مطالب مرتبط با کلیدواژه

جهاد


۱۸۱.

جهاد و شهادت، منتهای خدمتگزاری به انسانیت

نویسنده:
منبع: شاهد اندیشه دوره ۴ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۷) 59 - 75

کلیدواژه‌ها: اسلام خدمت‏گزاری الگوها جهاد شهادت مجاهد شهید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۳۵
خدمت، تلاش برای خیررساندن به دیگران یا گره گشایی از کار مردم یا یاوری نیازمندان است. در دین مبین اسلام به خدمت رسانی تأکید و سفارش فراوان شده است. حتی بنا به فرموده پیامبر اکرم (ص) کسی که فریاد مسلمانی را بشنود و برای خدمت به او گام برندارد، مسلمان نیست. اکنون این مسئله مطرح می شود که بالاترین خدمت به بشر چیست و این خدمت رسانی چه ویژگی هایی دارد؟ نگارنده در این پژوهش بر آن است که با بهره مندی از منابع مکتوب از قبیل آیات قرآن کریم و احادیث معصومان (ع) و به روش توصیفی، جهاد و شهادت را والاترین خدمت به بشر معرفی کرده و در پی آن جنبه های گوناگون الگوبودن مجاهد و شهید را بررسی و تبیین کند. بدون شک جان آدمی بالاترین و برترین موهبت الهی است که حق تعالی در اختیار او قرار داده است و در این جهاد مقدس گاه ممکن است که افراد جانشان را از دست بدهند و در زمره شهیدان قرار بگیرند؛ بنابراین جهاد و شهادت اوج خدمتگزاری به انسان هاست.
۱۸۲.

جهاد تبیین از منظرآیت الله خامنه ای و مبانی فقهی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) 143 - 168

کلیدواژه‌ها: جهاد تبیین آیات روایات قواعد فقهی آیت الله خامنه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۱۸۹
تحریف واقعیت ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی یکی از ابزار های دشمن برای القاء ناکارآمدی و شکست نظام در اهداف است. در این راستا آیت الله خامنه ای در جایگاه فقاهت و رهبری به عنوان احیاء کننده مفهوم جهاد تبیین، بر روشنگری واقعیت ها جهت بی اثر نمودن این ابزار، تأکید ویژه داشته اند. بنابراین عنایت به پشتوانه شرعی جهاد تبیین در بسط و اجرای آن ضروری می نماید (مسأله)؛ پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی با رویکرد استقرایی و تحلیل بیانات مقام معظم رهبری با استفاده از منابع کتابخانه ای به تخریج و تبیین ماهیت و مبانی فقهی جهاد تبیین پرداخته است (روش)؛ نتایج حاکی بر آن است که جهاد تبیین از منظر آیت الله خامنه ای برتلاش روشنگرانه در برابر خصم، در راه اعتلاء و برپایی دین اسلام اطلاق می شود. به جهت اهمیت ویژه آن در عصر کنونی واجب عینی است که نسبت به افراد و موارد، مختلف خواهد بود. این فریضه، قطعی و فوری و در حد توان به صورت تدافعی و تهاجمی به انجام می رسد. مبانی فقهی وجوب جهاد تبیین مبتنی بر آیات، روایات و قواعد فقهی نظیر قاعده وجوب ارشاد جاهل، وجوب حفظ نظام، مصلحت نظام، وجوب تعاون بر نیکویی و دعوت است ( یافته ها).
۱۸۳.

بازشناسی معنای «مخلّفون» در کاربست قرآنی با تأکید بر دو سوره فتح و توبه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال ۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیایی ۲۹)

کلیدواژه‌ها: مخلفون جهاد سوره توبه سوره فتح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۴۱
واژه «مخلّفون» 4 بار در قرآن آمده؛ یک بار در سوره توبه و سه بار در سوره فتح. در پژوهش حاضر با توجه به همنشینی «مخلّفون» در سوره های «توبه» و «فتح» با واژگان «فرح»، «قعود»، «کراهت»، «قول»، «استیذان» و «اعراب» و بر محور جانشینی با «مُعذّرون» و بر محور تقابل معنایی با «مؤمنون»، مشخص شد «مخلّفون» جاگذاشته شدگان از جهاد در راه خدا هستند که در اثر نفاق، ضعف ایمان یا نادانی از امر خداوند تمرّد می نمایند. مخلّفون سوره فتح افراد گمراهی هستند که با بهانه های واهی و عذرخواهی از همراهی رسول الله(ص) در جهاد تمرّد کرده و سعی در تغییر حکم الهی دارند. خداوند بعد از تنبیه آنان، با دعوت به شرکت در جهادی سخت تر، فرصتی دیگر به آنان اعطاء می نماید که در صورت اجابت مستحق اجر الهی و در صورت تمرّد، سزاوار آتش سوزان جهنم می شوند. مخلّفون منافق در سوره توبه، از جاگذاشته شدن در جهاد شاد شده و از جهاد همراه رسول الله (ص) کراهت دارند، در اموال بخل ورزیده و مردم را از جهاد منع می کنند و لذا سزاوار آتش سوزان جهنم می شوند.
۱۸۴.

