سازمان نظامی

حفظ توان نظامی و ارتقای کارآمدی آن یک امر ضروری در نظام اسلامی است که مستلزم تأمین منابع و امکانات لازم و مدیریت مناسب بر آن است که بودجه نقش مهمی دراین راستا ایفا می کند. براین اساس، هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی مهم ترین عوامل اثرگذار بر تصویب بودجه در یک سازمان نظامی است. این پژوهش از نظر نتیجه کاربردی؛ از نظر روش گردآوری، پیمایشی (دلفی) و از نظر نوع داده، ترکیبی و از نظر بازه زمانی، مقطعی بوده که از ابزار مصاحبه و پرسشنامه جهت گردآوری داده ها بهره برداری شده است. جامعه آماری پژوهش نیز متشکل از سه گروه: 1. خبرگان و صاحب نظران حوزه طرح و برنامه و آشنا به فرآیند بودجه ریزی و  2. مدیران و کارشناسان ستاد کل نیروهای مسلح و 3. مدیران و کارشناسان سازمان برنامه وبودجه کشور می باشد. براساس مدل تحقیق، عوامل مؤثر بر تصویب بودجه در دو دسته عوامل محیطی (برون سازمانی) و عوامل درون سازمانی شناسایی شده است. در حیطه عوامل غیرمحیطی: ارزش های مشترک، راهبرد، ساختار، سیستم، نیروی انسانی، شیوه و سبک و مهارت ها و در حیطه عوامل محیطی: عوامل سیاسی، عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی و عوامل فناورانه مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشانگر آن است که عوامل درون سازمانی دارای اولویت بیشتری نسبت به عوامل محیطی (برون سازمانی) بر بودجه مصوب یک سازمان نظامی می باشد.

هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی بهسازی منابع انسانی در سازمان های نظامی مستقر در شمالغرب کشور می باشد از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از نظر روش توصیفی-پیمایشی و بر اساس ماهیت داده ها از روش تحقیق آمیخته، رویکردی پژوهشی که در آن ترکیبی از روش های کیفی و کمی به صورت همزمان استفاده می کنیم. برای تجزیه و تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش دلفی انجام گرفته که در آن نظرات کارشناسان و صاحب نظران و خبرگان سازمان که برای انتخاب صاحب نظران و خبرگان سازمان از روش نمونه گیری گلوله برفی استفاده گردید. در بخش کمی از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف، تحلیل عاملی اکتشافی، آزمون کای دو و آزمون تی از نرم افزار  SPSSو برای اولویت بندی از رویکرد سلسله مراتبی در نرم افزار  Expert Choice استفاده گردید. از آنجایی که مقدار شاخصKMO، 0/866به دست آمده (بزرگتر از 0/5)، و تعداد پاسخ دهنده برای انجام تحلیل عاملی و تشکیل مدل بهسازی منابع انسانی کافی بوده و مقدار سطح معنی داری (sig) آزمون بارتلت، کوچکتر از (0/05) نشان می دهد، آزمون تحلیل عاملی برای شناسایی ساختار مدل عاملی مناسب می باشد، مجموعاً 5 عامل از مجموع 31 سوال پرسشنامه تحقیق استخراج شدکه این عوامل مجموعاً 91/326درصد واریانس عوامل مؤثر را تبیین کرده است. درنهایت اولویت عوامل خروجی از رویکرد سلسله مراتبی، ابعاد بهسازی فردی، سازمانی، آموزشی، اخلاقی و بهسازی حرفه ای که بیشترین تأثیر را بر بهسازی منابع انسانی در سازمان های نظامی را دارند که توجه به این عوامل موجب ارتقاء بهسازی منابع انسانی در جامعه هدف خواهد شد.  

هدف از انجام این تحقیق، شناسایی عوامل موثر بر خلاقیت و نوآوری کارکنان سازمان های نظامی با بکارگیری روش فراتحلیل و نرم افزار CMA2 می باشد. در این راستا، کلیه مقالات چاپ شده در نشریات فارسی زبان و انگلیسی زبان، ازطریق پایگاه های علمی معتبر و با استفاده از کلیدواژه هایی چون خلاقیت، نوآوری، سازمان های نظامی و ... مورد بررسی قرار گرفتند. پس از انجام بررسی و در نظر گرفتن معیارهای ورودی و خروجی، 18 مطالعه وارد فرایند فراتحلیل شدند. یافته ها نشان داد از بین عوامل موثر بر خلاقیت و نوآوری در سازمان های نظامی، 1 مورد (7 درصد) دارای اندازه اثر کمتر از 3/0، 4 مورد (27 درصد) دارای اندازه اثر بین 3/0 تا 5/0 و 10 مورد (66 درصد) دارای اندازه اثر بالاتر از 5/0 هستند و به ترتیب متغیرهای یادگیری، کیفیت سیستم آموزشی، توانمندسازی روانشناختی، منابع مادی، فرهنگ سازمانی، مدیریت دانش و سبک رهبری دارای بیشترین اندازه اثر و نیازهای انگیزشی چون احترام و خودشکوفایی دارای کمترین اندازه اثر هستند. بنابراین، سازمان های نظامی با تاکید بر عواملی چون آموزش، سبک رهبری و فرهنگ و با روش هایی چون برگزاری گردهمایی ها، همایش ها، کارگاه های آموزشی و توجیهی و توسعه فرهنگ یادگیری، می توانند انگیزه تولید ایده های نو و عملی را در کارکنان خود افزایش دهند.

