مطالب مرتبط با کلیدواژه

سنخ شناسی


۲۱.

سنخ شناسی زیارت؛ مطالعه ای در میان زایران حرم رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی ایران سال نوزدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 78 - 107

کلیدواژه‌ها: تجربه زیارت تجربه دینی دین داری سنخ شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۵۳۸
در جامعه شناسی دین، مطالعه شاخص ها و گونه های دین ورزی و تجارب دینی اهمیت ویژه دارد. بر این اساس، تمایز بین گونه های مختلف زیارت و به بیان دیگر، سنخ شناسی انواع تجربه های زیارت، محور اصلی این مطالعه تجربی کیفی بوده است. برای این مطالعه، از تکنیک مصاحبه و مشاهده میدانی استفاده شده است. 28 مصاحبه با زایران حرم امام رضا (ع) انجام شد. در چارچوب مفهومیِ پژوهش از نظریه ویلیام جیمز در تعریف تجربه دینی، و در تعریفِ وجوه مختلفِ مفهوم تجربه زیارت بر اساس تلفیقی از مدلهای بومی سنجش دین داری، سه بعد اندیشه ها (باورها)، کنش ها (اعمال) و احساسات و عواطف در نظر گرفته شده است. یافته ها نشان دهنده تنوعی از تجربه های دینی در هر سه بعد تجربه زیارت بوده است. بر این اساس پنج سنخ «زیارت سنت گرا- عادت گرا»، «زیارت شریعت گرا- مناسک گرا»، «زیارت عاطفه گرا-معناگرا»، «زیارت مبادله گرا-کارکردگرا» و «زیارت عقلانیت گرا-بازاندیش» بر اساس میزان حضور و بروز شاخص های مختلف تجربه زیارت، شناسایی و از هم متمایز شدند.
۲۲.

جنبش های اجتماعی توانمندسازی حقوقی زنان در ایران معاصر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی سیاسی ایران سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 118 - 146

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی حقوقی جنبش های اجتماعی زنان سنخ شناسی تبارشناسی ایران معاصر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۴ تعداد دانلود : ۵۷۴
در دنیای معاصر، مسائل مربوط به زنان ازجمله تلاش برای توانمندسازی حقوقی آنان همواره بخش مهم و تأثیرگذار در اغلب جوامع بشری بوده است. در ایران معاصر نیز به ویژه از عصر مشروطیت به بعد جنبش های اجتماعی متعددی روی داده که مطالبه گری حقوق زنان به عنوان دغدغه اصلی همه آن ها بوده است. ازاین قرار مسئله این پژوهش این است که توانمندسازی حقوقی توسط جنبش های اجتماعی زنان ایران در دوره های گوناگون چگونه تعبیر شده و این جنبش ها تا چه میزان توانستند به اهداف تعریف شده خود دست یابند. «سنخ شناسی» بیسلی به عنوان چارچوب نظری و«تبارشناسی» به عنوان روش تحقیق در این پژوهش انتخاب شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد: اهداف جنبش های اجتماعی زنان در ایران در جهت توانمندسازی حقوقی آنان در دوره های مختلف به گونه های متفاوت تفسیر شده است. جنبش های مذکور در دوران مشروطه، مطالبات برابری حقوقی زنان و مردان را به عنوان هدف اصلی خود برگزیدند. هدف این جنبش ها در دوران پهلوی اول، تلاش برای حضور زنان در اجتماع و در دوران پهلوی دوم به صورت مبارزه علیه استثمار زنان تفسیر شد. در دوران جمهوری اسلامی، به عنوان هدف جنبش های اجتماعی زنان فضای فعالیت در اجتماع برای زنان با انطباق بیشتری با مؤلفه های شرعی و بومی ایرانی فراهم شد. ازاین رو به حاکمیت گفتمانی انجامید که در آن مشارکت اجتماعی و سیاسی زنان امری طبیعی تلقی شد. با این حساب در پرتو سنخ شناسی بیسلی، جنبش های اجتماعی زنان در چهار دوران مذکور را می توان به ترتیب در چارچوب فمینیسم لیبرال، فمینیسم رادیکال، فمینیسم مارکسیسمی و فمینیسم پست مدرنیسمی ارزیابی کرد.
۲۳.

نقش رسانه های تصویری در گسترش صنعت توریسم سلامت در ایران (مطالعه موردی: شهر رامسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال پانزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵۴ 215 - 232

کلیدواژه‌ها: جامعه شناسی زندگینامه ای حوزویان خودزندگینامه جامعه شناسی تشیع سنخ شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۰ تعداد دانلود : ۳۱۷
امروزه در جهان گردشگری سلامت به عنوان یکی از زیر شاخه های اصلی گردشگری محسوب می شود. توریسم درمانی یا همان توریسم سلامت اگرچه برای کشورها ارز آوری فراوانی دارد، اما به علت نبود همکاری بین بخشی در قبضه دلالان و واسطه گران است. پتانسیل حوزه گردشگری سلامت همچنان در ایران ناشناخته است و علیرغم مزایایی که می تواند برای بخش سلامت کشور داشته باشد هنوز زیرساختی برای آن در نظر گرفته نشده است. هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش رسانه های تصویری در گسترش صنعت توریسم سلامت در ایران (رامسر) است. جامعه آماری این تحقیق کلیه شهروندان بالای 18 سال شهر رامسر است. نتایج تحلیل فرضیات در همبستگی پیرسون به کمک نرم افزار spss بر روی نمونه 384 نفری که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای مشخص شده، نشان می دهد که رسانه های تصویری در خصوص گسترش صنعت توریسم سلامت از طریق معرفی و ایجاد انگیزه های سفر در گردشگران، بویژه در شهرستان رامسر نقش اساسی را ایفا می کنند.
۲۴.

