حسین افراسیابی

سبک زندگی منعکس کننده ترجیحات افراد است که در عرصه های مختلف زندگی همچون اوقات فراغت، آداب سخن گفتن، نوع موسقی، لباس، آرایش و ظاهر بروز می کند. هدف این پژوهش مطالعه فهم و تفسیر زنان لر شهر یاسوج از تغییر سبک زندگی بود. این پژوهش با رویکرد کیفی و با روش نظریه داده بنیاد انجام شد. نمونه پژوهش، مشتمل بر 52 نفر از زنان شهر یاسوج بود که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب شدند که این تعداد بر اساس ملاک اشباع نظری انتخاب شد و نمونه گیری تا رسیدن به اشباع داده ها ادامه یافت. برای گرداوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد. داده های حاصل از مصاحبه، با روش کدگذاری نظری تجزیه و تحلیل شد. در مرحله کدگذاری باز 39 مفهوم و در مرحله کدگذاری محوری 8 مقوله به دست آمد. مقوله «دگردیسی سبک زندگی» به عنوان مقوله هسته ای ظهور یافت. نتایج بیان کننده آن است که زنان در دنیای جدید خود را به محدود ماندن در چهارچوب سنتی مورد انتظار مجبور نکرده و آخرین نوع و مدل تکنولوژی ها را می خواهند. ضمن توجه به زندگی و روش های سخت گذشته، در پی تجربه شکل های نوین خانواده هستند. آموزش مدرن، رسانه ها و شهرنشینی به عنوان شرایط علی تأثیرگذار بر پدیده دگردیسی سبک زندگی زنان بوده است، پیامدهای حاصل از این پدیده شامل دگرگونی ارزش های زنان، مدگرایی، مدیریت بدن، مصرف گرایی است.

خانواده از بنیادی ترین عوامل توسعة فردی و اجتماعی در جوامع مختلف است و نقش بی بدیلی در رشد احساس امنیت کنشگران اجتماعی دارد. برای آنکه خانواده نقش و کارکرد اجتماعی خود را به خوبی انجام دهد، قبل از هرچیز باید از فضایی امن و پویا برخوردار باشد. تحقیق حاضر با هدف تعیین عوامل مرتبط با احساس امنیت در فضای خانواده های شهر شیراز انجام شد. رویکرد تحقیق کمی و روش آن پیمایشی بوده است. داده ها با استفاده از پرسش نامة محقق ساخته جمع آوری شد. برای پایایی پرسش نامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعة آماری شامل خانواده های شهر شیراز بوده است که به این منظور 500 خانواده به شیوة طبقه ای تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که رابطة معناداری بین احساس امنیت در فضای خانواده با میزان دین داری، رضایت از زندگی، امکانات زندگی، انحرافات اجتماعی، روابط اجتماعی، تحصیلات والدین و درآمد خانواده وجود دارد. براساس رگرسیون چندمتغیره، رضایت از زندگی و انحرافات اجتماعی اعضای خانواده، مهم ترین متغیرهای تبیین کنندة احساس امنیت در فضای خانواده افراد مورد مطالعه است.

مقدمه: نوع دوستی یا دیگرخواهی از نیروهای توسعه اخلاقی و بقا و رفاه انسان است که در دهه های اخیر محل توجه روان شناسان اجتماعی و جامعه شناسان قرار گرفته است. این پژوهش با هدف بررسی نوع دوستی و عوامل اجتماعی مرتبط با آن، در میان معلمان شهرهای یزد و نورآباد انجام شد. روش: روش این پژوهش، پیمایش و ابزار گردآوری دادهها، پرسش نامه است. جامعه آماری تحقیق شامل معلمان شهرهای یزد و نورآباد است که تعداد ۳۵۰ نفر از آنان به عنوان نمونه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شد. یافته ها: میزان نوع دوستی معلمان در هر دو شهر محل مطالعه بهشکل معنی داری بیشتر از حد متوسط است. بررسی فرضیه ها نشان داد متغیرهای سن، سرمایه اجتماعی، احساس امنیت اجتماعی، پایبندی دینی و محل خدمت، رابطه معنی داری با نوع دوستی دارد. نتایج آزمون رگرسیون نیز نشان داد که متغیرهای سرمایه اجتماعی، سن، محل خدمت و دینداری مهم ترین تبیین کننده های نوع دوستی است. بحث: نوع دوستی به عنوان جهت گیری و کنشی در فضای جوامع معاصر با روابط و زمینه اجتماعی در ارتباط است. باورها و تعاملات فرد ازطریق گشودن جهانی انسانی و اخلاقی پیش روی کنشگران اجتماعی، زمینه توسعه چنین جهت گیری هایی را تقویت می کند. عوامل فرهنگی و تعاملی افراد را برای درنظرگرفتن رفاه و نیازهای یکدیگر برمی انگیزد.

