروی از پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله وسلَّم) به عنوان اسوه و الگو برای همه مسلمانان فرضی است که از سوی قرآن کریم به آن اشاره شده است. از این رو سیره عملی ایشان که از آن به سنت تعبیر می گردد، می تواند در بسیاری از سبک زندگی فردی و کنش های اجتماعی مسلمانان راهگشا باشد. در این میان، سیره پیامبر گرامی اسلام (ص) در شهر مدینه و چگونگی تعامل ایشان با ناهمسویان دین اسلام همانند اهل کتاب (یهودیان و مسیحیان) می تواند به مثابه شیوه ای شایسته، سرلوحه منش اجتماعی، سیاسی و اخلاقی اسلامی قرار گیرد. در این مقاله ابتدا با بررسی منابع تاریخی به نوع سیره پیامبر (ص) در مواجهه با یهودیان و مسیحیان پرداخته شد، سپس با رویکردهای نوین پژوهشی به تطبیق آن نمونه ها با تکیه بر فرضیه گفتمان صلح و مدارا در سیره پیامبر اکرم (ص) در چگونگی شیوه تعامل ایشان با اهل کتاب پرداخته شد، و این نتیجه به دست آمد که گفتمان ایشان را می توان بر اساس مصالحه و مدارا در برخورد با اهل کتاب دانست.
۲۹.

راهبردهای مقاومت پیامبر اکرم (ص) و جامعه ایمانی در برابر دشمنان از نگاه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۷) 115 - 138

کلیدواژه‌ها: راهبردهای قرآنی مقاومت پایداری جامعهی ایمانی پیامبر اکرم (ص) دشمنان هجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۳ تعداد دانلود : ۲۶۸
انبیای الهی و جوامع توحیدی همواره دشمنانی داشتهاند و این دشمنان هماره در پی نابودی آنان بودهاند؛ اما خداوند متعال با هدایت و یاری خود، نقشه دشمنان را بر هم زده و مانع تحقق اهدافشان شده است که قرآن کریم به بیان برخی موارد از آن مانند حکایت نوح، ابراهیم و موسیپرداخته است. پیامبر اکرم(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبود، بلکه حتی نسبت به دیگر پیامبران بیشترین اذیتها را تحمل کرد. هرچند کمیّت و کیفیت این هجمهها از سوی دشمنان در طول ۲۳ سال هدایت ایشان متفاوت بود، اما دشمنان در دو دوره قبل و بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) به گونههای مختلف در پی نابودی شخص ایشان و جامعه ایمانی تشکیلشده بودند. در این میان، خداوند متعال با بیان راهبردهایی از طریق قرآن کریم، با این تهدیدها مقابله نموده و نه تنها مانع فروپاشی جامعه نوپای اسلامی شده است، بلکه موجب رشد آن را فراهم کرده است تا به آنجا که موجب حیرت همگان گشته است (فتح، 29). این فرایند مقاومسازی پیامبر اعظم(ص) و جامعه اسلامی بهگونهای مناسب با شرایط و اوضاع پیرامونی جامعه توحیدی طراحی شده است که با پیگیری خط سیر آن، میتوان به راهبردهای مختلف قرآنی در زمینه مقاومت دست یافت. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانهای به تبیین راهبردهای مقاومت پرداخته است و راهبردهایی مانند مرزبندی اعتقادی، رویگردانی از دشمن، هجرت، عدم اطاعت و همیاری دشمن، صبر، اندوهگیننشدن از توطئهها، قتال (جهاد نظامی)، پرهیز از دوستی با دشمن، سرسختی و نفوذناپذیری را بررسی کرده است.
۳۰.