بررسی تطبیقی جهاد ابتدایی از منظر فقه و سنت تاریخی معصومین علیهم السلام و عهدین

نویسنده:
منبع: کلام و ادیان سال ۱ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ 53 - 90

کلیدواژه‌ها: جنگ جهاد جهاد ابتدایی جنگ هجومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۰۷
جنگ و جهاد ممکن است گاه به صورت دفاعی در برابر تجاوز دشمن، و گاه به صورت تهاجمی (ابتدایی) به منظور حمله به دشمنی که آغاز گر جنگ با ما نبوده، صورت پذیرد. در این تحقیق می کوشیم دیدگاه اسلام و مکتب اهل بیت: راجع به مشروعیت جهاد ابتدایی و یا تهاجمی را جویا شویم. هم چنین با بررسی تاریخی در پی پاسخ این سؤالیم که آیا در میان جنگ های مقدسی که شرح و بسطشان در قرآن و روایات بیان شده، جهاد تهاجمی نیز وجود دارد؟ از نتایج بررسی های صورت گرفته می توان دریافت که گر چه در اسلام گاه برای ایفای حقوق افراد مستضعفی که تحت ظلم حاکمان مستبد هستند اجازه جهاد ابتدایی صادر شده است، ولی مشروعیت جهاد ابتدایی مشروط به شرایطی است که عملاً امکان آن را بسیار محدود می کند. از همین رو تمامی جنگ های مقدسی که در صدر اسلام، در دوره حکومت پیامبر9 و امام علی7 رخ داده اند، جنبه دفاعی داشته اند. گر چه در طول تاریخ، خلفا و یا برخی از حاکمان مسلمان اقدام به جهاد ابتدایی کردند، اما رفتار آنها مورد تأیید صاحبان اصلی مکتب اسلام، یعنی اهل بیت: نبوده است. در مقابل در میان 294 جنگ منقول در کتاب مقدس، بیش از 141 موردشان جنگ های هجومی می باشند.
۱۸۵.

واکاوی عقلی مفهوم جهاد از دیدگاه فارابی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: کاوش های عقلی سال ۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۲ 136 - 159

کلیدواژه‌ها: فلسفه جهاد مدینه فاضله فارابی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۱۰
درطول تاریخ اندیشه، مفهوم جنگ و جهاد از منظرگاه های مختلف موردنظرورزی قرارگرفته است. دراین میان فلسفه ی سیاسی را می توان یکی از مهم ترین و فراگیرترین این منظرها درباره ی جهاد اسلامی دانست. آرای فارابی به عنوان مؤسس فلسفه ی سیاسی اسلامی درباب جهاد را می توان دراین راستا ارزیابی کرد. فارابی در زمانه و زمینه ای می زیسته است که مفهوم جنگ -مفهومی که بیشترین قرابت را با مفهوم جهاد دارد - و لازمه های اندیشه ای و عمل گرایانه آن ملموس بوده است. ازاین رو می توان گفت فارابی جنگو جهاد را به خوبی حس کرده و اهمیت آن را در تکمیل گونه ای فلسفه سیاسی به درستی درک کرده بود. نظریه جنگ فارابی ازجمله نظریه هایی است که روایی و ناروایی جنگ ها را معطوف به غایت، مورد داوری قرار می دهد؛ و ابزار فعل در رتبه های بعدی اهمیت قرار می گیرد. غایتِ جنگ، شکل گرفته بر اساس هستی شناسی، معرفت شناسی و اخلاق شناسی انسانِ فارابی است. به عبارتی انسانی واجد چنین شئون فلسفی برای رسیدن به غایت و سعادت حقیقی خود گاهی دست به ابزار جنگ و جهاد می برد، تا بتواند با اصلاح نفوس و ارواح سعادت این جهانی و آن جهانی ملت را تضمین کند. درنهایت جهاد نزد فارابی همچون ابزاری است که درصورت حمل آن توسط رئیس اول مدینه تبدیل به عصای موسی جهت شکافتن سختی ها و ناعدالتی ها و حفظ خیرات و فضایل برای تحقق سعادت حقیقی اهالی و مدینه می شود.
۱۸۶.

