مهدی منتظرقائم
| سمت: استادیار |
| مدرک تحصیلی: دانشیار گروه ارتباطات دانشگاه تهران |
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۸۸ مورد.
نگاهی به نقش کنونی رادیو در عرصه رسانه‌ها
منبع:
رادیو ۱۳۸۱ شماره ۹
حوزه‌های تخصصی:
ظرفیت ها و چالش های ژانر گفتگوی تلویزیونی در سازمان صداوسیما(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
ژانر گفتگوی تلویزیونی از ژانرهای با سابقه، رایج و مهم در رسانه تلویزیون به شمار می رود. این ژانر همانند هر ژانر تلویزیونی دارای ویژگی ها، انواع، عناصر مشخص و کارکردهای متعددی است که بهره برداری بهینه از آنها مستلزم شناخت جامع و دقیق ظرفیت ها و چالش های موجود است. از این رو، مقاله حاضر به مطالعه ظرفیت ها و چالش های گفتگوی تلویزیونی در سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. روش تحقیق به کار رفته، مطالعه موردی و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه بوده است. مصاحبه شوندگان، بیش از 40 نفر از مدیران، تهیه کنندگان و مجریانی بوده اند که به صورت هدفمند انتخاب شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهند که مصاحبه شوندگان، ژانر گفتگوی تلویزیونی را دارای ظرفیت ها و مزیت های مختلفی چون هزینه تولید کم در مقایسه با تولیدات دیگر، مطلوب ترین ساختار برای بعضی از موضوعات و طبقات مخاطبان، ظرفیت تعامل مناسب و آسان با مخاطب و ... می دانند. وجود برخی دیدگاه های ناصحیح در خصوص این ژانر، پایین بودن برآوردها، کمبود امکانات فنی و ضعف در برنامه ریزی، مطالعه و طراحی برنامه ها از جمله چالش های اصلی تأثیرگذار بر گفتگوهای تلویزیونی هستند. این مقاله مهم ترین راهکار غلبه بر چالش های موجود را توجه صحیح به ویژگی ها، الزامات و مزیت های انواع گفتگوهای تلویزیونی و استفاده هدفمند از آنها می داند.
برنامه های گفت گو محور تلویزیونی و چگونگی آن در دو نظام رسانه ای آمریکا و ایران واکاوی اقتضائات؛ ضرورت ها و بایسته ها(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
سخن‌شناسی رادیو در دوران معاصر
منبع:
رادیو ۱۳۸۲ شماره ۱۸
حوزه‌های تخصصی:
بررسی کم توجهی های موجود به حقوق مادران در قوانین داخلی و بین المللی با توجه به حقوق مادران در قرآن کریم
حوزه‌های تخصصی:
اهمیت «نقش مادران» در حیات فردی و اجتماعی انسان ها برای کسی پوشیده نیست، چندان که اوج کمال زن به شمار آمده و در صورت تعالی آن موجبات کاهش مشکلات فردی و اجتماعی را نیز فراهم می آورد. با این حال در دنیای امروز شاهد کم توجهی در خصوص حقوق مادران هستیم. به گونه ای که این مسئله یکی از اسباب ازهم پاشیدگی بنیان خانواده و همچنین موجب تأثیرات نامطلوب در روند رشد جوامع و پیشرفت در ابعاد مختلف شده است. در جامعه غربی به زن همانند یک شیء توجه شده و یا فمینیست های افراطی در پی حذف حق مادری و جایگزین کردن ویژگی های جنسی زنان در برابر مردان شده اند. بنابراین با عنایت به نقص قوانین بین المللی و برخی قواعد داخلی باید تأکید کرد که اگر به آیات مصرح قرآن در خصوص حقوق والدین و مخصوصاً مادران بازگردیم، نقاط روشن و دست نخورده ای را شاهد می باشیم. سؤال اصلی این مقاله حول میزان توجه به حقوق مادران و نتایج بازنگری به حقوق ایشان می باشد که با مطالعه متون حقوقی می توان به این نتیجه رسید که هم توجه به حقوق مادران کم بوده و هم توجه به نتایج رشد حقوق مادران اندک دیده می شود.
