مهدی باصولی

با توجه به رقابت مقصدهای گردشگری، به منظور جذب گردشگر و تأثیرگذاری بر تصمیم و انتخاب ایشان، پرداختن به موضوع تصویر مقصد و عوامل مؤثر بر تقویت آن، از ضروریات بازاریابی گردشگری به شمار می رود؛ بنابراین، پژوهش حاضر با تأکید بر لزوم بازاریابی معنوی، به شناخت روابط بین همبستگی عاطفی با ساکنان، دلبستگی مکانی و تصویر مقصد پرداخته است. به این منظور، از پرسشنامه اقتباس شده و نمونه گیری دردَسترس و سپس تصادفی ساده استفاده شد. مدل مفهومی پژوهش ترسیم و  با معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نشان داد که همبستگی عاطفی با ساکنان به ترتیب بیشترین ارتباط مستقیم را با دلبستگی مکانی، تصویر عاطفی و تصویر شناختی دارد. به طور غیرمستقیم نیز به واسطه دلبستگی مکانی و دلبستگی مکانی تصویر عاطفی بر تصویر مقصد کنشی تأثیرگذار است. همچنین، دلبستگی مکانی به ترتیب بیشترین ارتباط مستقیم را با تصویر عاطفی از مقصد، تصویر شناختی و تصویر کنشی دارد. این نتایج نشان می دهد که با افزایش همبستگی عاطفی با ساکنان، دلبستگی مکانی و تصویر مقصد بهبود می یابد. در یک جمع بندی کلی نیز نتایج پژوهش حاضر بر لزوم تغییر نگاه بازاریابان و توجه به راهبرد های بازارایابی معنوی در گردشگری تأکید دارد.

گردشگری درمانی یکی از گونه های روبه رشد گردشگری در جهان است که منافع فراوانی را برای مقاصد گردشگری به همراه می آورد. با توجه به ظرفیت مناسب ایران در زمینه پزشکی و وجود جاذبه های فرهنگی و طبیعی در کنار این توانمندی، می توان با برنامه ریزی مناسب، این کشور را به یکی از مقاصد مهم گردشگری درمانی تبدیل کرد. این مقاله با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری درمانی و بررسی تأثیر آن در رشد اقتصادی کشور به نگارش درآمده است. پژوهش از نظر ماهیت توسعه ای است و عوامل و متغیرهای مدل بر اساس مطالعات نظری و مصاحبه با خبرگان استخراج شده است. روش به کاررفته پویایی سیستم بوده و از نرم افزار ونسیم برای شبیه سازی در افق ده ساله استفاده شده و رفتار متغیرها در قالب سه سناریو بررسی شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، توسعه گردشگری درمانی تأثیری مثبت در شاخص های رشد اقتصادی کشور دارد و با افزایش میزان تخصیص درآمد صنعت گردشگری به گردشگری درمانی، مقدار شاخص منفعت به هزینه افزایش می یابد. همچنین، با سرمایه گذاری بخش خصوصی در گردشگری درمانی، مقدار شاخص منفعت به هزینه در کوتاه مدت، به علت افزایش هزینه ها، کمی کاهش می یابد. ولی با توجه به افزایش شیب نمودار منفعت به هزینه پس از سرمایه گذاری، مقدار شاخص منفعت به هزینه در بلندمدت بیشتر خواهد شد. با افزایش ضریب اشتغال، مقدار شاخص منفعت به هزینه افزایش و با کاهش ضریب اشتغال، مقدار شاخص منفعت به هزینه کاهش می یابد.

در میان حوزه های گوناگون گردشگری به گردشگری سالمندی، به دلیل قابلیت و مزیت های رقابتی، توجه بسیاری شده است. همچنین، با توجه به روند پیر شدن جمعیت کشور ایران و به ویژه مردم استان یزد و نیازهای خاص این قشر، در این پژوهش تلاش شده است عوامل مؤثر در توسعه ی گردشگری سلامت سالمندی با استفاده از رویکرد نگاشت شناختی فازی و تحلیل شبکه های اجتماعی شناخته و اولویت بندی شوند. این روش پژوهش آمیخته، از لحاظ هدف، کاربردی و، از حیث جمع آوری داده ها، توصیفی است. بدین منظور، پس از بیان موضوع و بررسی پیشینه ی پژوهش، عوامل مؤثر در گردشگری سلامت سالمندی شناسایی شدند و سپس پرسش نامه ی ماتریسی به 164 نفر از گردشگران سلامت، که به منظور دریافت خدمات سلامت به استان یزد سفر کرده بودند، داده شد و سپس داده ها جمع آوری شدند. در ادامه، با استفاده از نرم افزار FCMapper و Ucinet، داده های حاصل تجزیه وتحلیل شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که، از میان عوامل شناسایی شده، عوامل تصویب قوانین حمایتی، ارتقای کیفیت خدمات درمانی و حفظ ایمنی بیمار مرکزیت بیشتری از سایر عوامل دارند؛ بدین معنی که تعداد بیشتری فلش به آن وارد و از آن خارج می شود. درنهایت، سناریوهایی براساس این سه عامل 

