مطالب مرتبط با کلیدواژه

مقاومت


۱۶۱.

الگوی رهبری شهید قاسم سلیمانی؛ از فرماندهی مقاومت تا شکل گیری مکتب سلیمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۱۹
اقدام عملی برای مقابله با ظلم، به رهبرانی آگاه و مقتدر نیازمند است. قاسم سلیمانی از چهره های موفق رهبری مقاومت در عرصه بین المللی بود و تداوم راه مقاومت، مستلزم وجود چنین افرادی است. هدف این پژوهش، تئوریزه نمودن الگوی رهبری شهید سلیمانی از فرماندهی مقاومت، تا شکل گیری مکتب سلیمانی بود. این پژوهش از نظر هدف، توسعه ای و از نظر شیوه اجرا، کیفی است. جامعه آماری پژوهش را دیدگاه های خبرگان حکمرانی درباره شهید سلیمانی از شهادت او تا اولین سالگرد آن تشکیل دادند. داده ها با تکنیک تحلیل تم بررسی و الگوی پژوهش آشکار شد. به مصداق فرمایش امام علی(ع)؛ «و تنها با سخنانی که خدا درباره شایستگان بر زبان های بندگان خود روان می کند می توان به شایسته بودن آنان پی برد»، و به دلیل استناد به بنیان های نظری و تجربی پذیرفته شده و تبعیت از روش علمی در نگارش، این پژوهش ادّعای روایی متون و روش بررسی را دارد. به علاوه، تبعیت از روش علمی، به انضمام روایت معقول، منطقی و باورپذیر از الگوی پژوهش، گواه پایایی پژوهش است. پژوهش نشان داد که شهید سلیمانی، به جای تلاش برای وفادار نمودن پیروان به خودش، آن ها را به آرمانِ جهانی عاری از ظلم و پایبند به ارزش های انسانی وفادار نمود؛ به جای متکی ساختن پیروان به خود، آن ها را به خودباوری ترغیب نمود؛ به جای وابسته نمودن آن ها به پاداش های بیرونی، بر انگیزه های درونی شان هدایت نموده و به عنوان رهبر، چنان مخلصانه کوشیده که پایه گذار مکتبی شده که تداوم راهش را در سه سطح فردی، ساختاری و فرهنگی، تضمین نموده است.
۱۶۲.

تاثیر شبکه ماهواره ای فارسی زبان من و تو بر فرهنگ ایثار و مقاومت،سبک زندگی و هویت ایرانی، اسلامی نسل جوان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۲۱۱
هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی چگونگی اثرگذاری شبکه های ماهواره ای فارسی زبان به ویژه شبکه «من و تو» در تضعیف روحیه ایثار و مقاومت جوانان کشور ایران است، روش مورداستفاده در این تحقیق روش ترکیبی (کمی کیفی) است که بامطالعه اسنادی، منابع کتابخانه ای، تحلیل محتوا و پیمایش با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است، پرسشنامه ها در میان 45 نفر (بر اساس مدل تمام شمار و در حد کفایت) از کارشناسان و اساتید حوزه رسانه و کارشناسان فرهنگی، اجتماعی و خبرگان توزیع شد، درنهایت داده های جمع آوری شده در نرم افزار Spss قرار داده شد و با کمک یکی از آزمون های مقدار سنجی بنام آزمون t مستقل نتیجه گیری به عمل آمد. تعداد 3 مؤلفه (سبک زندگی، هویت اسلامی و هویت ملی) و هر مؤلفه با 18 شاخص، چگونگی ارتباط شبکه ماهواره ای «من و تو» بافرهنگ ایثار و مقاومت را اثبات کرده اند. در این بین تأثیرگذارترین شاخص ها عبارت بودند از مصرف گرائی و تجمل گرائی، ترویج سکولاریسم، ترویج فرهنگ غربی و تغییر ارزش های ملی.
۱۶۳.

