مطالب مرتبط با کلیدواژه

استان های ایران


۶۱.

محاسبه کارایی فنی زیست محیطی در استان های ایران

نویسنده:
منبع: اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ 81 - 103

کلیدواژه‌ها: استان های ایران کارایی فنی زیست محیطی تابع فاصله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۶ تعداد دانلود : ۲۷۸
این مقاله تابع فاصله هذلولی پارامتری را که به تازگی توسعه یافته؛ جهت تجزیه و تحلیل کارایی فنی زیست محیطی 30 استان ایران برای سال های 1390 1385 بر اساس داده های تابلویی به کار گرفته است. نتایج نشان می دهند؛ میانگین کارایی فنی زیست محیطی کشور در طی سال های 1390 1385 معادل 6961/0 بوده است. به طوری که با افزایش تولید ناخالص داخلی حقیقی، به طور متوسط به میزان 66/43 درصد و کاهش همزمان انتشار 2CO به 39/30 درصد، بدون تغییر در نهاده ها و تنها با استفاده از فناوری جاری منجر به بهبود عملکرد تولیدی کشور شده و به کارایی دست می یابند. همچنین نتایج نشان می دهند؛ برای اکثر استان های کشور، کارایی فنی زیست محیطی در طول زمان در حال کاهش بوده و روند نزولی داشته است. در میان استان ها، تهران دارای کمترین و سیستان و بلوچستان دارای بیشترین کارایی فنی زیست محیطی هستند. در نهایت با اندازه گیری کارایی فنی زیست محیطی استان ها، می توان برای هر استان به ارائه ی اهداف جداگانه ای پرداخت. به طوری که برای استان های با کارایی انرژی کمتر، که پتانسیل بیشتری برای کاهش مصرف انرژی و انتشار آلاینده ها خواهند داشت؛ اهداف جداگانه ای نسبت به سایر استان ها طرح گردد.
۶۲.

بررسی تأثیر اقتصاد بر نرخ خودکشی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی همدان سال هشتم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۹) 1 - 14

کلیدواژه‌ها: خودکشی عوامل اقتصادی رشد اقتصادی روش گشتاورهای تعمیم یافته استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۴۱۲
خودکشی را می توان یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی قرن حاضر قلمداد نمود. این آسیب اجتماعی روندی روبه رشد دارد و باعث نابودی سرمایه های انسانی می شود. با توجه به نقش اساسی سرمایه های انسانی در رونق و توسعه اقتصادی کشورها، بررسی علل اقدام به خودکشی حائز اهمیت است. در این میان، علم اقتصاد نیز همگام با سایر علوم تلاش هایی را درجهت بررسی و شناسایی عوامل اقتصادی مؤثر بر خودکشی انجام داده است. مطالعه حاضر نیز ازجمله مطالعات انجام شده در این حوزه، در تلاش است تا با استفاده از الگو های اقتصادسنجی داده های تابلویی (روش گشتاورهای تعمیم یافته) به بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر میزان خودکشی در استان های ایران در بازه زمانی 1400-1384 بپردازد. از همین رو، در این مطالعه به اثرگذاری عوامل اقتصادی متعددی، همچون رشد اقتصادی، نرخ بیکاری، نرخ تورم، نابرابری درآمدی، صنعتی شدن، شکاف تولید و شهرنشینی در سطح و با یک دوره وقفه در اقدام به خودکشی در استان های ایران پرداخته می شود. نتایج تجربی حاکی از آن است که اکثر متغیرهای اقتصادی با یک دوره وقفه، دارای تأثیر معناداری بر خودکشی هستند. به طوری که با افزایش رونق و رشد اقتصادی در دوره گذشته، نرخ خودکشی دوره جاری کاهش معناداری یافته است. در حالی که، شکاف تولید، نرخ بیکاری، تورم، نابرابری درآمدی و شهرنشینی در دوره گذشته دارای رابطه مثبت با نرخ خودکشی دوره جاری هستند.
۶۳.