نگرش منظرین می تواند براساس روایت، تعریف هویت و بررسی کارکرد شکل گیرد. به بیان دیگر برای نگرش منظرین به یک جاذبه یا عنصر معماری یا یک آیین و سنت، می توان روایات مرتبط با آن را مورد بررسی قرار داد، هویتش را تعریف و تفسیر نمود و یا کارکردهایی که در طول زمان داشته است را بررسی کرد. روایت نقشی مؤثر و متفاوت در نگرش منظرین ایفا می کند و می تواند بیان کننده چرایی به وجود آمدن یا تغییرات هویت و عملکرد در دوره عمر جاذبه یا آیین باشد و از زوایای مختلف بیان شود. زوایایی که لزوماً بیان کننده یک شکل و یک خط مشخص نبوده و هرکس براساس ذهنیت و زاویه دید خود نسبت به مسئله، روایتی را بیان می کند و همین تفاوت می تواند خود به یک جاذبه تبدیل شود. از طرف دیگر یکی از اجزای مهم محصول گردشگری، خاطراتی است که گردشگر در طول سفر به ذهن می سپارد و این خاطرات تا سال ها در ذهن باقی مانده و بیان می شود. علاوه بر تأثیر روایت در نگرش منظرین، یکی از راه های ماندگاری خاطرات، بیان روایتی و داستان گونه جاذبه هایی است که گردشگر در طول سفر خود بازدید کرده است. روایت داستانی ماندگاری بالاتری از دیدن بصری جاذبه دارد و می تواند تا مدت ها یادآور مقصد، جاذبه، آیین و سنت یا عنصر فیزیکی باشد. راهنمایان تور و یا افرادی که وظیفه معرفی جاذبه یا آیین را برعهده دارند سعی می کنند با اضافه کردن روایات مختلف و داستان های مختلفی که پیرامون جاذبه وجود دارد، بر جذابیت صحبت خود بیفزایند و خاطرات شیرین تری را برای گردشگر خلق نمایند. به بیان دیگر، شناسایی روایت های معتبر و بیان آن با خط سیر مشخص و به شکل داستان می تواند علاوه بر تأثیر در نگرش منظرین به یک جاذبه، بر ماندگاری خاطرات سفر هم تأثیرگذار باشد. مهم ترین مشکلی که در این مسیر وجود دارد، تشخیص روایات واقعی و مستند است. یکی از چالش های این مسئله، بروز، ایجاد و تعریف روایات تحریف شده، دروغین، تخیلی و یا مبالغه آمیز توسط افراد مختلف است. روایاتی که بدون اسناد معتبری بیان شده و گاهی با توجه به تکرار، به روایت اصیل تبدیل می شوند که داستان اصلی را نیز تحت تأثیر قرار می دهند. فرد روایتگر برای ایجاد جاذبه بیشتر در سخن به جای بیان قصه و روایت اصلی، آنچه را در ذهن خود پرورانده و یا به صورت غیرمستند از جایی شنیده، بیان می کند و این امر نه تنها اصالت جاذبه را تحت تأثیر قرار می دهد، بر نگرش منظرین هم خدشه وارد می نماید.بررسی روایات و داستان های معتبر در خصوص جاذبه ها، آیین ها و سنت ها توسط محققان و پژوهشگران و ثبت و انتشار آنها می تواند از این تحریف جلوگیری نموده و باعث شود روایاتی منتشر شود که بر اعتبار آنها صحه گذاشته شده است. این امر کمک شایانی است به گردشگری منظر و ایجاد خاطرات درست و معتبری که گردشگر به ذهن می سپارد.

اقامتگاه های بوم گردی، عاملی جهت ارتقاء سطح زندگی جامعه محلی و افزایش پایداری مقصد است، ولیکن دانش موجود در زمینه تأثیر درک این مزایا در تقاضای اقامتگاه بوم گردی بسیار اندک است. لذا پژوهش حاضر با تأکید بر محرک های معنوی سفر مسئولانه، به بررسی تأثیر درک مزایای مذکور و همچنین هنجارهای توصیفی و تأکیدی ذهنی بر تقاضای اقامتگاه های بوم گردی اختصاص یافته است. پژوهش از نوع کاربردی است. جامعه آماری پژوهش گردشگران شهر یزد بودند، تجزیه و تحلیل نتایج با استفاده از معادلات ساختاری حداقل مربعات جزیی انجام گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مزایای ادراک شده، تأثیر مثبت و معناداری بر تقاضای اقامتگاه های بوم گردی دارد، همچنین هنجارهای توصیفی ذهنی به واسطه مزایای ادراک شده تأثیر غیرمستقیم بر این تقاضا دارد. در نتیجه به منظور افزایش تقاضای اقامتگاه های بوم گردی، افزایش آگاهی گردشگران از مزایای اقامتگاه بوم گردی برای مقصد (با تمرکز بر گروه های مرجع) پیشنهاد گردید. همچنین توصیه هایی نیز در زمینه تغییر نگرش بازاریابان و تمرکز بر بازاریابی معنوی ارائه گردید

