محمدرضا آهنچیان

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی طرح های ارزیابی درونی و راه های توسعه اثربخشی آن در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شده است. روش پژوهش، مطالعه موردی و منابع جمع آوری اطلاعات در این پژوهش شامل پنج گروه شامل: مدیران گروه های آموزشی و ارزیابان درونی که طرح های ارزیابی درونی را به اتمام رسانده اند(16)نفر، مدیران گروه و ارزیابان درونی که هنوز طرح های ارزیابی درونی را به اتمام نرسانده اند(35)نفر، مدیران گروه و اعضای هیأت علمی گروه هایی که هنوز درگیر اجرای طرح های ارزیابی درونی نشده اند(16)نفر، متخصصان موضوعی ارزش یابی(3)نفر و مدیران ستادی دانشگاه فردوسی مشهد(7)نفر در سال 1390بودند. برای جمع آوری اطلاعات با روش مصاحبه نیمه ساخت یافته از روش نمونه گیری هدفمند برای انتخاب مصاحبه شوندگان استفاده شد. یافته های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تفسیری- تأملی مورد تحلیل قرار گرفتند و اعتبار پژوهش با استفاده از نظر متخصصان تأیید شد. نتایج نشان داد که مهم ترین علل خودداری برخی گروه های آموزشی از انجام ارزیابی درونی در دانشگاه فردوسی مشهد؛ عبارتند از: عدم فرهنگ سازی، کمبود مشوق های مالی و پژوهشی و عدم وجود انگیزه. مهم ترین مشکلات فراروی مجریان طرح های ارزیابی درونی در حال اجرا عبارتند از: عدم همکاری اعضای هیأت علمی، عدم وجود پایگاه جامع اطلاعاتی و به روز نبودن اطلاعات دانشجویان- اعضای هیأت علمی و گروه و دانشکده. مهم ترین دلایل جهت عملیاتی نشدن راهکارها و پیشنهادهای ارائه شده در طرح های ارزیابی درونی عبارتند از: تأکید کم و عدم پیگیری عملیاتی شدن پیشنهادها توسط دفتر نظارت و ارزیابی، باز نشسته شدن یا جابه جایی مجریان و مدیران گروه های آموزشی طرح های خاتمه یافته. مهم ترین راهکارها جهت اثربخشی بیشتر طرح های ارزیابی درونی در دانشگاه فردوسی مشهد عبارتند از: افزایش مشوق های مالی و پژوهشی طرح و ایجاد انگیزه.

هدف اصلی این مطالعه، ارائه تجربه بازنگری برنامه درسی رشته مدیریت آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاه فردوسی مشهد است. برای دستیابی به این هدف با بهره گیری از روش مطالعه موردی و گردآوری داده های کمی و کیفی مورد نیاز از منابع اطلاعاتی مختلف (ادبیات مدیریت آموزشی، اسناد فرادستی، تجارب دانشگاه های برتر داخلی و خارجی، دیدگاه های دانش آموختگان و کارفرمایان این رشته) برنامه درسی جدید رشته مدیریت آموزشی پیشنهاد شد. برای گردآوری داده های مورد نیاز از پرسشنامه، مصاحبه و تحلیل اسناد استفاده شد. بنا بر تحلیل نتایج به دست آمده، مشخصات کلی برنامه درسی از قبیل عناوین درس های جدید به انضمام مشخصات کامل آن از قبیل اهداف کلی و ویژه درس، توانایی ها و انتظارات درس، سرفصل درس، روش یاددهی یادگیری و روش ارزشیابی با معرفی فهرست منابع پیشنهادی درس به تفصیل تدوین شد. این تجربه به عنوان تجربه ای موفق در دانشگاه فردوسی مشهد تصویب و به تأیید شورای برنامه درسی دانشگاه فردوسی مشهد رسیده است.

یکی از کلیدی ترین وظایف مدیران گروه های آموزشی در دانشگاه ها اداره فرایند یاددهی-یادگیری است. مرور ادبیات تحقیق نشان می دهد که مؤسسات آموزش عالی به منظور اداره بهتر فرایند یاددهی-یادگیری، بیشتر از اینکه مدیریت شوند باید رهبری شوند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ادراک نقش یک مدیر گروه آموزشی، از انتظارات وظیفه ای و محورهای عملکردی او در دانشگاه ها طراحی و در سال تحصیلی 1388-1387 اجرا گردید. برای جمع آوری داده ها، بر اساس مدل دیموک و والکر پرسشنامه ای تهیه و به صورت سرشماری در میان مدیران گروه های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی (65 نفر) و فردوسی مشهد (50 نفر) توزیع شد. در مجموع 76 پرسشنامه به طور کامل و بدون نقص جمع آوری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که مدیران گروه های آموزشی نمونه تحقیق، وظیفه های مدیر گروه آموزشی را با گرایش به کارکردهای مدیریتی ادراک می کنند و در عمل نیز به وظایف مدیریتی خود نسبت به کیفیت های رهبری تأکید بیشتری دارند. این نتیجه با یافته های تحقیقاتی که مدعی است فرد همان طور که نقش خود را ادراک می کند، بدان عمل می نماید در توافق است. 

هدف پژوهش حاضر، طراحی، رواسازی و اعتباریابی مقیاس همکاری های علمی و بررسی وضعیت موجود همکاری های علمی پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد بود. روش پژوهش توصیفی بود. جامعه آماری پژوهش شامل؛ جامعه متخصصان حوزه همکاری های علمی و جامعه پژوهشگران دانشگاه فردوسی مشهد اعم از اعضای هیئت علمی و دانشجویان دکتری در سال تحصیلی 94- 93 بود. تعداد 7 نفر به صورت هدفمند از جامعه متخصصان و تعداد 228 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای از جامعه پژوهشگران به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. در راستای هدف پژوهش و با مشخص کردن همپوشانی های موجود در منابع و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با متخصصان و جمع بندی آنها به استخراج مؤلفه ها و نشانگرهای همکاری علمی و سپس تدوین مقیاس همکاری های علمی پرداخته شد. روایی محتوایی مقیاس با استفاده از شاخص نسبت روایی محتوایی و روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تعیین شد. پایایی مقیاس، با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 88/0 محاسبه شد. در نهایت مقیاس در قالب پنج عامل حاصل از ساختار عاملی شامل "سهم مشارکت در خلق دانش مشترک"، "مشارکت در مجامع علمی"، "همکاری در فرایند پژوهش"، " آمادگی های عاطفی- شناختی" و "آمادگی های رفتاری همکاری های علمی" تهیه شد. نتایج حاصل از اجرای مقیاس نشان داد، میزان عملکرد همکاری های علمی پژوهشگران در سطح متوسط و نگرش پژوهشگران به همکاری های علمی مثبت و در سطح بالا قرار دارد. همچنین، بین میزان عملکرد همکاری علمی پژوهشگران بر حسب دانشکده، مرتبه علمی و جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد. با توجه به احراز روایی و پایایی مقیاس همکاری های علمی، می تواند در پژوهش های مربوط به همکاری علمی به کار رود.