در این مقاله تلاش شده است با استفاده از تجربه ارتشهای جهان، «بازرسی» در سازمانهای نظامی، مورد بررسی و جستجوی علمی و تحقیقی قرار بگیرد؛ برای این منظور با تعریف بازرسی و تبیین رویکردهای حاکم بر آن، جایگاه بازرسی در سازمانهای نظامی، چگونگی ارتباط و تعامل بازرسان با عناصر مؤثر در اجرای مأموریت از قبیل فرماندهان، کارکنان نظام بازرسی، ویژگیهای بازرسان و وظایف چهارگانه بازرسان در مورد بررسی قرار گرفته و فرایندهای اجرایی و عملیاتی آن در قالب الگویی منطقی ارائه شده است.

موفقیت فرماندهان برای مقابله با شرایط نامطمئن و متغیر محیطی در سازمان های نظامی امروزی و در نتیجه رهبری صحیح به منظور رسیدن به اهداف مطلوب سازمان بستگی به تصمیم های اتخاذ شده و درجه صحت و منطقی بودن آنها دارد. مدیریت دانش در تلفیق با مدیریت فناوری اطلاعات کسب اطلاعات از طریق روش های  علمی، تصمیم گیری فرماندهان را تسهیل و این امکان را فراهم می آورد که تصمیم اخذ شده کارایی و اثربخشی لازم را دارا باشد. هدف  مقاله پیش رو ارائه الگوی اثربخشی فرایند مدیریت دانش بر تصمیم گیری راهبردی سازمانی می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش اجرای آن موردی زمینه ای بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل فرماندهان ستاد آجا در سه حوزه ی، رزمی، پشتیبانی رزمی و پشتیبانی خدمت رزمی می باشند. ابزار گردآوری داده ها، بررسی اسناد و مدارک کتابخانه ای، مصاحبه با خبرگان این حوزه و یک پرسشنامه محقق ساخته می باشد. به منظور تجزیه  وتحلیل داده های جمع آوری شده از روش های کمی و کیفی استفاده شده است. یافته های تحقیق بیان گر آن است که فرایند مدیریت دانش از تصمیم گری راهبردی فرماندهان آجا پشتیبانی به عمل می آورد. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که الگوی اثربخشی سامانه مدیریت دانش بر فرایند تصمیم گیری فرماندهان از طریق فرایند مدیریت دانش و نیز زیرساخت فاوا تاثیر گذار می باشد.

تفکر راهبردی هنر ساختن و بنا کردن راهبرد است که با تشخیص به موقع خصوصیات میدان رقابت و دیدن فرصت هایی است که رقب ا نس بت به آن غافل هستند انجام می شود. هر تجربه در واقع چالشی است که فرد با آن مواجه می شود و به توسعه تفکر راهبردی در او منجر می شود. پژوهش حاضر با هدف «بررسی تاثیر انواع تجارب بر تفکر راهبردی مدیران ستادی سازمان نظامی مورد نظر» انجام شده است روش این پژوهش «توصیفی – تحلیلی» از نوع اسنادی و پیمایشی است. حجم جامعه آماری 60 نفر با ویزگیهای حداقل داشتن 2 سال شغل مدیریتی در ستاد و داشتن تمایل به همکاری در این پژوهش بوده با روش نمونه گیری تمام شمار بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته با تعداد 53 گویه و بر اساس مقیاس درجه بندی طیف لیکرت می باشد. روایی پرسشنامه بر اساس نظرات 6 نفر از خبرگان تفکر راهبردی حوزه نظامی، تایید و پایایی پرسشنامه نیز، آلفای کرونباخ (96/0) بدست آمد و جهت تجزیه و تحلیل داده ها نیز از نرم افزار smart pls بهره برده شده است. نتایج این پژوهش نشان که تجارب و انواع آن به ترتیب اولویت 1-تجارب بیرونی، 2-تجارب سازمانی، 3-تجارب بین شخصی و 4-تجارب شخصی در تفکر راهبردی مدیران ستادی سازمان نظامی مورد نظر تاثیرگذار می باشد. در نهایت نیز پیشنهادای جهت ارتقاء و تعیین شاخص های شایستگیهای تفکر راهبردی مدیران ستادی سازمان مورد نظر ارائه گردیده است.

