احمد خادم الحسینی

در دهه های اخیر به سبب فعالیت های گردشگری و نوسان های شدید محیطی، وضعیت کاربری زمین در حال تغییر است. از این رو برای حفاظت و صیانت از نواحی گردشگری، بررسی وضعیت کاربری زمین در مقاصد گردشگری ضروری می باشد. بخش اردکانِ استان فارس یکی از قطب های گردشگری کشور است که در چندسالِ گذشته با تغییر کاربری های مختلفی مواجه شده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی نقش گردشگری در بروز تغییرات کاربری زمین در نواحی محدوده و حریم شهر اردکان در استان فارس می باشد. به همین منظور اطلاعات مربوط به وضع موجود و تغییرات صورت گرفته در کاربری های بخش اردکان طی دوره زمانی 1376 تا 1397 جمع آوری شد. پس از جمع آوری و تحلیل نقشه های پایه و بررسی عکس های هوایی و همچنین مصاحبه با ساکنان محلی و گردشگران، جهت ارزیابی تاثیر توریسم در تغییر کاربری اراضی منطقه مورد مطالعه، از روش تحقیق ِ توصیفی و تحلیلی مبتنی بر پیمایش استفاده گردید. براساس نتایج، گردشگری در حوزه مورد مطالعه، با ایجاد تغییرات گسترده در کاربری های اراضی، بویژه اراضی زراعی، باغات، اراضی حریم رودخانه، تخریب منابع طبیعی و گردشگری در دهه های اخیر را به دنبال داشته است. همچنین نتایج نشان داد بیشترین تغییرات کاربری ها به ترتیب مربوط به ساخت مجتمع های گردشگری (55/50 درصد)، تبدیل اراضی باغی به اراضی دیم (9/16 درصد)، تبدیل باغهای سطح شهر به کاربری مسکونی (11/4 درصد)، تبدیل باغهای سطح شهر به خانه دوم (8/12 درصد) و تغییر کاربری های باغ به صنعتی (64/5) بوده است. علاوه براین، نتایج آماری از مجموعه تغییرات پیش آمده نشان می دهد سهم ساخت و سازهای مربوط به مجتمع های گردشگری با 55/50 درصد بیشترین سهم را داشته و بعد از آن تبدیل اراضی باغی به اراضی دیم به 9/16 درصد و تبدیل باغهای سطح شهر به کاربری مسکونی و خانه های دوم در اولویت های بعدی با 11/14 درصد و 8/12 درصد قرار گرفته است. در پایان، با توجه به نتایج حاصل از مطالعه، پیشنهادات سیاستی در زمینه طراحی مناسب در رابطه با ساماندهی مجتمع های گردشگری و اتخاذ تمهیدات لازم برای جلوگیری از تخریب باغها در منطقه ارائه گردید.

مقدمه: انتخاب مکان بهینه جهت استقرار اضطراری یا موقت جمعیت های آسیب دیده از بحران یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه سازمان های مسئول در مدیریت بحران قرار دارد. شهر اصفهان با قرار گرفتن  در نزدیکی دو مرکز هسته ای بسیار مهم در شعاع 10 و 100 کیلومتری و دلایل سیاسی متعدد می تواند به عنوان کانون اصلی هدف حملات نظامی و همچنین حملات تروریستی واقع گردد. در این مقطع که بیشترین تمرکز بر حملات تروریستی شهری قرار گرفته و احتمال بسیار زیادی برای این گونه حملات در شهر اصفهان وجود دارد به نظر می رسد که پرداختن به موضوع مکانیابی اسکان موقت پس از حمله می تواند به عنوان یکی از اصلی ترین مقوله های مرتبط با پدافند غیرعامل مطرح باشد.هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل فضایی مکانیابی اسکان موقت در شهر اصفهان با رویکرد پدافند غیرعامل است.روش شناسی تحقیق: این پژوهش از حیث ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی - تحلیلی و از حیث هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. در جهت رسیدن به اهداف پژوهش با به کارگیری داده های مکانی و انج ام تحلیل های مربوطه در سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تصمیم گیری چن د معی اره AHP,VIKOR اقدام شده است. جامعه آماری این پژوهش متخصصین حوزه شهری شهر اصفهان و حجم نمونه از طریق اشباع نظری به تعداد 60 کارشناس است. روش نمونه گیری هم به صورت نمونه گیری گلوله برفی می باشد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر اصفهان با طول جغرافیایی ۵۱ درجه و 38 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۲ درجه و ۳۸ دقیقه شمالی و مساحت 550 کیلومترمربع است.یافته ها: یافته ها نشان می دهد که از میان معیارهای تأثیرگذار بر مکانیابی اسکان موقت معیار شیب زمین با امتیاز 0.097 پراهمیت ترین و معیار دسترسی به مجتمع های خدماتی رفاهی  با امتیاز 0.021 کم اهمیت ترین معیار ازنظر کارشناسان می باشد. نتایج: بر اساس بررسی های انجام شده اراضی قسمت شمال شرقی (اراضی بین منطقه رحمت آباد و کمشچه) حریم سی کیلومتری جهت اسکان موقت مناسب می باشند.