تاثیر تخصصی شدن بر رقابت پذیری گردشگری استان های کشور: کاربردی از اقتصادسنجی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اقتصادی سال بیستم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۷۹) 91 - 129

کلیدواژه‌ها: تخصصی شدن رقابت پذیری گردشگری اقتصادسنجی فضایی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۹ تعداد دانلود : ۲۶۲
  توزیع نابرابر تاسیسات، تقاضا و توسعه گردشگری در استان های مختلف کشور، ناشی از سطوح متفاوت رقابت پذیری استان ها در بخش گردشگری است. از جمله دلایلی که می تواند تاثیر بسزایی در این تفاوت داشته باشد، تخصصی شدن زیربخش های مختلف گردشگری در استان ها است، اما به دلیل وجود آثار غیرمستقیم و عملکرد دولت های محلی در تخصصی شدن گردشگری استان ها، لزوما ارتباط بین این شاخص با رقابت پذیری گردشگری همسو نیست. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر تخصصی شدن گردشگری (به تفکیک تخصصی شدن تولید، تخصصی شدن واحدهای اقامتی، تخصصی شدن آژانس های مسافرتی و تخصصی شدن تورهای مسافرتی) بر رقابت پذیری این بخش بین استان های مختلف کشور از روش اقتصادسنجی فضایی و داده های تلفیقی استفاده کرده است. داده ها برای 31 استان کشور طی دوره 1395-1390 بوده است. نتایج حاصل از خودرگرسیون فضایی (SAR)، بیانگر آن است که بجز تخصصی شدن واحدهای اقامتی، سایر شاخص های تخصصی شدن گردشگری، تاثیر مثبت و معنی دار بر رقابت پذیری گردشگری داشته اند؛ به طوری که هم شاخص های طرف تقاضا (تخصصی شدن آژانس ها، تخصصی شدن خدمات تور مسافرتی و...) و هم شاخص طرف عرضه (تخصصی شدن تولید)، ارتباط مثبت و معنی دار با رقابت پذیری گردشگری دارند. معنی دار نبودن تخصصی شدن واحدهای اقامتی، می تواند ناشی از اثرات غیرمستقیم و گسترده موجود در انحراف سرمایه گذاری های صورت گرفته در تاسیسات اقامتی و بویژه صنعت هتلداری باشد. همچنین بررسی نتایج مدل فضایی در خصوص شاخص «تخصصی شدن خدمات تور»  نشان می دهد که ماندگاری گردشگر در استان های مرزی کشور، بالاتر از استان های مرکزی (تهران، البرز، قم، قزوین، مرکزی، اصفهان و یزد) است. این نتیجه گیری برای شاخص تخصصی شدن تور مسافرتی، بیانگر ضعف خدمات تورگردانی در عملکرد به عنوان یک ابزار پیشرفته جذب گردشگر و افزایش ماندگاری گردشگر در استان های مقصد است.
۶۴.

بررسی اثر عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در مناطق شهری استان-های ایران: رویکرد پانل کوانتایل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های کاربردی اقتصاد سال هشتم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 207 - 238

کلیدواژه‌ها: توزیع درآمد استان های ایران مالیات هزینه های دولت شاخص توسعه مالی پانل کوانتایل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۲ تعداد دانلود : ۳۳۱
هدف این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در مناطق شهری 30 استان ایران در بازه زمانی 1385-1398 می باشد. برای محاسبه شاخص توزیع درآمد از سه شاخص ضریب جینی، ضریب جینی تعمیم یافته با تأکید بر نقش فقرا و ضریب جینی تعمیم یافته با تأکید بر نقش ثروتمندان استفاده شده است. همچنین به منظور بررسی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد دو مدل در نظر گرفته شده است. در مدل اول اثر نسبت درآمدهای مالیاتی و هزینه های دولت به تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه و مربع آن و شاخص توسعه مالی بر توزیع درآمد برآورد شده است. در مدل دوم نیز در کنار سایر متغیرها به بررسی اثر نسبت مالیات های مستقیم و غیرمستقیم به تولید ناخالص داخلی و نسبت هزینه های جاری و عمرانی به GDP بر توزیع درآمد پرداخته شده است. وجه تمایز کار فوق در کنار بررسی جامع عوامل مؤثر بر توزیع درآمد، استفاده از شاخص های مختلف توزیع درآمد می باشد که به سیاست گذاران کمک می کند تا سیاست های توزیع درآمد را بر اساس اهداف و اولویت های خود نسبت به فقرا و ثروتمندان تنظیم کنند. نتایج این مطالعه نشان می دهد، افزایش نسبت مالیات به GDP با تأکید بر مالیات های غیرمستقیم در مناطق شهری استان های کشور باعث بهبود توزیع درآمد گردیده و افزایش نسبت هزینه های جاری دولت به GDP، موجب وخامت توزیع درآمد در مناطق شهری استان های ایران به خصوص در بین ثروتمندان شده است. همچنین تفکیک اثرات هزینه های جاری و عمرانی دولت نشان می دهد، علی رغم اثر نامطلوب هزینه های جاری بر توزیع درآمد در مناطق شهری، هزینه های عمرانی به بهبود توزیع درآمد در اغلب دهک های توزیع درآم دی کمک می کند. در نهایت نتایج این مطالعه فرضیه کوزنتس در مناطق شهری ایران را تایید نکرد. همچنین افزایش درآمد سرانه بر توزیع مناسب درآمد اثر مثبت داشته و توسعه مال ی منجر به بهبود توزیع مناسب درآمد در میان دهک ها خواهد شد.
۶۵.