منظر را تلاقی تاریخ و جغرافیا دانستند. منظر از مکان فراتر رفته و ترکیبی است از آنچه دیده می شود و آن چیزی که امکان تفسیر از آن وجود دارد. در منظر مکان صرفاً کالبد محض نبوده و دارای معنا و هویتی می شود که مختص به آن است. به عبارت دیگر، هر عنصر معماری می تواند علاوه بر مشخصات فیزیکی و ظاهری و موقعیتی، روایت، تاریخ و فلسفه وجودی خاصی داشته باشد که قرار دادن این مفاهیم در کنار یکدیگر روایت منظرین آن عنصر را ایجاد می کند. روایت های منظرین می تواند جذابیت یک جاذبه را برای بینندگان و بازدیدکنندگان چند برابر کند و اساساً این روایت ها و داستان هاست که در خاطره بازدیدکننده باقی می ماند و او را به تکرار تجربه و یا تعریف آن برای دیگران ترغیب می کند. این در حالی است که بسیاری از عناصر معماری که در شهرهای قدیم ایرانی وجود داشتند، به مرور زمان و با توجه به پیشرفت تکنولوژی، تغییر سبک زندگی و دلایل دیگر کارکرد خود را از دست دادند و در بهترین شرایط در حال حاضر به عنوان یک جاذبه گردشگری مورد بازدید گردشگران قرار می گیرند (در موارد زیادی این مکان ها به دلیل عدم استفاده، تخریب شده یا در معرض تخریب قرار دارند). در برخی موارد نیز این عناصر معماری بازسازی شده و با کارکردهای متفاوت مورد بهره برداری قرار گرفته اند. به عنوان مثال کاروانسرایی که به هتل تبدیل شده یا حمام عمومی که به عنوان یک رستوران یا آب انباری که سقف آن برای زورخانه بازسازی شده است. در برخی از این بازسازی ها هویت و روایت اصلی عنصر کنار گذاشته شده و سعی می شود با استفاده از موقعیت و ویژگی های فیزیکی در دسترس، امکان استفاده مجدد از بنا برای بازدیدکنندگان فراهم شود. تغییر کاربری مکان از چند جهت قابل بررسی و مطالعه است. مهمترین مزیت آن علاوه بر امکان استفاده از یک موقعیت مکانی تاریخی، جلوگیری از تخریب و نابودی فضای معماری آن است. بازسازی و استفاده باعث می شود ساختار فیزیکی باقی مانده و در دوره های بعدی نیز قابلیت بازدید و بهره برداری داشته باشد. از طرفی این مسئله باعث می شود هویت و روایت اصلی تحت الشعاع قرار گرفته و به مرور زمان به طور کامل ازبین رفته و رو فراموشی نهد. در واقع اگر این بازسازی صرفاً به ساختار فیزیکی توجه شود، هویت و روایت های آن جدا شده و از بین می رود. به خصوص اگر کاربری جدید باعث شود برخی از ویژگی های معماری نیز تغییر اساسی داشته باشد. به بیان دیگر استفاده از مکان های تاریخی و عناصر معماری قدیمی مانند قلعه ، کاروانسرا، حمام و .... ظرافت هایی دارد که اگر این موارد در نظر گرفته نشود، می تواند به تخریب هویتی آن جا منجر شود. مهمترین نکته در این بازسازی، توجه به حفظ روایت و هویتی است در اصالت بنای مورد نظر بوده است. به گونه ای که بازدیدکننده فعلی متوجه شود که کارکرد اصلی و فرعی این مکان در قبل از بازسازی چه بوده و هویت آن در دوره های پیشین از چه ویژگی هایی برخوردار بوده است. در صورت رعایت این نکته، نه تنها بازسازی و حفظ بنا انجام پذیرفته، هویت آن نیز مورد احترام قرار می گیرد و این امر باعث می شود جذابیت آن برای بازدیدکنندگان نیز افزایش یابد. این امر می تواند از طریق بیان روایت به صورت تصویری، شفاهی و حتی بازسازی نگهداری بخش هایی از فضا به شکل سابق صورت پذیرد. به عنوان مثال در هتلی در یزد که یک خانه قدیمی است، بخش پایاب و خزینه به صورت کامل و به شکل اولیه بازسازی شده و علاوه بر وجود عکس های قدیمی، روایت آن نیز توسط راهنمایان صورت می پذیرد. این امر باعث می شود بازدیدکننده در کنار اقامتی دلنشین در هتلی که امکاناتی به روز دارد، با روایت اصیل خانه قدیمی یک شهر باستانی آشنا شده، به تاریخ دوره قبل سفر کرده و خود را درگیر یک موقعیت تاریخی جغرافیایی کند. این همان چیزی است که روایت منظرین مد نظر دارد.

مقدمه: با توجه به لزوم و اهمیت بازاریابی سبز در شرایط زیست محیطی عصر حاضر و عرصه رقابتی گردشگری و همچنین پیامدهای سبزشویی ادراک شده، پژوهش حاضر به شناسایی راهکارهایی با هدف کاهش سبزشویی ادراک شده و مصونیت از اتهامات مربوطه برای بازاریابان اقامتگاه های سبز گردشگری پرداخته است. روش تحقیق: بر این اساس، از مصاحبه عمیق با خبرگان بهره گرفته شد، نمونه گیری به روش هدفمند انجام شد و تا رسیدن به اشباع ادامه یافت. تجزیه وتحلیل داده ها نیز به روش گراندد تئوری انجام شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد راهکارهای کلی در این زمینه عبارت هستند از صداقت و تناسب در عمل و ادعا، ارائه شفاف اطلاعات سبز و اطمینان از صحت ادراکات گردشگر که هرکدام دربردارنده مقوله های فرعی و شاخص های مربوطه است. بحث : بنابراین، مطابق با راهکارهای ارائه شده، ضروری است بازاریابان سبز، علاوه بر این که از هر گونه ارتکاب به سبزشویی پرهیز می کنند و شواهد لازم درخصوص بررسی صحت ادعا را در دسترس قرار می دهند، ادراکات گردشگر در این خصوص را نیز بررسی و برای رفع هر گونه سوء برداشت احتمالی تلاش کنند. نتیجه گیری: پیروی از راهکارهای مذکور می تواند راهنمایی برای بازاریابان اقامتگاه های سبز (در ارائه ادعاهای سبز مؤثرتر و صادقانه تر و محافظت از اقامتگاه های سبز واقعی در مواجهه با اتهامات سبزشویی و پیامدهای آن) و مبنایی برای پژوهش های آتی باشد.