بافتهای تاریخی به عنوان قلب تپنده شهر به لحاظ دارا بودن قدمت، میراث کالبدی مهمترین بستر کالبدی-فضایی ارزشهای فرهنگی محسوب میشود. هدف از انجام این پژوهش ارائه ی الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در راستای توسعه پایدار گردشگری در بافت تاریخی شهر اصفهان است این پژوهش از نظر هدف کاربردی و بر مبنای راهبرد پژوهش از نوع پیمایشی است و از ابزار پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است دادههای جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS مورد پردازش قرار گرفت نتایج حاصل از آزمون های پایداری و روایی شاخص بیانگر آن بود که مدل دارای پایایی و روایی مطلوبی می باشد. نتایج حاصل از بارهای عاملی نشان داد که مولفه فرم با بالاترین ضریب مسیر دارای بیشترین تاثیر بر بازآفرینی فرهنگ مبنا در بافت تاریخی شهر اصفهان بوده است همچنین در مبحث سنجش توسعه پایدار گردشگری بود خدماتی و رفاهی با بالاترین ضریب مسیر بیشترین تاثیر گذاری را بر این شاخص دارد. آزمون آماری T مربوط به مدل مفهومی تحقیق رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا به عنوان متغیری مستقل و توسعه پایدار گردشگری به عنوان متغیر وابسته را تایید می کند. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری بیانگر آن است که مصرف فرهنگی در بافت تاریخی شهر اصفهان در رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری به عنوان تعدیل گر عمل خواهد کرد این در حالی است که دو مولفه دیگر (تولید فرهنگ و رویداد هنری مشارکتی) در تعدیل رابطه بین بازآفرینی فرهنگ مبنا و توسعه پایدار گردشگری بی تأثیر می باشند.

توسعه پایدار در طول زمان و به تدریج رویکردهای متنوع را با اهداف متنوع مطرح ساخت؛ از جمله این رویکردها که موضوع محیط زیست در آن پررنگ تر و دارای تأکید بر روابط توسعه شهر و بستر طبیعت است شهراکولوژیک است. هدف از این پژوهش تعیین عوامل بومی مؤثر در دستیابی به شهراکولوژیک در جهت توسعه پایدار در شهر درچه بود. این پژوهش از لحاظ پارادایمی جزء پژوهش های ترکیبی (کیفی و کمّی) به شمار می رود، از لحاظ هدف کاربردی است، و از لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی و اکتشافی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی از طریق دو ابزار مصاحبه با متخصصان با روش دلفی و پرسشنامه بود. در روش کیفی (مصاحبه دلفی) با 30 نفر از کارشناسان و خبرگان مصاحبه انجام شد و در روش کمّی جامعه آماری پژوهش شهروندان بالای 15 سال شهر درچه بودند که در سال 1395 تعداد آن ها 37367 نفر بوده است که از این تعداد 375 نفر با روش خوشه ای انتخاب شدند. روایی پرسشنامه به صورت صوری از دیدگاه متخصصان برنامه ریزی شهری و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج پژوهش در دو روش (کیفی و کمّی) نشان داد ابعاد زیست محیطی و اقتصادی با میانگین 23/4 و 11/4 و ضریب رگرسون (Beta) 345/0 و 349/0 به بهترین وجه دستیابی به شهراکولوژیک را تبیین می کنند و بین محلات مختلف شهر از لحاظ شاخص های شهراکولوژیک همگونی نسبی وجود دارد و می توان با یک مدل مشخص به توسعه شهراکولوژیک دست یافت. همچنین، بر اساس همبستگی پیرسون، شهروندانی که سطح سواد بالاتری داشته اند با ضریب 585/0 میزان آمادگی بیشتری برای اجرای پروژه شهراکولوژیک از خود نشان داده اند.

روند رشد شهرنشینی که معمولاً با رشد اقتصادی و توسعه همراه بوده است، پیامدهای منفی چون نابرابری های اجتماعی، فقر، بحران های محیط زیستی، اختلاف طبقاتی، بد مسکنی و بی مسکنی و اسکان غیررسمی را به دنبال داشته است. از ویژگی های شهرهای جهان سوم چون اصفهان، فقر شهری است. در این شهرها همواره تعداد محدودی از محله ها در رفاه و آسایش بوده و در نقطه متقابل، پاره ای از ساکنین از این مواهب شهرنشینی برخوردار نیستند. آگاهی و مطالعه ابعاد مختلف فقر شهری و ارزیابی شاخص های فقر و بررسی نیاز شهروندان زندگی پایین تر از حد استاندارد شهری در سکونتگاه های غیررسمی، در مدیریت و تصمیم گیری و رسیدن به رفاه شهری در بازآفرینی شهری جهت بهبود شرایط موجود و رضایت مندی ساکنان می تواند بسیار موثر باشد. بنا بر موارد یادشده، هدف این پژوهش، تحلیل شاخص های فقر شهری در منطقه 14 شهر اصفهان به جهت دارا بودن سکونتگاه های غیررسمی است. نوع پژوهش کاربردی و در چارچوب روش های توصیفی - تحلیلی قرار می گیرد و جهت گردآوری داده ها از روش های پیمایشی و اسنادی و برای تحلیل آن ها از تکنیک های آماری توصیفی، تحلیل T تک نمونه ای استفاده گردیده است. از یافته های پژوهش و تحلیل شاخص ها و بررسی تمامی ابعاد موردنظر می توان گفت که بعد اشتغال و شرایط اقتصادی با میانگین کل 07/2 و بعد مسکن با میانگین کل 11/2 از زیرمجموعه شاخص اقتصادی، از متوسط استاندارد پایین تر و از نارضایتی بیشتری در بین ساکنین می باشد. درعین حال بعد خدمات و امکانات شهری زیرمجموعه شاخص کالبدی از رضایت بیشتری برخوردار بوده، لیکن از متوسط استاندارد کمتر است و درنتیجه با بهبود شرایط اقتصادی و توجه به خدمات عمومی و امکانات شهری می توان از میزان فقر شهری این مناطق کاست.