زبان سیاسی مقاومت اسلامی در سیاست بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۷۴
هویت یابی اسلامی به عنوان واقعیت جدید سیاست بین الملل محسوب می شود. هویت زمانی شکل می گیرد که نشانه هایی از فرهنگ، گفتمان و ادبیات سیاسی تولید شود. زبان سیاسی مقاومت اسلامی را می توان انعکاس ظهور ادبیات اسلامی در روابط و سیاست بین الملل دانست. نکته ی قابل توجه آن است که شکل گیری انقلاب اسلامی ایران که به تعبیر میشل فوکو به عنوان اولین انقلاب پست مدرن محسوب می شود، کارآمدی روش شناسی پوزیتویستی در سیاست بین الملل را کاهش داد. از مقطع زمانی به بعد شاهد ظهور رهیافت های جدیدی می باشیم که به گونه ای مستقیم و غیرمستقیم از روش شناسی و رهیافت های نهفته ی انقلاب پست مدرنی ایران الهام گرفته اند. نظریه پردازانی همانند باری بوزان، ویوور، الکساندر ونت و کراتو کویل در صدد برآمدند تا رویکرد انتقادی به سیاست بین الملل را از اواسط دهه ی 1980 در دستور کار قرار دهند. افراد یاد شده، همانند هنجارهای انقلاب اسامی ایران که در اواخر دهه ی 1970 تبیین گردید، بر ضرورت کاربرد نشانه های هنجاری، ارزشی، ایستاری، فرهنگی و اجتماعی در سیاست بین الملل تاکید نمودند. اگر افراد یاد شده، در تبیین رهیافت های رقیب با آموزه های رئالیستی و پوزیتویستی، به الهام پذیری از زبان سیاسی مقاومت اسلامی اشاره ای ندارند، باید آن را در رویکرد شرق شناسانه ی مسلط در امریکا و جهان غرب دانست. رویکرد شرق شناسی بر نشانه هایی از برتری جهان غرب نسبت به کشورهای پیرامون تاکید دارد. رویکردی که مبتنی بر تحقیر از موضع فرادستی می باشد. در چنین فرهنگی، الهام پذیری از رهیافت های تولید شده در جهان سوم، ارتداد محسوب می شود. به همین دلیل است که علی رغم مشابهت رهیافت های ارائه شده در اواسط دهه ی 1980 از انقلاب اسلامی ایران، هیچ گونه استنادی به چنین آموزه هایی انجام نگرفته است. در این مقاله تلاش می شود تا نشانه شناسی هویت یابی اسلامی در قالب زبان سیاسی مقاومت در سیاست بین الملل ارائه شود. چنین نشانه هایی محور اصلی تحول در تحلیل نیروهای تاثیرگذار در سیاست منطقه ای و بین المللی محسوب می شود. محور اصلی مقاومت اسلامی را می توان در زمان پیروزی انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس مورد توجه قرار داد. بنابراین زبان سیاسی مقاومت اسلامی در دهه ی 1980 از فراگیری و کارآمدی عملی بیشتری در برخورد با رهیافت های پوزیتویستی رئالیسم ساختارگرا و نمادهای عینی آن در سیاست بین الملل برخوردار بوده است.
۱۶۴.

گروه های سلفی در نوار غزه و مواضع آن ها نسبت به حکومت حماس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۱۸۱
مقاله حاضر به بررسی حضور گروه های سلفی در نوار غزه و موضع آنها نسبت به جنبش مقاومت اسلامی حماس می پردازد. با توجه پیروزی حماس در انتخابات سال ۲۰۰۶ و در ادامه، درگیری های مسلحانه بین گروه فتح وجنبش حماس و در نهایت تشکیل حکومت حماس در غزه، بازه زمانی پژوهش از سال 2006 به بعد لحاظ شده است. در ابتدای مقاله به صورت مختصر به تفکر سلفی، انواع سلفی گری، بسط وگسترش آن در جهان اسلام و به حضور آن ها در فلسطین ونوار غزه پرداخته شده است. با توجه به مواضع تند سلفی های تکفیری نسبت به موضوعاتی چون حاکمیت مردم و دموکراسی، نظرات آنها در خصوص مشارکت در انتخابات و حکومت داری تبیین شده است و در ادامه نظرات آن ها در مورد حاکمیت حرکت مقاومت اسلامی حماس در نوار غزه وعدم اجرای حدود و احکام الهی و همچنین عدم اعلام امارت اسلامی در غزه اشاره شده است. با توجه به مواضع متعارض طرفین نسبت به یکدیگر، به پیامدهای این مواضع از جمله درگیریهای فیزیکی، بازداشت ها و درگیری مسلحانه میان طرفین پرداخته شده است.
۱۶۵.