مهاجرت و زباله گردی، به مثابه شیوه نوظهور زیست شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷) 199 - 228

کلیدواژه‌ها: مهاجرت زباله گردی سنخ شناسی شیوه زیست شهری تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۴۷
مسأله زباله گردی امروزه به عنوان یک پدیده نوظهور در کلان شهرهای ایران با مهاجرت درهم تنیده است. این مقاله تلاش دارد تا پدیده زباله گردی را به مثابه یک شیوه زیست شهری در شهر تهران مورد کنکاش قرار دهد. روش پژوهش، مبتنی بر روش کیفی (پدیدارشناسی) و استفاده از تکنیک های مصاحبه نیمه ساختاریافته، مصاحبه گروهی و مشاهده می باشد. تعداد مشارکت کنندگان در مطالعه، 40 نفر از زباله گردها می باشد و داده های پژوهش بر اساس تحلیل مضمونی مورد تفسیر قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که زباله گردها عمدتاً مهاجرند، بسیاری از آنها مهاجران افغانستانی و برخی نیز از مهاجران داخلی وارد شده به شهر تهران هستند. زباله گردها از تحصیلات پایین و تغذیه نامناسب برخوردارند. به علاوه بر اساس سنخ شناسی، افراد زباله گرد به گروه های رسمی و غیررسمی تقسیم بندی می شوند. در نهایت، بر اساس نتایج پژوهش می توان از زباله گردی به مثابه یک شیوه زیست و سبک زندگی نوظهور شهری یاد کرد که در یک دهه گذشته در اثر جریان های مختلف مهاجرتی، نمود و گسترش یافته است.
۲۵.

سنخ شناسی های تعامل و رابطه اجتماعی؛ یک تنظیم منطقی با مروری نظام مند(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال یازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 7-34

کلیدواژه‌ها: تعامل اجتماعی رابطه اجتماعی نوع شناسی سنخ شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۸ تعداد دانلود : ۶۲۰
هدف این پژوهش، مرور تقسیمات موجود، یا قابل طرحِ انواع تعامل و رابطه اجتماعی و عرضه یک طبقه بندی انتزاعی تر و نسبتاً جامع می باشد. بدین منظور، از روش مرور نظام مند استفاده شد و پس از نقل یا طرح 40 تقسیم، اقدام به کدگذاری «ملاک ها» و «اقسام» شد. یافته حاصل این کدگذاری ها، هشت مضمون کلی بود و تمامی تقسیمات مذکور را می توان پاسخی، به یکی از هشت سؤالی دانست که هر یک به وجه یا وجوهی از واقعیت تعامل و رابطه اجتماعی اختصاص دارند: برخی از دسته بندی ها، به طرف های تعامل، برخی به وسایل برقراری تعامل، برخی به بستر تعامل و برخی به منشأ آن توجه داشته اند. همچنین برخی نیز با توجه به جایگاه اراده متعاملین و برخی معطوف به موضوع تعامل و نهایتاً، بخش مهمی از سنخ شناسی ها با توجه به ویژگی های تعامل و رابطه اجتماعی شکل گرفته اند. نتیجه این مرور، تصریح ملاک تقسیم ها و تشخیص واگرایی ها و همگرایی های موجود، در طبقه بندی های مختلف تعامل و رابطه اجتماعی و اندراج همه این اقسام در تقسیمی کلی بوده است که خود، به تعیین تکلیف اشتراکات لفظی و نسبت تقسیمات مزبور به یکدیگر منجر شده است.
۲۶.

سنخ شناسی فرهنگ سازمانی مدارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافتی نو در مدیریت آموزشی سال یازدهم آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۵ (پیاپی ۴۵) 167 - 186