رویکرد بازآفرینی شهری و شناخت متغیرهای تأثیرگذار در آن، می تواند به نوبه خود، باعث توسعه ی ی گردشگری شهری شود، هدف از این پژوهش شناسایی و بررسی تأثیر مؤلفه ها و ابعاد اصلی بازآفرینی (کالبدی، زیست محیطی، اجتماعی،اقتصادی) بر هفت محور گردشگری شهر ایلام است؛ که از نظر هدف کاربردی و از نظر روش شناسی پژوهش، توصیفی- تحلیلی متکی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی انجام پذیرفته است. جامعه ی آماری اول 100 نفر متخصص و کارشناس از میان مدیران و فعالان بخش گردشگری و مدیریت شهری هستند، تعداد 30 نفر به عنوان حجم نمونه به وسیله ی پرسشنامه ی هدفمند و از طریق روش گلوله ی برفی انتخاب شدند. جامعه ی آماری دوم کلیه ی شهروندان و گردشگران شهر ایلام هستند،که به وسیله ی فرمول کوکران تعداد 376 نفر به صورت تصادفی و به وسیله ی پرسشنامه ی محقق ساخته، به عنوان جامعه ی نمونه انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. از دو نرم افزار Spsss و SmartPLS برای سنجش و بررسی داده ها از طریق روش های آماری مختلف همچون معادلات ساختاری و تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شد. نتایج نشان دهنده، اهمیت و اولویت بیشتر دو بعد کالبدی و بعد اقتصادی؛ به ترتیب از نقطه نظر جامعه ی نمونه ی اول و جامعه ی نمونه ی دوم است، همچنین محور گردشگری عتبات عالیات جایگاه بهتری نسبت به 6 محور دیگر گردشگری در شهر ایلام دارد. از این رو با توجه به ناکارآمدی محورهای گردشگری شهر ایلام، می توان گفت بازآفرینی شهری، تلاشی در راستای رونق اقتصاد شهر ایلام و فراهم آوردن شرایطی برای حضور و مشارکت شهروندان ایلامی و گردشگران است و به عنوان ابزاری مؤثر، پایداری و تقویت کلان سطح گردشگری شهر ایلام را به همراه خواهد داشت.

  نظریه حکمروایی خوب شهری نظریه جدیدی است که می تواند نحوه اداره مطلوب جامعه را از طریق ارتقای کیفیت شاخص های هشت گانه، برنامه توسعه سازمان ملل UNDP)) محقق سازد. هدف این پژوهش بررسی تأثیر ابعاد حکمروایی خوب شهری بر میزان پایداری محلات کهنوج می باشد. روش پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده از نظر نحوه گردآوری داده ها پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات، به صورت دو پرسشنامه محقق ساخته بر مبنای شاخص های حکمروایی و توسعه پایدار محلات شهر کهنوج می باشد. روایی سؤالات پرسشنامه به صورت روایی صوری و پایایی آن بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 931/0محاسبه بدست آمد که نمایانگر ضریب اعتماد بالای آن است. جامعه آماری شامل تعداد 42400 نفر از شهروندان  بالای 20سال محلات شهر کهنوج می باشد که تعداد 380 نمونه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی شاخص های 5گانه حکمروایی خوب شهری نشان دهنده حد متوسط این شاخص در شهر کهنوج است. بررسی تأثیر حکمروایی خوب شهری بر پایداری محلات بیانگر آن است که از میان هفت متغیر موجود در معادله رگرسیونی، متغیر قانون مندی به بهترین وجه تغییرات متغیر وابسته (توسعه پایدار شهری) را تبیین می کند. مرتبه دوم اجماع گرایی از ضریب تأثیر استانداردی معادل 18/0درصد برخوردار است. متغیر مشارکت با ضریب تأثیر استاندارد 16/0 درصد در مرتبه سوم تأثیرگزاری بر متغیر توسعه پایدار شهری قرار دارد. همچنین متغیر اثربخشی و مسئولیت و پاسخگویی با ضریب تأثیر استاندارد 13/0 درصد و 12/0 درصد در رتبه چهارم و پنجم تأثیرگزاری بر متغیر توسعه پایدار شهری قرار دارند. در پایان پیشنهادهایی نیز برای پایدار ساختن محلات ناپایدار در راستای شاخص های حکمروایی و به تفکیک هر کدام از شاخص های حکمروایی خوب شهری شامل مشارکت، اثربخشی و کارایی، شفافیت، قانونمندی، مسئولیت و پاسخگویی، اجماع گرایی و داشتن چشم انداز ارائه گردیده است.