مفهوم حق توسعه در روابط بین الملل از نگاه نظریه پسا استعماری(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۴۷
موضوع حق توسعه یکی از مناقشه برانگیزترین مفاهیم رایج در مباحث حقوق بشری در روابط بین الملل به شمار می رود که دهه هاست مناقشه ای دو قطبی را در دو سطح ایدئولوژیک و سیاسی –دیپلماتیک بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه (جهان سوم) ایجاد کرده است. تا کنون عمده مباحث علمی و سیاسی در این خصوص متمرکز بر دو موضوع اصلی بوده است، اول منازعه بر سر مفهوم سازی و چارچوب بندی توسعه به عنوان یک حق بشری و دوم مشکلاتی که در راه اجرای حق توسعه در دو دهه گذشته به رغم روند رو به رشد پذیرش آن، بوجود آمده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا با به خدمت گرفتن نظریه پسااستعماری در روابط بین الملل، نگاهی نو به این موضوع داشته و به این سوال پاسخ دهد که مفهوم حق توسعه بر چه مبنا و با چه اهدافی از سوی کشورهای جهان سوم معرفی و روند تکاملی خود را طی کرده است؟ فرضیه اصلی ما این است که حق توسعه در سطح بین المللی به عنوان ابزار جنگ لفظی و زبان مقاومت برای مخالفت با نظام هژمونیک اقتصاد بین الملل و یک وسیله مهم برای نیل به توانمند سازی اقتصادی و توزیع عادلانه منابع جهانی و در سطح ملی به عنوان زبان قدرت برای حفظ حاکمیت ملی و مشروعیت بخشیدن به دستورکار سیاسی و اقتصادی، از سوی دولتهای جهان سوم طرح و مورد استفاده قرار گرفته است.
۱۶۶.

تحلیل کارکردهای دانشگاه در حوزه مقاومت(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۱۵
یکی از مفاهیم مهم و متأثر از اندیشه رهبران انقلاب اسلامی مفهوم «مقاومت» است که در چند دهه گذشته ایران اسلامی، موجب پیدایش یک جریان فکری و راهبرد عملی در نظر و عمل جمهوری اسلامی ایران شده است. طرح و عملیاتی سازی این راهبرد، همانند سایر موارد مشابه، دربردارنده هزینه هایی است که تجربه نشان داده برای کاهش آنهار نیاز است تا نهادهای فکری و فرهنگی به تبیین بهتر و کامل موضوع اهتمام نمایند. از مهم ترین این نهادها، دانشگاه است. دانشگاه کارکردهای متعدد آموزشی، پژوهشی و فرهنگی دارد و براساس همین کارکردها می تواند زمینه ساز بسط و تعمیق گفتمان مقاومت باشد. سؤال اصلی مقاله این است که کارکردهای دانشگاه در تبیین و بسط اندیشه مقاومت کدامند؟ در این پژوهش با استفاده از نظریه کارکردگرایی ساختی و با رویکرد توصیفی تحلیلی، موضوع بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که دانشگاه در حوزه های پژوهشی و فرهنگی به شکل قابل قبولی در زمینه تبیین و بسط مفهوم مقاومت فعال بوده، اما در حوزه آموزشی و تأسیس رشته های مرتبط با مقاومت نیاز به فعالیت بیشتر است.
۱۶۷.

منافع ملی و راهبرد مقاومت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ رویکردی تقابلی یا هم افزا؟(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۳۳ تعداد دانلود : ۲۰۸
چرخش در سیاست خارجی ایران پساانقلاب و تأثیر این تغییر رویکرد بر منافع ملی، منجر به پیدایش اختلاف نظرهایی در این رابطه شد.براین اساس، گروهی خواستار عمل وفق ارزش ها و هنجارهای پذیرفته شده جهانی بودند.در مقابل، برخی رسالت انقلاب را مقاومت در برابر منطق قدرت عریان حاکم بر نظام بین الملل می دانستند. رویکرد سوم به دنبال برقراری رابطه ای عقلانی و به دور از تفوق رابطه سلطه جویانه قدرت های هژمون بود. این نوشتار با کاربست چارچوب نظری واقع گرایی نئوکلاسیک، تلاشی است برای پاسخ به این سؤال که میان منافع ملی و راهبرد سیاست خارجی مقاومت جویانه چه ارتباطی وجود دارد؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که سیاست خارجی مقاومت جویانه با حفظ تمامیت ارضی و وحدت سرزمینی کشور، صیانت از ارزش های بنیادین نظام سیاسی، تقویت روحیه خودباوری و درنتیجه، دستیابی به استقلال و آزادی عمل در عرصه ملی و بین المللی به تقویت منافع ملی ایران انجامیده است.
۱۶۸.