تکاپوی ارتباطات
حوزه‌های تخصصی:
ابعاد رسانه ای یازده سپتامبر
حوزه‌های تخصصی:
ارزیابی عملکرد رسانه های خبری ایران با استفاده از نقد رتوریک (مطالعه موردی: بحران کم آبی)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
با توجه به گستردگی مسائل محیط زیستی و ضرورت توجه به آنها بخصوص بحران کم آبی در کشور ایران، نیاز مبرمی به آگاه سازی و آموزش عمومی جهت اتخاذ رفتارهای مناسب در این زمینه احساس می شود. یکی از روش های هدفمند و اصولی برای مواجهه با این بحران، تمرکز بر روی زمینه ی ارتباطات محیط زیستی می باشد، چراکه دامنه ی گسترده ای از جامعه ی انسانی را تحت تأثیر خود قرار داده و می تواند آنان را در راستای حفظ محیط زیست خود ترغیب نماید. با توجه به بررسی های انجام گرفته در زمینه ی ارتباطات محیط زیستی، می توان به این نتیجه رسید که پژوهش های اندکی در این زمینه صورت گرفته است. در این پژوهش با استفاده از دو روش کیفی و کمی، تحلیل بر روی سه منبع خبری ایرنا، وزارت نیرو و صداوسیما با تأکید بر بحران کم آبی در کشور ایران صورت گرفته است. در این پژوهش به پیشنهاد و معرفی ارزش های خبری برای تحلیل رتوریکی محیط زیست در وضعیت بحران پرداختیم و بر این اساس تحلیل آماری و رتوریکی بر روی اخبار منعکس گردیده از سه ارگان ذکرشده صورت پذیرفته است. نتایج نشان می دهد که رسانه ی خبری ایرنا با بیشترین تعداد خبر و صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با کمترین تعداد خبر به پوشش خبری از بحران کم آبی پرداخته اند و همچنین تحلیل های کیفی نشانگر لزوم وجود تعریفی درست از مسائل پیچیده ی محیط زیستی نزد کنشگران رسانه و تمرکز بیشتر رسانه های تصویری بر روی اخبار محیط زیستی می باشد. درنهایت به ارائه ی پیشنهاد های پژوهشی و ارائه ی راهبرد پرداخته شده است.
بازنمایی سبک زندگی در سریال های خانوادگی پربیننده تلویزیون در دهه هفتاد؛ مطالعه موردی سریال «پدرسالار»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
رسانه های دیداری و شنیداری دوره ۱۳ پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۱
223-249
حوزه‌های تخصصی:
دهه هفتاد و شروع «دوران سازندگی»، از نقاط عطف تحولات سنت و مدرنیته، پس از انقلاب است که بیش از هر چیز در سبک زندگی نمود می یابد. این تحقیق برآن است تا با رویکرد مطالعات فرهنگی، بازنمایی «سبک زندگی» در سریال های خانوادگی پربیننده در دهه هفتاد را مطالعه کند. به این منظور سریال پدرسالار، به عنوان پربیننده ترین سریال خانوادگی، که موضوع آن به طور وثیقی با حوزه سبک زندگی مرتبط بود برای مطالعه موردی انتخاب شد. در بخش ادبیات نظری؛ دیدگاه های صاحبنظران در باب سبک زندگی بررسی و در ادامه نظریه بازنمایی برساخت گرا به عنوان چارچوب نظری انتخاب گردید. در بحث روش، از دو الگوی نشانه شناسیِ «کیت سلبی و ران کاودوری» و «تحلیل سه گانه فیسک» بهره گیری شده است. نتایج نشان می دهد بازنمایی سبک زندگی حول دو محور اصلی صورت گرفته است. اول تضاد نسلی و دوم تضاد سبک زندگی سنّتی با نوگرا. سنخ شناسی سبک زندگی در قالب تقابل دوگانة «سبک زندگی سنّتی نسل قدیم» و «سبک زندگی نوگرای نسل جدید» بازنمایی گردیده است. این سریال تلفیق سبک زندگی سنّتی و نوگرا را برای جامعه ایرانی تجویز می کند. این تلفیق شامل دارایی ها، ارزش ها، نگرش ها و الگوی روابط انسانی می شود. «تأکید بر شکاف نسلی»، «نقد سبک زندگی سنّتی مردسالار نسل قدیم» و «عدم دخالت دادن مذهب در تقابل سبک زندگی» ازجمله معانی مرجح این سریال است.