امروزه فضای شهرهای ما بر اساس اصول و معیارهای استفاده بزرگسالان شکل گرفته است و اغلب فضاهای شهری عمدتا فاقد کیفیت برای استفاده کودکان می باشد.غیبت فضاهای عمومی شهری مناسب با ارزش ها وخواسته های کودکان در شهرهای ما به شدت ملموس است و این در حالی است که اقداماتی نظیر تصویب کنوانسیون جهانی حقوق کودکان، پروژه ایجاد شهرهای دوستدار کودک و... در حال اجرا می باشند. زمان آن فرا رسیده است که کودکان و ارزش های آنها وارد معادلات شهرسازی و برنامه ریزی شهری شده و مدیران شهری امکان زندگی لذت بخش را برای آنان فراهم آورند. این پژوهش با هدف بررسی کیفیت فضاهای عمومی شهری جهت استفاده کودکان 11-14 سال منطقه 1 شهر نجف آباد تهیه گردیده است که بر اساس روش تحقیق توصیفی–تحلیلی و براساس هدف کاربردی است و از روش های کتابخانه ای و میدانی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. جامعه آماری 2659 نفر از کودکان ساکن در منطقه 1 شهر نجف آباد می باشد که اطلاعات آماری از طریق توزیع 350 پرسشنامه (که پایایی آن ها از تحلیل آماری آلفای کرونباخ (α) برابر 8. بدست آمده است که نشانگر پایایی مطلوب پرسشنامه ها می باشد.) در میان کودکان بدست آمده و از طریق نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفته اند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت عناصر کالبدی پارک، خیابان، پیاده رو و میدان بر دیدگاه کودکان از یک فضای خوب شهری تاثیرگذار است همچنین عناصر کارکردی پارک، خیابان و پیاده رو بر دیدگاه کودکان از یک فضای خوب شهری تاثیرگذار می باشد و با توجه به نتایج می توان گفت میزان تاثیر عنصر کارکردی میدان بر دیدگاه کودکان از یک فضای خوب شهری یکسان نمی باشد.

الگوها شبیه سازی واقعیت اند، مقایسه ای که رویت پیچیدگی های دنیای حقیقی را تسهیل می کند. هر الگوی تبیینی با شیوه های متفاوتی به زندگی انسان می نگرد، و هر یک از این الگوها فرضیه های خاص درباره ماهیت واقعیت پدیده را عرضه می کنند. از گردشگری خلاق نیز می توان به عنوان ابزاری برای احیای گردشگری شهرها نام برد. چرا که شهرها به عنوان نظام های فرهنگی در نظر گرفته می شوند که توسط میراث های انسانی و طبیعی شکل می گیرند. هدف این پژوهش، تبیین الگوی تحقق گردشگری خلاق در شهر اصفهان می باشد. رویکرد حاکم، بر اساس هدف کاربردی  و بر اساس ماهیت ژرفانگر، مبتنی بر پرسشنامه و رویکرد آینده پژوهی می باشد. جهت الگوسازی، ابتدا تمامی عوامل دخیل در آینده ی گردشگری خلاق شهر اصفهان از طریق مطالعه و بررسی پیشینه ی پژوهش و سپس از طریق مصاحبه و بررسی اسناد و پرسشنامه های دلفی تهیه شده است. روش نمونه گیری گلوله ی برفی و 35 پرسشنامه میان نخبگان حیطه ی گردشگری و استادهای دانشگاهی به عنوان جامعه ی آماری پژوهش توزیع گردید. بر این اساس، ابتدا شاخص ها و 52 متغیر در 6 حوزه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فناوری، زیست محیط و کالبدی شناسایی شده است. سپس جهت پردازش داده ها، از تحلیل اثرات متقابل ساختاری توسط نرم افزار میک مک استفاده گردیده است. عوامل کلیدی جهت ترسیم الگوی گردشگری خلاق، شناسایی و رتبه بندی شد و براین اساس جهت ترسیم الگوی مناسب جهت تحقق گردشگری خلاق شهر اصفهان تلاش گردید.

انتخاب مکان بهینه جهت استقرار اضطراری یا موقت جمعیت های آسیب دیده از بحران یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه سازمان های مسئول در مدیریت بحران قرار دارد. شهر اصفهان با قرار گرفتن در نزدیکی دو مرکز هسته ای بسیار مهم در شعاع 10 و 100 کیلومتری و دلایل سیاسی متعدد می تواند به عنوان کانون اصلی هدف حملات نظامی و همچنین حملات تروریستی واقع گردد. در این مقطع که بیشترین تمرکز بر حملات تروریستی شهری قرار گرفته و احتمال بسیار زیادی برای این گونه حملات در شهر اصفهان وجود دارد به نظر می رسد که پرداختن به موضوع مکانیابی اسکان موقت و تخلیه اضطراری به این مراکز پس از حمله می تواند به عنوان یکی از اصلی ترین مقوله های مرتبط با پدافند غیرعامل مطرح باشد. هدف اصلی پژوهش ارائه یک الگو برای جهت مسیریابی تخلیه اضطراری و مکانیابی فضا های تامین اسکان موقت به منظور دستیابی به نیاز های اولیه بازماندگان سانحه می باشد. این پژوهش از حیث ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی –تحلیلی و از حیث هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. در جهت رسیدن به اهداف پژوهش با به کارگیری داده های مکانی و انج ام تحلیل های مربوطه در سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل تصمیم گیری چن د معی اره AHP,VIKOR اقدام شده است. در اقدام بعدی جهت تعیین مسیر بهینه تخلیه اضطراری و شناسایی نزدیکترین مراکز اسکان اضطراری از تحلیل شبکه در نرم افزار GIS 10.8 Arc استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش متخصصین حوزه شهری شهر اصفهان و حجم نمونه از طریق اشباع نظری به تعداد 60 کارشناس است. روش نمونه گیری هم به صورت نمونه گیری گلوله برفی می باشد. نتایج نشان می دهد که از میان معیارهای تأثیرگذار بر مکانیابی اسکان موقت معیار شیب زمین با امتیاز 0.097 پراهمیت ترین و معیار دسترسی به مجتمع های خدماتی رفاهی با امتیاز 0.021 کم اهمیت ترین معیار ازنظر کارشناسان می باشد. همچنین بر اساس بررسی های انجام شده اراضی قسمت شمال شرقی (اراضی بین منطقه رحمت آباد و کمشچه) حریم سی کیلومتری جهت اسکان موقت مناسب می باشند و در گام بعدی مسیرهای بهینه جهت تخلیه اضطراری به این مراکز ارائه گردید.