واکاوی مسؤولیّت های اجتماعی بانوان در عصر پیامبر اکرم (ص)

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم تیر ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 98 - 86

کلیدواژه‌ها: اجتماع بانوان پیامبر اکرم (ص) رسالت مسؤولیت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۰ تعداد دانلود : ۲۲۴
حوزه اجتماع از جمله عرصه هایی است که از زمان صدر اسلام برای زنان مسلمان بستر فعالیت بوده است. پیامبر اکرم (ص) با توجه به محدودیت زنان در برخوردهای اجتماعی چگونه آنان را در فعالیت های اجتماعی شریک و ایشان را عهده دار چه وظایفی می کردند؟ پرسشی است که نویسنده به منظور ارائه الگوی حسنه از زنان اجتماعی در صدد پاسخ به آن است. نتایج این تحقیق که با روش کتابخانه ای جمع آوری و به شیوه توصیفی به آن پرداخته شده است، مسؤولیّت های اجتماعی سپرده شده به زنان را در سه عرصه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تقسیم بندی می کند. بیعت، هجرت و مشارکت در جنگ با افعالی مانند پرستاری، تهیه دارو، تجهیز لوازم در عرصه سیاست؛ شرکت در نماز جماعت، مشاعره و سخنرانی از جمله فعالیت های حوزه فرهنگ و کشاورزی، دامداری، فروشندگی نیز از فعالیتهای عرصه اقتصادی بانوان در این مقاله معرفی شده اند.
۳۱.

رفتارشناسی پیامبر اکرم (ص) در تعاملات اجتماعی با یهودیان مدینه

نویسنده:
منبع: پژوهش و مطالعات علوم اسلامی سال سوم مرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۵ 52 - 40

کلیدواژه‌ها: تعاملات اجتماعی پیامبر اکرم (ص) جامعه اسلامی شاخص های رفتاری یهود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۸ تعداد دانلود : ۶۵۶
تعاملات اجتماعی با اقلیت های دینی از مسائل مهم جوامع اسلامی است. از این رو آگاهی از چگونگی برخورد با این اقلیت ها مستلزم واکاوی سنت های نبوی در برقراری ارتباط با پیروان سایر ادیان است. از آنجایی که یهود در صدر اسلام بخش اعظم اقلیت مدینه را به خود اختصاص داده بود و در مبارزه با امر رسالتِ پیامبر بیش از مسیحیت نقش داشته؛ از این رو نویسنده در این مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و پردازش توصیفی اطلاعات، از رهگذر واکاوی شاخص های رفتاری پیامبر اسلام (ص) در مواجهه اجتماعی با یهودیان با تاکید بر پیمان نامه میان مسلمانان و یهودیانِ مدینه به این مساله پرداخته است. نگارنده پس از بررسی جایگاه اجتماعی یهودیان در مدینه، به ویژگی های رفتار اجتماعی آنان برپایه گواه مندی قرآن و اقدامات پیامبر برای ایجاد رابطه با این قوم می پردازد. دستاورد این تحقیق معرفِ 3 شاخصِ اصلیِ صبر، مدارا و قاطعیت در برخورد با اقلیت های دینی به ویژه یهودیان می باشد.
۳۲.

راهبردهای مقاومت پیامبر اکرم (ص) و جامعه ایمانی در برابر دشمنان از نگاه قرآن کریم

نویسنده:
منبع: مطالعات علوم قرآن سال سوم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۸) 115 - 138

کلیدواژه‌ها: راهبردهای قرآنی مقاومت پایداری جامعه ی ایمانی پیامبر اکرم (ص) دشمنان هجرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۷ تعداد دانلود : ۲۳۱
انبیای الهی و جوامع توحیدی همواره دشمنانی داشته اند و این دشمنان هماره در پی نابودی آنان بوده اند؛ اما خداوند متعال با هدایت و یاری خود، نقشه دشمنان را بر هم زده و مانع تحقق اهدافشان شده است که قرآن کریم به بیان برخی موارد از آن مانند حکایت نوح، ابراهیم و موسیپرداخته است. پیامبر اکرم(ص) نیز از این قاعده مستثنی نبود، بلکه حتی نسبت به دیگر پیامبران بیشترین اذیت ها را تحمل کرد. هرچند کمیّت و کیفیت این هجمه ها از سوی دشمنان در طول ۲۳ سال هدایت ایشان متفاوت بود، اما دشمنان در دو دوره قبل و بعد از هجرت پیامبر اکرم(ص) به گونه های مختلف در پی نابودی شخص ایشان و جامعه ایمانی تشکیل شده بودند. در این میان، خداوند متعال با بیان راهبردهایی از طریق قرآن کریم، با این تهدیدها مقابله نموده و نه تنها مانع فروپاشی جامعه نوپای اسلامی شده است، بلکه موجب رشد آن را فراهم کرده است تا به آنجا که موجب حیرت همگان گشته است (فتح، 29). این فرایند مقاوم سازی پیامبر اعظم(ص) و جامعه اسلامی به گونه ای مناسب با شرایط و اوضاع پیرامونی جامعه توحیدی طراحی شده است که با پیگیری خط سیر آن، می توان به راهبردهای مختلف قرآنی در زمینه مقاومت دست یافت. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و کتابخانه ای به تبیین راهبردهای مقاومت پرداخته است و راهبردهایی مانند مرزبندی اعتقادی، رویگردانی از دشمن، هجرت، عدم اطاعت و همیاری دشمن، صبر، اندوهگین نشدن از توطئه ها، قتال (جهاد نظامی)، پرهیز از دوستی با دشمن، سرسختی و نفوذناپذیری را بررسی کرده است.
۳۳.