نسبت سنجی جهاد و آزادی از منظر قرآن کریم

نویسنده:
منبع: شبهه پژوهی مطالعات قرآنی سال ۵ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۹) 8 - 30

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم آزادی جهاد دفاع طاغوت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۷
برخی از مخالفان اسلام و مستشرقین، آیات جهاد، قتال با مشرکین و برخورد با آنان را مورد استناد خود قرار می دهند و بر این باورند که این آیات، جایی برای آزادی، انتخاب مخالفین و غیر مسلمین در نظام اسلامی باقی نمی گذارد و چیزی به نام آزادی، بی معنی است. این مقاله به نسبت سنجی جهاد و آزادی از منظر قرآن کریم می پردازد و این شبهه را که جهاد، جلوی آزادی و انتخاب فکر، عقیده و رفتار سیاسی-اجتماعی شهروندان را می گیرد، بررسی می کند، در فرضیه بر این امر تاکید شده است که با توجه به ادبیات و منطق قرآن کریم و مبانی هستی شناختی و انسان شناختی آن و لحاظ اهداف جهاد، حکم به آن برای دفاع از ستمدیدگان، برداشتن موانع و بسترسازی برای انتخاب آگاهانه شهروندان و مقابله با آغازگران جنگ و رهاسازی مردم از یوغ طاغوتها بوده است، آزادی ارزشی بنیادین است که با وجود آن، شهروندان می توانند با در نظر داشتن معیارها و موازین شرعی، بدون تحمیل و فشار قدرت حاکم، آزادانه، رفتار سیاسی-اجتماعی انجام دهند و به حقوق سیاسی خود دست یابند، روح حاکم بر آیات و حکم جهاد نیز در راستای آزادی مردمانی بوده است که زیر سیطره مستبدین و مستکبرین قرار داشته اند، جهاد به معنای تحمیل عقیده نبوده است تا آزادی از میان رود، بلکه برای مسلمین چاره ای جز دفاع و رویارویی با دشمن نمانده بود، حقیقت جهاد، دفاع در برابر هجوم دشمن بوده است. در کنار بهره از روش توصیفی-تحلیلی در بررسی داده ها این مهم با روش تفسیر اجتهادی انجام شده است.
۱۸۷.

الزامات و راهبردهای فقهی و حقوقی جهاد اقتصادی در بخش مصرف با رویکردی بر نظریات شهید صدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و بانکداری اسلامی دوره ۵ پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۶ 61 - 75

کلیدواژه‌ها: فقه حقوق جهاد اقتصاد مصرف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۸۰
جهاد یکی از فروع فقهی است و در ابعاد مختلف نظامی، اقتصادی، علمی ، سازندگی و... قابلیت اجرایی دارد. امّا بعد اقتصادی آن به دلیل تقدّم جهاد با اموال بر جهاد با نفوس در قرآن و نیز به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و تحریم های موجود، ضرورت بیشتری دارد. مسأله پیش روی ما تبیین الزامات و راهبردهای فقهی و حقوقی جهاد اقتصادی است و ما در این راستا نظریات شهید صدر را به عنوان فقیهی پیشتاز در این عرصه، سرلوحه کار خویش قرار داده ایم. و در این مقاله که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی تدوین شده است قصد آن داریم، که ضمن تبیین اهداف اقتصادی اسلامی به تشریح وظایف و مسئولیت های مردم و حکومت اسلامی در بخش های مختلف بپردازیم. یافته های مقاله بیانگر این است که با سیاست گذاری صحیح از جانب حکومت و شناخت کامل و اجرایی شدن آن توسط مردم، می توانیم به اهداف اقتصاد اسلامی نائل آییم.
۱۸۸.

کنش هژمونیک آمریکا در نظام بین الملل و هویًت یابی جریان سلفی افراطی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهنمون اﻧﻘﻠﺎب اسلامی سال ۱ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ 27 - 56

کلیدواژه‌ها: سلفی-افراطی جهاد تکفیر نظام بین الملل هژمونی دولت آشوب منطقه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۸
گسترش افراط گرایی سلفی در جهان اسلام و همزمان تشدید خشونت های هژمونیک در نظام بین الملل به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله مهمترین تحولات امنیتی چند دهه اخیر بوده است. بر همین اساس هدف اصلی این پژوهش؛ تبیین مهمترین ترتیبات امنیتی موثر بر شکل گیری و جهت یابی «افراط گرایی سلفی» و متقابلا تاثیراتی که افراط گرایی سلفی بر ترتیبات امنیتی منطقه ای و بین الملل گذاشته، می باشد. به همین جهت پرسش اصلی این پژوهش آن است که: «مهمترین ترتیبات امنیتی موثر بر گسترش افراط گرایی سلفی در طول مقطع پسا جنگ سرد کدامند و افراط گرایی چگونه بر ترتیبات امنیتی منطقه ای و بین الملل تأثیر گذاشته است؟» به عنوان روش پژوهش؛ از طریق تحلیل محتوای کیفی سخنان چهره های مشهور افراطی(برای مطالعه ادراک بین الاذهانی)، هویت یابی این جریان تبیین و با بهره گیری از چارچوب نظری سازه انگاری مهمترین تاثیرات سلفی گری بر ترتیبات امنیتی بررسی می گردد. فرضیه اصلی پژوهش نیز این چنین ارائه می شود که؛ «ترتیبات امنیتی نظام بین الملل هژمونیک پساجنگ سرد و افراط گرایی سلفی در یک رابطه سازا و قوام بخشی متقابل با یکدیگر قرار داشته اند. به گونه ای که؛ ترتیبات امنیتی نظام بین الملل هژمونیک با تاکید بر پویش های منطقه ای ناشی از تجاوز آمریکا به غرب آسیا، باعث هویت یابی، تشدید و جهت دهی به افراط گرایی سلفی شده است و متقابلا نضج افراط گرایی از طریق؛ قوام بخشی به فرهنگ کانتی در میان اعضای غربی نظام، گسترش فرهنگ هابزی علیه اسلام، آشوب و نفی نظم دولت-ملت در سطح منطقه ای، ویژگی هژمونیک نظام بین الملل موجود را قوام بخشیده است.»
۱۸۹.