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی فرهنگ سازمانی مدرسه فرهنگ مدرسه مدرسه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۱ تعداد دانلود : ۵۷۳
هدف از این پژوهش، شناسایی الگوهای فرهنگ سازمانی مدارس با تمرکز بر سنخ شناسی آن بود که به عنوان یک راهنما برای مدیران مدارس در عصر تغییرات سریع، قابل بهره برداری باشد. این پژوهش کیفی از نوع تحلیلی-موردی با روش کتابخانه ای بود. جامعه مورد بررسی شامل منابع، تالیفات و پژوهش های معتبر چهار دهه اخیر در حوزه فرهنگ سازمانی مدارس داخل و خارج کشور بود که وفق کدواژه های تحقیق در دسترس بودند. نمونه قابل بررسی 308 مورد بود که از نظریه پردازی، ارائه مدل و سنخ شناسی برخوردار بودند. با روش تحلیل محتوایی و کدگذاری موضوعی، یافته ها در دو دسته سنخ شناسایی شدند. در طبقه بندی اول با نگاه رویکردشناسی در سه دسته(1.رویکرد کارکردگرایی 2.رویکرد فرآیند محور 3. رویکرد بهبود-اثربخشی) با هدف درک پدیده فرهنگ مدرسه و راهکارهایی جهت افزایش عملکرد مدرسه قرار دارند. در طبقه بندی دوم با نگاه روش شناسی پژوهش و کاربرد نتایج در سه گروه، مطالعات توصیفی ارزیابی، مطالعات همبستگی و مطالعات فرهنگ پژوهی مدرسه بود. این طیف سنخ شناسی نشان داد، مدرسه حسب عوامل و زمینه های موجود، دارای فرهنگ سازمانی خاص است و مدیران و رهبران آموزشی با شناخت جامع الگوها، می توانند کاشف و خالق فرهنگ سازمانی مثبت در مدرسه ها باشند.
۲۷.

سنخ شناسی الگوهای فضایی پراکنده رویی در شهر- منطقه ها مطالعه موردی: شهر- منطقه مرکزی مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شهری دوره هفتم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۷ 79 - 92

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی الگوهای فضایی پراکنده رویی شهر - منطقه مازندران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۶ تعداد دانلود : ۴۵۴
ساخت وسازهای با برنامه و بدون برنامه، منجر به گسترش شهرها و نواحی پیرامونی آنها در اراضی کشاورزی استان مازندران شده و این اراضی را دستخوش تغییرات و یا حتی تخریب گسترده قرار داده است. هدف مقاله حاضر سنخ شناسی الگوهای فضایی پراکنده رویی در شهر_منطقه مرکزی مازندران( شامل شهرستان های ساری، بابل و قائمشهر)  است. روش شناسی پژوهش کمی بوده و داده های اصلی آن از طریق دو مؤلفه جمعیتی و کالبدی_فضایی به دست می آید. داده های جمعیتی از سالنامه های آماری استان مازندران و داده های کالبدی_فضایی شامل اراضی ساخته شده (براساس تصاویر لندست و نقشه 1:25000 توسعه استان مازندارن) و تراکم ساختمانی در طی سال های 1365 تا 1395 استفاده شد. سایر داده ها براساس پردازش آماری و ریاضی از داده های جمعیتی و کالبدی_فضایی با استفاده از نرم افزارGIS ، ESRI و مدل فرم رشد شهری به دست آمدند. سپس برای سنخ شناسی الگوهای فضایی در مقیاس کلان از برآوردگر کریجینگ و برای الگوهای فضایی در مقیاس خرد از مدل فرم رشد شهری استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از این است که در مقیاس کلان، پراکنده رویی در سال های مطالعاتی افزایش یافته است. به رغم این که الگوی فضایی در سال 1365 به واسطه پایین بودن متغیرهای مطالعاتی، تنها در سه مرکز اصلی شهری محدوده متمرکز بوده و در اراضی پیرامون آنها به خصوص در شهرستان ساری، پراکنده رویی وجود داشته است. اما در یک روند زمانی 30 ساله همزمان با تمرکز توسعه در اراضی شهری، اراضی پیراشهری و روستایی نیز توسعه یافته و پدیده پراکنده رویی با افزایش ارزش متغیرها شدت گرفته است. از طرف دیگر، در مقیاس خرد، الگوی فضایی پراکنده رویی در سال های 1365 تا 1375 خطی بوده که به دلیل توسعه در پیرامون مرزهای سکونتگاه های شهری (اراضی پیراشهری) به وجود آمده است. اما در بازه 85-1375 توسعه پراکنده به الگوی میان افزا گرایش بیشتری داشته و حاکی از شکل گیری الگوی تلفیقی خطی_میان افزای پراکنده رویی دارد. در بازه 95-1385 نیز الگوی توسعه به صورت میان افزا شکل گرفته است. گفتنی است که در بررسی جداگانه سکونتگاه های شهری و روستایی شهر_منطقه مطالعاتی، نتایج متفاوتی در اراضی شهری مشاهده شد.
۲۸.

سنخ شناسی دین داری در میان جوانان شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۶ 349 - 379

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی دین داری تغییرات جوانان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۰ تعداد دانلود : ۴۵۳
پژوهش حاضر، به سنخ شناسی دین داری در میان گروهی از جوانان 21 تا 36 ساله ی شهر رشت می پردازد. رویکرد پژوهش ،کیفی و با روشِ تحلیلِ روایت و با ابزار مصاحبه نامه از نوع روایی انجام شده است. چارچوب نظری پژوهش، تلفیقی از آرای جامعه شناسان دین در خصوص وضعیت دین داری در جهان مدرن و حجم به دست آمده از نمونه های پژوهش، 16 تن بوده است. مهم ترین نتایج پژوهش عبارتند از: 1) تمام مصاحبه شونده ها از فرهنگ دینی خانوادگی فاصله گرفته بودند و از دین داری خانواده ی خاستگاهی به نحو قابل توجهی دور شده اند؛ 2) آنان از الگوی دین داری رسمی که شریعت مدارانه و همچنین الگوی دین داری حوزوی که فقه مدارانه است، نه تنها به نحو اساسی فاصله دارند؛ بلکه منتقد آن نیز هستند؛ 3) الگوی مسلط دین داری، دین داری عاطفی است؛ 4) تأثیرگذاری تجربه هایِ زیسته و نظام های شناختیِ در دسترس آنان، در شکل گیری مسیر حرکت دین داری شان مشهود و مشخص است، که با دیدگاه نظریه پردازان در چارچوب نظری نیز سازگار است.
۲۹.