در مفهوم گردشگری، پدیده جابه جایی مکانی نقطه اصلی تمرکز بوده است. گردشگر از نقطه ای به نقطه ای دیگر می رود و مفهوم گردشگری شکل می گیرد. این در حالی است که زمان یک مقوله مهم در گردشگری است که کمتر مورد مداقه قرار گرفته است. موضوع زمان از چند منظر در گردشگری قابل بررسی است.الف. فصلی بون گردشگری. یکی از مهم ترین ویژگی های گردشگری فصلی بودن آن است. شرایط اقلیمی مهم ترین دلیل این امر است. بهار و پاییز معتدل، تابستان گرم و زمستان سرد، باعث جذابیت حضور گردشکر در مقاصد گردشگری هستند و باعث می شوند زمان های شلوغ و خلوت به وجود آیند. از طرفی فصلی بودن باعث می شود کسب وکارهای گردشگری تحت تأثیر قرار گیرند و برخی مشاغل صرفاً در زمان مشخصی فعال باشند. زیرساخت های گردشگری نیز تحت تأثیر این امر قرار گرفته و در برخی مواقع بدون استفاده و در برخی زمان ها با ظرفیتی بیش از حد استاندارد خدمت دهی می کنند.ب. محدودبودن زمان ارائه خدمت به گردشگر. زمان سفر محدود است و مدت حضور گردشکر در یک مقصد از این محدودیت پیروی می کند. مدت استفاده مسافر از یک خدمت نیز زمان بسیار محدودی دارد. به عنوان مثال مدت حضور مسافر در یک تاکسی چند دقیقه، در رستوران چند ساعت و در هتل چند روز است. ازاین رو خدمات گردشگری برای این که بتوانند با گردشگر تعامل برقرار نموده، ذهنیت مناسبی در گردشگر ایجاد کنند و رضایت خاطر او را به دست آورند، زمان محدودی در اختیار دارند. تعامل با گردشگر، شناخت ویژگی های گردشکران، تحلیل رفتار گردشگر و شناخت نیازهای گردشگران از جمله مفاهیمی است که باید مد نظر ارائه دهندگان خدمات گردشگری قرار گیرد.ج. ارزش زمان در گردشگری. علاوه بر ارائه دهندگان خدمات، گردشگران نیز تحت تأثیر محدودیت زمانی سفر قرار می گیرند. به طوری که گردشگری از جمله خدماتی است که در کنار هزینه های مالی، زمان نیز در آن دارای ارزش بوده و گردشگر در زمان انتخاب یک مقصد، خدمت مانند هتل، یا جاذبه برای بازدید، به این فکر می کند که به لحاظ زمانی ارزش این انتخاب را دارد یا خیر. در واقع در برخی موارد انتخاب یک مورد در سفر، فراتر از تحلیل و مؤلفه های اقتصادی آن است و گردشگر باید به این نتیجه برسد که مثلاً بازدید از یک جاذبه یا مشارکت در یک رویداد، ارزش وقت گذاشتن را داشته است. این تحلیل نظری که به صورت شخصی یا گروهی انجام می شود، می تواند بر رضایت گردشگر نیز تأثیرگذار باشد و باعث رضایت یا عدم رضایت شود.د. استفاده از زمان شبانه روز. با توجه به محدودیت زمانی سفر، مقاصد گردشگری سعی می کنند خدمات را به گونه ای ارائه نمایند که در زمان های مختلف شبانه روز در دسترس باشند. گردشگری شبانه در مقاصد گردشگری به همین دلیل قابل توسعه است. برخی خدمات گردشگری در زمان هایی ارائه می شود که برای گردشگران ارزش خاصی دارد. ایجاد گذرهای گردشگری شبانه در این راستا شکل گرفته و علاوه بر گردشگران به جامعه محلی نیز ارائه خدمات می دهند.ه. توزیع زمانی سفر. یکی از دلایل فصلی بودن گردشگری، زمان های تعطیلی در کشورهای مختلف است. تعطیلی باعث حرکت مردم از مبادی مختلف به سمت مقاصد گردشگری می شود. در صورتی که معمولاً در تعطیلات طولانی مدت، مقاصد دورتر و در تعطیلات کوتاه مدت، مقاصد نزدیک تر بازدید می شوند. تعطیلی روزهای پایان هفته می تواند به توزیع زمانی تعطیلی و توسعه گردشگری کمک کند. طراحان بسته های گردشگری می توانند با طراحی تورهای کوتاه مدت، به رونق گردشگری در برخی مقاصد در زمان های کم بازدید کمک کنند. علاوه بر این، توزیع زمانی می تواند بر تراکم مسافر در زمان های پربازدید نیز تأثیر داشته باشد.