مدیریت جهادی (نهادی سازی سازمان با الگوی جهادی)

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سمنان دوره ۱۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 45 - 77
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۷۱
سازمان ها به منظور هدایت، کنترل و نظارت بر عملکرد خود به منظور دستیابی به اهداف نیازمند به کارگیری علوم مدیریت هستند اما با توجه به تغییرات فرهنگی، فیزیولوژیکی، تکنولوژی و... در دنیای کنونی علوم کلاسیک دیگر جوابگوی تکاپوی پیچیدگی های دنیای کنونی نمی باشد. بنابراین می طلبد تا سقف را بشکافیم و طرحی نو دراندازیم. دین مبین اسلام منشأ گرفته از خالق عامل و بشر بهترین شیوه در اداره امور زندگی است اما مسئله این است که در مسائل مدیریتی نوین چه حرفی برای گفتن دارد. در این تحقیق سعی گردید بامطالعه مکاتب غربی مدیریت و همچنین بررسی دستورات دین اسلام در خصوص مملکت داری، تجارت و مسائل عمومی مدیریت، الگوی جدیدی از مدیریت که با نام مدیریت جهادی توسط مقام معظم رهبری معرفی گردید را شناسایی و تعریف کنیم. ماحصل این پژوهش این است که در دین اسلام از ابعاد مختلف به این موضوع پرداخته و توضیح داده شده است در پایان الگوی کلی و شاخصه ها الزامات این موضوع به دست آمده و معرفی گردیده است.
۱۹۰.

مؤلفه های انگیزش جهادی در منابع اسلامی با تأکید بر اندیشه های مقام معظم رهبری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های روانشناختی سال ۱۰ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 7 - 32

کلیدواژه‌ها: انگیزش جهاد انگیزش جهادی روحیه جهادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۲
پژوهش حاضر با هدف دستیابی به مؤلفه های انگیزش جهادی در منابع اسلامی صورت گرفته است. روش به کار رفته در این پژوهش، "تحلیل کیفی محتوای متون دینی" بود که برای فهم و استنباط آموزه های روان شناختی از منابع اسلامی کاربرد دارد (شجاعی، ۱۳۹۹). بدین منظور ابتدا آیات و روایات مرتبط با بحث انگیزش جهادی با استفاده از کلیدواژه های "جهاد و مجاهدت" استخراج شد و سپس با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری مرتبط با انگیزش جهادی(شامل کلیدواژه های "کار جهادی"، "روحیه جهادی"، "مدیریت جهادی"، "مجاهدت" و جهاد) ۱۵ مؤلفه انگیزشی برای انگیزش جهادی شناسایی شد که شامل "ایمان پایدار"، "اخلاص"، "ولایت مداری"، "غیرت دینی"، "آمادگی برای فداکاری"، "توکل"، "خودباوری"، "نظم و انضباط"، "پایداری"، "خطرپذیری"، "خلاقیت"، "امیدواری" "درک چالش خصمانه" و "عقلانیت و تدبیر" است. در مرحله بعد با استفاده از نظرات کارشناسان، این مؤلفه ها در قالب سه عامل شناختی(بصیرت)، گرایشی(تولی-تبری) و شخصیتی(بلندهمتی) جمع بندی شدند. بر اساس این پژوهش می توان انگیزش جهادی را نوع خاصی از انگیزش درونی دانست که معطوف به اهداف خاص و همراه با پشتوانه گرایشی الهی است.
۱۹۱.

تحلیل مبانی مدیریت نظامی پیامبر اعظم (ص) از منظر اندیشه های قرآنی امام خامنه ای « مد ظله العالی »(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اعتقادی سیاسی سال اول تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 6-23