رهیافت تطبیقی تبلور اندیشه بیداری اسلامی در سروده های سمیح صباغ و قیصر امین پور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۶۸
ادبیات بیداری یکی از گونه های مطرح ادبیات است که به دلیل شرایط سیاسی خاص کشورهای خاورمیانه در دوران معاصر، وضعیت ویژه ای پیدا کرده است. دو کشور ایران و فلسطین از جمله کشورهای بارز در زمینه بیداری اسلامی و مقاومت هستند. دو تن از چهره های برجسته این نوع ادبی، سمیح صباغ (1947-1992م) و قیصر امین پور (1338- 1386ش) هستند که به دلیل مقاربت زمانی حیات سیاسی و اجتماعی خود دارای بن مایه ها و مضامین ادبی مشترکی هستند. هشت سال دفاع مقدس در ایران و مبارزه ملت فلسطین در برابر اشغالگران اسرائیلی و خائنان داخلی، زمینه ای غنی و پربار را در پرداختن به مضامین بیداری اسلامی و مقاومت، پیش روی این دو شاعر قرار داده است ( مسئله ). پژوهش حاضر، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و مکتب ادبیات تطبیقی آمریکا صورت گرفته است ( روش ). و در پایان مشخص گردید: اشعار دو شاعر، به دنبال ایجاد یک انقلاب علیه بیدادگران زمان است که در این زمینه مقاربت و نزدیکی زیادی به یکدیگر دارند، اما سخن در باب آزادی و بیداری در اشعار صباغ برخلاف امین پور، به دلیل طولانی شدن مسئله فلسطین بیشتر است. زبان شعری آنها به دلیل ماهیت بیدارگری و اصلاح طلبی، ساده و روان و گاه نمادین است. امین پور برخلاف صباغ از زبان حماسی و شخصیت های دینی و تاریخی بهره برده است ( یافته ها ).
۱۶۹.

طراحی چارچوب ساختاری-تفسیری دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۱۷ تعداد دانلود : ۲۲۴
جمهوری اسلامی ایران در منطقه ای قرار دارد که سرعت، دامنه و پیچیدگی تغییرات در آن روزبه روز در حال افزایش است. افزایش روزافزون تعداد بازیگران مستقل، افزایش رقابت های اقتصادی و گسترش سریع تکنولوژی منجر به افزایش تحولات و درنتیجه کاهش زمان تصمیم گیری شده است. بدون تردید، عامل حیاتی پیشرفت یک کشور و موفقیت نیروهای مسلح آن کشور در چنین شرایطی، شناخت دشمنان و تهدیدات آن است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل مفهومی ساختاری-تفسیری دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی است. در این راستا نخست به شناسایی ابعاد و مؤلفه های مختلف دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی پرداخته شد، سپس با استفاده از روش دلفی فازی مؤلفه های نهایی دشمن شناسی شناسایی و غربالگری شدند. سپس با استفاده از راهبرد پژوهش تحقیق در عملیات نرم و به صورت مشخص روش مدل سازی ساختاری-تفسیری (ISM)، روابط بین مؤلفه ها و عوامل شناسایی و تحلیل شده است. براساس یافته های پژوهش دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی دارای 21 مؤلفه کلیدی می باشد که در پنج سطح تقسیم می شوند. بنیادی ترین مؤلفه های دشمن شناسی در مکتب شهید سلیمانی، مؤلفه های «داشتن سوءظن نسبت به دشمن و اعتماد نکردن به وی» و «پذیرش خدا و رسول در دل و معارضه و مبارزه با دشمنان آن ها» هستند.
۱۷۰.

تحلیل تأثیر و پیامدهای دیپلماسی نهضتی در جهان اسلام و عرصه بین الملل (با تمرکز بر گفتمان انقلاب اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۲۱۳
انقلاب اسلامی ایران یکی از انقلاب های بزرگ دنیا هست که، تاثیر زیادی در جهان اسلام و عرصه بین الملل گذاشته است. مقاله ی حاضر از میان تاثیرات مختلف و متغییرهای متنوع انقلاب اسلامی به تبیینِ نتایج «دیپلماسی نهضتی» پرداخته است. اگر چه از منظر مفهومی دیپلماسی نهضتی امروزه با اصطلاحات «مقاومت» و «بیداری اسلامی» در عرصه علمی و آکادمیک کاربرد زیادی پیدا کرده است؛ موضوع «دیپلماسی نهضتی» جدید بوده و نیاز به مطالعه و در خور تحقیق است. پیشینه دیپلماسی نهضتی به شکل گیری انقلاب اسلامی و ماهیت و مفهوم آن به نهضت انبیاء باز می گردد. در این مقاله دیپلماسی نهضتی مبتنی بر نظریه سیاست خارجی امام خمینی(ره) ارزیابی خواهد شد. پژوهش حاضر از نوع بنیادی – کیفی و روش، توصیفی- تحلیلی انجام شده است. سوال اصلی مقاله این است که نتایج و پیامدهای فراملی دیپلماسی نهضتی انقلاب اسلامی چه بوده و مصادیق آن کدامند؟ یافته های پژوهش نشان می دهد، مهمترین نتایج دیپلماسی نهضتی انقلاب اسلامی شامل؛ مفهوم مقاومت، توسعه ژئوپلتیک محور مقاومت، ماهیت بیداری اسلامی، سیاسی شدن اسلام و پیاده سازی اسلام ناب بوده است. در نتیجه دیپلماسی نهضتی متاثر از انقلاب اسلامی سبب شد عنصر اسلام و سیاست در قدرت و اجتماع با رویکرد نظری جدید بازتولید شده و تئوریزه شود. مهمترین پیامد آن در قالب تعامل فزاینده و تعامل گرایی ضد نظام سلطه بروز و ظهور یافته است.
۱۷۱.