تحقیقات محدودی به مقایسه دیدگاه ذینفعان شهر هوشمند (طرف عرضه و تقاضا) در شهرهای هوشمند پرداخته است. این مقاله به پر کردن این خلاء مهم تحقیقاتی کمک می کند. این پژوهش اولویت های اقدامات هوشمندسازی مورد نیاز از دیدگاه تصمیم گیران (مدیران شهری، برنامه ریزان شهری، طراحان و ارائه دهندگان خدمات شهر هوشمند) را با اولویت های جامعه هدف (شهروندان) در شهر اصفهان مقایسه کرده است تا نقاط همگرایی و واگرایی این دو گروه را شناسایی کند. جمعیت آماری پژوهش شامل دو گروه است، گروه اول را شهروندان اصفهانی بالای 18 سال تشکیل می دادند و گروه دوم تصمیم گیران امور شهری در سازمان ها و ادارات شهری هستند. مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی - تحلیلی می باشد. به منظور تحلیل پرسشنامه ها از روش های آماری آزمون فریدمن و ANOVA استفاده شده است. با توجه به متفاوت بودن تعداد نمونه ها، دو گروه مورد مطالعه از آزمون تعقیبی LSD به منظور تعیین معناداری تفاوت میانگین درون گروهی و بیرون گروهی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که در هر دو گروه مورد مطالعه حمل و نقل هوشمند و محیط هوشمند که از زیرساخت های سخت شهر هوشمند در اولویت قرار دارد. از بیست الویت تعیین شده در خدمات هوشمند، هشت مورد مشترک وجود دارد، در حالی که دوازده مورد باقیمانده متفاوت است. مقایسه بین اولویت ها، برداشت ها و جهت گیری مسئولان و شهروندان شهر اصفهان از یک سو برخی همگرایی ها را بین آنها نشان می دهد، اما از سوی دیگر واگرایی های بیشتری مشاهده شده است. همگرایی های مشخص شده می تواند برای برنامه ریزی مشارکتی در هوشمندسازی شهر اصفهان مورد استفاده قرار گیرد.

اگر بخواهیم در توسعه شهرهای امروزی، پاسخ گوی احتیاجات امروزی باشیم و سهم نسل های آینده از منابع را در نظر بگیریم باید اداره خردمندانه شهرها را بر پایه شهرسازی مشارکتی و مشارکت آگاهانه شهروندان تعریف و برنامه ریزی کنیم. حضور شهروندان در عرصه تصمیم گیری و نزدیکی آنها با مسئولین و متخصصان و دستیابی هرچه سریع تر به خواسته ها و نیازهایشان مطابق با شرایط زندگی و ویژه های اجتماعی و اقتصادی از طریق (فرآیند شهرسازی مشارکتی) میسر می شود. شهرسازی مشارکتی در جامعه ما به طور عملی در حد بسیار کمرنگی وجود دارد. در حال حاضر جایگاه مشارکت شهروندان در شهرهای ایرانی، در حد ظاهر فریبانه و حداکثر اطلاع دهی و مشورت کردن است. اما فعالیت های مختلف انجام شده یا در حال انجام مانند انتخابات شوراهای محله،توجه به سازمان های غیر دولتی و.... نوید بخش آینده ای روشن و امیدوار کننده جهت تدوین مبانی نظری مشارکت شهروندان در شهر وشناسایی کردن عوامل نهادینه کننده مشارکت شهروندان است. این مقاله برآن است تا مشارکت و شهرسازی مشارکتی و جایگاه مردم در برنامه ریزی شهری را با در نظر گرفتن واقعیت ها تا حد امکان بررسی نموده و اهداف و تدابیر مطلوب جهت نهادینه کردن فرهنگ مشارکت راپیشنهاد دهد. هدف اصلی این مقاله بررسی، جایگاه مردم دربرنامه ریزی شهری در منطقه6 شهر اصفهان می باشد. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی موردی بوده است که اطلاعات آن به صورت مطالعات اسنادی، کتابخانه ای، میدانی و با استفاده از پرسش نامه جمع آوری گردیده است. که از یافته های این تحقیق می توان به مشارکت دادن شهروندان منطقه 6 از طریق تشکل های مردمی(شورایاری ها) منسجم، در بهبود جریان مدیریت شهری و استفاده کردن از نظرات شهروندان و مشارکت آنها در امور و برنامه ریزی های شهری و همچنین اطلاع رسانی و فرهنگ سازی به موقع شهروندان در امور و برنامه ریزی های شهری که به طبع آن توسعه مدیریت شهری اصفهان را در بر خواهد داشت اشاره کرد.  

