امین فتحی

القرائن ما یتمسک به فی کل سیاق لاستنباط معان ودلالات دون أخری، أی تمنع القرائن من الخروج عن دائرة المعنی السلیم والمطلوب والمراد. تتجسد القرائن بنوعیها اللفظیة والمعنویة: کقرینة الترتیب، قرینة الأداة، قرینة الصیغة، قرینة الربط، قرینة التنغیم، قرینة الصنف، قرینة المطابقة، بترکیب العناصر اللغویة، أی بالعلاقات الائتلافیة وبالسیاقات وبالأحوال والمقامات؛ فکل مفردة تکتسب قیمتها المتطوّرة أوّلاً من خلال الترکیب أی بالائتلافیة التی تحکمها الثقافة التعبیریة، ثانیاً من خلال الوظیفة التی یحملها المبدع. فالوظیفة البلاغیة لا تحصل إلّا بالتراکیب التی تظهر فی کل حال ومقام والتی یریدها المتکلّم أو المبدع أو الکاتب علی ما تقتضیه الأحوال والمقامات أو ما یحدّده هو بنفسه مِن المقتضی. فهذه المقالة بالمنهج الوصفی والتحلیلی تجعل الثلاثة الأولی من القرائن، المذکورة آنفاً، محوراً للدراسة، علی أساس العناوین التی أوردها یونس علی فی کتابه ""المعنی وظلال المعنی""، لتجسید القیمة البلاغیة الإبلاغیة لتراکیب هذه السورة ولتجسید الأبعاد التعبیریة الدلالیة التی اکتسبتها التراکیب بائتلاف کلّ مفردة بأخری. تدلّ مجموعة النتائج علی أنّ نوعاً من التقابل یحدث بین الله وعباده. وأنّ کل أسلوب من الأسالیب البلاغیة یقوم بتمثیل أدوار متمایزة بمساعدة قرائن السیاق والأحوال.

مقدمه: بی شک سازمان های دولتی و خصوصی؛ تولیدی یا خدماتی باید در طراحی و استقرار سیستم مناسب مدیریت دانش، در نقش سازمان های پیشرو ظاهر شوند و این امر مستلزم شناسایی عوامل کلیدی موفقیت و اقدام عملی بر مبنای این عوامل تاثیر گذار در مراحل مختلف طراحی و استقرار سیستم مدیریت دانش است. هدف از این پژوهش، بررسی و ارزیابی شناخت توانمندی های موثر جهت اجرای بهینه مدیریت دانش در بیمارستان ها بود. روش بررسی: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. سه بیمارستان میلاد، بقیهٌ الله اعظم و ولیعصر شهر تهران به علت نقش حساس و میزان ارایه دهندگی خدماتی که به لحاظ بیمه های تامین اجتماعی (میلاد)؛ تحت پوشش قرار دادن بیمه های نیروهای مسلح (بقیه الله) و به خاطر دارا بودن مرکزیت (ولیعصر) در این پژوهش به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. در پژوهش حاضر از ابزار پرسش نامه به صورت باز و بسته در دو مرحله استفاده شد. در مرحله اول با استفاده از تکنیک دلفی از 20 نفر از متخصصین با استفاده از پرسش نامه باز نظرخواهی شد و در مرحله دوم پرسش نامه طراحی شده از روی پاسخ های پرسش نامه اول در بین گروه 60 نفر نمونه توزیع شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های از روش های آمار توصیفی و استباطی و نیز نرم افزار Lizrel و Spss نسخه 19 استفاده شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بین اجرای بهینه تر سیستم مدیریت دانش با مولفه های (فناوری اطلاعات، شاخص توانمندی ساختار و فرهنگ سازمانی، عنصر توانمندی مدیریتی و عنصر فرایند مدیریت دانش) در سطح 95 درصد رابطه معناداری وجود دارد و همچنین عنصر توانمندی فرایندی مدیریت دانش با شدت همبستگی 874/0 نسبت به سه فاکتور دیگری در اولویت است. نتیجه گیری: در کل می توان استنباط نمود که پیاده سازی فرایند تبدیل دانش برای اجرای اثربخش و بهینه تر آن نیازمند تقویت و همراهی متغیرهای مربوط به خود می باشد که در صورت همراهی این متغیرها موفقیت را به دنبال دارد و این عوامل در اثربخشی بیشتر مدیریت دانش نفش بارزی بر عهده دارند.