آسیب شناسی فرایند تولید برنامه در تلویزیون (مطالعه موردی: برنامه ماه عسل 1394)(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و مطالعات اجتماعی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)
170 - 198
حوزه‌های تخصصی:
از میان ابعاد سه گانه بررسی تلویزیون که شامل: تولید، محتوا و مخاطب است، به طور ویژه درباره بررسی آسیب شناسی فرآیندهای تولید برنامه ماه عسل از دیدگاه صاحب نظران حوزه فرهنگ و رسانه است. در این پژوهش از ادبیات مفهومی متناسب با حوزه فرایند تولید رسانه استفاده شد و روش تحقیق آن مطالعه کیفی است که با بهره گیری از تکنیک مصاحبه عمیق با متولیان تولید و صاحب نظران صورت گرفت. بر اساس یافته های تحقیق، به طورکلی نبود سیاست های شفاف و دستورالعمل های تولیدی مشخص، از جمله آسیب های اصلی در بخش تولید برنامه های تلویزیون است. به طور ویژه، در برنامه ماه عسل تکراری شدن موضوعات سوژه ها باعث جذابیت کمتر آن نسبت به سال های گذشته شده است. از سوی دیگر تأکید برنامه سازان به مخاطب پژوهی بر اساس نظرسنجی باعث توجه کمتر به سایر روش های مخاطب پژوهی و پژوهش های محتوایی همچون «تحلیل دریافت، تحلیل محتوا، تحلیل روایت، مصاحبه و سایر پژوهش های ضروری» برای ارزیابی از چنین برنامه هایی شده است. در مجموع به نظر می رسد که برنامه ماه عسل برای بهبود کیفیت برنامه سازی در سال های آینده در زمینه سیاست های تولید، مخاطب شناسی و پژوهش نیازمند بازنگری است.
حق تصویر در مکان عمومی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دیدگاه های حقوق قضایی بهار ۱۴۰۰ شماره ۹۳
236-211
حوزه‌های تخصصی:
حق تصویر از جمله حقوق وابسته به شخصیت انسان است که بر اساس آن، امکان تصویربرداری و استفاده از تصویر در حوزه اختیارات شخص قرار می گیرد. لذا تصویربرداری و انتشار آن مستلزم کسب رضایت شخص موضوع تصویر است. با این حال، این حق مطلق نیست و در مکان عمومی محدود می شود. سایر نظام های حقوقی، ضمن «حفظ حریم خصوصی» و «پرهیز از توهین» تصویربرداری در مکان عمومی را به عنوان اصل پذیرفته و برای این جواز، مبانی مختلفی از جمله «رضایت ضمنی شخص»، «آزادی بیان» و «ضرورت اجتماعی» بیان کرده اند. در نظام حقوقی ایران، تصویربرداری بدون تمرکز بر چهره خاص مجاز محسوب می شود زیرا این نوع تصویربرداری، تجاوز به حریم خصوصی نبوده و موجب تصرف در حق دیگری نمی شود. همچنین می توان گفت تصویربرداری از اشخاص، به منظور حفظ منفعت عمومی و دفع ضرر، مستند به «اصل 24 و40 قانون اساسی»، «قانون مطبوعات» و مبانی فقهی مانند «قاعده تسلیط» و «لاحرج»، با رعایت «حفظ حقوق شخصیت»، قابل پذیرش است.