مفهوم مشارکت شهروندی جدید نیست، اما امروزه تمایل بیشتری برای استفاده از فناوری های نوین مشارکتی با استراتژی های مبتنی بر جمعیت یا جامعه محور مانند، نرم افزارهای مشارکتی جمع سپاری داوطلبانه مکان محور ( VGIS) در هوشمندسازی شهرها ایجاد شده است، این پژوهش از این جهت دارای نوآوری است. هدف از این پژوهش شناخت عوامل موثر در هوشمندسازی با استفاده از فناوری جمع سپاری، داوطلبانه، مکان محور ( VGIS) از دیدگاه متخصصان و پژوهشگران فعال جهانی در زمینه ( VGIS) است. جامعه آماری این پژوهش متخصصین و پژوهشگران دارای سوابق پژوهشی در موضع فناوری های جمع سپاری، سیستم اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه و شهر هوشمند شهروند محور است. با استفاده از نمونه گیری به شکل غیراحتمالی و هدفمند 40 متخصص بین المللی اعضای پانل دلفی پژوهش را تشکیل دادند. تحقیق حاضر، بر اساس هدف در شمار پژوهش های کاربردی بوده و روش انجام آن، با توجه به موضوع تحقیق و ماهیت آن توصیفی-تحلیلی است. رویکرد پژوهش ترکیبی انتخاب شده است و از میان انواع طرح-های پژوهش ترکیبی ، طرح تبیینی و طرح اکتشافی که با این مطالعات تناسب بیشتری دارد انتخاب شده است و از مدل تحلیل عاملی اکتشافی در تحلیل نتایج استفاده شده است. نتایج پژوهش در شناخت چهارچوب الگوی اولیه در استفاده از فناوری جمع-سپاری، داوطلبانه، مکان محور ( VGIS) به پژوهشگران و مسئولان اجرایی هوشمندسازی کمک خواهد کرد. الگوی اکتشافی این پژوهش شامل 6 عامل اصلی شهروندان، طراحی، شرایط محیطی و زمینه ایی، هزینه،کیفیت ذاتی و بیرونی داده ها و عوامل فنی و زیرساختی است که در طراحی و استفاده از فناوری( VGIS) باید در نظر گرفته شود.

مکان های سوم به عنوان محل اجتماع توسط تعامل اجتماعی و شبکه ها شکل گرفته و می توانند در تعیین الگوهای انسجام و مشارکت در نهادها و فرایندهای اجتماعی تأثیر بسزایی داشته باشند. هدف این مقاله، ارائه مدل مناسب نقش مکان های سوم شهری در پایداری اجتماعی مناطق 3،4،6،8 و 9 شهر اصفهان است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و بررسی های میدانی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان مناطق (3، 4، 6، 8 و 9) شهرداری شهر اصفهان هستند که به صورت هدفمند تعداد 374 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای دستیابی به اهداف تحقیق، مؤلفه های 16 گانه شامل (مکان های سوم، دسترسی، دعوت کنندگی، پویایی و سرزندگی، آسایش و امنیت، انعطاف پذیری، عملکرد، فرم، معنا و محتوا، پایداری اجتماعی، امنیت اجتماعی، تعامل اجتماعی، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی،حس تعلق اجتماعی و هویت اجتماعی) استخراج شد. برای کشف روند الگو جهت طبقه بندی مؤلفه های پایداری و نقش مکان های سوم بر آن ها از آزمون های T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری Smart pls استفاده شد همچنین برای اثرگذاری مؤلفه های مکان سوم بر پایداری اجتماعی از ابزار رگرسیون وزن دار جغرافیای استفاده شد است. یافته ها نشان می دهد که میزان ضریب تعیین بین مؤلفه های یاد شده، مکان سوم به میزان 90/0 درصد بر پایداری اجتماعی تأثیر دارد. نتایج تحلیل رگرسیون وزن دار جغرافیایی حاکی از آن بود که مهم ترین مؤلفه تاثیرگذار بر متغیر پایداری اجتماعی، مؤلفه آسایش و امنیت با ضریب 91/0 درصد بود که این متغیر به خوبی وضعیت اثرگذاری مکان سوم بر پایداری اجتماعی را تبیین می کند. نتایج مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی نشان داد که منطقه 4 دارای پایین ترین اثر (03/0)، مناطق 3 و 8 دارای اثر متوسط (05/0) و مناطق 6 و 9 دارای اثر (07/0)زیاد کیفیت مکان سوم بر پایداری اجتماعی در سطح مناطق اصفهان هستند. مقایسه میانگین پایداری اجتماعی در بین مناطق مختلف شهری حاکی از آن است که بالاترین میزان پایداری اجتماعی مربوط به مناطق 3 و 4 شهری و پایین ترین میزان پایداری اجتماعی نیز مربوط به مناطق 6 و 8 شهری بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با توجه به درهم آمیزی مؤلفه ها و شاخص های مفهوم مکان سوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری از جمله پایداری اجتماعی انکارناپذیر است و در زمینه پایداری اجتماعی به دلیل ماهیت غیرملموس آن و نیز محوریت انسان و تعاملات وی در تعیین میزان این جنبه از پایداری، اهمیت مکان های سوم شهری به سبب ویژگی هایی همچون تعاملات اجتماعی، قابل دسترس بودن و دعوت کنندگی، آسایش روانی و ذهنی و. . . نقش انکارناپذیر آن در پایداری اجتماعی مناطق شهری اصفهان به خوبی قابل استناد است.