وجه تمایز بحران کروناویروس از سایر بحران های پدیدار شده، گستره ی همه گیری آن بوده است، به گونه ای که همه ی کشورهای جهان تحت تاثیر این ویروس قرار گرفتند. بحرانی که خصوصیت فاجعه آمیز را با خود به همراه دارد، بحرانی که صرفاً در زمینه صنعت گردشگری منجر به نابودی یک میلیون شغل به طور روزانه می شود و جان هزاران انسان را در اقصی نقاط جهان به مخاطره انداخته است. در شرایط امروز، بحران ها و مدیریت آن ها مسئله ای مهم تلقی می شود که ارتباطاتی نیز با گردشگری و فعالیت های آن دارد و به نظر می رسد که صنعت گردشگری با دارا بودن ویژگی هایی که آن را از دیگر صنایع جدا می سازد، همواره در معرض بحران های مختلف است که این امر می تواند احتمال وقوع و میزان بروز بحران در این صنعت را شدت بخشد. این موضوع مستلزم استراتژی و مدیریت مناسب بحران است. مقاله ی حاضر باتوجه به وسعت این بحران، یک پژوهش اکتشافی- کاربردی است. تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل مضمون (تم) انجام گرفته است. براساس میزان فراوانی هر عامل در مفاهیم استخراج شده از مصاحبه ها، مهم ترین راه های برون رفت از بحران کرونا، طرح اقدام تبلیغات اعتمادسازی، بخشودگی مالیات و پرداخت یارانه کمکی و حمایتی دولت، ضرورت جدی گرفتن دانش مدیریت بحران و تشکیل تیم مدیریت بحران، طرح تعیین بازار هدف در سطح داخلی و بینالمللی، توسعه گردشگری داخلی به منظور تحریک تقاضا در پهنه کشور، طرح تهیه برنامه اقدام در کشورهای هدف، طرح انطباق بازار و شبیه سازی محصولات به تقاضای گردشگران تعیین شد.

کنار ورودی در، دو سکو وجود دارد. جایی برای استراحت چند دقیقه ای رهگذران. یا برای حضور اهالی خانه در ساعت هایی از روز. برای بودن در محیط زندگی اجتماعی یا مطلع شدن از اخبار محله. هشتی اولین فضای داخلی خانه است. حریمی بین بیرون و اندرون. زاویه درب و راهرو به گونه ای است که درون خانه را از دید غریبه پنهان می سازد. حیاط خانه اولین فضایی است که بعد از هشتی، دیده می شود. به فراخور وضع مالی صاحب خانه، حیاط کوچک و بزرگ است، ولی ساختار آن همواره یکی است. حوض کم عمق آب، مربع یا مستطیل، در وسط حیاط و چند باغچه کوچک و بزرگ در اطراف آن. تختی که بر روی حوض خودنمایی می کند. دیوار حیاط بلند است. سه تا پنج متر و شاید بیشتر. خانه در امان است از باد و خاک و سرما و گرما و صدا و نگاه بیرون. دورتا دور حیاط، اتاق است. مقیاس ها متفاوت. با کاربری متنوع. اتاق رو به آفتاب برای زمستان است و تالار یا اتاق پشت به آفتاب برای تابستان. اتاق نشیمن و مهمانی. یکی بادگیر دارد و شاید حوضی کوچک زیر بادگیر. صند وق خانه هایی در گوشه های خانه که کاربری شان بحثی مجزا دارد. آشپزخانه عموماً در فضایی پایین تر از سطح زمین است. با انباری مواد غذایی و هواکش هایی که بوی غذا را به بیرون از خانه هدایت می کنند.فضای زیر زمین هم هویت دارد. برای تابستان یا انبار مواد و البسه و وسایل. و گاهاً مسیر قناتی که خنکای خاصی را هدیه می دهد به اهالی خانه. پایاب قنات هم محل تأمین آب حیاط و خانه است و هم محل نشستن و آرمیدن. ساختار فیزیکی خانه سنتی که در دل کویر بنا نهاده شده، و ترکیب و جانمایی عناصر مختلف آن به گونه ای است که بیش از هر چیز آرامش را هدیه می دهد به ساکنانش. دیوارهای بلند و پهن، مناظر بی نظیر آب و گیاه و فضاهای خلوت و دنج گویا عامدانه به گونه ای طراحی شده اند که منشا آسایش باشند. هم خانه محیطی آرام است و هم اجزایش آرامش دارند.به بیان دیگر، اساساً فضا در خدمت آرامش اهالی خانه است و برای همین طراحی شده است که خانه محلی باشد برای دور کردن خستگی و دست یابی به آرامشی بی نظیر. فضا ایجاب می کند اهالی آرام تر حرف بزنند و حرکت بین اجزا کمتر باشد. اهالی کویر همواره دور از هیاهو بوده اند. این هم دلیلی برای این مدعاست. حتی به نظر می زسد زمان هم آرام تر حرکت می کند تا به حفظ آرامش کمک کند.جالب توجه است در خانه هایی که بازسازی شده اند نیز همین حس در بازدیدکننده تداعی می شود. سکوت کم نظیر، بوی خشت و آب و گیاه، بازی رنگ دیوار و در و طبیعت، حس و حال متفاوتی را هدیه می دهند به گردشگری که در شلوغی شهر به خانه ای رسیده است که آرامش، بخشی از هویت آن است. و این امر باعث شده است هتل ها و مهمان سراهایی که توانسته اند این عنصر را در بازسازی حفظ کنند، مورد اقبال گردشگران قرار گیرند. نگاه منظرین ایجاب می کند، این هویت مورد توجه بیشتری قرار گیرد و از زوایای مختلف بررسی شود. مشخص شود ترکیب چه عناصری باعث این تصویر پرمعنا شده اند و چگونه این هویت بر سایر کارکردهای خانه به معنای خانه تأثیر گذاشته است. هویتی معنایی که بعد از سال ها، حتی در بازسازی فیزیکی نه تنها از بین نرفته است، بلکه در تضاد شلوغی جامعه کنونی، و ریتم تند زندگی، بیشتر جلب توجه می کند.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی کارآفرینی اجتماعی در توسعه گردشگری روستایی در روستاهای هدف گردشگری استان گیلان می باشد. روش پژوهش کیفی و از نوع کاربردی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل 10 نفر از مدیران، صاحب نظران و اساتید دانشگاهی حوزه گردشگری می باشند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. نتایج پرسشنامه کیفی و مصاحبه باز با اعضای نمونه، بعد از یادداشت برداری و انتقال به سیستم، با استفاده از روش داده بنیاد و از طریق کدگذاری و نرم افزار Maxqda تجزیه و تحلیل شد و خروجی و مدل نهایی گزارش گردید. نتایج نشان داد که کارآفرینی گردشگری سنتی از رویکرد سرمایه داری پیروی می کند، به شدت سود محور است و جنبه های اجتماعی انجام کسب وکار را نادیده می گیرد که ممکن است به نوبه خود آسیب های بیشتری را برای جوامع در حال حاضر محروم ایجاد کند. کارآفرینی اجتماعی در گردشگری، که در اینجا به عنوان کارآفرینی اجتماعی گردشگری نامیده می شود، به عنوان یک رویکرد بازارمحور برای پرداختن به مشکلات اجتماعی مختلف از طریق کارآفرینی گردشگری قرار دارد.