نقش سیاسی، اجتماعی حضرت حمزه(ع) در دفاع از پیامبر(ص) و تثبیت دین اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سخن تاریخ سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: اسلام پیامبر اکرم (ص) حمزه (ع) حمایت نقش سیاسی اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۲۳۲
 یکی از طرق امداد الهی به پیامبران خویش، از طریق یارانی برجسته از درون همان جامعه و قومی می باشد که آن پیامبر در میان آنها برانگیخته شده است. در مورد پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمد(ص) نیز تعدادی از بستگان و نزدیکان ایشان بودند که نقش برجسته ای در حمایت از آن حضرت در ابلاغ رسالت خویش و تثبیت دین مبین اسلام ایفا نمودند. از جمله این افراد شاخص می توان به حمزۀ سید الشهداء(ع) عموی گرامی رسول خدا6 اشاره نمود. این شخصیت برجسته، بویژه پس از اسلام آوردن، نقش مؤثری در دفاع از پیامبر اکرم و تثبیت و گسترش دین اسلام ایفا نمود. با توجه به جایگاه و منزلت اجتماعی و همچنین ویژگیها و توانمندیهای شخصی حضرت حمزه(ع) ، نقش ایشان در جنبه های سیاسی، اجتماعی، بویژه در عرصه جهاد و دفاع نظامی از پیامبر و مسلمانان بسیار برجسته است. این نوشتار درصدد است نگاهی اجمالی به این موضوع افکنده و گوشه ای از آن را مورد واکاوی قرار دهد.
۳۴.

بررسی و مقایسه تطبیقی میان هوش معنوی و عصمت نبوی در روان شناسی، قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال سی ام دی ۱۴۰۰ شماره ۲۸۹ 9-21

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم پیامبر اکرم (ص) عصمت هوش معنوی. هوش معنویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۹ تعداد دانلود : ۲۹۳
امروزه روان شناسی دین در پرتو توجه و علاقه روان شناسان به ارتباط دین و معنویت توسعه پیدا کرده است. هوش معنوی، داشتن سطوح چندگانه آگاهی است و این سطوح بر رابطه ما با جهان مادی تأثیر می گذارد. هوش معنوی موضوعات ذهنی را با تکالیف بیرونی جهان واقعی ادغام کرده و دو عنصر کاربرد عینی و توانایی های هوش و معنویت را به صورت درهم تنیده بیان می کند. به عبارت دیگر، هوش معنوی عبارت است از ایجاد تحول در انگاره ها و بهره برداری از اندیشه ها و نگرش های نو در حل مسئله، ترمیم و سازگاری دو سویه خود با محیط، مطابق نظام ارزشی مقبول در جهت تعالی بخشی خود و محیط. از سویی در تفکر اسلامی با شخصیتی معنوی و متعالی مواجه ایم که از بالاترین سطح مصونیت و عصمتی برخوردار است که می توان رابطه مؤلفه های هوش معنوی را با آن سنجید. این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی با هدف بهره گیری از مفهوم هوش معنوی و تطبیق آن با ویژگی های پیامبر اکرم(ص) در قرآن به بررسی ابعاد هوش معنوی ایشان می پردازد. این کار با بررسی مؤلفه های هوش معنوی در سه سطح، هوش معنوی در ارتباط با خدا و خود و دیگران؛ 4 مؤلفه در ارتباط با خداوند،4 مؤلفه در ارتباط با خود و 11مؤلفه در ارتباط با مردم صورت خواهد گرفت و با الهام از رهنمودهای قرآن کریم، مؤلفه علم لدنی و کشف و یقین که در روان شناسی به آن اشاره نشده و دلالت بر لطف الهی در مصون بودن پیامبر اکرم(ص) از هرگونه خطا و اشتباه دارد، تبیین خواهد شد.
۳۵.