بازنمایی جامعه آرمانی در آگهی های بازرگانی تلویزیون جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
اسلام و مطالعات اجتماعی سال چهارم بهار ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۶)
142 - 168
حوزه‌های تخصصی:
کوشش برای توصیف جامعه ای مطلوب و ایده آل و راه های دست یابی به آن توسط رسانه های جمعی یکی از رسالت های آنها به شمار می رود. رسانه های جمعی علاوه بر معرفی کالاها و خدمات، جامعه آرمانی زندگی انسان ها را نیز به صورت دلالت ضمنی به تصویر می کشند. در این پژوهش، برای کشف جامعه آرمانی، آگهی های تجاری به مثابه یک متن فرهنگی، بر اساس رویکرد نشانه شناختی رولان بارت مورد تحلیل قرار گرفتند. از میان آگهی های تجاری نمایش داده شده از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران در تیرماه سال 1395، تعداد 32 آگهی به صورت هدفمند برای تحلیل برگزیده شدند. بر اساس طبقه بندی آگهی های بازرگانی که به هشت طبقه تقسیم شدند؛ نتایج نشان داد جامعه آرمانی در خدمات ارتباطی: تکنولوژی سالاری؛ در خدمات مالی: اقتصادمحوری؛ در لوازم خانگی: مصرف گرایی، تجمل گرایی و تنوع گرایی؛ در خوراک و پوشاک: تن آسایی و مصرف گرایی؛ در مواد شوینده و پاک کننده: مصرف گرایی و رفاه؛ در محصولات بهداشتی و آرایشی: آراستگی بدن به همراه مصرف گرایی و طبیعت گرایی؛ در خدمات مسافرتی: سرمایه داری و تجمل گرایی و در حوزه خدمات فرهنگی خانواده محوری و اهمیت نقش زن در درون خانواده بازنمایی می شود.
دین و تصویر: تحلیل تصویری برنامه تلویزیونی «سمت خدا»
حوزه‌های تخصصی:
این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که آیا دین اسلام که مبتنی بر «کلام» و «کلمه» شکل گرفته است، می تواند با رسانه ای همچون تلویزیون که ماهیتی تصویری دارد، نسبتی برقرار سازد. برای پاسخ به این پرسش ابتدا به لحاظ نظری بخشهای مختلف دین و نسبت آن با تصویر تبیین شده است. در این بخش مشخص شد که «اخلاقیات» از جمله «ادراکات اعتباری» در فلسفه اسلامی به حساب می آیند و لذا «تصویر تلویزیونی» می باید برای نیل به نتیجه، صورت احساسی مثبت از یک «عمل اخلاقی» ایجاد نماید. چنانچه «اعتقادات» محور برنامه دینی باشد، زمانی موفق می گردد که بتواند تصاویری مختلف از افکار را در برابر بینندگان قرار دهد تا مخاطب بتواند از میان این تصویرها، تصویر درست را انتخاب نماید. برای ارزیابی این چارچوب نظری، برنامه گفتگومحور تلویزیونی «سمت خدا» مدنظر قرار گرفت. در این تحقیق با روش کیفی و با استفاده از نشانه شناسی مشخص شد که این برنامه به لحاظ رنگ و نور، دکور و جلوه های بصری زیبا، تلاش نموده که فضای احساسی مثبتی را برای گفتگوی دینی پیرامون اخلاق فراهم آورد. اما به لحاظ حرکت تصویری، تغییر زوایای دوربین و ترکیبهای تصویری نتوانسته برنامه ای متناسب با ماهیت حرکتی تصویر تلویزیونی تولید نماید و در حد «گفتار» باقی مانده است. علاوه بر این به دلیل اینکه گفتگو به صورت یک طرفه و تنها از سوی یک دیدگاه، «تصویری از اعتقادات دینی» را مطرح می نماید، نمی تواند برای حوزه اعتقادات به اندازه کافی مفید باشد و تنها بخش «پاسخ به سؤالات» تا حدی جبران این نقیصه را می نماید.
تناسب حکم و موضوع در نظرهای فقهی و اصولی امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
بعضی از استنباط های فقها ممکن است با ارتکازات عقلایی سازگار نباشد، و یا احکام با موضوعات آن تناسب نداشته باشد و فقه و شریعت را نامتناسب و نامعقول جلوه دهد. در حالی که بررسی اجمالی فقه نشان می دهد بسیاری از فقها، و بیش از همه امام خمینی، لزوم «تناسب عقلایی مسائل شرعی» را پذیرفته ، آن را به عنوان «قرینه لبّی» موجب «ظهور دلیل در حکم متناسب با موضوع» دانسته و در تعارض قرینه عقلایی با قرائن لفظی، فهم عقلا را مقدم داشته اند. علاوه بر نقش «ظهور سازی»، که جایگاه این تناسب را در «اصول فقه» نشان می دهد، برای لزوم وجود تناسب بین موضوع و حکم شرعی به چهار دلیل نقلی نیز می توان تمسک کرد. امام خمینی در بسیاری از اجتهادهای خود برای «شناخت ویژگی های موضوع و حکم، توسعه حکم، اطلاق و انصراف بعضی از ادله لفظی « به «تناسب حکم و موضوع» استناد کرده است . کثرت این استنادها شبهه «عدم تناسب حکم و موضوع مسائل فقهی» را تضعیف می کند.