در پژوهش سعی شده از روش توصیفی و تحلیلی تأثیر برنامه های تلویزیونی رسانه ملی که در پیام و محتوای خود، سبک زندگی هویت منطقه ای و شهری را ترویج می کنند. بر میزان و سطح برخورداری از شاخص حس تعلق مکانی شهروندان مناطق 1، 12 و 20 کلانشهر تهران ارزیابی گردد لذا بر اساس مأموریت  شبکه های تلویزیونی ، برنامه های شاخص شبکه های دو و شبکه تهران مورد ارزیابی قرار گرفت و از آنجا که مناطق منتخب، از نظر موقعیت جغرافیایی،شاخص های اقتصادی و درآمدهای شهروندان  ونیز سبک زندگی شهروندی متفاوتند لذا منطقه یک به عنوان منطقه مرفه شهری و منطقه 12 بعنوان منطقه متوسط نشین شهری و منطقه 20 به عنوان منطقه کم برخوردار شهر تهران انتخاب شد. نتایج نشان داد، تأثیر برنامه های تلویزیونی بر شاخص حس تعلق مکانی در سه منطقه مورد مطالعه بر اساس آنالیز واریانس چند متغیر ANOVAمتفاوت است.همچنین   بمنظورتحلیل اولویت  رسانه برای ارتقاء شاخص حس تعلق مکانی در سه منطقه یاد شده  از مدل تاپسیس فازی FTOPSIS استفاده شد و نتایج نشان دادکه ترویج و تبلیغ مؤلفه سبک زندگی شهروندی و در برنامه های تلویزیونی، بیشترین اثرکذاری را در هر سه منطقه منتخب دارد بنابراین رسانه تلویزیون می توانداز طریق برنامه سازی با رویکرد بهبود سبک زندگی شهروندی،احساس تعلق مکانی شهروندان را ارتقا دهد همچنین ازدیدگاه شهروندان تنها در منطقه 1 شهر تهران شاخص حس تعلق مکانی مطلوب می باشد. لذاپیشنهاد می شود ترویج مطالبات محلی و منطقه ای شهروندان مناطق 12 و 20  کلانشهر تهران باید. موضوع برنامه های تلویزیونی باشد.

رشد فزاینده و شتابان شهرنشینی در چند دهه ی اخیر در کشور موجب شده تا شهرها با چالش هایی چون کم رنگ شدن هویت و حس تعلق اجتماعی، گسترش مشکلات اکولوژیکی، نابرابری های اجتماعی، اقتصادی، دوگانگی در فضای شهر، نابرابری در توزیع و پراکندگی خدمات، دور شدن از مسیر عدالت محیطی و کاهش کیفیت زندگی مواجه گردند. بدین ترتیب تلاش های متخصصان امور شهری، توجه به رویکردی مطلوب، جهت پایان دادن به این چالش ها می باشد. محله محوری که مبتنی بر نقش مشارکتی مردم و اجتماعات محلی است، به عنوان مهم ترین رویکرد در این راه مطرح است. هدف این پژوهش بررسی جایگاه محله محوری در مدیریت شهری است. به صورت موردی موضوع را در منطقه 9 اصفهان؛ یکی از مناطق غربی کلان شهر اصفهان، مورد مطالعه قرار می دهد.از نظر روش شناسی براساس هدف از نوع توصیفی و تحلیلی، و بر اساس هدف از نوع کاربردی است. حجم نمونه از طریق فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 245 خانوار از این منطقه انتخاب شد و پرسش نامه در تمامی محله های آن توزیع گردید.  از روش های مصاحبه ،پرسش نامه، مشاهده و مطالعات کتابخانه ای برای گرد آوری اطلاعات و از نرم افزارهای GIS وExcel  در تجزیه و تحلیل دادهای آن استفاده شده است. از نتایج آن می توان به عدم توزیع خدمات متناسب با نیاز های ساکنان محله ها، تفاوت در مشکلات محله ها، پایین بودن میزان رضایت از زندگی در محله ها و تمایل داشتن مردم به مشارکت در امور محله ی خود و ... اشاره کرد.

از مهمترین عناصر آب و هوایی که تحت تاثیر الگوهای پیوند از دور است، می توان به دما و بارش اشاره کرد که هر دوی این عناصر از اثرگذارترین فاکتورها در مطالعات آب و هوای آسایش گردشگری هستند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت اقلیم آسایش گردشگری استان گیلان در فاصله زمانی (1980 - 2016) با استفاده از مدل UTCI و نیز بررسی ارتباط بین وضعیت آب و هوای آسایش گردشگری استان گیلان با الگوهای پیوند از دور است، در واقع هدف اصلی پژوهش بررسی اثرپذیری وضعیت آسایش آب و هوایی استان گیلان از سیگنال های جوی است. بررسی این ارتباط می تواند به برنامه ریزی-های لازم جهت توسعه ی گردشگری این استان و مکان یابی مناسب کمک کند. با استفاده از آزمون تعیین روند من- کندال نتایج بدست آمده نشان می دهد در 37 سال اخیر در ماه جولای مقدار شاخص UTCI روند کاهشی داشته و از تنش گرمای شدید در این ماه کاسته شده است؛ ولی در سایر ماه های سال روند خاصی برای این شاخص دیده نشد. همچنین ارتباط سنجی بین شاخص های اقلیم آسایش گردشگری در استان با الگوهای پیوند از دور از طریق ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که از میان 22 الگوی بررسی شده، 9 الگو از جمله TNA ، NTA ، SOLAR FLUX ، NCP ، SOI ، NAO ، MOON SOON ، AMM ، AMO در ماه های مختلف سال و در سطوح معناداری 95 درصد و 99 درصد با UTCI ارتباط مستقیم یا عکس دارند.