قرارداد های روان شناختی در ذهن افراد شکل گرفته و رضایت یا عدم رضایت افراد از آن ها در رفتار و نگرششان تبلور یافته و منجر به بروز رفتار و اقداماتی می شود که برای سازمان ارزش آفرین اند، بنابراین تقویت این قراردادها در سازمان اهمیت بیشتری می یابد. در این مقاله عوامل تقویت قراردادهای روان شناختی در سازمان های نظامی شناسایی شده است. روش پژوهش مطالعه حاضر، کیفی از نوع تحلیل مضمون و مبتنی بر نمونه گیری هدفمند از نوع متجانس است. 21 نفر از فرماندهان و مدیران در سازمان های نظامی اعم از ارتش، سپاه، فراجا و وزارت دفاع به مثابه مطلعین کلیدی انتخاب شدند و در طول مصاحبه عمیق نیم ساختاریافته، نقطه نظرات و تجارب خود راجع به پیامدهای قراردادهای روان شناختی در سازمان های نظامی را به طورکامل بیان کردند. در تجزیه-وتحلیل اطلاعات از روش تحلیل مضمون و جهت تعیین اعتبار یافته ها از معیارهای قابلیت اعتبار، قابلیت اطمینان و مطابقت با عینیت داشتن و ممیزی کردن از سوی داور استفاده شد. یافته های این پژوهش در قالب 2 مضمون فراگیر دسته بندی شد که حاصل استخراج و مفهوم بندی اطلاعات در 1060 مضمون پایه و 20 مضمون سازمان-دهنده است. درمجموع یافته ها بیانگر آن است که فرماندهان با الگو بودن در ابعاد مختلف و توجه به نیازهای روحی، فکری و روانی نیروها در کنار تامین رفاه و رشد و ارتقای شغلی شان ازیک طرف و نیروها با تقویت ایمان و اعتقاد به خدا و درنظرگرفتن رضای خدا در انجام کارها سبب قراردادهای روان شناختی می شوند.

در طول تاریخ همواره تعیین جانشین یکی از دغدغه های بشر در زندگی فردی و سازمانی بوده است. این روند امروزه نیز به عنوان یک سازوکار ارزشمند در ارتقا و توسعه سازمان ها از اهمیت بسزائی برخوردار است. از اینرو، در سازمان های نظامی بنا به شرایط و نیاز به فرماندهان و مدیرانی به مراتب توانمند و شایسته تر وجود دارد. بنابراین؛ برای پاسخ گویی به این نیاز، طراحی و تبیین الگوی پرورش جانشین و محقق ساختن آن بر اساس مفاهیم غنی سرمایه انسانی، استعدادیابی و شایستگی ها دارای اهمیت است. لذا، هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی پرورش جانشین بر پایه شایستگی در یک سازمان نظامی است. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی و با رویکرد کیفی است. هم چنین در جمع آوری داده ها و اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای، نظر سنجی از خبرگان دانشگاهی و سازمانی استفاده شده که میزان اعتبار الفای کرونباخ آن 87/. بوده است. به علاوه جامعه آماری تعداد 20 نفر اساتید دانشگاه و مدیران سازمانی حوزه سرمایه انسانی است که به صورت تصادفی انتخاب شده اند. نتایج این پژوهش که با تحلیل آمار توصیفی و استنباطی به کمک نرم افزار SPSS23 استخراج شده، نشان می دهد که در الگوی جانشین پروری پنج بعد آماده سازی سازمان، توسعه و اقدام، ارزیابی اثربخش، شایستهیابی مشاغل، استعدادیابی و چهارده مؤلفه تأثیر دارد.