رویکردها و سیاست های صدا و سیما در تولید گفتگوهای دینی تلویزیونی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۶۴
67 - 98
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله تلاش شده است که از میان سه منظر برای بررسی تلویزیون یعنی مخاطبان، محتوای برنامه و نظام تولید، با بررسی نظام تولید برنامه های دینی تلویزیون، سیاستها و رویکردهای تولید برنامه های گفتگوی دینی آشکار گردد. بستر یا چارچوب نظری این بررسی نیز تئوری هژمونی است که کنترل از طریق اجماع فرهنگی را حتی در برنامه های گفتگو که امکان طرح نظرات مختلف باید فراهم شود، پی می گیرد. روش نیل به این مقصود، مطالعه کیفی است که با دست اندرکاران تولید برنامه های دینی در سطوح مختلف مصاحبه عمقی صورت گرفته است تا از مجموع آن بتوان به چشم اندازی در این رابطه دست یافت. از مجموعه مباحث می توان نتیجه گرفت که در برنامه های گفتگوی دینی تلویزیون ایران، هدف گذاری، طراحی و کارشناسان میزگرد به گونه ای است که همگی به تثبیت هژمونی مورد نظر بینجامد و اجازه خدشه بر آن داده نشود که البته با معیارهای اسلامی گفتگو نیز مطابقت ندارد.
طراحی محتوایی و ساختاری پرتال زیارت مجازی اماکن متبرکة شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
فرهنگ رضوی سال سوم بهار ۱۳۹۴ شماره ۹
87-124
حوزه‌های تخصصی:
امروزه با فراگیری فناوری های نوین ارتباطی ازجمله اینترنت، بسیاری از افراد پاسخ برخی از نیازهای خود مانند نیازهای مذهبی را با استفاده از این ابزار رسانه ای پی جویی می کنند. از مواردی که در این بستر ارتباطی توسط کاربران مسلمان و به خصوص شیعه دنبال می شود، زیارت است. ارائة این خدمات، نیاز به شکل گیری فضایی تخصصی در اینترنت دارد. بر این اساس هدف از نوشتار پیش رو، مطالعة سایت های زیارتی مذهبی به منظور طراحی محتوایی و ساختاری پرتالی تخصصی با موضوع زیارت مجازی اماکن متبرکة شیعه است. برای این منظور 23 سایت زیارتی مذهبی به صورت گزینشی انتخاب و با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی مورد مطالعه قرار گرفتند، در نتیجه، 89 مؤلّفة محتوایی و ساختاری شناسایی شدند. این مؤلّفه ها شامل 21 مؤلّفة ساختاری و 69 مؤلّفة محتوایی هستند که در 12 طبقة کلی 1. زیارت؛ 2. تعامل با سایت؛ 3. خدمت به حرم؛ 4. آشنایی بیشتر؛ 5. رسانه ها؛ 6. اطلاع رسانی؛ 7. گروه های زیارتی؛ 8. مدیریت زمان و برنامه ها؛ 9. آموزش و پژوهش؛ 10. نرم افزارها؛ 11. تجارت؛ 12. شاخص های ساختاری دسته بندی شدند. با توجه به مؤلّفه های شناسایی شده، دو الگوی محتوایی و ساختاری معرفی و پس از مرور مکرر ساختارها و جانمایی خدمات در سایت های مورد مطالعه، الگوهای ساختاری سه گانه ای شامل صفحة پیش درآمد، صفحة خانگی و نقشة سایت برای پرتال زیارت مجازی اماکن متبرکة شیعه پیشنهاد شده است.