کلیدواژه‌ها: مدیریت مدیریت نظامی مبانی جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۷۶
به زعم برخی صاحب نظران، عصر کنونی به نام «مدیریت و رهبری» نام گذاری شده و موفقیت نهادها و سازمان ها تاحدود زیادی به کارایی و اثربخشی مدیریت وابسته است. الگوهای مدیریت که متصل به آموزه های وحیانی و اسلامی باشند، از اثربخشی زیادی برخوردار خواهند بود. همان طوری که پیامبر اکرم (ص) الگوی حسنه برای مؤمنان محسوب می شود در ابعاد نظامی هم یک الگوی مطلوب می باشد لیکن تاکنون ابعاد مختلف آن شناسایی و تبیین نشده است. مسئله تحقیق، این بود که تاکنون تحلیل اندیشه های قرآنی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) از مدیریت نظامی پیامبر اسلام (ص) انجام نشده است. بنابراین این تحقیق به دنبال تحلیل قرآنی مبانی مدیریت نظامی پیامبر اسلام (ص) از منظر حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) می باشد. ابزار گردآوری داده ها، اسنادی و مطالعات کتابخانه ای بوده و روش پژوهش نیز توصیفی- تحلیلی است. در راستای پرسش های تحقیق، منابع علمی در خصوص موضوع، بیانات معظم له در سایت مقام معظم رهبری (مدظله العالی) موردبررسی قرارگرفته است. یافته ها نشان داد مبانی مدیریت نظامی پیامبر از منظر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی) دارای مبانی و اصولی (شامل: انگیزه الهی جهاد؛ ترغیب به جهاد و برشمردن فضیلت جهاد؛ رعایت عدالت و مساوات؛ حضور میدانی در جنگ ها و صحنه های نبرد؛ صبوری؛ پایداری و مقاومت؛ ساده زیستی و معاشرت؛ نظم، انضباط و نظارت؛ ذکر و عبادت) است. درنتیجه مدیریت نظامی پیامبر اسلام (ص) قابل بهره گیری در ابعاد مختلف مدیریتی در جهان به ویژه در جوامع اسلامی است. در صورت تبیین و شناسایی الگوی مدیریت نظامی وحیانی و الهی، سازمان های نیروهای مسلح می توانند نقش و مأموریت های خود را به صورت مطلوب برای تحقق تمدن نوین اسلامی ایفا نمایند.
۱۹۲.

رابطه جهاد و دفاع با دین (با نگاهی به دعای بیست و هفتم صحیفه سجادیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اعتقادی سیاسی سال اول تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 96-112

کلیدواژه‌ها: جهاد دفاع صحیفه سجادیه دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۶
جهاد امر مقدسی است که در دین اسلام مورد تأکید فراوان قرارگرفته است. در سایه ی جهاد درراه خداوند، امور دین و دنیای مسلمانان اصلاح و سعادت دنیا و آخرت نصیب آنان می شود. چنان چه مسلمانان به جهاد قیام نکنند، کفر، ظلم و فساد جامعه را فرامی گیرد و ستمگران و مستبدان بر زندگی آنان و نیز جامعه بشری مسلط می شوند. این مقاله، به بررسی رابطه دین و دفاع و جهاد از منظر منابع دینی و به ویژه صحیفه سجادیه می پردازد. این تحقیق از نوع «کاربردی» و روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی و جامعه آماری آن، منابع اسلامی در خصوص رابطه دین و جهاد است. نمونه آماری تحقیق، از میان کتب دینی، قرآن مجید، نهج البلاغه و صحیفه سجادیه انتخاب شده اند. نتایج پژوهش نشان داد رابطه جهاد، دفاع و دین از منظر صحیفه سجادیه با تمرکز بر دعای مرزداران عبارتند از: جهاد و دفاع برای خدای تعالی، نه دنیا؛ جهاد و دفاع برای گسترش سفره عبودیت و بندگی؛ اعتلای دین و نیرومندی حزب الله. دستورات قرآن کریم برای جهاد و دفاع، فرهنگی و برای احیای حیات توحیدی جوامع است. جهاد ابتدایی هم به جهاد دفاعی بر می گردد. در اسلام ارزش دفاع، به وجود ارزش های الهی و انسانی است و هرگز اسلام از جنگ و دفاع، غرضی دنیایی ندارد. لذا حکمت جهاد در اسلام، فرهنگی بوده و هدف از دفاع و جهاد، برداشتن موانع تبلیغ و دفاع از انسان ها و مبارزه با طواغیتی است که مانع ترویج دین و معارفند.
۱۹۳.

هویت و خشونت در نزد گروه های سلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره ۱۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۵۹ 21 - 34