زمینه و هدف: در چند دهه اخیر مطالعات گردشگری بر بهزیستی متمرکز شده و بررسی بهزیستی گردشگران را به منظور توسعه گردشگری و ایجاد لذت و معنا اولویت قرار داده است. بنابراین، به منظور شناخت بیشتر بهزیستی در گردشگری و ارتقاء بهزیستی گردشگر، هدف پژوهش حاضر شناسایی نظریه ها و مدل های سنجش و ارتقاء حس بهزیستی در بستر گردشگری و همچنین شناسایی ابعاد و مؤلفه های آن ها است. روش شناسی: این پژوهش از انواع پژوهش های توصیفی- تحلیلی و یک مطالعه کیفی و کاربردی است. بر مبنای هدف پژوهش، با بهره گیری از مدل پریسما، 83 مقاله منتشرشده در حوزه گردشگری و بهزیستی در پایگاه های داده اسکوپوس برای مرور نظام مند انتخاب شد. به منظور بررسی تئوری های بهزیستی دخیل در گردشگری، از تکنیک تحلیل محتوای کیفی استفاده گردید. سپس داده ها با استفاده از نرم افزارMAXQDA تحلیل شدند. یافته ها: مهم ترین نظریه ها و مدل ها شامل نظریه های انسان گرایانه، بهزیستی روان شناختی، نظریه خودتعیین گری، بهزیستی اجتماعی، مدل شکوفایی، شادی اصیل، مدل پرما، درامما، درآما، مدل یکپارچه گردشگری بهزیستی، تجربه تحول آفرین، نظریه خودابرازگری، تناسب خود، گسترش و ساخت، سطح تفسیر و نظریه سرریز است. نتیجه گیری و پیشنهادات: یافته های این پژوهش منجر به شناسایی مهم ترین مدل ها و نظریه های سنجش بهزیستی گردشگر گردید که از این میان، مدل پرم، خودتعیین گری، تناسب خود و نظریه خودابرازگری بیشتر توسط محققان استفاده شده و مدل درآما جدیدترین مدلی است که در سال 2022 مطرح شده و به دلیل جامعیت آن، یکی از مهم ترین موضوعات و مدل های ارتقاء بهزیستی در گردشگری خواهد بود که نیازمند بررسی بیشتر است. نوآوری و اصالت: توجه به موضوع بهزیستی در بستر گردشگری و شناسایی تئوری ها و مدل های سنجش بهزیستی گردشگر، به عنوان نوآوری و اصالت پژوهش حاضر قلمداد می شود؛ چراکه به نظر می رسد این موضوع، برای اولین مرتبه در منابع داخلی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین براساس بررسی های صورت گرفته، منابع خارجی نیز به طور مستقیم به این موضوع نپرداخته اند. یافته های حاصل از این پژوهش می تواند برای سامان دهی اثربخش سنجش و ارتقاء حس بهزیستی گردشگر برای تحقیقات آینده حائز اهمیت باشد.