هدف:بررسی و شناخت وضعیت فعلی علایق، میزان آگاهی و پایبندی دانشجویان دختر به حجاب اسلامی و دلایل استفاده از پوششهای نامناسب در جامعه هدف این نوشتار بوده است. روش:کاربردی و توصیفی از نوع مقایسه ای و همبستگی است. جامعه آماری، دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 95-1394 بودند. یافته ها:از نگاه دانشجویان، وضعیت پوشش در جامعه و سطح دانشگاه نامناسب بوده، وجود قانون معقول و نظارت لازم است. پوشش مناسب باعث امنیت روانی شده و نامناسب بودن آن بیشتر به دلیل تقلید و خلأهای عاطفی است. پوشش نامناسب، امری شخصی است، ولی همه اعتقاد ندارند که پوشش نامناسب به خاطر اعتراض به ساختار جامعه و مذهب است؛ در حالی که دلیل آن بیشتر، تفاوت نسلها و اعتراض نسبت به خانواده و وضعیت موجود آن است. نتیجه:علاقه نداشتن به حجاب اسلامی بیشتر ناشی از نا آگاهی به ارزشهای دینی و وضعیت نامطلوب خانواده ها در جایگاه تربیتی بوده و جوانان به تبیین و اقناع بیشتری در امر پوشش نیاز دارند. منفی شدن نگرش به چادر با افزایش ترم تحصیلی، از تأثیرگذاری منفی محیطهای علمی حکایت دارد و با این حال، نامناسب دیدن وضعیت پوشش جامعه در عین رضایتمندی از حجاب خود، بر نسبی دیدن پوششها دلالت می کند که به تعمق بیشتری نیاز دارد

هدف : تبیین مبانی قرآنی ضرورت رویکرد مطالعات میان رشته ای در پژوهشهای دانشگاهی و مراکز علمی و تحقیقاتی کشور. روش : به شیوه تدبر در آیات، روایات و نظرات مفسران بوده و استنادات آن کتابخانه ای می باشد. یافته ها : در معنی و مقصود از آیه « ... الّذین جعلوا القرآن عضین » احتمالات زیادی بین مفسران مطرح شده است . که یکی از آنها، جزیره ای دیدن موضوعات قرآن و نادیده گرفتن یکپارچگی آیات الهی می باشد. همان طوری که مسائل مختلف زندگی به مانند اعضای بدن، باهم ارتباط داشته و در یک دیگر تاثیر می گذارند. قرآن نیز برای انسان و کتاب زندگی اوست، لذا پرداختن به مسئله ای در قرآن با در نظر گرفتن سایر موضوعات مرتبط، به روشنایی و واقع بینی در فهم مسائل پژوهشی و نیز بومی سازی علوم کمک کرده و به نتایج مثبت و روشن تری منتهی می شود. نتیجه گیری : در این مقاله با استناد به جامعیت و یکپارچگی آیات قرآن و چند وجهی بودن سوره های آن در عین ضابطه مندی و معیار پذیری، بر ضرورت نگرش جامع گرایانه جهت مطالعات میان رشته ای تاکید شده است.

در موضوع هدایت با عبارت ها و عناوین مشابه و نزدیک به هم کار تحقیقی فراوانی انجام گرفته است، اما به علت گستردگی دامنه موضوع و با توجه به ظرفیت بسیار بالای قرآن کریم در استنباط معارف مورد نیاز بشری، هنوز قطره ای از اقیانوس بیکران کتاب الهی در معرض مطالعه علاقه مندان به معارف وحیانی قرار نگرفته است. این مقاله ضمن اشاره کلی به موضوع هدایت در قرآن، در صدد مفهوم شناسی هدایت به روش تدبر در آیات الهی است. در این مفهوم شناسی علاوه بر معنای لغوی واژه، حد اقل به پنج موضوع متعلقات، اسباب و آثار هدایت، ویژگی مهتدین و وضعیت قبل از هدایت نیز توجه شده است.