کلیدواژه‌ها: هویت خشونت بنیادگرایی اسلامی سلفیه حکومت اسلامی کفر جهاد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۶
خشونت در قالب کنش و واکنش فردی و گروهی برای مستولی کردن تفکرات و خواسته های خود و کنار زدن دیگری امری برخواسته از زمینه ها و علل مختلف می باشد و گروه ها و جنبش ها برای دستیبابی به اهداف خود گاهی اوقات دست به خشونت می زنند. خشونت در میان جنبش اسلامی خصوصاً جنبش سلفی برجسته تر است؛ آنها هنگام کسب و حفظ قدرت از خشونت به نحو عریان و گسترده ای استفاده کرده اند به نحوی که می توان گفت خشونت در گروه های سلفی امری ذاتی است از این رو این مقاله در صدد پاسخگویی به این پرسش است که خشونت در گروه های سلفی اسلامی چه کارکردی داشته و آنها از خشونت برای دستیابی به چه اهدافی استفاده کرده اند؟ مقاله حاضر بر این فرض استوار است که گروه های سلفی از خشونت به عنوان ابزاری برای هویت بخشی و مشروعیت دادن به اقدامات خود استفاده نموده اند؛ این مقاله تلاش دارد با استفاده از روش تحلیلی و توصیفی ایده اصلی خود را تبیین نماید. بر این اساس برای نشان دادن جایگاه هویت در خشونت گروه های سلفی ابتدا به بررسی منظومه فکری اندیشمندان گروه های سلفی در زمینه خشونت و آن گاه نقش خشونت در هویت بخشی گروه های سلفی می پردازد.
۱۹۴.

رهاوردهای صلح مطلوب در نهج البلاغه و گفتمان سازی آن در عصر حاضر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دین پژوهی و کارآمدی دوره ۴ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 91 - 106

کلیدواژه‌ها: امام علی جهاد صلح معرفت شناسی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۵۶
مقاله حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی رهاوردهای غائی صلح در سیره امام علی(ع) می پردازد و در رویکردهای معرفتی، هدایتی، اجتماعی و نظامی به آثار این مهم اشاره می نماید. تعمّق در سیره حکومتی امام علی(ع) این مهم را مشهود می سازد که امام(ع) در برخورد با مخالفان، گذشت و مدارا را بر جنگ و سرکوب ترجیح می دادند و از راه های مختلف تلاش می نمودند تا جنگی اتفاق نیفتد. از منظر امام علی (ع) صلحی که رضایت خداوند در آن باشد امنیّت و آرامش اجتماعی را فراهم می کند و مانع از تفرقه و از هم گسیختی در جامعه می گردد و در شرایطی می تواند موجب هدایت افرادی گردد که ممکن است در شرایط گمراهی در جنگ کشته شوند. تبیین آموزه های علوی پیرامون صلح و رهاوردهای آن در عصر حاضر حائز اهمیّت است؛ اول این که در عرصه بین الملل به معرفی صحیح اسلام حقیقی به دور از جریان های افراطی و تفریطی کمک می نماید و مانع مهمّی در مقابل شبهات اسلام هراسی می گردد. دوم آن که گفتمان صلح و توجه راهبردی و راهکاری به آن در جوامع اسلامی عامل مهمّی در وحدت بیش از پیش در پرتو اشتراکات و تقلیل اختلافات و جنگ می شود، همچنان که می تواند به شکل گیری گفتمان صلح اسلامی در سطح جهانی کمک نماید.
۱۹۵.

نقش روحانیون عقیدتی سیاسی درمدیریت جهاد تبیین با تکیه بر اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مدظله العالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اعتقادی سیاسی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۴) 102 - 120

کلیدواژه‌ها: روحانیون عقیدتی جهاد تبیین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴ تعداد دانلود : ۸۹
این مقاله به بررسی نقش و تأثیر روحانیون عقیدتی سیاسی در مدیریت جهاد تبیین بر پایه آموزه ها و اندیشه های قرآنی امام خامنه ای (مد ظله العالی) می پردازد. روحانیون عقیدتی سیاسی با بهره گیری از تفسیرهای جامع قرآنی و رهنمودهای رهبری، می توانند نقشی کلیدی در تبیین مفاهیم دینی، ترویج فرهنگ جهاد و مقاومت، مشاوره اخلاقی، نظارت و ارزیابی عملکرد، ایجاد وحدت و انسجام، مقابله با جنگ نرم و تهاجم فرهنگی و ترویج عدالت و انصاف ایفا نمایند..با این مفروض هدف از انجام این پژوهش شناخت نقش روحانیون عقیدتی سیاسی در تشریح و مدیریت ابعاد این فریضه مهم در سطح نیروهای مسلح می باشد. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و با روش های توصیفی و موردی زمینه ای انجام شده است. جامعه آماری تحقیق در بخش روایی محتوایی پرسشنامه تعداد 20 نفر از خبرگان و در بخش تحلیل پرسشنامه و آمارهای استنباطی تعداد 70 نفر از صاحبنظران حوزه های فرهنگی و سیاسی است. داده های تحقیق با روش های اسنادی و میدانی گردآوری شده است و در جمع آوری اطلاعات از ابزارهای کتابخانه ای و پرسشنامه استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد روحانیون عقیدتی سیاسی نقشی فعال و مؤثر در مدیریت جهاد تبیین می توانند داشته و به افزایش بازدهی و انسجام نیروهای مسلح و جامعه اسلامی کمک شایانی کنند، لذا با تکیه بر اندیشه های قرآنی معظم له روحانیون عقیدتی سیاسی در مدیریت جهاد تبیین در 2 بعد مستقیم (با مولفه های حضوری و غیرحضوری) و غیرمستقیم(با مولفه های مدیریتی و تبلیغی ) نقش دارند.
۱۹۶.