ذی نفعان صنعت گردشگری با ایجاد تاب آوری می توانند در برابر بحران ها بهبود یابند و بر اقتصاد ملی تأثیرگذار باشند. همچنین، با در نظر گرفتن ظرفیت های اجتماعی-فرهنگی، ذی نفعان می توانند بحران ها را به فرصتی برای رشد و توسعه پایدار تبدیل کنند. بنابراین، توجه به ایجاد تاب آوری ذی نفعان صنعت گردشگری و ارتقاء آن برای توسعه پایدار ضروری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی تاب آوری ذی نفعان صنعت گردشگری با تکیه بر ظرفیت های اجتماعی-فرهنگی در استان های برگزیده گردشگری ایران (تهران، یزد، اصفهان و همدان) انجام شده است. این پژوهش از نوع بنیادی است، و روش پژوهش کیفی و به روش داده بنیاد صورت پذیرفته است. داده ها با روش نمونه گیری هدفمند نظری و با استفاده از ابزار مصاحبه عمیق با خبرگان پژوهش گردآوری و با استفاده از اصول تحلیل داده ها و مبانی کدگذاری، با کمک نرم افزار (مکس کیو دی ای) انجام شده است. در نتیجه الگوی پژوهش در 6 طبقه اصلی (موجبات علی، پدیده اصلی، شرایط زمینه ای، عوامل مداخله گر، راهبردها و پیامدها)، 6 مقوله اصلی (تعالی فرهنگی و معنوی جامعه، فرهنگ حمایت و نوآوری، چالش های صنعت گردشگری، تاب آوری ذی نفعان صنعت گردشگری، مدیریت تاب آوری، صنعت گردشگری تاب آور و پایدار)؛ 18 مقوله فرعی (سلامت معنوی، هم بستگی و انسجام اجتماعی، سلامت معنوی، نوآوری و خلاقیت، حمایت های دولتی و غیردولتی، چالش های صنعت گردشگری، ایجاد تاب آوری و حفظ ارزش های حاکم بر صنعت گردشگری، بهره مندی از ظرفیت های اجتماعی و فرهنگی، و غیره)؛ 64 کد مفهومی ارائه گردیده است. انتظار می رود به کارگیری الگوی تعیین شده در جهت تاب آوری و بهبود عملکرد صنعت گردشگری بهره برداری شود.  

هدف: گسترش سریع پلتفرم های رسانه های اجتماعی، آن ها را به ابزارهای کلیدی برای ارتباط و شکل دهی به افکار عمومی تبدیل کرده است. در این فضای دیجیتال، اینفلوئنسرها به عنوان افرادی تأثیرگذار در هدایت رفتار مصرف کنندگان، به ویژه در بخش گردشگری، نقش مهمی ایفا می کنند. این مطالعه با هدف بررسی عوامل کلیدی تأثیرگذار اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی بر فرایندهای تصمیم گیری گردشگران انجام شده است و بر نقش آن ها در شکل دهی به انتخاب های مرتبط با سفر تمرکز دارد. روش: این پژوهش از روش توصیفی پیمایشی استفاده کرده است. با استفاده از تکنیک نمونه گیری هدفمند، ده نفر از خبرگان حوزه گردشگری برای مصاحبه های عمیق انتخاب شدند تا دیدگاه های تخصصی از ذی نفعان آگاه در این حوزه به دست آید. انتخاب این ده نفر به صورت غیرتصادفی بوده است. داده ها و سناریوها با استفاده از تکنیک نگاشت شناختی فازی و نرم افزار اف سی مپر تحلیل شدند تا روابط و تأثیرهای بین متغیرها مدل سازی شود. علاوه براین، از نرم افزار یوسی آی نت برای تحلیل شبکه های اجتماعی استفاده شد تا درک عمیق تری از عوامل به هم پیوسته در اکوسیستم اینفلوئنسرها به دست آید. این رویکرد دوگانه، امکان بررسی جامع دیدگاه های کیفی و پویایی های شبکه ای را فراهم کرد. یافته ها: تحلیل ها نشان داد که از میان عوامل مختلف تأثیرگذار بر تصمیم گیری گردشگران، سه عامل به دلیل مرکزیت بیشتر خود در تحلیل شبکه، تأثیرگذارترین بودند: ۱. توانایی اینفلوئنسرها در درک نیازها و علایق مخاطبان؛ ۲. انتشار محتوای باکیفیت؛ ۳. اعتماد براساس تجربه. این عوامل به طور چشمگیری بر ادراکات و انتخاب های گردشگران تأثیر می گذارند و اهمیت ارتباط، کیفیت و اعتبار در ارتباطات مبتنی بر اینفلوئنسرها را برجسته می کنند. نتیجه گیری: یافته ها نقش حیاتی اینفلوئنسرهای رسانه های اجتماعی در صنعت گردشگری را، به ویژه در زمینه فناوری های دیجیتال در حال رشد و وابستگی فزاینده به پلتفرم های رسانه های اجتماعی، تأیید می کنند. با توجه به اینکه اینفلوئنسرها همچنان نگرش ها و ترجیحات گردشگران را شکل می دهند، اهمیت استراتژیک آن ها در راهبردهای بازاریابی و ارتباطی بیش ازپیش آشکار می شود. این مطالعه بر نیاز ذی نفعان گردشگری به بهره گیری از قابلیت های اینفلوئنسرها در درک پویایی های مخاطبان، ارائه محتوای جذاب و ایجاد اعتماد برای افزایش جذابیت مقاصد گردشگری و تأثیرگذاری مؤثر بر تصمیمات سفر تأکید می کند.