قرآن کریم به عنوان کتاب زندگی ، علاوه بر حقایق ، مراتب نزول و معانی باطنی اش، دارای ظاهری با درجات طولی متناسب با ظرفیتهای مختلف افراد می باشد. لذا بدیهی است که بعنوان کاملترین کلام الهی در عین عمق و جامعیت، سادگی عموم مخاطبین و طراوت همه زمانها را در نظر گرفته باشد. بنحوی که الفاظ آیات، بطور مطابقى بر آن معانی دلالت بکند، به شکلی که هر معنایى مخصوص به افق و مرتبه اى از فهم و درک باشد. هدف این مقاله ، ارائه و تبیین درجات معنایی ظاهر آیات است. روش کار در این پژوهش، به شیوه معنا شناختی «شینیا ماکینو» می باشد ، که با استفاده از کلید واژه های مرتبط با موضوع، آیات مربوطه فیش برداری شده، سپس با استفاده از قراین و تطبیق آیات بریکدیگر و روایات وارده در تفسیر آنها، مراحل بهره مندی از قرآن در ده مرتبه : قرائت ، ترتیل، تلاوت، تفکر، تعقل، تدبر، تاویل ، تذکر، علم من الکتاب و علم الکتاب ، برآورد شده است .

اومانیسم یا انسان گرایی مدرن یکی از مکاتبی است که انسان را محور همه چیز قرار می دهد و اصالت را به اراده و خواست او متعلق می داند. از دیدگاه امام موسی صدر، این مکتب مانع نقش آفرینی مؤثر دین در جهان امروز شده است. به سبب اهمیت این موضوع، هدف از این پژوهش، که با روش توصیفی تحلیلی و انتقادی انجام شد، نقد مبانی این مکتب با توجه به آثار و آرای امام موسی صدر بود تا به این پرسش پاسخ دهد که انسان گرایی نوین چگونه مانع نقش آفرینی دین در زندگی فردی و اجتماعی می شود. یافته ها و نتایج نشان داد دین امروزه بر اساس فلسفه عینیت گرایی، به ویژه در غرب، یک اُبژه (متعلق شناسایی) تلقی می شود که تجربه حسی را مقدم بر شناخت ذهنی می داند و مفاهیم را مستقل از عواطف و سلایق محسوب می کند. بنابراین، دین در زندگی انسان غربی تجلی و نمود ندارد؛ مانند اومانیسم، که با خودمحوری همه چیز را بر اساس منافع شخصی و حزبی تفسیر می کند و از خدامحوری و دین و اخلاق فاصله می گیرد و باعث رشد تک بُعدی بشر و تبدیل حب ذات به خودپرستی و رواج دیکتاتوری و استعمار و تبعیض و سرمایه داری طغیانگر می شود. صدر، با انتقاد از این جریان، معتقد است علم و عقل بشری به تنهایی برای سعادتمندی دو جهان کافی نیست و باید خدامحوری و شناخت حقیقت دین و تربیت فراگیر در کنار علم و عقل مورد توجه قرار بگیرد تا موجب تکامل و سعادت فردی و اجتماعی بشر شود.

دعای شریف فرج، دعائی است با مفاهیم بلند و پرمحتوا که شیخ طوسی و شیخ کفعمی و دیگر بزرگان در کتاب های خود، آن را نقل کرده اند. بدیهی است کلام اهل بیت (ع) به عنوان همتایان قرآن کریم، همانند آن، علاوه بر معنا و مقصود ظاهری، دارای معاریض و باطن هایی است. در این نوشتار به گوشه ای از معارف باطنی این دعا، یعنی مقصود از بلا و سختی ها و ریشه مشکلات، یعنی هبوط و دوری انسان از مبدأ و فقدان حاکمیت ولی الهی و زندگی زیر سلطه و قواعد حاکمان ظالم و گرفتاری در ظلمت کده طبیعت و راه های رهایی از بلا با رفع موانع و درمان دردها، با استناد به آیات و روایات، بدون پرداختن به معانی لغوی رایج، اشاره شده است. روش این پژوهش توصیفی بوده و نوع جمع آوری و تحلیل داده ها کتابخانه ای می باشد.