تحلیل کنش های گفتاری آیات جهاد در سوره بقره بر اساس نظریه سرل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال ۸ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۹) 30 - 46

کلیدواژه‌ها: قرآن جهاد جان سرل کنش های گفتاری سنت الهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۷۷
تحلیل کنش های گفتاری آیات جهاد در سوره بقره بر اساس نظریه سرل می تواند دستاوردها و دیدگاه های نوینی را به ارمغان آورد این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس نظریه سرل به بررسی آیات جهاد در سوره بقره پرداخته و در صدد پاسخ به این پرسش است که در آیات جهاد سوره بقره، بیشتر از کنش های دستور و تهدید استفاده شده است یا کنش های توصیف و توضیح؟ آیا این کنش ها در طول زمان و در شرایط مختلف تغییر کرده اند؟ این آیات، در برگیرنده پیام ها و آموزه های مهمی در خصوص نبرد و دفاع در راه خدا هستند. تحلیل آیات جهاد با استفاده از نظریه کنش های گفتاری، نشان می دهد که این آیات، مجموعه ای از کنش های گفتاری را شامل می شوند که هر کدام کارکرد و هدف خاصی را دنبال می کنند. برخی از این کنش ها، به صدور اوامر و دستورات الهی در خصوص جهاد پرداخته و دسته ای دیگر، به توجیه و تبیین ضرورت و مشروعیت جهاد در شرایط مختلف اختصاص دارند. گروهی از این کنش ها نیز به تشویق و ترغیب مؤمنان به شرکت در جهاد و وعده پاداش الهی به آ ن ها می پردازند. در نهایت، پژوهش حاضر نشان می دهد که می توان از اسلوب های زبانی موجود در آیات قرآن، معنای دیگری استنباط کرد.
۱۹۷.

هم گرایی و واگرایی اندیشه و رویکرد سَلَفیِ علمیِ اَلبانی با جریان های سلفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اندیشه نوین دینی سال ۲۰ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۸ ۱۸۸-۱۶۷

کلیدواژه‌ها: سلفی علمی وهابیت البانی ابن تیمیه عربستان سعودی جهاد سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۴۸
البانی به عنوان برجسته ترین شخصیت حدیث شناس سلفی معاصر در میان جریان های سلفی شناخته می شود و نظرهای وی مورد توجه مجامع علمی سلفیون قرار دارد. سلفی گری البانی با وجود اشتراکات و هم گرایی زیادی که با سایر سلفیون در تفکر و رویکرد دینی دارد، از جهات متعددی نیز با آنها اختلاف دارد و دچار واگرایی است. بر این اساس، در این مقاله، مسئله هم گرایی و واگرایی اندیشه و رویکرد سلفی علمی البانی با سایر جریان های سلفی با روش پژوهش کتابخانه ای بررسی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که سلفیت علمی البانی در محورهای اصلی و هویت ساز سلفیت با جریان های سلفی هم گراست. درمقابل، بعضی از اندیشه ها و نظرهای البانی همچون مخالفت با ابن تیمیه در بعضی از نظرها، نفی جایگاه علمی خاص برای محمد بن عبدالوهاب، اختلاف در مذهب و نظرهای فقهی و مخالفت با تکفیرگرایی و سیاست گریزی وی موجب اختلاف و واگرایی با بعضی از جریان های سلفی شده است.
۱۹۸.

مفهوم سازی جهاد در قرآن کریم و تمایز معنایی آن با قتال (با تأکید بر آیه 73 سوره توبه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های زبان شناختی قرآن سال ۱۴ بهار و تابستان ۱۴۰۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 129 - 146

کلیدواژه‌ها: جهاد قتال جنگ مبارزه مفهوم سازی قرآنی سوره توبه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۴۰
«جهاد» و «قتال» دو مفهوم قرآنی هستند که معنای مبارزه، جنگ و ستیز را تداعی می کنند. از طرفی، قرآن کریم با ساختار ویژه خود، از به کاربردن هر مفهومی، مقصودی ویژه را دنبال می کند و به راحتی نمی توان هر مفهومی را به جای مفهوم دیگر به کار گرفت. پژوهش حاضر، با روشی تحلیلی انتقادی و با رویکردی قرآن محور، سعی می کند «مفهوم سازی» قرآن در بحث جهاد را بهتر نمایان کند و در مواردی به نقد و بررسی آرای مفسران نیز اشاره کند. یک سویه بودن مفهوم جهاد، مکی و مدنی بودن آن، به کارگیری لفظ مجاهد، پیوند جهاد با هجرت، بی حدومرز بودن آن و موارد دیگر، حکایت گر مفهوم سازی ویژه قرآن در مقوله جهاد هستند. نتایج نشان می دهد به کارگیری این مفهوم در بافتار قرآنی آن به منظور خاصی صورت گرفته است؛ بنابراین، می توان در آیاتی که فضای جنگ را نیز ترسیم می کنند، مفهوم جهاد را به معنای نوعی «مبارزه» در نظر گرفت که هر فعالیت و کنش و واکنشی را شامل شود و از طرفی، با توجه به بار ارزشی و اسلامی آن، تمام مقدمات لازم جهاد تلقی شوند؛ بنابراین، هر تلاش خالصانه ای از جانب مسلمانان برای هر گونه رویارویی با مشرکان و منافقان و در صورت نیاز، پیکار با مشرکان و در یک کلام، هر نوع مبارزه ای که بتواند «فی سبیل الله» باشد و از «صد عن سبیل الله» ممانعت کند، جهاد قرآنی است؛ چنان که قتالی که این گونه باشد، مصداق جهاد است.
۱۹۹.