تاب آوری زنجیره تأمین در ارتقای خدمات گردشگری سلامت برای اطمینان از در دسترس بودن و دسترسی به امکانات مراقبت های بهداشتی، سیستم های حمل ونقل و همکاری کارآمد میان ذینفعان بسیار مهم است. از این رو پژوهش حاضر، به بررسی عوامل مؤثر بر تاب آوری زنجیره تأمین در ارتقاء خدمات گردشگری سلامت در شهر تهران می پردازد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری انجام شده است. بدین صورت که با تحلیل محتوا عوامل مورد شناسایی قرار گرفته و با روش مدلسازی ساختاری تفسیری، تعاملات بین این عوامل شناسایی شده است. روش تحلیل محتوا و مدلسازی ساختاری تفسیری مبتنی بر نظر خبرگان است که در این تحقیق اساتید گردشگری، آژانس های گردشگری و پزشکان می باشد که 12 نفر از آنان به صورت هدفمند انتخاب شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که استفاده از فناوری های نوین در زنجیره تأمین، توسعه یک سیستم اطلاعاتی، ایجاد روابط استراتژیک با تأمین کنندگان، توانمندسازی و آموزش پرسنل، ارتقاء زیرساخت های ارتباطی اساسی ترین عوامل مؤثر بر تاب آوری زنجیره تأمین در ارتقاء خدمات گردشگری سلامت در استان تهران می باشند.

منظر در گردشگری به عنوان عنصر کلیدی ایجاد تجربه ای غنی و به یادماندنی، نه تنها ویژگی های طبیعی (کوه ها، دریاها، جنگل ها) بلکه میراث فرهنگی، معماری و محیط های انسان ساخت را شامل می شود. این مفهوم تأثیر مستقیمی بر ادراک گردشگران و رضایت از سفر دارد. در این میان، رنگ به عنوان جنبه ای بنیادین در تعریف منظر، قادر به برانگیختن احساسات، نمایش هویت فرهنگی و تأثیرگذاری بر رفتار گردشگران است (مانند تأثیر رنگ های گرم بر افزایش انرژی یا رنگ های سرد بر القای آرامش). بااین وجود، نقش رنگ در منظر گردشگری علی رغم اهمیت آن، کمتر بررسی علمی شده است. این پژوهش با هدف تحلیل نقش رنگ در طراحی و ادراک منظر گردشگری و با تمرکز بر سه پرسش محوری انجام شده است: چگونه می توان از رنگ به عنوان ابزار استراتژیک برای تقویت تجربه گردشگران بهره برد؟ چه عواملی در طراحی منظر رنگی مقاصد گردشگری باید مدنظر قرار گیرند؟ چه تفاوت هایی میان تأثیر رنگ بر مناظر طبیعی و مناظر فرهنگی وجود دارد؟ در نهایت ارائه راهکارهایی برای بهبود هویت بصری مقاصد گردشگری است. این مقاله با روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و مرور سیستماتیک پریسما منابع (۲۰۰۰-2025) از پایگاه های داده استنادی اسکوپوس (Scopus)، وب آف ساینس(Web of Science) و مقالات علمی-پژوهشی داخلی پرداخته است. معیار شمول، انطباق با اهداف و پرسش های پژوهش بوده و به صورت هدفمند، با تمرکز بر ادبیات مرتبط با طراحی منظر، روانشناسی رنگ و گردشگری انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد معیارهای کلیدی در طراحی منظر رنگی گردشگری عبارتند از: تنوع رنگ ها و تعادل در استفاده از آن ها، تأثیر رنگ بر ادراک فضا و ایجاد نقاط کانونی، به کارگیری رنگ های گرم و روشن برای جذابیت بصری، توجه به تغییرات فصلی و جلوگیری از یکنواختی. این معیارها پیوند میان طراحی بصری و تجربه گردشگران را تقویت می کند و راهکارهایی عملی برای ارتقای هویت بصری مقاصد ارائه می دهند.

سینما یک پدیده چندبعدی و صنعتی تأثیرگذار در دنیای امروز است. در سال های اخیر رابطه بین سینما و گردشگری باعث شده است که موضوع گردشگری قابل توجه فیلمسازان از یک سو و مقاصد گردشگری ازسوی دیگر قرار گیرد. به گونه ای که به بسیاری از مقاصد گردشگری براساس ایجاد تصویر و ذهنیت مناسب در ذهن بیننده، توجه شده و این امر باعث رونق و توسعه گردشگری در آن مقصد شده است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بررسی موضوعی گردشگری فیلم در سینمای ایران انجام شده است و محقق با استفاده از مشاهده، نسبت به جمع آوری اطلاعات اقدام کرده و بخش سودای سیمرغ چهل و سومین دوره جشنواره فیلم فجر به عنوان نمونه مطالعه شده مدنظر قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد به موضوع گردشگری فیلم در ایران توجه نشده و در عموم فیلم های نمایش داده شده موضوع سفر و گردشگری جایگاه مشخصی نداشته و یا فیلم ظرفیت لازم برای ایجاد انگیزه در مخاطب برای انجام سفر به مقصد مشخصی را ندارد. تنها دو فیلم «زیبا صدایم کن» و «سونسوز»، با ایجاد تصاویر مناسب، شخصیت پردازی مطلوب و روایتی دلنشین توانسته اند تا اندازه ای ترکیب عوامل جذب کننده برای تمایل به سفر را در فرم و محتوای خود ایجاد کنند بنابراین توجه بیشتر به ارتباط بین سینما و گردشگری در ایران ضروری است.