مطالعه زندگی روزمره دلارفروشان در سبزه میدان تهران؛ مقاومت از نوع زندگی روزمره اقتصادی در سبزه میدان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سبزه میدان مقاومت قدرت بازار تهران هویت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱ تعداد دانلود : ۲۲۹
هم گام با سنت مطالعات فرهنگی به مثابه یک علم میان رشته ای که در ظاهر به پدیده های پیش پا افتاده توجه می کند و لایه هایی از یک پدیده را کنار می زند تا به عمق و معنی نهفته در آن دست پیدا کند، در اینجا نیز به پدیده دلارفرشی در سبزه میدان بازار تهران به عنوان یکی از عناصر اقتصادی و به ظاهر بی اهمیت، اما تأثیرگذار در زندگی روزمره مردم در بخشی از شهر تهران پرداخته شده است. این پدیده تاکنون از توجه محققان مغفول مانده است؛ با این که ظاهراً افراد در آنجا مشغول معامله دلار هستند، اما لایه های پنهانی در آن نهفته است، که ازطریق کنجکاوی مطالعات فرهنگی آن ها را آشکار کرده ایم. این پژوهش با استفاده از روش قوم نگاری و مشاهده مشارکتی انجام شده است؛ بر این اساس روش قوم نگاری را به شیوه پیشِ رو به کار برده شده است؛ جمع آوری اسناد، مشاهده، و مصاحبه نیمه ساخت یافته. با 11 نفر از افراد حاضر در میدان مصاحبه انجام شد، که با استفاده از نظریات بوردیو و سایر نظریه پردازان حوزه مطالعات فرهنگی داده ها تحلیل و نتایج پیشِ رو به دست آمد؛ قماربازان دارای فرهنگ درون گروهی خاصی هستند، که آنان را از بازاریان قدیمی متمایز می سازد. این فرهنگ درون گروهی در شیوه لباس پوشیدن، صحبت کردن، راه رفتن و تمامی کردارهای آنان قابل ملاحظه است. آنان فاقد سرمایه های کافی فرهنگی و اقتصادی  برای ورود به بطن بازار هستند و به همین دلیل نظام فرهنگی بازار و رویداد فرهنگی کسب و کار اجازه ورود چنین افرادی را به داخل خود نمی دهد و نتیجتاً یک سبک زندگی خاص در حاشیه جریان اصلی کسب و کار در بازار تهران شکل گرفته است.
۱۷۲.

بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون «کشف حجاب» در مقطع 1320- 1322 با تکیه بر مقاومت های فردی و نهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کشف حجاب مقاومت زنان فوکو جنگ جهانی دوم علما

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۲۲۱
سیاست «کشف حجاب» اجباری از دی 1314 به منزله سیاست رسمی حکومت پهلوی اول به اجرا درآمد و براساس آن، با اعمال قدرت شهربانی، زنان به بی حجابی ملزم شدند. در شهریور 1322، در دوره پهلوی دوم، دولت به حذف قید «اجباری» در این سیاست حکم داد. این مقاله به بررسی مقاومت عاملان اجتماعی، به ویژه عاملیت زنانه، در مقابل اجرای این قانون اختصاص دارد و نشان خواهد داد که در سه مقطع اصلی، از 1306 1314، 1314 1320 و 1320 1322، سه صورت متفاوت مقاومت در برابر بی حجابی شکل گرفته است. آغاز جنگ جهانی دوم در 1318 و حادثه اشغال ایران از سوی متفقین در 1320 مهم ترین تحولات ساختاری اند که زمینه را برای کنش گری عاملان اجتماعی فراهم آورده است. نیاز پهلوی دوم به حمایت یا دست کم عدم مخالفت علما و روحانیت با سلطنتش، تغییر مهم دیگری است که به احیای نهادی روحانیت به عنوان یک نیروی مهم در موضوع حجاب کمک می کند. مقاله نشان خواهد داد که روند یکنواخت و برنامه ریزی شده ای در مواجهه زنان با «کشف حجاب» وجود ندارد و در برآیند تأثیرات نیروهای پراکنده تاریخی و اجتماعی است که زمینه برای «بازگشت به حجاب» در 1322 فراهم می شود. زنان مجموعه ای از راهبردها نظیر مقاومت مثبت و نوآوری در طراحی لباس، مقاومت منفی و درگیری فیزیکی با مأموران شهربانی، مهاجرت، خانه نشینی و پذیرش محرومیت اجتماعی و نیز شکواییه نویسی به مراجع قانونی و نظایر آن را در مقابله با سیاست بی حجابی در پیش گرفتند. در جریان همین مقاومت و بازگشت، احکام گفتار بعدی حجاب، مثل «حجاب به مثابه آزادی» یا مسئولیت دولت به ترویج حجاب، و نظایر آن شکل می گیرد. در این مقاله، از شیوه فوکویی تحلیل روندهای تاریخی استفاده شده و از اسناد دست اول و گزارش های رسمی شهربانی و وزارت کشور و تاریخ شفاهی در مقاطع زمانی پیش گفته بهره برده شده است.
۱۷۳.