مقدمه: امروزه شهرسازی با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه شهری شرایط ناپایداری را در شهرها و محله های شهری نیز به دنبال داشته است. بنابراین در سال های اخیر جنبش نوشهرگرایی به عنوان یک رویکرد جدید طراحی و برنامه ریزی شهری در انتقاد به شهرسازی معاصر که دارای الگویی پراکنده، غیر انسانی و ماشینی است، شکل گرفته است.داده و روش: هدف اصلی از انجام این پژوهش، شناسایی اولویت های اجرایی در راستای تحقق الگوی نوشهرگرایی در محلات شاخص شهر اصفهان (سنبلستان، جلفا، خانه اصفهان و سپاهان شهر) بود. از این رو روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی انتخاب شد. در ابتدا  فهرستی از عوامل اولیه که در نوشهرگرایی نقش دارند، به عنوان متغیرهای تحقیق، شناسایی شدند. در گام بعدی با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و نرم افزار Micmac، میزان تأثیرگذاری عوامل اولیه بر روی یکدیگر در قالب پرسشنامه کارشناسان ارزیابی شد. در نهایت با استفاده از روش تحلیل دو بعدی و تلفیق نمرات تأثیرگذاری و نمرات میانگین، اولویت های اجرایی مشخص شدند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در محله سنبلستان، یازده عامل، محله جلفا نیز یازده عامل، محله خانه اصفهان هشت عامل و نهایتاً در محله سپاهان شهر دوازده عامل اولویت اجرایی برای تحقق الگوی نوشهرگرایی دارند. از بین عوامل مهم و شاخص نوشهرگرایی در محلات می توان به مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده اشاره کرد.نتیجه گیری: امروزه تکیه بر الگوهای نوین شهرسازی، در برنامه ریزی و توسعه محله های شهری، اجتناب ناپذیر است. موضوعی که برای مدیران و برنامه ریزان شهری ضرورت دارد، آن است که هر محله از ویژگی های متفاوتی برخوردار بوده و باید شاخص ها و عوامل در هر محله ای بومی سازی شده و به صورت اختصاصی مورد مطالعه قرار گیرند. با این حال براساس نتایج پژوهش پنج عامل شامل مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده به صورت مشترک در بین تمام محلات مورد مطالعه از اولویت دارند.

برنامه ریزی شهری نوین نیازمند مشارکت عمومی بیشتر شهروندان برای دستیابی به تصمیم گیری علمی و دموکراتیک است؛ بنابراین امروزه تمایل بیشتری به استفاده از فناوری های نوین مشارکتی با استراتژی های مبتنی بر جمعیت یا جامعه محور (فناوری های مشارکتی جمع سپاری داوطلبانه مکان محور (VGIS) در مدیریت شهرها) ایجاد شده است؛ زیرا سیستم فناوری های مشارکتی جمع سپاری علاوه بر مکان محور بودن، داوطلبانه است. به همین دلیل، می توان به طور همزمان، داده های انسانی را در زمینه های مختلف جمع آوری کرد. هدف از پژوهش حاضر شناخت مهم ترین عوامل مؤثر در الگوی پذیرش فناوری های جدید جمع سپاری داوطلبانه مکان محورِ (سیستم اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه) یک سیستم جمع سپاری در مدیریت شهری از دیدگاه پژوهشگران و مسئولان است. پژوهش حاضر بر اساس هدف در شمار پژوهش های کاربردی و روش انجام دادن آن با توجه به موضوع و ماهیت پژوهش توصیفی-تحلیلی است. در این پژوهش برای تحلیل نتایج از مدل تحلیل عاملی اکتشافی و عاملی تأییدی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر دو گروه از پژوهشگران با سوابق پژوهشی و مسئولان مرتبط با امور هوشمندسازی شهر اصفهان است. در این پژوهش برای طراحی و اجرای موفق سیستم اطلاعات جغرافیایی داوطلبانه از دیدگاه پژوهشگران و مسئولان استفاده شده است که مهم ترین و مؤثرترین عامل در این سیستم از دیدگاه پژوهشگران و مسئولان به ترتیب شهروندان، شرایط محیطی و زمینه ایی و چگونگی طراحی فناوری است؛ درحالی که مهم ترین عامل از دیدگاه مسئولان به ترتیب نهادی و سازمانی (سیاست گذاری)، طراحی تبادلی، تعاملی، فنی و زیر ساختی است. از نوآوری های پژوهش حاضر شناخت عوامل مؤثر بر پذیرش مشارکتی جمع سپاری داوطلبانه مکان محور (VGIS) به عنوان یکی از آخرین فناوری های نوین شهری از دیدگاه دو گروه پژوهشگران و کارشناسان است.

مناطق مرزی بدلیل یکسری ویژگی های خاص از جمله دوری از مرکز، توسعه نیافتگی، ناپایداری سکونت، تبادلات مرزی و ... از دیرباز مورد توجه حکومتها بوده است. اما آمایش این مناطق هنوز جایگاه واقعی خود را در نظام برنامه ریزی کشور پیدا نکرده است. استان خراسان جنوبی با داشتن بیشترین مرز با کشور افغانستان از نظر توسعه یافتگی در ردیف استانهای کمتر توسعه یافته است.و از فرصت ها و قابلیت های مرزی کمتر استفاده نموده است. پژوهش اخیر با روش کمی و با ماهیت توصیفی– تحلیلی و با شیوه میدانی و کمک پرسشنامه و تجزیه و تحلیل با استفاده از مدل SWOT و ANP به ارائه الگوی مناسب برای آمایش مناطق مرزی پرداخته است. نتایج حاصله نشان می دهد الگوی مناسب برای مناطق مرزی از نوع تهاجمی است و بر اساس اولویت بندی، استراتژی تهاجمی (SO) یعنی تقویت همزمان زیرساختهای توسعه و امنیت برای نیل به توسعه پایدار از اولویت اول برخوردار است. نتایج بدست آمده از وزن دهی به زیر معیارها نیز بیانگر این واقعیت است که وجود بازارچه های مرزی، گمرک و منطقه ویژه اقتصادی (S2) مهمترین نقطه قوت استان، امنیت نسبی موجود در مرز (O3) مهمترین فرصت استان، بی ثباتی طرف افغان در مناسبات تجاری و سیاسی (T2) مهمترین تهدید استان و ضعف زیرساخت های کالبدی (جاده، راه آهن و..) (W4) مهمترین نقاط ضف استان می باشد.