گونه شناسی دختران ازدواج نکرده ایلامی برحسب دلایل تجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات زن و خانواده دوره نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 189-212

کلیدواژه‌ها: دختران ازدواج نکرده سنخ شناسی ایلام تغییرات فرهنگی شرایط اقتصادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۰ تعداد دانلود : ۳۵۷
در سال های اخیر شاهد افزایش میزان دختران ازدواج نکرده در جامعه ای با بستر سنتی، مثل جامعه ایلام بوده ایم. پژوهش حاضر گونه-شناسی دختران ازدواج نکرده را در شهر ایلام مورد بررسی قرار داده است. سؤال اصلی پژوهش این است که دلایل ازدواج نکردن دختران در جامعه ای با بافت سنتی مثل ایلام چیست. در این تحقیق از روش کیفی و تکنیک سنخ شناسی استفاده شده است. در واقع قدرت تبیین سنخ شناسی بسته به این است که تا چه حد می تواند همسانی و مشابهت اعضای هر مقوله را به حداکثر برساند و نیز حداکثر اختلاف را میان مقوله ها و سنخ ها برقرار سازد. در مطالعه کنونی از نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند استفاده شده است. حجم نمونه این پژوهش بر مبنای اصل اشباع داده ها در روش کیفی 16 نفر تعیین شده است. تمام مراحل اجرایی انجام فرآیند تحلیل داده با استفاده از تکنیک کدگذاری صورت گرفته است. در این پژوهش با اتکا به اصل حساسیت نظری، از مفاهیم اندیشمندانی همچون گیدنز، اینگلهارت، بوردیو و گافمن استفاده شده است. نتایج نشان می دهد 8 سنخ را در تفسیر وضعیت دختران ازدواج نکرده ایلام می توان استخراج نمود که عبارتند از : «دختران مجرد سردرگم»، «دختران مجرد سرخورده»، «تعویق ازدواج تا تحقق اهداف»، «دختران مجرد مبادله نگر»، «دختران مجرد استقلال طلب»، «انگ خورده گان»، «دخترانِ گرفتار در پنجره نگرشی بسته» و «دختران مجرد کمال گرا». به طور کلی می توان از نقش قاطع تغییرات فرهنگی و بستر اقتصادی جامعه مورد مطالعه در محقق شدن شرایط لازم برای پدیده افزایش سن ازدواج دختران جامعه ایلامی صحبت کرد.
۳۰.

سنخ شناسی طنز مجازی ایرانیان با تاکید بر محتوای منتشرشده در دوران گسترش ویروس کرونا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۶۳ 81 - 101

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی طنز فضای مجازی کرونا هزل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۵ تعداد دانلود : ۳۱۵
طنز چه به عنوان یک فرایند دفاعی و چه به عنوان یک نوع ادبی، بیانگر تمایلی برای کانالیزه کردن یک مسئله ی مشترک اضطراب آور یا یک انرژی پنهان در انسان است. امروزه در بسترهای عامه پسند، جا برای انتشار محتوای انتقادی – سیاسی بدون نقش سرگرم کننده و تجاری، تنگ شده است؛ با این حال در خلال همین محتوای سرگرم کننده و تجاری نیز، رگه هایی از انتقاد و سخنان سیاسی دیده می شود. زمینه ی فرهنگی مشترک و دغدغه های یکسان، یکی از بسترهای پیدایش طنز و مزاح است؛ از این رو، این پژوهش با رویکردی بین رشته ای، از سویی نقش فرهنگ را در شکل گیری محتوا در نظر می گیرد و از سوی دیگر، با نگاهی ارتباطی، طنز را به عنوان حامل پیام های متنوع می کاود. همچنین با تلاشی برای طبقه بندی، انواع طنز را در فضای مجازی فارسی زبان به طور کلی مطالعه می کند و از این طریق، محتوای طنز و مزاحی را که در دوران گسترش ویروس کرونا در شبکه های اجتماعی منتشر شده است، سنخ بندی می نماید. از آن جایی که یافته های روانشناختی پشت ایجاد بسیاری از لبخندها و شوخی ها، لایه های پنهانی از انرژی و اضطراب را شناسایی کرده اند، تلاش نهایی این پژوهش در راستای نمایاندن لایه های ناخودآگاه انرژی، خشم یا اضطراب انباشته شده ورای فرایندهای ارتباطی است که در قالب محتوای طنز و شوخی در فضای مجازی خود را بروز می دهد. سنخ شناسی محتوای طنز می تواند برای شناخت دغدغه های خودآگاه و ناخودآگاه جامعه مفید باشد و در این مقاله، در محتوای طنز دوران کرونا، سنخ های سیاسی روزمره، سیاسی-مذهبی تابوشکن، اجتماعی - ارتباطی و عامه پسند شناسایی و تحلیل شده است.
۳۱.