نقد و بررسی شبهات کتاب نقد قرآن مبنی بر برتری جویی پیامبر اسلام(ص)

نویسنده:
منبع: فرهنگ پژوهش بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۱ ویژه فلسفه و کلام 5 - 30

کلیدواژه‌ها: کتاب نقد قرآن پیامبر اکرم (ص) قرآن اطاعت مطلق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۵۷
این نوشتار به صورت توصیفی تحلیلی در صدد پاسخگویی به شبهات کتاب نقد قرآن در مورد سیره رفتاری پیامبر اکرم(ص) می باشد که به زعم نویسنده کتاب که خود را دکتر سها معرفی می کند با نوعی برتری طلبی همراه است. ایشان با استفاده از آیات قرآن به صورت درون متنی شبهاتی پیرامون (عدم ارائه معجزه از سوی پیامبر اکرم(ص) و امر پیامبر به اطاعت مطلق از خویش) را مطرح کرده، می کوشد اثبات کند قرآن کلام خدا نیست وکلام شخص پیامبر است.این تقریر با استفاده از منابع معتبر فلسفی کلامی و تفسیری، سعی نموده پاسخی در خور به شبهات مطرح شده کتاب نقد قرآن با موضوع برتری جویی پیامبر اسلام(ص) بدهد. شایان ذکر است نویسنده کتاب شبهات خود را از آیات بدون در نظر گرفتن اصل مطلق و مقید، شأن نزول، شواهد و قرائن تاریخی، پیوستگی آیات قرآن و آیات تحدی و با استفاده از منابع نامعتبر بیان کرده است.
۳۶.

نزاهت جنسی پیامبران علیهم السلام در قرآن؛ مطالعه تطبیقی و ارزیابی دیدگاه مفسران فریقین(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 35 - 57

کلیدواژه‌ها: واژگان کلیدی: پیامبران اخلاق جنسی پیامبر اکرم (ص) عصمت مفسران فریقین مطالعه تطبیقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۸
یکی از چالش زاترین و شبهه انگیزترین موضوعات در مورد معصومان(ع)، شبهات مربوط به اخلاق جنسی است که با استناد به ظاهر برخی آیات یا برخی روایات مطرح شده است. مقاله حاضر، پس از گردآوری انواع برون رفت هایی که در پاسخ به شبهه های جنسی مربوط به معصومان(ع) مانند حضرت یوسف(ع)، سلیمان(ع) و رسول اکرم(ص) ارائه شده، یا امکان ارائه آن به عنوان پاسخ جدید وجود دارد، به تحلیل و ارزیابی آنها پرداخته است. رهاورد پژوهش حاضر، این است که شبهه تمایل جنسی حضرت یوسف(ع) به زلیخا، و شبهه تمایل رسول اکرم(ص) به زینب بنت جحش مخالف با ظهور آیات قرآن است و روایات مربوط به شبهه تعدّد همسر درباره حضرت سلیمان(ع) و پیامبر اکرم(ص)، یا برداشت های نادرست از روایات شده است یا اگر تعدّد همسر در میان بوده باشد، مطابق با عرف زمانه و برای اغراض عقلایی غیرهوسرانه بوده است. ازاین رو، توجیهات دیگر غیر از موارد یاد شده، از قبیل ترک اولی، نگاه و علاقه مندی غیراختیاری در مورد تمایل رسول خدا(ص) به زینب، و خطور قلبی بدون اقدام عملی و پاسخ های دیگر در مورد تمایل حضرت یوسف(ع) به زلیخا غیر موجّه است.
۳۷.