قرارداد های روان شناختی در ذهن افراد شکل گرفته و رضایت یا عدم رضایت افراد از آنها در رفتار و نگرش شان تبلور یافته و منجربه بروز رفتار و اقداماتی می شود که برای سازمان ارزش آفرین اند، بنابراین تبیین پیامدهای این رفتارها در سازمان اهمیت بیشتری می یابد. دراین مقاله پیامدهای قراردادهای روان شناختی در سازمان های نظامی واکاوی شده است. روش پژوهش مطالعه حاضر، کیفی از نوع تحلیل مضمون و مبتنی بر نمونه گیری هدفمند از نوع متجانس است. 20 نفر از فرماندهان و مدیران در سازمان های نظامی اعم از ارتش، سپاه، فراجا و وزارت دفاع به-مثابه مطلعین کلیدی انتخاب شدند و درطول مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته، نقطه نظرات و تجارب خود راجع به پیامدهای قراردادهای روان شناختی در سازمان های نظامی را به طورکامل بیان کردند. در تجزیه وتحلیل اطلاعات از روش تحلیل مضمون و جهت تعیین اعتبار یافته ها از معیارهای قابلیت اعتبار، قابلیت اطمینان و مطابقت با عینیت داشتن و ممیزی کردن از سوی داور استفاده شد. یافته های این پژوهش در قالب 2 مضمون فراگیر دسته بندی شد که حاصل استخراج و مفهوم بندی اطلاعات در 204 مضمون پایه و 19 مضمون سازمان دهنده است. مضامین سازمان دهنده عبارتنداز تقویت:«روحیه و معنویت نیروها»، «روابط کار»، «رشدوتعالی نیروها»، «رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای در نیروها»، «تعهد و وفاداری»، «رضایتمندی»، «بهبودفضای کاری»، «اصلاح عملکردسازمانی»، «رعایت اصول اخلاقی و حرفه ای فرماندهان»، «تربیت و آموزش سازمانی»، «ایجاد تعهدسازمانی»، «تحقق اهداف»، «رشد و تعالی سازمانی»،«اعتبارسازمانی» و نقض:«سوء عملکرد نیروها»،«نارضایتی شغلی»،«کاهش رشد و نبوغ»، «عدم تحقق اهداف» و «ایجاد فضای کاری منفی».در مجموع یافته ها بیانگر اینست که تقویت قراردادها بر روحیه و معنویت و رضایتمندی نیروها اثرگذار بوده و سبب رشد و تحقق اهداف سازمان می شود، در حالیکه نقض این قراردادها نارضایتی نیروها را به-دنبال داشته و سبب شکست سازمان در رسیدن به اهدافش می شود.

سرمایه انسانی، مهمترین دارایی هر سازمان بوده و توسعه سرمایه انسانی، نیازمند راهبرد  است. از این منظر، هدف این تحقیق تدوین برنامه ریزی راهبردی سرمایه انسانی  یک سازمان نظامی است. پژوهش حاضر اکتشافی-کاربردی با رویکرد استقرایی و استراتژی مطالعه موردی، روش شناسی ترکیبی پیچیده، افق زمانی تک مقطعی و تکنیک و فرآیندها با استفاده از پانل خبرگی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل مدیران(حداقل کارشناسی ارشد با 15 سال سابقه مرتبط) و خبرگان فنی(اساتید دانشگاه) که دراین راستا، 40 نفر از خبرگان دانشگاهی و مدیران و کارشناسان مدیریت سرمایه انسانی  یک سازمان نظامی به شکل غیراحتمالی و قضاوتی و به شیوه هدفمند در چهار کارگروه سازماندهی  شدند. برای جمع آوری داده ها از روش کیفی استفاده شد. برای شناسایی عوامل از تکنیک فکرنویسی و برای تحلیل روابط سیستماتیک بین مولفه ها از روش ماتریس سوات استفاده شد. تجزیه و تحلیل نشان می دهد که عوامل داخلی با قوت ها (نمره 1.82 ) و ضعف ها (نمره 0.75 ) است. همچنین عوامل خارجی با فرصت ها(نمره 1.7 ) و تهدیدات (نمره 0.69 ) می باشد. مقایسه عوامل ماتریس ارزیابی موقعیت و اقدام استراتژیک، مدیریت سرمایه انسانی در موقعیت استراتژی تهاجمی قرار دارد. با توجه آراء خبرگان، چهار راهبرد در دستور کار قرارگرفت و مبنای جهت برنامه عملیاتی شد. پایه و اساس تحلیل سوات (SWOT) در مدیریت استراتژیک برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی های درونی سازمان است و استراتژی مناسب بر اساس پایش قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها انتخاب می شود. همچنین تدوین اسناد تحولی و مطلوب های اساسی سازمان ها، مدیران را قادر می سازد تا مناسب ترین روش های تحقق ماموریت و تامین انتظارات ذینفعان را شناسایی کرده و به آنها کمک خواهد کرد تا  با برنامه ریزی راهبردی، در مسیر تحقق چشم انداز گام برداشته و به اهداف خود دست یابند.