زنان و مصرف موسیقی؛ سنخ شناسی ذائقه موسیقایی زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی فرهنگ و هنر دوره سوم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 98 - 63

کلیدواژه‌ها: مطالعات زنان جامعه شناسی هنر مصرف موسیقی ذائقه موسیقایی سنخ شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۳۴۱
زنان یکی از مخاطبان فعال مصرف موسیقی هستند و موسیقی همواره در تجربه زندگی روزمره آن ها حضور و نقش دارد. پژوهش حاضر تلاش دارد به این پرسش اصلی پاسخ دهد که ذائقه موسیقایی زنان چگونه است؟ و چه سنخ شناسی از ذائقه موسیقایی زنان می توان صورت بندی کرد؟ این پرسش با روش پژوهش کیفی بررسی شده است. ابزار گردآوری داده ها مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 28 نفر از زنان با تحصیلات، موقعیت اجتماعی و گروه های سنی متفاوت در شهر تهران است که به شیوه نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظری رایج در پژوهش های کیفی انتخاب شده اند. نتایج پژوهش روایت گر آن است که زنان، جامعه ناهمگونی هستند و این ناهمگونی در ذائقه موسیقایی آن ها نیز دیده می شود. زنان در مصرف موسیقی به عنوان مخاطبان تصادفی و پراکنده، فراغت طلب و هیجان طلب تا مخاطبان هویت طلب، اعتراضی، مهارت پیشه و معناگرای موسیقی دیده می-شوند. زنان، ذائقه موسیقایی واحدی ندارند بلکه ذائقه آنها مبتنی بر پس زمینه های فردی و اجتماعی شان متفاوت است؛ این به معنای اجتماعی بودن ذائقه موسیقایی و وابستگی آن به پیشینه اجتماعی و فرهنگی است. در عین حال، با توجه به تنوع کارکردهای موسیقی در زندگی روزمره، ذائقه موسیقایی زنان به سوی ترکیبی شدن (مصرف همزمان موسیقی نخبه پسند و عامه پسند) پیش می رود. همچنین در مصرف موسیقایی زنان، جنبه های کارکردی موسیقی بر جنبه های زیبایی شناختی و معناگرایی آن غلبه دارد.
۳۲.

سنخ شناسی سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی (سنخ سازی؛ مدلی برای تحلیل علمی و روشی برای یادگیری موثر در تحقیقات اجتماعی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال پانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۵۳) 88 - 76

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی سرمایه فرهنگی سرمایه اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۳۰۴
علم به طور عام و هر رشته علمی به صورت خاص مملوّ و مشحون از مفاهیم و گزاره هاست. رسالت اندیشمند و صاحب تفکر در هر دانشی، آن است که برای تبیین، تشریح و توصیف واقعیت های اجتماعی فرارو، بتواند از تکثّر،تشتّت و تفرّق مفاهیم، گذر کند و مفاهیم علمی را از طریق شناخت ژرف و عمیق گونه ها و در فرایند سنخ شناسی به بند و زنجیر فهم و ادراک درآورد. چه، به واقع توفیق هر پژوهش به سنخ و گونه هایی وابسته است که با آن فراهم آمده، حتی قسمت اعظم معرفتی که درباره جهان زندگی وجود دارد نیز، منبعش از سنخ سازی ذهن بشر است. لیکن، سنخ شناسی دو سازه سرمایه فرهنگی و سرمایه اجتماعی برای تنویر ذهن مخاطب و انفکاک آن از سایر اشکال مشابه، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. جهت حصول به همین مقصود در مقاله حاضر، سرمایه فرهنگی در سنخ متجسّد، عینیت یافته و نهادی و سرمایه اجتماعی نیز در سنخ های بین فردی، میان گروهی و تعمیم یافته مورد تشریح و تدقیق قرار گرفته اند. فهم و کاربست شیوه تحلیل سنخ شناختی ، بویژه در نظام آموزش و در فراگرد تعلیم و پروراندن ذهن منظم و مطبّق (طبقه بندی شده)، بیش از پیش می بایست مطمح نظر متولیان این حوزه خطیر باشد. زیرا تولید و بازتولید مفاهیم مبهم، متناقض و نامنظم، علاوه بر آنکه فرایند استنباط و درک مفاهیم را برای متعلِّم دشوار می نماید ، دایر دانش فراگیر را نیز محدود می سازد.
۳۳.