کاربرد مدل Vikor در سنجش سطح توسعه یافتگی استان های ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش های مکانی - فضایی سال پنجم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۷) 17-36

کلیدواژه‌ها: توسعه توسعه یافتگی روش های چند شاخصه VIKOR استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۳۰۴
آغاز موج استفاده از مدل های کمی در علوم اجتماعی طی دهه های 1960 توأم با طرح مباحث توسعه و توسعه نیافتگی، کاربرد این روش ها را در تعیین سطح توسعه یافتگی مناطق گسترش داد. از سوی دیگر توسعه و توسعه نیافتگی از جمله مباحثی است که در بین برنامه ریزان مطرح است. در همین راستا وجود نابرابری ها و تفاوت های منطقه ای که علاوه بر ویژگی های طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، متأثر از سیاست ها و برنامه ریزی هاست، برنامه ریزان را بر آن داشته است که تکنیک ها و روش هایی را ابداع کنند تا از طریق تعیین درجه توسعه یافتگی و رتبه بندی مناطق، بتوانند به شناخت و تحلیل یا عوامل نابرابری ها و تفاوت های منطقه ای دست یابند. هدف مقاله حاضر تعیین جایگاه استان های ایران ازنظر سطح توسعه با استفاده از مدل Vikor است. با توجه به اهمیت شاخص ها و همچنین محدودیت دسترسی به آن ها، 40 متغیر که شامل شاخص های کشاورزی (6 مورد)، صنعتی (3 مورد)، آموزشی (9 مورد)، فرهنگی و اجتماعی (6 مورد)، بهداشتی و درمانی (8 مورد)، اقتصادی (1 مورد) و شاخص های زیربنایی (7 مورد) را که از سالنامه آماری کشور گردآوری شده، مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان داده است که بر اساس محاسبات انجام شده، به ترتیب استان های قم، چهارمحال و بختیاری و سمنان با ضریب Qi 088/0، 444/0 و 450/0 رتبه های اول تا سوم از نظر سطح توسعه یافتگی را دارا می باشند. همچنین از نظر سطح توسعه یافتگی، 1 استان توسعه یافته، 19 استان درحال توسعه و 10 استان نیز توسعه نیافته می باشند.
۶۶.

بررسی و تحلیل نقش و اثرات توسعه گردشگری بر توزیع درآمد در استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) 84 - 100

کلیدواژه‌ها: استان های ایران توزیع درآمد توسعه گردشگری داده های تابلویی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۲۴۸
بررسی و تحلیل نقش و اثرات توسعه ی گردشگری بر توزیع درآمد در استان های ایران یکی از مهم ترین اهداف سیاست گذاران اقتصادی در کشور، توزیع مناسب و عادلانه درآمد در بین اقشار مردم و همچنین مناطق مختلف است و در این راستا، کانال ها و عوامل بسیاری می توانند بر توزیع درآمد و بهبود آن اثر گذار باشد. بر اساس مبانی اقتصادی موجود، یکی از راهکار های بهبود در توزیع درآمد، توسعه ی گردشگری است. بنابراین، در این مطالعه به بررسی و تحلیل نقش و اثرات توسعه ی گردشگری بر توزیع درآمد در استان های ایران و طی دوره زمانی 1394-1384 و با استفاده از روش داده های تابلویی پرداخته شده است. بر اساس نتایج این مطالعه، نرخ شهرنشینی، درجه توسعه ی انسانی، افزایش تعداد مسافران و افزایش نسبت اعتبارات گردشگری به کل اعتبارات استانی، تأثیر مثبت بر توزیع درآمد دارند. هم چنین بررسی ارزش افزوده بخش های مرتبط با توسعه گردشگری در استان ها، شواهدی از تأیید فرضیه کوزنتس را ارائه می دهند. کلید واژه ها: استان های ایران، توزیع درآمد، توسعه گردشگری، داده های تابلویی
۶۷.

