علیرضا بابایی

یکی از چالش های مهم مترجمان در ترجمه قرآن کریم، انتقال صحیح حروف جر به زبان مقصد است. این چالش به دلیل لزوم توجه به مثلث حرف جر، متعلق و مجرور، همراه با قرائن لفظی و مقامی از جمله بافت کلام است. با توجه به مثلث مذکور، پدیده زبانی به نام تضمین مطرح می شود. تضمین نحوی به معنای گنجاندن یک معنای حدثی در یک واژه دیگر به منظور ایجاز بلاغی است که بر قرائن مختلف از جمله حرف جر متکی است. عدم توجه به این پدیده می تواند منجر به ترجمه و تفسیر نادرست شود. پژوهش حاضر که با استفاده از الگوی دادز انجام شده، به روش توصیفی - تحلیلی میزان توجه ترجمه های شعرانی، صفوی، گرمارودی و طاهرزاده به پدیده تضمین در برگردان حرف جر «الی» و متعلقش و نیز بلاغت آن را ارزیابی کرده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بیشتر ترجمه ها در یافت تضمین و انتقال آن در حرف «الی» به زبان فارسی دچار لغزش های فراوان شده اند و عملکرد موفقی نداشته اند. بلاغت تضمین نیز پدیده ای فراموش شده است که ترجمه ها ظرفیت کافی برای انتقال آن را ندارند.

در دهه های اخیر، ترجمه با بهره گیری از هوش مصنوعی (AI) 1 به یکی از ابزارهای کلیدی در عرصه ارتباطات میان فرهنگی و انتقال اطلاعات تبدیل شده است. با این حال، این فناوری با چالش ها و آسیب های متعددی همراه است که شناخت و مدیریت آن ها امری ضروری به شمار می آید. پژوهش حاضر که در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ انجام شده، به بررسی ترجمه قرآن کریم با استفاده از هوش مصنوعی، با تمرکز بر مدل GPT-4.5، پرداخته و به تحلیل کارکردها و آسیب های دستوری و معنایی آن می پردازد. در این مطالعه، بر ضرورت توجه به پیچیدگی های زبانی، مفاهیم ژرف معنوی و ظرایف فرهنگی قرآن تأکید شده است. هدف اصلی پژوهش، ارزیابی توانمندی مدل GPT-4.5  در ترجمه متون مقدس و شناسایی نقاط قوت و ضعف آن در حفظ دقت معنایی و ساختار دستوری است؛ تا از این رهگذر، راهبردهایی برای ارتقای کیفیت ترجمه های قرآنی و کاهش آسیب های احتمالی در بهره گیری از ابزارهای هوش مصنوعی ارائه شود. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی طراحی شده و نمونه هایی از ترجمه های تولیدشده توسط این مدل با ترجمه های معتبر انسانی مقایسه گردیده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که اگرچه هوش مصنوعی قادر است ترجمه هایی روان و ساختارمند ارائه دهد، اما در تجزیه دقیق متن مبدأ به اجزای خرد، درک ظرایف زبانی و دقت های آوایی، صرفی، نحوی و بلاغی، و نیز فهم سطوح معنایی متون پیچیده، با کاستی های جدی مواجه است. این نتایج بیانگر ضرورت توسعه الگوریتم های هوش مصنوعی متناسب با ویژگی های خاص متون دینی است.

آب و آبیاری در تمدن سازی در بستر جغرافیایی ایران، منشاء بسیاری از تحولات و مناسبات اجتماعی و فرهنگی و سیاسی شده است و این مقوله با جغرافیا یک رابطه منطقی و تاثیر گذار دارد و پس از شناخت اولیه و سطحی می تواند منشاء بسیاری از مباحث زیر باشد : مثلا تراکم جمعیت، جابجایی، اقتصاد و معیشت زندگی روستایی یکجانشینی ، شهرنشینی، ییلاق، قشلاق، صحرا گردی و بادیه نشینی و. آب از عناصر اصلی آفرینش، در باورهای ایران باستان بوده و هست و به نوعی تاثیر مستقیم در شکل گیری و اسکان و نوع زندگی در ایران داشته است از جمله تاثیر آن در اساطیر و باورهای مذهبی و نشانه های ان در زندگی تمدنی مثل ساخت معابد ، سد و قنات و..... بررسی مستقیم و از عناصر اصلی اقلیم و ناحیه و هر منطقه با حوزه جغرافیایی است و بارش ، دما، حجم آب جاری ، ریزشهای جوی و بسترهای زیر زمینی و ...... همگی ببه آب و مدیریت آن بستگی دارند. فلذا مطالعه و مرور جغرافیای طبیعی ایران ، نوع آب و هوا اقلیم و موقعیت جغرافیایی ایران و فلات ایران و ارتباط آن با مزیتهای اقتصادی از جمله وجود راهها، کاروانسراها و مسائل ژئوپلوتیک فلات ایران و امتداد و گسترش آن به نواحی پرآب از جمله سیحون و جیحون و خلیج فارس و دریای خزر و یبن النهرین و بین رودان همه و همه در شکل گیری باروهای مذهبی و فرهنگهای مرتبط به آن تاثیر گذارند.