سنخ شناسی و واکاوی جنبش اصناف تبریز در عصر صفوی (979 – 981 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی تاریخی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 24-1

کلیدواژه‌ها: جنبش های اجتماعی اصناف صفویه سنخ شناسی تبریز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۲۶۷
تبریز نخستین پایتخت صفویان در اواخر دوره سلطنت شاه تهماسب شاهد جنبش اصناف علیه دولت مرکزی بود. جرقه جنبش از درگیری میان یک قصاب با مأمور داروغه زده شد و به سرعت کل شهر را دربرگرفت. اصناف بدنه این نهضت را تشکیل می دادند و پهلوانان رهبری آن را به عهده گرفتند. آنان به سرعت به سازماندهی نیروها پرداختند و کنشگران را برای اهداف جنبش بسیج کردند. اگرچه منابع آن دوران چندان به این جنبش نپرداخته و وقایع این جنبش اجتماعی را به اختصار بیان کرده اند، کنشگران موفق شدند نیروهای دولتی را از شهر اخراج و برای مدت دو سال تبریز را کنترل و اداره کنند. مقاله پیش رو می کوشد تا با شیوه ای توصیفی تحلیلی و با اتخاذ چارچوب نظری مبتنی بر آراء متفکرانی چون تیلی، زالد و همکاران و کاربست آن در رویکرد تحلیل طبقاتی اریک اُلین رایت به سنخ شناسی و واکاوی جنبش اصناف تبریز بپردازند و ماهیت آن و چرایی و چگونگی وقوع این جنبش را تبیین کنند. مدعای پژوهش این است که جنبش اصناف تبریز، از سنخ جنبش های طبقاتی فرودستان شهری است که در اعتراض به ستم مالیاتی و عدم برخورداری از مواهب اقتصادی راه ابریشم به وقوع پیوست. شکل کنش جمعی این جنبش نیز از نوع کنش های واکنشی با سویه های کنش رقابتی است.
۳۴.

سنخ شناسی تعارض منافع کارگزاران دولتی: پهنه کاوی مطالعات تعارض منافع در بخش دولتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت دولتی ایران دوره پنجم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 29

کلیدواژه‌ها: تعارض منافع سنخ شناسی پهنه کاوی کارگزاران دولتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۳۰۱
تعارض منافع مرکز ثقل بسیاری از جرائم اقتصادی است. برای مدیریت تعارض منافع، نخستین قدم ارائه تعریف دقیقی از این مفهوم است. پژوهش حاضر با بهره جستن از روش پهنه کاوی سعی بر آن دارد تا تعاریف متعدد مطالعات صورت گرفته در این حوزه را ترکیب کند. ابزار گردآوری داده ها مراجعه به مطالعات تعارض منافع در حرفه مدیریت دولتی بوده است. ابزار تحلیل داده ها در وهله اول تعیین شاخص های کیفی برای ارزیابی مطالعات و در وهله دوم تحلیل محتوای جهت دار بوده است. یافته های پژوهش بیانگر وجود چهار گونه تعارض منافع برای یک کارگزار دولتی است: منفعت مالی کارگزار دولتی، منفعت غیرمالی کارگزار دولتی، منفعت مالی اطرافیان و منفعت غیرمالی اطرافیان. مادامی که صرفاً به منفعت مالی کارگزار دولتی توجه شود، بررسی سایر گونه های ذکرشده در سیستم قانون گذاری، اصلاحات و نظارت های ساختاری مورد غفلت قرار می گیرد. در صورتی که سیستم قانون گذاری یا اصلاحات و نظارت ساختاری به موقعیت های مالی کارگزار دولتی توجه کند، بیش از نیمی از موقعیت های تعارض منافع کارگزار دولتی به دست فراموشی سپرده می شود. مدیریت تعارض منافع زمانی در ریل گذاری مناسب قرار می گیرد که تعریف جامع و مانعی از آن ارائه گردد؛ مسئله ای که هسته مرکزی پژوهش حاضر را شکل داده است.
۳۵.

سنخ شناسی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی در شهرکرد(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۷ 145 - 164

کلیدواژه‌ها: سنخ شناسی دینداری قشر اجتماعی طبقه اجتماعی دینداری تکلیفی دینداری شریعت مدارانه دینداری اخلاق گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۳۰۳
قشر و طبقه اجتماعی به عنوان جنبه ای از هویت فردی و اجتماعی افراد، نقش مهمی در میزان و نوع دینداری آنان دارد به نحوی که شرایط اقتصادی−اجتماعیِ خاص افراد و گروه ها کم و بیش آنها را به سوی سبک های خاص دینداری سوق می دهد؛ اما در مطالعات اخیرِ جامعه شناسی دین تا حد زیادی از توجه به قشر و طبقه اجتماعی غفلت شده است. ازاین رو در مقاله حاضر کوشش شده تا ضمن توجّه به مقوله قشر و طبقه اجتماعی، به سنخ شناسی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی گوناگون در شهرکرد پرداخته شود. این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد تفسیری و با الهام از رویکرد سنخ آرمانی ماکس وبر انجام شده است. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساخت یافته با 57 نفر از قشرهای مختلف مردم است که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند. داده ها براساس تکنیک تحلیل مضمون، ابتدا جمله به جمله کدگذاری و سپس مضامین فرعی و اصلی استخراج و تحلیل شده است. یافته ها، بیانگر نوعی تمایز در نگرش نسبت به مبانی باور دینی، عواطف و احساسات دینی (تجربه دینی) و همچنین رفتارها و کنش های دینیِ قشرها و طبقات اجتماعی سه گانه است؛ به نحوی که می توان از سه سنخ آرمانی دینداری با ویژگی ها و مختصات معین دینی سخن به میان آورد: «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی پایین» که شامل انواع دینداری «مناسکی»، «عاطفی»، «توسلی»، «تکلیفی»، «فقهی−تقلیدی»، «موروثی»، «تقدیرگرا» و «خرافه گرا» است؛ «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی متوسط» که شامل انواع دینداری «عقلانی»، «نوگرا»، «متعادل»، «رسمی» و «شریعت مدارانه»، است؛ و «سنخ آرمانی دینداری قشرها و طبقات اجتماعی بالا» که شامل انواع دینداری «اخلاق گرا»، «سلیقه ای» و «شخصی» است.
۳۶.