بیداری اسلامی، مردمی در اشعار فرخی و شابی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مقاومت بیداری مردمی و اسلامی فرخی یزدی ابوالقاسم شابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۲۰۵
واژه مقاومت وبیداری اسلامی همواره با ظلم و ستم حاکمان عجین بوده وگسترش ظلم وبی عدالتی وتقویت انگیزه دفاع از حق در شکل گیری و احیای آن نقش بسزایی داشته است. در میان شاعران پارسی و عرب زبانِ معاصر، میرزا محمد فرخی یزدی و ابوالقاسم الشابی، با تحت تأثیر قرارگرفتنمحیط سیاسی اجتماعی عصر خود، اشعاری با هدف مقاومت وبیداری اسلامی و مردمی در برابر تجاوز کشورهای استعمارگر و استقامت در برابر ظلم و ستم آنها سروده اند. در این پژوهش برآنیم تا جلوه های بیداری اسلامی و مردمی را در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه اینکه؛ شاعران، نماینده مردمی مظلوم وستمدیده هستند که از ظلم و جور حاکمان زمان خود به جوش آمده و تصمیم به انقلاب وعدالت خواهی گرفته؛ و مبارزه خود را در قالب اشعاری با هدف آگاهی، بیداری و مقاومت مردمی و اسلامی در برابر ظلم و بیداد به انجام رسانیده اند.  
۱۷۴.

سجال شعری به سبک تراژدی در شعر یحیی سماوی و محمد مهدی جواهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: یحیی سماوی سجال شعری تراژدی مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۴۷
شکی نیست که کشور عراق در دوران معاصر تاریخی بر فراز و نشیب داشته است، از سال 2003م که از سوی آمریکا و هم پیمانانش مورد حمله و اشغال قرار گرفت، حکومت ظالمانه صدام به پایان رسید، و مردم عراق بعد از سال ها تحریم، ستم، و بیچارگی وارو دورانی جدید گشتند که مظاهرش اشغال استعمارگری جدید آمریکا بود. شعرای عراقی به صدای فریاد و ستمدیدگان گوش فرادادند، و واکنش های مختلفی جهت مقاومت و پایداری ابراز کردند. یحیی سماوی یکی از شعرای عراقی که توانسته است، و در اشعارش نقش مثبتی در راستای بیداری مردم و رجال سیاست عراق از غفلت و سستی در قبال اشغالگر و چپاول های آن بازی کند. یحیی سماوی در قصاید مختلف سجال ها و چالش های شعری به وجود آورد، که طرف این سجا ل ها هم آمریکائی ها بودند و هم بعضی از سیاستمداران خائن و منفعت طلب، شاعر با سبک خاصی توانسته است مصائب و بدبختی های کشورش را به عنوان تراژدی دردناک ارائه نماید. اما سجال های شعری جواهری که تقریباً نصف قرنی از نظر زمانی با سماوی سابق تر بوده است، کاملاً از لحاظ سبک و شیوه طرح مختلف بوده است، اگرچه در هدف مشترک بوده اند. جواهری سجال هایش قرن بیستمی است، اما سماوی شعرش منحصر به زمان خویش است.
۱۷۵.

بررسی تطبیقی اندیشه های مقاومت در شعر یحیی السماوی و محمدرضا شفیعی کدکنی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادبیات مقاومت عراق ایران یحیی سماوی شفیعی کدکنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۸
یحیی سماوی ، به عنوان یکی از شاعران برجسته معاصر عراق، و محمدرضا شفیعی کدکنی ، از شاعران معاصر ایران، می کوشند تا با سلاح قلم، زبان هنر و بهره گیری از شگردهای گوناگون ادبی، در افشای ماهیت استعمار و نیروهای اشغالگر، نفش بارزی داشته باشند. پژوهش حاضر گذشته از تبیین جایگاه ادبی این دو شاعر، می کوشد، با رویکردی تطبیقی بر اساس مکتب آمریکایی، به صورت تفصیلی و استقرایی اشتراکات و افتراقات شاعران مورد نظر را در مفاهیم مقاومت مورد مطالعه قرار داده و عوامل ظهور اندیشه های پایداری و مقاومت در شعر سماوی و شفیعی بررسی نماید. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که رد پای استعمار آمریکا در هر دو کشور پیامدهای ناگواری به دنبال داشته است. بنابراین دو شاعر، با تکیه بر ارزش های والای قرآن و اسلام و به پشتوانه فرهنگ غنی و تاریخ شکوهمند سرزمینشان، ضمن بهره گیری از اساطیر ملی- مذهبی به صورت نمادین و گاه آشکار، سهم بسزایی در بیداری ملت خویش داشته و با ایجاد همبستگی در میان آن ها، گام های استواری در مسیر پایداری برداشته اند.
۱۷۶.