تبیین زمینه های شکل گیری جریان های سلفی- تکفیری در جهان اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۶ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۲۱) 85 - 110

کلیدواژه‌ها: جریان های سلفی– تکفیری داعش جهاد خلافت تکفیر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۳۱
پیشینه تکفیر در جهان اسلام، به صدر اسلام باز می گردد. برخی حوادث مهم تاریخ اسلام به سبب تکفیر روی داده است ،همچنان که برخی رخداد های سیاسی و اجتماعی زمینه ی تکفیر را فراهم کرده است لذا در تاریخ پر فراز و نشیب اسلام گروهها ،جریان های فکری و افرادی بود ند که مخالفان خود، از سایر فرقه ها و مذاهب اسلامی را تکفیر، وبه قتل می رساندند طلایه دار این تفکر خوارج بوده اند؛ البته طی دو قرن اخیر در جریانهای تندرو سلفی – تکفیری تجلی پیدا کرده است و در سایه تحولات اخیر منطقه، آنان فرصت مناسبی یافته اند که با پشتیبانی حامیانشان ،افکار و اندیشه های خود را پیاده نمایند.(طرح مساله)اهمیت وضرورت: با توجه به اینکه در عصر کنونی جنایات گروه هاو جریان های تکفیری به عنوان بزرگترین تهدید برای بشریت امروز فارغ از نوع دین و ملیت آنها مورد نظر است. از این رو باید تلاش نمود در راستای استفاده از تاکتیک ها و راهبردهای نوین در مقابله موثر و هدفمند با جریان -های تکفیری عمل نمود.وهویت آنها وحامیان آنها را به جهانیان شناخت.روش تحقیق: پژوهش حاضر با روش تحلیلی– توصیفی وروش گردآوری کتابخانه ای جمع آوری شده است. سؤال:براین اساس پژوهش مذکور به این سؤال پاسخ میدهد«زمینه های شکل گیری جریان های سلفی– تکفیری در جهان اسلام کدامند؟ فرضیه: ضمن اشاره به پیشینه تاریخی جریان های تکفیری در جهان اسلام ، زمینه های شکل گیری جریانهای سلفی تکفیری را اندیشه ای، منطقه ای، بین المللی،جغرافیائی، سیاسی و جامعه شناختی می داند.
۲۰۰.

بررسی نقش سیاسی زنان از منظر قرآن و روایات با تأکید بر تفاسیر مفسّران معاصر فریقین (المیزان- فی ظلال القرآن)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مطالعات اسلامی زنان و خانواده سال ۹ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۶ 231 - 254

کلیدواژه‌ها: حضور سیاسی زنان بیعت هجرت جهاد المیزان فی ظلال القرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۳۲
 امروزه یکی از مسائل مهم در جوامع اسلامی، حضور زنان در عرصه های سیاسی- اجتماعی در زمان پیامبر خدا می باشد که آشنایی با آن، برای زنان متعهّد مسلمان در راستای مشارکت در تحققّ حکومت جهانی اسلام حائز اهمیّت است. این پژوهش، ضمن بررسی آیات قرآن و شواهد تاریخی و با توجّه به تفاسیر مفسّران معاصر فریقین (سیّد قطب در تفسیر فی ظلال القرآن از مفسّران اهل تسنّن و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی در المیزان فی تفسیر القرآن از مفسّران شیعه) درصدد پاسخ به چگونگی نقش سیاسی زنان در صدر اسلام است. این نوشتار همچنین با روش توصیفی و تطبیقی، ضمن تبیین دیدگاه های این دو مفسر مسلمان، مشارکت زنان را در سه عرصه بیعت، هجرت و جهاد، به عنوان حوادث مهم و سرنوشت ساز آن زمان، بیان می کند. نتایج به دست آمده نشان می د هد هر دو مفسّر، بر این اعتقادند که در نظام اسلام، نقش و جایگاه زنان در عرصه های سیاسی- اجتماعی، کمتر از مردان نبوده و زنان، همپای مردان، در این عرصه ها برای پیشرفت اسلام حضوری فعّال داشته اند.