علوم برق از سال 1295 که پایش به کشور ما باز شد تا زمان حاضر شاهد فراز و نشیب فراوان بوده است. طبق یک طبقه بندی می توان آسیب های مرتبط با این رشته را به آسیب های مربوط به نظام سیاسی - اجتماعی (شامل عدم وجود راهبرد جامع، توسعه ناکافی نهادهای مدنی علمی، توهم استغنا از علوم ، ارتباط ناقص با دستگاه های اجرایی، ابهام وحدت دو نهاد صنعت و دانشگاه و فرار نخبگان)، آسیب های مربوط به اندیشمندان (اعم از تحویل علوم برق به علوم دیگر، ابهام ارتباط سنت و تجدد، رضایت بخش نبودن سطح دانش ، ابهام در بومی سازی، ناکافی بودن مطالعات میان رشته ای) تقسیم نمود. با گذر زمان در سیستم آموزش کشور تغییرات گسترده ای صورت میپذیرد که موجب ایجاد آسیب های جبران ناپذیری به این نظام میشود که علوم برق از این امر مستثنی نیست که به تبع آن ضعف در این سیستم را بدنبال خواهد داشت. وهمچنین نحوه ارائه آموزش (عدم احاطه دانشجو بر مطالب رشته برق،سیستم نمره محور،ارائه غیر پژوهشی و صرفا تئوری مطالب آموزشی) و البته موارد پژوهشی ( ترجمه و تکثیرات بی رویه و بدون کنترل،بنیادی نبودن مطالب علمی و پژوهشی) میباشد. البته لازم به ذکر است گسستگی در شیوه تدریس،منابع مورد استفاده،مدیریت دانشکده ها نیز در این خصوص دخیل میباشد. با توجه به مباحث مطرح شده در این تحقیق با توجه به مطالعات میدانی و نظرسنجی ها عمده دلایل و چالش ها شناسیی و در حد توان نسبت به هر یک راه کارهایی ارائه نماییم.

هدف از انجام این پژوهش تبیین علل فروکاستشان اجتماعی و نقش والدینی جوانان است. روش این پژوهش، توصیفی بوده و نوع جمع آوری و تحلیل داده ها کتابخانه ای می باشد. یافته های تحقیق حاکی بر شخصیت جنین، پنجاه درصد از مادر و 25 در صد از پدر تأثیر پذیرفته و والدین حامل بذر زامه و مامه فرزندان هستند. لذا صیانت – کمی و کیفی- از این بذرها وظیفه عقلانی و انسانی افراد و حاکمیت سیاسی است. تا نسلی پاک و سالم و جامعه ای مطلوب به وجود بیاید. از طرفی امروزه اوج حکومت ابلیس، سلب مشروعیت از اموال و اولاد، با ایجاد بستر غذای حرام و شبهه ناک و با دامن زدن به موضوع اختلاط بین زن و مرد؛ و نابودی انسان تحت عنوان سقط جنین می باشد. درنتیجه خطرى که در جهان امروز، نسل بشر را تهدید می کند، تقدّس زدایى از نهاد خانواده و تنزل شأن اجتماعی زن و مرد و نقش پدری و مادری جوانان است. لذا اصلاح راهبردهای بینشی، گرایشی و کنشی و سبک زندگی؛ و فروکاست تأثیرات فرهنگ اومانیستی و فمنسیتی؛ و کاربست پیشنهادات کاربردی؛ موجب افزایش ازدواج جوانان و بهبود وضعیت خانواده ها و فراگیر شدن عفت عمومی می شود.

