علیرضا شجاعی زند
| مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه تربیت مدرس |
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۹۲ مورد.
نقش و عملکرد دین در « وضعیت انقلابی » بررسی تطبیقی انقلاب فرانسه و ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
دین در ((وضعیت انقلابی)) موضوع مطالعه ای است که در آن نقش و عملکرد دین در دو تجربه انقلابی فرانسه و ایران مورد بررسی و مقایسه قرار می گیرد. مروری گذرا بر زمینه ها و روند شکل گیری انقلاب 1789 فرانسه و جریانات و حوادث متعاقب آن نشان می دهد که کلیسای کاتولیک و باور مسیحی به عنوان یکی از اجزای برپا دارنده نظام حاکم و حافظ وضع موجود مورد تعرض و ادبار انقلابیون قرار داشت. به بیان دیگر، مسیحیت نه تنها هیچ نقشی در فرایند بسیج انقلابی فرانسه بازی نکرد، بلکه در مرحله رادیکالیزه شدن انقلاب بعضا مواضع ضد بسیج نیز به خود گرفت.همین مساله در انقلاب ایران صورت کاملا متفاوتی یافت؛ تا جایی که دین با احراز موقعیت ایدئولوژیک توانست رهبری و سازماندهی بسیج انقلابی را نیز به عهده بگیرد و تجربه جدیدی را در سلسله انقلابات به ثبت برساند. از بررسی تطبیقی تجربه انقلابی فرانسه و ایران چنین به دست می آید که به جز عوامل و شرایط ساختاری تاثیر گذار، تفاوت های این دو انقلاب را اولا در تمایزات آموزه ای اسلام و مسیحیت و ثانیا در عملکرد گذشته و مواضع سیاسی- اجتماعی همان وقت متولیان این دو دین باید جست.
اصلاحات؛ راهبرد استراتژیک
حوزه‌های تخصصی:
این گفتوگو ضمن تبیین ماهیت اصلاحات و تفاوت آن با انقلاب، روند اصلاحات در جامعه ایران را مورد بررسى قرار مىدهد و در پایان، آسیبهاى موجود در جامعه ایرانى را که باید مورد توجه اصلاحگران باشد یادآور مىشود .
اقتدار دینی
تبارشناسی « تجربه دینی » در مطالعات دینداری
حوزه‌های تخصصی:
تجربه دینی به عنوان یکی از موضوعات مورد توجه دین پژوهان، پیشینه کلامی و زمینه های اجتماعی روشنی در غرب و در مسیحیت دارد و روند فزونی گرفتنِ توجهات به سوی آن نیز، کاملاً قابل درک و ردیابی است. اما نضج و نمو آن در ایران همچون بسیاری از مفاهیم و مقولات دیگر، از روندی طبیعی برخوردار نبوده، بلکه از طریق تأملات صِرف آکادمیک و تبادلات روشنفکرانه به وقوع پیوسته است. این مقاله، بی آن که قصد ارزشیابی کلامیِ این مفهوم با نظر به آموزه های اسلامی را داشته باشد، تلاش دارد تا با اشاره به برخی از ریشه های کلامی و عقبه های تاریخی _ اجتماعیِ آن در غرب، توجه متألهین و فلاسفه دین از یک سو و روان شناسان و جامعه شناسان دین را از سوی دیگر، به لزوم بذل احتیاط و دقت نظر هر چه بیشتر در تشخیص و تدقیق مفهومی و تعیین جایگاه و مرتبت حقیقی آن در دین و نسبتش با دینداری جلب نماید
جامعه شناسی دین؛ مردم شناسی جادو
حوزه‌های تخصصی:
ذات انگاری دین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
ذات انگاری دین، در صدد است تا با انواع رویکردهایی که از موضع ناظر بیرونی و نگاه تحویلی، به درک ناقص و ناتمامی از دین رسیده و دین پژوهی را در مسیر ناصوابی قرار داده است به محاجه بپردازد. این تلاش اولاً با واکاوی دقیق مفهومی، و نشان دادن تمایز میان «ذات» با «ماهیت» و «حقیقت» و ثانیاً با وارسی مبنا و مدعای مخالفین ذات انگاری دین در سه دستة «ملحدان»، «روشن فکران دینی» و «جامعه شناسان» و آشکارساختن سهو و خطای آنان و بالاخره با بیان دلایلی ناظر به اقتضائات «معرفت»، «دین» و «فهم دین» به انجام رسیده است. مبنا و منطق ما در این احتجاجات، براهین عقلی است و ارجاعات لازم به آرا و مکتوبات مدعیان
اصلاحات و سؤالات اساسی
حوزه‌های تخصصی:
در این مقاله ابتدا بر ضرورت تبیین پدیده اصلاحات و ابعاد و ویژگى هاى آن تأکید شده، سپس معناى عامیانه و تخصصى آن و نیز آنچه موجب پشتیبانى مردم از اصلاحات مى گردد، بیان گردیده است. همچنین تفاوت انقلاب و اصلاح به معناى تخصصى و ضرورت اصلاح در جامعه ایران پس از انقلاب اسلامى بررسى شده است.