بررسی تطبیقی عصمت پیامبر اکرم (ص) از دیدگاه آیت الله جوادی آملی و فخر رازی (با محوریت آیات 105تا 107 سوره نساء)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۷ 99 - 116

کلیدواژه‌ها: عصمت پیامبر اکرم (ص) استغفار جوادی آملی فخر رازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۲۸۵
عصمت به معنای پاکی از هرگونه گناه و نیز مصونیت از خطا در دریافت و ابلاغ وحی از امتیازات و ویژگی های خاص پیامبران و لازمه رسالت آنان می باشد که به دلیل اهمیت بالایی که دارد مورد بحث و توجه بسیاری از علما و اندیشمندان قرار گرفته است. عصمت پیامبر اکرم j یکی از مباحث مطرح در آیات 105 الی 107 سوره نساء است. این مقاله که با هدف بررسی مقایسه ای آراء تفسیری آیت الله جوادی آملی از مفسرین شیعی معاصر و فخر رازی از مفسران کلامی و اجتهادی اهل سنت در باب مسأله عصمت پیامبر گرامی اسلامj به شیوه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده به بررسی دیدگاه های آنان ذیل این آیات می پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دو مفسر ذیل آیات مرتبط با عصمت پیامبر اکرمj دیدگاه های متفاوتی ارائه کرده اند. در تبیین تفسیری آیت الله جوادی آملی شواهدی مبنی بر عدم عصمت رسول گرامی اسلامj مشاهده نشد و نظرات تفسیری وی ذیل این عبارات درصدد اثبات عصمت پیامبرj بوده است. اما در دیدگاه های تفسیری فخر رازی وجوهی ناسازگار با مقام عصمت پیامبر اکرمj مشهود است که در نوشتار حاضر تلاش شده است به نقد و بررسی این آراء پرداخته شود.
۳۸.

راهبردهای مدیریت فرهنگی اجتماعی پیامبر اکرم (ص) در مواجهه با یهودیان مدینه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم حرکتی و رفتاری سال دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ 7-26

کلیدواژه‌ها: مدیریت راهبردی پیامبر اکرم (ص) یهود استقلال فرهنگی جنگ فرهنگی مقاوم سازی مسلمانان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۳ تعداد دانلود : ۲۶۳
هجرت پیامبر اکرم(ص) به مدینه با امضای پیمان نامه صلح آمیز با یهودیان مدینه همراه بود. این پیمان نامه زندگی مسالمت آمیز مسلمانان و یهودیان را به دنبال داشت. اما یهودیان پس از چندی پیمان شکنی کردند و گفته های پیشین خود را انکار نمودند و به حمایت از مشرکان پرداختند. این امر درنهایت منجر به مواجهه پیامبر با یهودیان و اتخاذ راهبردهای فرهنگی اجتماعی در تقابل با آنان شد. بررسی این راهبردها می تواند الگوی مناسبی برای حکومت های اسلامی در مناسبات و تعاملات خود با یهودیان در دنیای امروز ارائه دهد. این پژوهش با رویکردی تاریخی تحلیلی و با استفاده از الگوی سوات (SWOT) به دنبال شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی راهبردهای مدیریت فرهنگی اجتماعی پیامبر(ص) در مواجهه با یهودیان است. یافته های پژوهش نشان می دهد: «دستیابی به استقلال فرهنگی» و «خنثاسازی و مقاوم سازی مسلمانان در مقابله با جنگ فرهنگی» دو راهبرد اساسی پیامبر بوده است. هریک از این راهبردها نیز دارای تاکتیک ها و تکنیک های خاصی است.
۳۹.