«آن کتاب» چیست؟ و چه ماهیتی دارد؟ از دیدگاه مفسران و اهل نظر دارای مفاهیم و مصادیق مختلفی است، که این تحقیق در صدد تبیین این دیدگاه است که یکی از مصادیق اصلی آن، کتابی است فراتر از قرآن عربی و در دسترس همه، بلکه قرآنی است کریم که فقط مطهران به آن دسترسی دارند، آن کتاب حد فاصل میان لوح محفوظ و قرآن عربی می باشد. و به خاطر فهم و تعقل بشری تنزل یافته و در دسترس عموم قرار گرفته است. آن کتاب ریشه و اصل همه کتاب های آسمانی است، که به تناسب زمان ها و مکان ها و در مراحل مختلف رشد عقل بشری بر انبیاء نازل شده است و قرآن کریم مصداق جامع و کاملی از آن کتاب آسمانی است که در آخرین مرحله از مراحل ادیان بر افضل و خاتم پیامبران، نبی مکرم اسلام(ص) نازل شده است. تا بشریت کی و چه مقدار از این کتاب استفاده کرده تا با رشد عقلی زمینه و بستر مناسبی جهت ظهور آخرین وصی(عج) و استفاده از آن کتاب آسمانی فراهم آید.

هدف این مقاله مقایسه وظایف و سرنوشت بنی اسرائیل و مسلمانان در قبال "خلافت" و "وراثت" ظاهری و باطنی، و تحلیل آن با تکیه بر آیاتی از سوره مائده می باشد. روش مقاله تحلیلی توصیفی با تدبر در آیات و روایات و استناد به داده های تاریخی و تفسیری است. یافته های بحث به این ترتیب است که عهد خدا که ولایت و امامت، یعنی همان "خلافت" و "وراثت" باطنی و معنوی است، با نصب خلافت ظاهری تکمیل می شود. انسان های پاک و مطهر، وارث این دو خلافت بوده و حاکمیت بر زمین مقدس، مظهر و نماد وراثت ظاهری به پشتوانه خلافت باطنی می باشد. خلافت معنوی، سبب حفظ خلافت ظاهری و سرزمینی است. امت اسلامی هم همانند بنی اسرائیل، به واسطه دوری از "خلافت" ظاهری و باطنی، از حقیقت اسلام محروم شده نتوانستند آن را حفظ نمایند، لذا الان بیت المقدس، خارج از دسترس مسلمانان است.

جایگاه زن در خانواده و اجتماع، یکی از مهم ترین بحث ها در جهان امروز است. مسئله زن در هر مکتب فکری؛ محصول جهان بینی، معرفت شناسی و انسان شناسی آن مکتب است. در تمدن غرب و جوامع غیرالهی، الگوهای ارائه شده برای زن، محصول تفکر مادی گرایانه، اومانیستی و فمینیستی است که انسان را محور همه چیز می داند و اصالت را به اراده و خواست او می دهند و به زن نگاه ابزاری دارند. هدف از نگارش این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی و انتقادی انجام شده است، بررسی و تبیین آرای امام موسی صدر درباره جایگاه واقعی زنان در اسلام و تمدن غرب است. یافته ها و نتایج نشان داد که امام موسی صدر معتقد است که در تمدن و مکاتب غربی، زن به مثابه نگاره و تابلوی هنری انگاشته می شود و تمام توجه به وجه زنانگی زن است و بُعد انسانی زن انکار یا نادیده گرفته شده و از زن تحت عنوان آزادی سوءاستفاده شده است؛ اما دین اسلام با تکریم زن، جایگاه انسانی اش را به او بازگردانده و از ظلم و ستم فردی و اجتماعی علیه وی جلوگیری کرده است.