رضایت شغلی، عوامل و پیامدهای آن از موضوع های   مورد توجه مطالعات سازمانی در روان شناسی اجتماعی و جامعه شناسی سازمان هاست. این مطالعه، با هدف بررسی ارتباط رضایت شغلی با دو متغیر مشارکت و بیگانگی انجام شده است. در این راستا، ابتدا مدل تحقیق و هشت فرضیه تدوین و به کمک آزمون های آماری بررسی شد. در مدل تحقیق براساس دیدگاه های نظری موجود و تحقیقات انجام شده، مشارکت سازمانی به عنوان متغیر اصلی تحقیق در نظر گرفته شده است که به شکل مستقیم و غیر مستقیم (از طریق بیگانگی) بر رضایت شغلی تأثیر می گذارد. نمونه مورد مطالعه، شامل 300 نفر از کارکنان شرکت برق منطقه ای فارس است که پرسشنامه تحقیق را تکمیل نمودند. نتایج بررسی فرضیه ها نشان داد که بین میزان رضایت شغلی و مشارکت، امنیت شغلی، رضایت از زندگی، میزان دستمزد، سن و میزان تحصیلات، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین میزان رضایت شغلی و بیگانگی نیز رابطه منفی و معناداری وجود دارد. آزمون رگرسیون و تحلیل مسیر نشان داد که، مشارکت مهمترین متغیر تبیین کننده میزان رضایت شغلی و احساس بیگانگی کارکنان است و به تنهایی توانسته است 70 درصد تغییرات رضایت شغلی را تبیین کند.

مقاله حاضر به بررسی جهت گیری عاطفی افراد دو نسل 18-35 سال و 36-55 سال، نسبت به والدین آنها، در شهر سبزوار می پردازد. پرسش های اصلی این پژوهش، این است که آیا جهت گیری عاطفی نسبت به والدین در طول دو نسل تغییر یافته است و به طور کلی، چه عواملی تبیین کننده این جهت گیری بوده اند؟ روش مورد استفاده، روش پیمایشی است و بدین منظور نمونه ای 398 نفری از ساکنان متأهل شهر سبزوار در فاصله سنی 18 تا 55 سال از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و با استفاده از پرسشنامه مورد مصاحبه قرار گرفتند. با استفاده از نظریه بنگتسون، رابطه متغیرهای انسجام کارکردی، انسجام ارزشی، عوامل ساختاری، انسجام معاشرتی و نیز متغیرهای اجتماعی - اقتصادی مانند وضعیت اشتغال، درآمد و تحصیلات، با جهت گیری عاطفی پاسخگویان نسبت به والدین بررسی شد. یافته های این مطالعه نشان می دهد که رابطه معنی داری بین متغیرهای انسجام کارکردی و معاشرتی با جهت گیری عاطفی در هردو نسل وجود دارد و با افزایش این متغیرها، جهت گیری عاطفی افراد نسبت به والدین صمیمانه تر می گردد، اما رابطه متغیر جهت گیری ارزشی با متغیر وابسته فقط در نسل جوان معنی دار است و سایر متغیرهای یاد شده رابطه معنی داری با متغیر وابسته ندارند. نتایج رگرسیون چند متغیره نشان می دهد که در نسل جوان، مهمترین عوامل تعیین کننده جهت گیری عاطفی افراد نسبت به والدین، انسجام ارزشی و محل تولد است و در نسل مسن تر، مهمترین متغیر تعیین کننده جهت گیری عاطفی، انسجام کارکردی (فراوانی مبادله ها و کمک های مالی فیزیکی) است. این یافته ها نشان می دهد که افراد نسل های جدید، تحت تأثیر فرایندهای توسعه و تغییر اجتماعی، بیشتر حامل ارزش های جدید هستند تا اندازه ای که این ارزش ها، جهت گیری عاطفی آنها را نسبت به والدینشان تحت الشعاع قرار می دهد، اما در نسل میان سال شاهد تغییر ارزشی معنی دار نسبت به نسل والدین شان نیستیم. با این حال اگر چه عوامل تبیین کننده جهت گیری عاطفیِ افراد نسبت به والدین در دو نسل متفاوت است، اما تفاوت معنی داری در این جهت گیری در بین دو نسل وجود ندارد.