در نگرش بیشتر مفسران، واژه «ربِّ» در آیه «ربِّ ارجِعونِ» (سوره مؤمنون، آیه 99) منادا، و جمله «ارجِعُونِ» جواب آن است. به طور طبیعی جواب ندا باید از نظر عدد با منادی یکی باشد و فعل در این آیه، بایستی به شکل مفرد به کار می رفت. ازآنجاکه «ارجعونِ» به هیئت جمع آمده، هم نشینی این دو تعبیر در جمله پیش گفته سؤال برانگیز شده است. بیشتر مفسران شیعه و سنی بر این باورند که مخاطبِ «ارجعونِ» خداوند است و فعل به انگیزه احترام و تعظیم به صورت جمع آمده است؛ ولى با توجه به اینکه این تعبیر در زبان عربى به ویژه در قرون گذشته رایج نبوده است، تفسیر مزبور، از قبیل تحلیل ادبی قرآن با الگوی شاذ خواهد بود که شایسته نیست و ضعف این تفسیر را نشان می دهد. مقاله پیش رو بر آن است که با ارائه گزارشی کامل به روش توصیفی تحلیلی از دیدگاه دانشمندان شیعه و سنی درباره آیه و بررسی و نقد آن ها، رهیافتی نو و هم راستا با هنجارهای زبانی برای حل این مشکل ارائه کند. بر اساس الگوی گفتاری که در تفاهم عرفی بین کاربران زبان ثابت است، ، دو نفر که نمایندگی گروهی را برعهده دارند، هنگام گفت وگو و خطاب قراردادن یکدیگر از ضمیرهای جمع استفاده می کنند؛ درحالی که روی سخن هریک با شخص مقابل است و فقط از او نام می برد.

گونه شناسی عملکرد صحابه در دفاع از امیرمؤمنان7 در دوران پسانبوی اصحاب رسول خدا6 با توجه به گستردگی تعداد آنان و همچنین شناخت شخصیت های علمی، سیاسی و اجتماعی آنان در بستر تاریخ، امری قابل توجه است. عملکرد آنان با توجه به جایگاه شان امری مهم و ضروری است. عملکرد صحابه در دوران رسول خدا6 و پس از آن امری مهم است. گونه ای از عملکرد آنان در قالب اعتقادی - فرهنگی بوده است و برای امامت و خلافت حق امیرالمؤمنین7، استدلال به برتری آن حضرت کرده اند. گونه دیگری از عملکرد صحابه، عملکرد اجتماعی – اقتصادی بوده است که بصیرت افزایی در جامعه و تبلیغ چهره به چهره آنان در دفاع از آن حضرت بوده است. گونه دیگری از عملکرد آنان، گونه سیاسی بوده است که به تبلیغ و دفاع از امیرمؤمنان7 پرداخته اند. رهاورد این تحقیق بیان این نکته است که صحابه رسول خدا6 علیرغم فراموشی بسیاری از وصیت های آن حضرت، برخی عملکرد مثبت در دفاع از حضرت علی7 داشته اند. روش تحقیق این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی و کتابخانه ای است.

نظریه پردازان علم مدیریت با شناخت انسان به عنوان یک عنصر پیچیده در سازمان، عامل انسانی را به عنوان مهم ترین عنصر برای حفظ موجودیت و بقای سازمان ها می دانند و توجه روزافزونی به منابع انسانی، به عنوان یک ابزار نیرومند در تغییر و تحولات سازمانی کرده اند. بنابراین بهبود عملکرد نیروی انسانی امری مبرهن است، پس باید راه کارهایی عملی برای آن ارائه نمود و در عمل نیز از آن استفاده کرد. در تحقیق انجام یافته ضمن استفاده از نوع تحقیق کاربردی، از روش تحقیق توصیفی بهره گرفته شده است؛ از روش های میدانی و کتابخانه ای با ملحوظ نظر قرار دادن ابزارهای پرسشنامه و مطالعه اسناد و مدارک جهت جمع آوری و گردآوری اطلاعات استفاده شده است. جهت تعیین پایائی پرسشنامه مزبور، تعداد 25 نفر از جامعه موردمطالعه را به صورت تصادفی انتخاب و پرسشنامه تهیه شده را به آنان ارائه که پس از جمع آوری پرسشنامه ها و تجزیه وتحلیل آن ها و استفاده از نرم افزار آماری ضرایب اعتبار کل عوامل موردبررسی را از طریق آلفای کرونباخ عدد 87/0 محاسبه گردید، شواهد نشان می دهد برای آزمون هایی که برای مقاصد پژوهشی به کار می روند دارا بودن همبستگی 70% یا بیشتر کفایت می کند. بنابراین با توجه به ضرایب به دست آمده از پایایی پرسشنامه، می توان آن ها را جهت ادامه پژوهش مورداستفاده قرار داد. در نهایت طی انجام روش های تحلیل آمار توصیفی و استنباطی و آزمون فرض هایی که روی اطلاعات حاصل از جمع آوری داده ها انجام گرفته است، هر دو فرضیه تحقیق مورد تأیید قرار گرفت که با بهره گیری از روش همتاسازی، ارزیابی عملکرد تخصصی کارکنان فنی، می توان عملکرد تخصصی کارکنان فنی مرکز تعمیرات الکترونیک نهاجا را بهبود بخشید.