سنخ شناسی رفتار مصرفی زنان در مزون های شهر یزد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جامعه شناختی شهری سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 131 - 168
تعداد بازدید : ۲۹۰ تعداد دانلود : ۲۰۳
تب مصرف شهرها را فرا گرفته است و افراد سعی می کنند با مصرف کالاها، برای خود منزلت و جایگاه اجتماعی کسب کنند. امروزه زنان با استفاده از لباس و قیافه، پیام هایی درباره هویت خود به دیگران ارسال می کنند، مراکز خرید از جمله مزون ها یکی از فضاهای عمده برای مصرف نشانه ها و سبک هاست. هدف این پژوهش درک و تفسیر الگوهای رفتار مصرفی زنان در مزون های شهر یزد است. روش تحقیق کیفی بوده و با راهبرد تحلیل تماتیک اجرا شده است. روش گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختار یافته بوده است. حجم نمونه 30 نفر از زنان ساکن در یزد بوده که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مضمون استفاده شده است. پس از واکای مصاحبه ها و تجزیه و تحلیل آنها یافته های تحقیق  در قالب چهار سنخ پدیدار شدند که عبارتند از1- رفتار مصرفی باورمند 2- استحاله در دیگران مهم3- رفتار مصرف نمایشی 4- هژمونی مارک باوری. نتایج پژوهش نشان داد که ارزش های مصرفی این گروه  به صورت محسوسی  از پیچیدگی برخوردار است. از مهمترین ویژگی در رفتار مصرفی مشارکت کنندگان، الگوی رفتار مصرفی باورمند است که تحت تأثیر قناعت جویی و روحیه سخت کوشی است. اما ظهور فرهنگ مصرف گرایی، چشم و هم چشمی و تغییرات در سبک زندگی باعث شده تا سنخ های مصرفی متظاهراته، مدباورانه و نمایشی گسترش یابد. بر این اساس می توان پیش بینی کرد جهت گیری فرهنگ مصرف در میان زنان یزدی به سمت دوگانگی مصرف باورمند و متظاهرانه بوده و نشانگرهای منفی رفتارهای مصرفی در ظهور شهرهای مصرفی، وجه غالب این رفتار در آینده خواهد بود.       
۳۷.

دختران دانشجو و سنخ شناسی زنانگی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه گیلان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۴ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ 513 - 533

کلیدواژه‌ها: دانشگاه گیلان دختران دانشجو زنانگی سنخ شناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۴۶
مفهوم زنانگی به مثابه سازه ای اجتماعی است که در زمان های مختلف مدلول های متعددی داشته است. هدف این مقاله سنخ شناسی دختران دانشجو در دانشگاه گیلان است. در مطالعه مزبور، با تکیه بر روش های کیفی و نمونه گیری هدفمند از مصاحبه های نیمه سازمان یافته فردی و گروهی (گروه متمرکز) استفاده شد. برای این منظور، با 30 نفر مصاحبه شد. سپس مصاحبه ها به شیوه تحلیل مضمون بررسی شدند. بر اساس گفت وگوهای به دست آمده، زنان به سه سنخ سازشی، تلفیقی و مقاوم تقسیم شدند که تداعی کننده نظریه کانل در سه گونه زنانگی سازگار، ترکیبی و مقاوم است. برمبنای یافته های تحقیق، هسته اصلی دلایل تغییرات زنانگی افزایش مصرف رسانه ای و شبکه های اجتماعی است.
۳۸.

از معمولی به خرده سلبریتی: سنخ شناسی خرده سلبریتی های اینستاگرامی ایرانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات رسانه های نوین سال ۹ بهار ۱۴۰۲شماره ۳۳ 174 - 123