بررسی و تطبیق مضامین پایداری در شعر بهاء الدین الأمیری و قیصر امین پور(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بهاء الدین الأمیری قیصر امین پور شعر فلسطین مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۸۱
عمر بهاء الدین الأمیری از ادیبان معاصر کشور سوریه است که با نگاهی ویژه به مسأله فلسطین در آثار خود توانست خدمات ارزنده ای به جامعه فلسطین عرضه کند و روح مقاومت را در کالبد ملت فلسطین بدمد. در مقابل قیصر امین پور شاعر مقاومت فارسی از جمله ادیبانی است که تعهد نسبت به مسائل اجتماعی از جمله مسأله فلسطین بخش بزرگی از دغدغه های ذهنی وی بوده است. امید به رهایی، ستایش انقلابیون و ستم ستیزان، کودکان و نوجوانان کشور، بر ملا ساختن چهره رژیم اشغالگر، دعوت به قیام و پایداری، و ایجاد حسّ ملی گرایانه، از برجسته ترین مضامین پایداری این دو شاعر است. در این پژوهش سعی شده با محوریت این شش موضوع در شعر این دو شاعر، به بررسی و کشف مصادیق هم نوایی و تبیین تفاوت های نگاه آن ها پرداخته شود تا معلوم شود چگونه اندیشه ای در نقطه ای از جهان ظهور می یابد و در نقطه ای دیگر همان اندیشه به گونه ای دیگر مجال بروز می یابد.
۱۷۷.

شیوه های مختلف مقاومت مردم ایران در برابر دستور حکومتی کشف حجاب در دوره ی اول پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تغییرات رضاشاه کشف حجاب مردم مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۲۳۲
پس از روی کار آمدن رضاخان و تشکیل حکومت قدرتمند مرکزی، زمینه برنامه ریزی برای انجام اصلاحات در ایران فراهم شد. از جمله این اصلاحات بهبود وضعیت زنان در جامعه بود که با هدف شبیه سازی ایران به غرب انجام می گرفت و از این رو کشف حجاب و تغییر وضعیت ظاهری مردم در این راستا قابل فهم و توضیح است. در پژوهش حاضر پس از بررسی چگونگی مخالفت مردم با دستور کشف حجاب با استفاده از روش کتابخانه ای و تطبیق آن با شاخصه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، روانی و اقتصادی مقاومت در برابر تغییرات، این نتیجه حاصل شد که پایبندی مردم به اعتقادات و ارزش های دینی و دیگر عوامل فرهنگی اصلی ترین دلیل مخالفت مردم ایران با کشف حجاب بوده است. ضمن آنکه شاخصه های اجتماعی، روانی و حتی اقتصادی نیز در رده های بعدی تأثیرگذاری در عدم استقبال از کشف حجاب در ایران بوده اند
۱۷۸.

تحلیل گفتمان انتقادی اشعار زینب حبش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رویکرد اجتماعی زینب حبش گفتمان انتقادی مقاومت نورمن فرکلاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۴۸
تحلیل گفتمان، روشی است که در بستر اندیشه های پست مدرن بسط و گسترش یافته است. الگوی سه وجهی نورمن فرکلاف در تحلیل گفتمان یکی از چارچوب های کاربردی است که شامل توصیف: بررسی زبان شناختی متن، تفسیر: بررسی متن در سطح گفتمان های سازنده و مصرف کننده و تبیین: بررسی ارتباط گفتمان های سازنده متن با شرایط اجتماعی و سیاسی حاکم می شود. نگارندگان در این پژوهش، با استفاده از الگوی فرکلاف بر اساس رویکرد اجتماعی به تحلیل گفتمان انتقادی شعری زینب حبش پرداخته اند. همچنین، چگونگی پیوند آثار ادبی شاعر با شرایط مسلط بر جامعه اشغالی را واکاوی کرده و به بررسی تعامل زبانی او با اوضاع خفقان آور حاکم پرداخته اند. دستاورد این پژوهش، تبیین گفتمان اشعار مقاومت و اثبات تأثیرپذیری آن از شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه فلسطین است. زینب حبش تلاش دارد با تولید گفتمان انتقادی در شعر مقاومت، صدای هم وطنان خود در سرزمین های اشغالی باشد و بستر تعامل و برخورد میان گفتمان های سیاسی و اجتماعی موجود را برای ایجاد تغییر فراهم کند.
۱۷۹.