بررسی تأثیر سرریزهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی در استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران سال نهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۳۳ 93 - 119

کلیدواژه‌ها: سرمایه گذاری مستقیم خارجی شدت انرژی مدل اقتصادسنجی فضایی اثرات سرریز استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۹ تعداد دانلود : ۱۶۴
شدت انرژی از شاخص های مهم ارزیابی مصرف انرژی است و کاهش آن از اهداف سیاست گذاران و برنامه ریزان کشورها است. تدوین سیاست های مؤثر بر کاهش شدت انرژی نیازمند مطالعه عوامل مؤثر بر آن است. در این مطالعه به بررسی تأثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی به تفکیک استان های ایران با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی فضایی و داده های پانل 30 استان کشور طی دوره 1389 تا 1394 پرداخته شده است. پس از تأیید وابستگی فضایی به وسیله آزمون های موران و Panel (robust) LM و LM همگرایی مطلق و شرطی «بتا» آزمون شده و براساس نتایج، همگرایی مطلق شدت انرژی در ایران تأیید شده است به این معنا که سرعت کاهش شدت انرژی در استان هایی با شدت انرژی بالاتر بیش از سرعت کاهش شدت انرژی در استان هایی با شدت انرژی کمتر است. برای بررسی همگرایی شرطی، متغیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی به مدل اضافه شد و نتایج، همگرایی شرطی شدت انرژی و همچنین کاهش میزان شدت انرژی با افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی را نشان داده است. سرمایه گذاری مستقیم خارجی با ورود تکنولوژی جدید تولید باعث افزایش کارایی استفاده از نهاده های تولید ازجمله انرژی شده و این مورد منجر به همگرایی شدت انرژی در بین استان های ایران می شود. اثرات سرریز سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر همگرایی شدت انرژی منفی و معنی دار نشده است که می توان پایین بودن میزان جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی و عدم توزیع آن در سطح استان ها را عامل آن دانست. به طور کلی افزایش سرمایه گذاری مستقیم خارجی در یک استان خاص باعث همگرایی شدت انرژی و اثر سرریز آن به صورت بالقوه باعث همگرایی شدت انرژی در استان های کشور می شود.
۶۸.

تأثیر شهرنشینی بر مصرف انرژی در استان های ایران: رویکرد داده های تابلویی فضایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 113 - 142

کلیدواژه‌ها: شهرنشینی مصرف انرژی مدل داده های تابلویی فضایی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۲۶ تعداد دانلود : ۲۳۲
انرژی یکی از نهاده های بااهمیت تولید است که مصرف آن به دلیل استفاده ناکارا و نامناسب از منابع، به طور چشم گیری افزایش یافته است. در این خصوص شناسایی عوامل مؤثر بر مصرف انرژی استان ها امری اجتناب ناپذیر است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تأثیر شهرنشینی بر مصرف انرژی در استان های ایران است. در این مطالعه تلاش شده است به همین منظور با استفاده از الگوی اثرات تصادفی با رگرسیون بر جمعیت، وفور منابع و تکنولوژی[1] به بررسی نقش شهرنشینی بر مصرف انرژی پرداخته شود که از مدل خطای فضایی در داده های تابلویی برای 28 استان کشور در طی دوره زمانی 1381 تا 1394 استفاده شده است. نتایج حاکی از وجود رابطه U معکوس میان شهرنشینی و مصرف انرژی است و می توان گفت تأثیر شهرنشینی بر مصرف انرژی در سطوح پایین شهرنشینی مثبت و در سطوح بالا منفی است.
۶۹.