جامعه شناسی اسلام در کار «وبر» و «ترنر»
حوزه‌های تخصصی:
چند پرسش درباره عرفی شدن
حوزه‌های تخصصی:
مقاله حاضر گزارش و تحلیلى از پژوهشهاى جدید جامعهشناختى درباره جریانهاى ضد سکولار و پدیدههاى مخالف با عرفى شدن است. نویسنده با استناد به تحقیقات گلنر نشان مىدهد که اسلام و تمدن اسلامى بر خلاف سه تمدن معروف دیگر، یعنى تمدنهاى مسیحى، چینى و هندى، تن به جریان غالب عرفى شدن نسپرده است. در پایان مقاله، محورها و پرسشهاى جدیدى درباره نظریه عرفى شدن مطرح شده است که پاسخ به آنها مىتواند تحول جدیدى در این حوزه ایجاد کند.
دین: در حاشیه، در متن
حوزه‌های تخصصی:
بررسی امکان همزیستی دین و مدرنیته(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
از مدرنیته در تلقی عام و کلاسیک، به عنوان مهم ترین عامل عرفی شدن یاد شده است و انتظار می رفت با بسط آن، دین از صفحه ذهن و زندگی انسان مدرن بیرون رود. وجود شواهدی از حضور پر نشاط دین در دنیای مدرن، این نظریه و پیش بینی های آن را به زیر سوال برده و امیدواری هایی برای به هم آوری دین و مدرنیته در برخی از نواندیشان دینی پدید آورده است. این مقال با تاکید بر تمایز میان «نوشدن»، «مدرن شدن» و «مدرنیته» و ملاحظه تفاوت های آموزه ای اسلام و مسیحیت، این امیدواری را به چالش کشیده است: در گام نخست با آشکارسازی نسبت نقیض میان دین و عرفی شدن و اثر غیر قابلِ انکار مدرنیته بر وقوع این فرایند و در گام دوم با ابرام بر عدم صدق مهم ترین مصادیق همزیستی میان دین و مدرنیته
«انقلاب» یا «دموکراسی»
منبع:
راهبرد ۱۳۸۰ شماره ۱۹
حوزه‌های تخصصی:
بازشناسی عرفی شدن در دو تجربه مسیحی و اسلامی
منبع:
راهبرد ۱۳۸۱ شماره ۲۴
حوزه‌های تخصصی:
مسیرهای محتمل در «عرفی شدن» ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
گشایش هاى نظرى در مطالعات جامعه شناختىِ دین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
"حقایق در صورت نیل، تغییرناپذیرند؛ اما نظریاتِ معطوف به آن ها در معرض تحولات دائمى قرار دارند. بررسىِ گونه گونىِ نظریات جامعه شناسانه درباره دین و مرحله شناسى از تحولات پدید آمده در آن ها، موضوع و محور اصلىِ این مقاله است و تلاش شده است تا با واکاوى مشخصات و ممیزات هر مرحله و نقصان هاى موجود در هر رهیافت، شرایط و ملزومات ارتقا به مرحله بعدىِ نظریه پردازى که دیر یا زود و خواه ناخواه فراخواهد رسید، بیان گردد. این تلاش نه با سودا و مدعاى تولید نظریه اى جدید، بلکه به منظور افزایش مهارت و اِشراف بر نظریات موجود و آماده سازىِ زمینه هاى معرفتىِ تحول در آن ها صورت گرفته است.
"
اسلام و نو شدن
حوزه‌های تخصصی:
توجه اسلام به عصر زرین در گذشته، به معناى تلاش براى وارونه کردن مسیر تحولات به منظور بازسازى کامل عصر نبوى نبوده است . نوگرایى آن نیز به معناى وا نهادن الگوها و آرمانهاى کهن و حرکت در فضاهاى مبهم و نامعین با چراغ خاموش نیست . توسعهى انسانى و پیشرفت جوامع بشرى منحصر و محدود به الگوى مدرنیتهى غربى نیست .