زنانگی، ایدئولوژی و مقاومت در برابر فرودستی تحلیل گفتمان فرودستی زنان در سینمای ایران با تکیه بر نظریه خودمداری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان انتقادی زنان سینما فرودستی مقاومت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۴ تعداد دانلود : ۱۹۷
هدف از این پژوهش تحلیل گفتمان انتقادی فرودستی زنان از خلال تحلیل چهار فیلم سینمایی عروس آتش ، کاغذ بی خط ، خانه پدری و ناهید است. چارچوب نظری استفاده شده نظریه خودمداری قاضی مرادی است که با روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف انجام شده است. تحلیل گفتمان انتقادی با پیوند میان ساختارهای گفتمانی و بافت های اجتماعی می تواند به درک ما برای فهم مسائلی که وجود دارد کمک کند. از جمله نظم های گفتمانی مسلط، گفتمان پدرسالاری است که روابط بین دو جنس را از موضع قدرت واسازی می کند؛ همچنین، گفتمانِ سنت و تجدد که باعث می شود سوژه ها به بازتعریف هویت خویش دست بزنند. این روش شامل سه مرحله توصیف، تفسیر و تبیین است. برای این منظور، در مرحله توصیف، به ویژگی های صوری متن (تحلیل دیالوگ ها و سکانس ها) توجه شده است. در مرحله دوم، که مرحله تفسیر است، به بیناگفتمانیت (پرکتیس گفتمانی) پرداخته شده است؛ و در مرحله آخر تأثیر متقابل ساختارهای کلان اجتماعی بر متن با تکیه بر نظریه خودمداری بررسی شده است. نتایج حاکی از آن است که چگونه از گذار دو فضای گفتمانی سنت و تجدد، نظم گفتمان جنسیتی و روابط قدرت نهفته در این سلسله مراتب، باعث فرودستی زنان و سپس مقاومت آن ها در برابر فرادستی مردان شده است. زنانگی های مدرن و سنتی نه تنها در تقابل با هم قرار می گیرند، بلکه از سویی دیگر، دال زنانه در مقابل سوژه های مرد سنتی و مدرن نیز بازنمایی می شود.
۱۸۰.

تحلیل گفتمان انقلاب اسلامی در برنامه های رسانه ملی با تأکید بر ارزش های مقاومت، ایثار و شهادت(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: مقاومت ایثار شهادت گفتمان انقلاب اسلامی ایران رسانه ملی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۷۷
پژوهش حاضر با هدف تحلیل گفتمان انقلاب اسلامی با تأکید بر ارزش های مقاومت، ایثار و شهادت در برنامه های رسانه ملی با استفاده از روش تحقیق ترکیبی انجام شده است. بخش کیفی با استفاده از تکنیک تحلیل مضمون با روش نمونه گیری هدفمند و تا اشباع نظری ادامه یافت. نمونه آماری شامل 15 نفر از استادان حوزه ارتباطات و فعالان رسانه ای بود. در بخش کمّی از تکنیک تحلیل محتوای کمی استفاده و نمونه آماری شامل محتوای مرتبط با فرهنگ مقاومت، ایثار و شهادت در شبکه های یک و دو رسانه ملی از 31 شهریور تا 6 مهر سال 1400 بود. در بخش کیفی، ضمن بررسی وضع مطلوب، یافته های پژوهش بیانگر آن است که مواردی همچون  فرهنگ سازی و ارتقا سطح آگاهی ها و باورهای دینی مردم در طول سال از طریق برنامه های گوناگون، مصاحبه با صاحب نظران و کارشناسان به منظور تبیین مفاهیم سه گانه فوق از منظر علمی و تخصصی، لزوم تعامل سازنده رسانه ملی با نهادهای دانشگاهی و پژوهشی در این حوزه ها، استفاده از ایده های متخصصان و صاحب نظران حوزه دین و معرفی شهدا و ایثارگران به عنوان نمونه های راستین برای جوانان در برنامه های رسانه ملی می بایدمورد توجه قرار گیرد. در بخش کمّی نتایج تحلیل گفتمان نشان داد که در حوزه فرهنگ استکبارستیزی، مستضعفین محور مبارزه با استکبار جهانی می باشند. همچنین در روحیه جهادی سه مؤلفه ایثار، توکل و اخلاص، در هویت دینی دو مؤلفه عاطفی و شناختی و در بخش هویت ملی سه مؤلفه فرهنگی، سیاسی و جغرافیایی بیشترین سهم را در به خود اختصاص داده اند.