ارزیابی و تحلیل ظرفیت نوآوری منطقه ای در سطح استان های کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اقتصادی ایران سال بیست و ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸۷ 77 - 110

کلیدواژه‌ها: نوآوری نوآوری منطقه ای ظرفیت نوآوری استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۴ تعداد دانلود : ۲۱۲
سیاست گذاری توسعه منطقه ای براساس ظرفیت های موجود دانش و نوآوری مناطق از موضوعات مغفول در سیاست گذاری توسعه ایران است. در حال حاضر تفاوت جدی در ارائه راهکارها برای استان های مختلف وجود ندارد. این در حالی است که استان های کشور هم به لحاظ برخورداری از سطح دانش و نوآوری و هم ظرفیت های جذب آن با هم متفاوت اند. در این پژوهش با تکیه بر مبانی نوین سنجش نوآوری منطقه ای و مرور تجارب، چارچوبی مناسب برای سنجش ظرفیت نوآوری ارائه و براین اساس، ظرفیت نوآروی استان های کشور سنجیده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد به تناسب کاهش یا افزایش سطح توسعه یافتگی مناطق، ظرفیت نوآوری مناطق کم یا زیاد می شود؛ به نحوی که محروم ترین استان کشور از نظر اقتصادی و با بیشترین فاصله جغرافیایی از مرکز (سیستان وبلوچستان) ازلحاظ ظرفیت نوآوری نیز پایین ترین سطح را داشته است. در حالی که در مناطق پیرامون تهران چون سمنان، کرج، قزوین و قم هیچ استانی در سطوح پایین ظرفیت نوآوری قرار نگرفته است. در این میان، استان های بوشهر و ایلام به دلیل دو فاکتور مهم 1- جمعیت اندک و 2- وجود صنایع نفت و گاز به لحاظ ظرفیت نوآوری در رتبه های اول تا پنجم قرار گرفته اند.
۷۰.

ارزیابی وضعیت اشتغال استان های ایران در پایان برنامه پنجم توسعه (به تفکیک اشتغال شهری و روستایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲-۲ (پیاپی ۳۸) 617 - 634

کلیدواژه‌ها: اشتغال برنامه پنجم توسعه استان های ایران مدل پرومته و گایا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۲ تعداد دانلود : ۲۱۶
نابرابری فضایی در اشتغال، امکان بروز فقر، بیکاری، حاشیه نشینی، مهاجرت و بی عدالتی را افزایش می دهد. شناخت نابرابری های فضایی در جهت رفع و کاهش آن، در چارچوب محدوده جغرافیایی مختلف(کشور، استان، شهرستان و بخش) یک پیش نیاز بسیار مهم برای حصول پایداری اقتصادی و پیشرفت یکپارچه کشور به شمار می آید. براین اساس پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت اشتغال استان های ایران در پایان برنامه پنجم توسعه به تفکیک اشتغال شهری و روستایی انجام شده است. این پژوهش با توجه به هدف تحقیق، درصدد پاسخ دادن به این سؤال می باشد که آیا برنامه پنجم توسعه، اهداف مورد نظر در زمینه اشتغال(کاهش نابرابری بین شهر و روستا) را محقق ساخته است یا نه؟ جهت پاسخ به سؤال از 11شاخص عمده اشتغال براساس آمارگیری نیروی کار در سال 1394 و مدل PROMETHEE V و GAIA استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در اشتغال شهری استان های یزد، تهران، کردستان، و سمنان با بالاترین Phi در وضعیت بسیار مطلوب و استان های فارس، سیستان و بلوچستان، کهکیلویه و بویراحمد، البرز، لرستان و کرمانشاه با کمترین Phi در وضعیت بسیار نامطلوب قرار دارند. همچنین در اشتغال روستایی استان های همدان، اصفهان و آذربایجان شرقی با بیشتر Phi در رتبه های برتر و استان های سیستان و بلوچستان، چهارمحال بختیاری، هرمزگان و کهکیلویه و بویراحمد با کمتر Phi در رتبه های پایین تر قرار دارند. فاصله بین استان ها در اشتغال شهری و روستایی به ترتیب785/0 و 795/0 می باشد که نشان می دهد نابرابری در اشتغال روستایی بیشتر از شهری است.
۷۱.