کلیدواژه‌ها: میکروسلبریتی سنخ شناسی مک دونالیزه شدن اینستاگرام شهرت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۳۲۶
رسانه های جدید همچون اینستاگرام قابلیت هایی دارند که به افراد امکان می دهند تا مشهور شوند. بااین وجود، شرایط خرده سلبریتی شدن برای همگان برابر نیست، ازاین رو شناسایی سازوکارهای خرده سلبریتی ها برای درک چگونگی کسب شهرت مهم است. همچنین، تأثیرات خرده سلبریتی ها به اینستاگرام محدود نشده و آن ها بر مناسبات اجتماعی در فضای واقعی نیز تأثیرگذارند. هدف این مطالعه ارائه سنخ شناسی خرده سلبریتی ها در اینستاگرام و بررسی سازوکارها و مضامین بازنمایی شده آن ها در ژانرهای مختلف سبک زندگی، غذا، انگیزشی، آموزشی و زیبایی است. مطالعه حاضر با روش نتنوگرافی و نمونه گیری هدفمند با تمرکز بر 236 پست اینستاگرام از 50 خرده سلبریتی انجام شد. بر مبنای نتایج، 23 سنخ از خرده سلبریتی ها در ژانرهای پرطرفدار شناسایی شدند. همچنین، 23 مضمون فرعی، 9 مضمون محوری و 1 مضمون هسته استخراج شدند. زندگی روی صحنه، اینستاگرام به منزله ویترین فروشگاه، پیوند سود و عاطفه، کنشگری برنامه ریزی نشده، غذا به مثابه نمایش، میان بر موفقیت، فردیت گرایی، آموزش فست فودی، زیبایی اینستاگرام پسند و مک دونالیزه شدن شهرت مضامین مستخرج از ژانرهای پنجگانه بودند. نتایج نشان داد که شهرت در اینستاگرام ایرانی همچون غذایی فوری در دسترس کاربران قرارگرفته است و آن ها با اتخاذ سازوکارهایی مشابه و زودبازده خواهان تبدیل خود به خرده سلبریتی هستند.
۳۹.

سنخ شناسی الگوهای روسپیگری در مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی مسائل اجتماعی ایران سال یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۳۹) 49 - 68

کلیدواژه‌ها: روسپیگری روسپی سنخ شناسی زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴ تعداد دانلود : ۲۶۳
روسپی ها در سراسر جهان براساس ویژگی های مختلف، طبقه بندی می شوند. این طبقه بندی کمک می کند تا شناخت بهتری از وضعیت روسپیان در هر جامعه ای به وجود آید. این پژوهش با هدف کشف، شناسایی و توصیف دقیق از الگوهای روسپیگری در مشهد انجام شده است که با رویکرد کیفی و با روش نمونه ایده آل وبری، به گونه شناسی و تیپ بندی روسپیگری اقدام شد. برای این مهم، مصاحبه های عمیقی با روسپیان انجام و زیست آنها واکاوی شد و از خلال شباهت ها و تفاوت ها در برخی مؤلفه ها، سعی شد تا تیپ های روسپیگری نمایان شود. مورد مطالعه، تمامی زنان روسپی شهر مشهدند که با توجه به اصول حاکم بر روش نمونه گیری در پژوهش های کیفی، تعدادی از آنان به صورت هدفمند و با بیشترین تفاوت انتخاب شدند و از آنها مصاحبه شد. فرایند مصاحبه تا رسیدن به اشباع داده ها ادامه داشت و درنهایت با 27 نفر مصاحبه شد. الگوهای به دست آمده در این مطالعه، شامل روسپیان بی خانمان، پاتوق ها، خیابانی، صیغه ای، وابسته به خاله یا دایی، مستقل، تک پر، شبکه ای و شوگری اند.
۴۰.

نیازسنجی و سنخ شناسی نیازهای نخبگان جوان دانشگاهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) پاییز ۱۴۰۱ شماره ۹۸ 43 - 80

کلیدواژه‌ها: نیازسنجی نخبگان جوان سنخ شناسی روش کیو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۷۶
  تحقیق حاضر باهدف شناخت و اولویت گذاری نیازهای نخبگان جوان و سنخ شناسی این گروه، در چارچوب روش کیو ضمن مصاحبه عمیق با نخبگان و بررسی منابع موجود، نیازهای نخبگان را شناسایی نمود. در بخش دوم 62 نفر از نخبگان جوان دانشگاهی پرسشنامه نیازها را تکمیل نمودند. سپس چهار عامل یا الگوی ذهنی به دست آمد. طبق یافته ها «نخبگان حمایت طلب» بیشتر به دنبال حمایت ها و تسهیلات معیشتی، پژوهشی، جذب و ... بوده و برای کسب حمایت ها و تسهیلات به خوبی خود را با ملاک های کمّی انطباق می دهند. «نخبگان مشارکت جو» عقیده دارند حمایت های موجود باید متناسب با شأن و منزلت و شرایط خاص هر یک از نخبگان باشد. این گروه نیاز دارند که زمینه اثرگذاری آن ها از طریق تعامل با سطوح مختلف حاکمیتی و با سایر نخبگان  فراهم شود. «نخبگان فردگرا» به دنبال حمایت های عمومی در زمینه های معیشتی، پژوهشی و تجهیزات بوده و حمایت های کوتاه مدت و مادی را به تسهیلات بلندمدت و هدف گذاری شده ترجیح می دهند. «نخبگان عملیاتی» نیز عمدتاً به دنبال حمایت های خاص و هدفمند مانند تجاری سازی محصولات، ایجاد کسب و کارهای دانش بنیان و کاربردی ساختن پژوهش ها هستند. درنهایت پیشنهادهای عملیاتی و سیاست گذارانه برای رفع این نیازها ارائه شد.