هدف از نگارش این مقاله، شرح فقراتی از دعای افتتاح قرآن کریم با تأکید بر مراتب شنیداری و دیداری در حین قرائت کلام الهی است. روش پژوهش، توصیفی بوده و نوع جمع آوری و تحلیل داده ها، کتابخانه ای با استناد به آیات الهی و برخی از روایات می باشد. یافته ها، تلاوت سخن خدا، به منزله ی گفتگو با خالق، علاوه بر گفتار، جنبه ی شنیداری نیز داشته و آیاتش، چون تجلی حق تعالی به پشتوانه ی حاملان و حافظان کلام الهی و پیامی زنده است که جنبه ی دیداری هم دارد. در نتیجه در تلاوت قرآن با درجات شنیدن سخن از زبان پیامبر (ص)، تا شنیدن از فرشته وحی و سروش الهی و عدم غفلت و خود را در محضر کلام خدا دیدن همراه با نگاه بصیرت افزا و باز شدن چشم دل و عیان شدن حقایق اشیاء و جلوه های اسماء الهی مواجه می شویم.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، تبیین جایگاه رجعت در فرایند تکامل جامعه بود. روش: روش مقاله، توصیفی تحلیلی و تطبیق آیات الهی و روایات وارد شده در تفسیر موضوع بود. شیوه گردآوری داده ها و استنادات، کتابخانه ای است. یافته ها: رجعت، دورانی بین ظهور و قیامت و تابلوی جهانی اسلام در آینده پژوهی و مقطعی ایمانی از مراحل تکامل جامعه بشری است؛ در نتیجه، جامعه با وجود فراز و فرودها، مطابق سه بعد وجودی انسان، سه دوره شکوفایی از لحاظ رفتاری، اخلاقی و اعتقادی؛ یعنی سطح تکاملی «اسلام، ایمان و یقین» داشته و با تشکیل حکومت صالحان، قدم اول از کمال جامعه آغاز می شود. لذا ایام الله «ظهور»، «رجعت» و «قیامت»، مراتب مختلف یک حقیقت اند که زمین و زمینیان، با طی سه دوران به رشد و تعالی خود می رسند.

هدف: هدف از انجام این پژوهش، تبیین فراگیری مسئله زکات از آیات اخلاق اقتصادی و اجتماعی قرآن کریم، به عنوان کتابی جهانی و پاسخگوی نیازهای ثابت و متغیّر زندگی، همگام با تحولات جوامع بود. روش: این پژوهش به روش تحلیلی - توصیفی، مسئله زکات جامع را بر این اساس که هر چیزی زکاتی دارد، از دیدگاه آیات قرآن و روایات بررسی کرده است. یافته: مقصود از ادای زکات که هم تراز نماز قرار داده شده، «زکات جامع» است که محدود به اموال یا مختص قشر خاصی نیست و شامل همه مسائل زندگی است. نتیجه: هم پوشانیِ مفهومی زکات با صدقات، انفاق و احسانات و تعمیم آن بر دیگر مصادیق، نظیر زکاتِ علم، جاه، عقل، خانه، نعمت، قدرت، جمال و ...، در تضمین طهارت مالی و پاکی تولد، تلطیف عواطف، گشایش در عقده های محرومان و درمان خصلت های بخل و طمع و پرورش صفات گذشت و ایثار، نقش بسزایی دارد؛ لذا پیوسته به زکات همراه نماز، سفارش شده است.

هدف: هدف از این تحقیق، بررسی نیازهای دانشجویان از مجموعه دروس «اخلاق اسلامی» در دانشگاهها بوده است. روش: گردآوری اطلاعات به شیوه توصیفی و از طریق پرسشنامه صورت گرفته است. سپس داده ها به شکل موضوعی و با توجه به اصول مهم تربیتی و سطوح مورد نیاز بینشی، گرایشی و کنشی طبقه بندی و به صورت ساختاری و تفسیری تحلیل شده اند. جامعه آماری تحقیق را دانشجویان دختر و پسر سالهای 90 تا 94 تشکیل می دادند. یافته ها و نتایج: ارزشگذاری برای مسائل اخلاقی، تبیین تأثیرات رفتار اخلاقی و بیان مقایسه ای عواقب خوبان و بدان، اخلاقی کردن علایق و سلایق جوانان، معرفی الگوهای موفق، شناخت اصول زندگی سالم، ایجاد انگیزه زندگی، امید به آینده روشن، احیای ارزشهای انسانی نظیر حس نوع دوستی، گذشت و ایثار، از مهم ترین نیازهای اخلاقی دانشجویان است که باید در تدریس این درس لحاظ بشود