اصول مذاکرات سیاسی براساس منابع اسلامی (با تأکید بر مذاکرات عصر پیامبر(ص))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵۵ 16 - 33

کلیدواژه‌ها: مذاکره سیاسی پیامبر اکرم (ص) اصول مذاکره شیعه اهل سنت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۸ تعداد دانلود : ۲۵۳
مذاکره سیاسی به عنوان راه حلی عُقلایی، مسالمت آمیز و کارآمد برای پایان دادن به اختلافات طرفین ذی نفع، همواره مورد توجه حکومتها و گروهها بوده است. امروزه اسلام ستیزان، به دنبال ارائه و القای چهره ای خشونت طلب و فاقد منطق از این آیین، آن هم به نحوی هستند که گویی هیچ گرایش و اصولی برای گفت وگو و مذاکره نداشته است اما در بررسی منابع معتبر تاریخی روایی مرتبط با سیره پیامبر اکرم(ص)، به یقین می توان دریافت که آن حضرت، بارها به منظور حل مسائل فی مابینِ حکومت اسلامی با گروههای مخالفی که با آنها تعارض منافع وجود داشته است، از راهکار خردورزانه مذاکره سیاسی، همراه با اصول و دستورالعمل های ویژه ای بهره برده که این امر، شاهدی بر نقض ادعای دشمنان اسلام است؛ لذا در این نوشتار، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، ضمن ارائه معنایی دقیق و جامع از مفهوم «مذاکر ه سیاسی» و مؤلفه های آن، با مطالعه منابع معتبر شیعه و اهل تسنّن، نوع مواجهه پیامبر اسلام(ص) با مخالفان در «مذاکرات حدیبیه»، «مذاکره با یهود فدک» و «مذاکره با بنی ثقیف» بررسی شده و مهم ترین «اصول» و دستورالعمل های ایشان در این مذاکرات، در قالب اصول «روانی پنداری»، «رفتاری کرداری» و «گفتاری بیانی» شناسایی و تبیین شده و میزان تطابق هر یک از این اصول، با قواعد مذاکرات امروزی نیز بررسی شده است.
۴۰.

بررسی فضایل علوی(ع) در معراج پیامبر اکرم(ص)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۰ ۱۱۵-۹۱

کلیدواژه‌ها: معراج پیامبر اکرم (ص) فضائل علوی (ع) امیرالمؤمنین (ع) جبرئیل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۶ تعداد دانلود : ۴۶۹
معراج پیامبر اکرم $ سیروسفری مادی و معنوی از زمین تا مافوق آسمان های هفتگانه یعنی مقام قرب «او ادنی» است و هدف اصلی آن به استناد آیه ی اول سوره «الاسراء» و آیه ی هجدهم سوره «النجم» تماشای گزیده ای از آیات بزرگ الهی است. پیامبر اکرم $ در این سیر با مجموعه بزرگ و متنوعی از موضوعات و مشاهدات ازجمله دیدار با پیامبران و فرشتگان، طوبی و سدره المنتهی، بهشت و جهنم و... مواجه می شوند. در این میان ازآنجاکه بخش عظیمی از ظرفیت معراج نبوی صرف نمایش و بیان فضائل علوی گردیده است؛ پژوهش حاضر ضمن استخراج این فضائل از روایات مرتبط با معراج به شیوه پژوهش کیفی و بررسی اطلاعات گردآوری شده به «روش توصیفی تحلیلی» آن ها را ازلحاظ کیفیت بیان، به سه بخش بیانات، مکتوبات و تجلیات تقسیم نموده و به سبب اولویت نوع ارتباطشان به سه بخش ارتباط باخدا، ارتباط با پیامبر $ و ارتباط با خلق تقسیم کرده است. بدین ترتیب باوجود اهمیت فراوان و نیز کمیت و کیفیت فوق العاده این فضائل، نتیجه به دست آمده نشان داد که یکی از مهم ترین اهداف معراج پیامبر اکرم $، تبیین و تبلیغ این فضائل و مقامات است و به طورکلی این ابلاغ از ارکان اصلی معراج به شمار می آید. این پژوهش در انتها به شرح یکی از آن فضائل یعنی لقب «امیرالمؤمنین %» برای حضرت علی % پرداخت. لقب «امیرالمؤمنین %» منحصربه فرد بوده و نسبت به سایر القاب حضرت از جامعیت نسبی برخوردار است. هم چنین می تواند دال بر ولایت علوی و خلافت بلافصل ایشان باشد.