اعتماد اجتماعی یکی از مهم ترین عوامل تعامل سازنده و گسترش همکاری در میان کنشگران اجتماعی است. از این­رو به یکی از موضوعات مهم در مطالعات و برنامه­ریزی­های اجتماعی سال­های اخیر تبدیل شده است. هدف این مقاله بررسی عوامل و پیامدهای اعتماد اجتماعی در میان دانشجویان است. بدین منظور، نظریات و تحقیقات پیشین مرور و مدل نظری طراحی شد و 10 فرضیه مورد آزمون قرار گرفت. نمونه تحقیق شامل 400 نفر از دانشجویان دانشگاه شیراز و دانشگاه پیام نور شیراز بود که به روش تصادفی طبقه­ای اتتخاب و داده­ها به وسیله پرسشنامه گردآوری شد. نتایج مطالعه نشان داد که میزان اعتماد اجتماعی در میان دانشجویان از حدّ متوسط بالاتر است و از میان ابعاد سه­گانه اعتماد اجتماعی (خاص، عام و نهادی) اعتماد خاص از ابعاد دیگر بیشتر است. بررسی فرضیه­های تحقیق نشان داد که بین اعتماد اجتماعی و متغیرهای احساس امنیت، پیشرفت تحصیلی، سابقه تحصیلی، مشارکت اجتماعی و انحراف رابطه معناداری وجود دارد. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون، متغیرهای احساس امنیت و پایبندی دینی، مهم ترین متغیرها در تبیین میزان اعتماد اجتماعی دانشجویان هستند. این دو متغیر 38 درصد از تغییرات اعتماد اجتماعی را در میان دانشجویان تبیین می­کنند.

سالمندان در ایران معاصر به دلیل تغییرات جمعیت شناختی بخش بزرگی از جامعة ایران به شمار می آیند. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر احساس آسایش سالمندان انجام گرفته است. این پژوهش به شیوة پیمایشی با کمک پرسش نامه دربارة 400 نفر از سالمندان در شهر سبزوار صورت گرفت. براساس یافته های این پژوهش بین متغیرهای سن، جنس، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، درآمد، وضعیت مسکن، تسهیلات زندگی، اعتقادات مذهبی، تندرستی، شغل، عزت نفس و کیفیت زندگی با احساس آسایش سالمندان رابطه وجود دارد. بر اساس نتایج رگرسیون چندمتغیره از بین کل متغیرهای مستقل، متغیرهای عزت نفس، اعتقادات مذهبی، کیفیت زندگی و تسهیلات زندگی رابطة مستقیم با احساس آسایش داشتند و قادر بودند 51 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. متغیر عزت نفس بیشترین تأثیر مستقیم را بر احساس آسایش سالمندان داشت (60/0) و بیشترین تأثیر کل متعلق به متغیر تسهیلات زندگی (36/0) است که نشان می دهد هنوز نیازهای اولیة مادی سالمندان تأمین نشده است.

مقاله ی حاضر به بررسی رابطه ی سرمایه ی اجتماعی زنان متأهل و باروری آن ها و توزیع میزان باروری در مناطق مختلف شهری می پردازد. بدین منظور نمونه ای 384 نفری از زنان 20 تا 50 ساله ی ساکن در شهر سبزوار به صورت تصادفی مورد مصاحبه قرار گرفتند. متغیر وابسته ی تحقیق با شاخص تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده سنجیده شده است. از مفهوم سرمایه ی اجتماعی به ابعاد ارتباطی و عینی آن اکتفا شده و متغیرهای عضویت در گروه های رسمی و عضویت غیررسمی به عنوان شاخص های مفهوم سرمایه ی اجتماعی مورد سنجش قرار گرفت. در کنار بررسی تأثیر متغیرهای مستقل یاد شده، تأثیر متغیرهای تحصیلات، درآمد، وضعیت اشتغال، محل تولد و میزان استفاده از رسانه ها نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان می دهد که دو متغیر تحصیلات زن و عضویت در گروه های رسمی، به ترتیب مهم ترین عوامل تأثیر گذار در تعداد فرزندان به دنیا آمده هر زن می باشند که در مجموع 20 درصد واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند. متغیر تحصیلات دارای تأثیری منفی بر باروری است در حالی که اثر متغیر دیگر بر روی باروری مثبت است. هم چنین رابطه ی معنی داری میان منطقه ی محل سکونت و میزان باروری مشاهده شد. به این معنی که هرچه مناطق به لحاظ اجتماعی اقتصادی وضعیت بهتری دارند، دارای میانگین باروری کمتری هستند.

این مقاله به بررسی مدارا، بعنوان به رسمیت شناختن دیگری متفاوت، عوامل و پیامدهای آن در میان خانواده های شهر شیراز می پردازد. به این منظور ابتدا تحقیقات و نظریه های مختلف پیرامون مدارا و عوامل آن مرور شده و سپس 7 فرضیه در زمینه عوامل و 3 فرضیه با محوریت پیامدهای مدارا مورد بررسی قرارگرفت. در مرحله میدانی، تعداد 701 خانواده به روش تصادفی بعنوان نمونه تحقیق انتخاب، و پرسشنامه تحقیق را تکمیل نمودند. یافته های تحقیق نشان می دهد متغیرهای تحصیلات والدین، استفاده از رسانه ها، امکانات زندگی، درآمد خانواده، روابط اجتماعی و فعالیت های مدنی اعضای خانواده دارای رابطه معناداری با میزان حاکمیت مدارا در فضای خانواده ها می باشد. در میان عوامل موثر بر مدارا، روابط و میزان برخورداری از امکانات زندگی، بیشترین تاثیر را بر مدارا نشان داد. در مورد پیامدهای مدارا نیز، نتایج نشان داد که مدارا رابطه معکوسی با تمایل اعضا به ترک خانواده، انحرافات و دورویی در خانواده دارد.

مشارکت، زیربنای جامعه مدنی است و هیچ گاه اهمیت حیاتی خود را برای جامعه ای که سودای پیشرفت دارد از دست نخواهد داد. هدف این تحقیق بررسی میزان مشارکت اجتماعی جوانان و ارتباط آن با سرمایه اجتماعی و هویت بوده است. 598 نفر از جوانان 29-20 سال شهر شیراز که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده بودند به پرسشنامه این تحقیق پاسخ داده اند. مشارکت اجتماعی با عرضه 18 فعالیت به پاسخگویان اندازه گیری شده است. نتایج تحقیق، گویای سطح پایین مشارکت اجتماعی (متوسط 8/4 فعالیت از 18 فعالیت) در میان جوانان است. از میان متغیرهای زمینه ای تنها میزان تحصیلات بر میزان مشارکت تاثیر داشته است. کسانی مشارکت اجتماعی بیشتری می کنند که کیفیت روابط (میزان صمیمیت) بالاتری داشته، از حمایت های بیشتری (در بعد حمایت مشاوره ای و اطلاعاتی) برخوردار باشند و بیشتر به هنجار عمل متقابل اعتقاد داشته باشند؛ به علاوه جوانانی که دارای هویت ملی و دینی قوی تر و هویت جنسیتی مدرن تری هستند، مشارکت بیشتری دارند. نتایج نشان می دهد که در بعد ذهنی جوانان جویای مشارکت اند، اما میزان نازل سرمایه اجتماعی جدید در شبکه اجتماعی که باید به عنوان منبع توانمند کننده کنش عمل کند، به آنها اجازه مشارکت عملی را نمی دهد.

این مقاله به بررسی ترس از جرم و عوامل فردی و محله ای مرتبط با آن می پردازد. به این منظور یک مطالعه پیمایشی به کمک پرسشنامه ای که توسط 300 نفر از ساکنین دو محله جرم خیز شهر شیراز (محله احمدی نو و ده پیاله) صورت گرفت. نتایج حاکی از آن است که از میان متغیرهای فردی، جنسیت رابطه معناداری با ترس از جرم داشته و مردان ترس از جرم را بیش از زنان گزارش کرده اند. سایر متغیرهای فردی (سن، تحصیلات، قومیت، درآمد و مالکیت منزل مسکونی) رابطه معناداری با ترس از جرم نداشته اند. از سوی دیگر متغیرهای مربوط به محله، از جمله بی نزاکتی، دلبستگی به محله، کیفیت محله و درک جرم در محله به شکل معناداری با ترس از جرم رابطه دارند. در رگرسیون چند متغیره نیز تنها متغیر بی نزاکتی وارد مدل شده و توانسته 19 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نماید