مکان و بهره وری: شواهدی از صنایع تولیدی ایران

نویسنده:
منبع: پژوهش های اقتصاد صنعتی سال دوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۵ 79 - 96

کلیدواژه‌ها: مکان ویژگی های مکانی بهره وری صنعتی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۲۰۱
پژوهش حاضر می کوشد تا با استفاده از عوامل موثر بر بهره وری صنعتی در استان های ایران که در این مطالعه به ویژگی های بنگاه، ویژگی های شاغلان و ویژگی های مخارج تقسیم شده است، تمایزات مکانی در بهره وری صنعتی را در دوره زمانی 1393-1382 بررسی نماید. در همین راستا، برای محاسبه بهره وری صنعتی استان ها از شاخص بهره وری دیویژیا و برای سنجش عوامل مؤثر بر آن از الگوی اقتصادسنجی داده های تابلویی با ضرایب تصادفی استفاده شده است. نتایج دلالت بر آن دارد که بهره وری صنعتی استان ها از ویژگی های بنگاه، ویژگی های شاغلان و ویژگی های مخارج تأثیر می پذیرد. بنابراین و از بعد سیاست گذاری، این نتایج مبین ضرورت توجه به عوامل بازدارنده و پیش برنده بهره وری صنعتی در راهبردهای توسعه صنعتی استان ها است.
۷۲.

تحلیل منطقه ای عوامل مؤثر بر توسعه خدمات دفاتر مخابرات خصوصی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال ششم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۲۴) 7 - 22

کلیدواژه‌ها: تمرکززدایی تمرکزگرایی توسعه منطقه ای دفاتر مخابرات خصوصی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۷۸
    این پژوهش توسعه خدمات دفاتر مخابرات خصوصی را در استان های کشور مورد بررسی قرار داده است. اهداف پژوهش، تعیین عوامل مؤثر بر توسعه خدمات دفاتر مورد مطالعه، سنجش میزان تمرکز خدمات دفاتر و بررسی سطوح توسعه خدمات آن ها در استان های کشور است. روش پژوهش «توصیفی- تحلیلی» بوده و برای دستیابی به اهداف پژوهش، مدل های تحلیل عاملی، تکنیک سنجش سطح تمرکز، تحلیل خوشه ای و رگرسیون چند متغیره به کار گرفته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که با تقلیل 55 شاخص ایجاد شده به 40 شاخص انتخابی، 6 عامل معنادار که 2/67 درصد واریانس جامعه را تبیین می کند، بر توسعه خدمات دفاتر مخابرات خصوصی مؤثر هستند. میزان تمرکز خدمات مورد مطالعه، بیانگر حداکثر تعادل در عامل «مکالمات تلفنی» و عدم تعادل در عامل «پوشش بیمه ای دفاتر» می باشد. بر اساس عامل های مورد مطالعه، استان تهران تقریباً بیشترین تمرکز عامل ها را به خود اختصاص داده است. به لحاظ توسعه عملکردی، 4 استان در سطح فراتوسعه، 10 استان در سطح میان توسعه بالا، 7 استان در سطح میان توسعه پایین و 10 استان در سطح فروتوسعه قرار دارند. برای متعادل تر شدن منافع حاصل از عملکرد دفاتر مخابرات خصوصی، رگرسیون چند متغیره تأثیر عامل «کارکردی- نهادی» را بیش از سایر عامل ها پیش گویی می نماید.
۷۳.

بررسی منحنی کوزنتس شادی و محاسبه شاخص شادی در استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی اقتصادی و توسعه سال دهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 133 - 157

کلیدواژه‌ها: شادی نابرابری شادی منحنی کوزنتس شادی استان های ایران روش تاپسیس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۲ تعداد دانلود : ۲۵۵
نبود رابطه نزدیک بین رفاه اقتصادی و رفاه ذهنی توجه بیش از پیش اقتصاددانان را به منظور جایگزینی رویکرد ذهنی برای اندزاه گیری و ارزیابی رفاه فردی و اجتماعی به جای رویکرد عینی به خود جلب نموده است؛ برای این منظور شاخصی با عنوان شادکامی معرفی شده است در این مطالعه، براساس متغیرهای شاخص شادی ناخالص ملی، شاخصی متناظر برای استان های ایران معرفی و با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره و روش تاپسیس طی دوره 1394-1384 محاسبه و رتبه بندی شد. نتایج این رتبه بندی نشان می دهد، به طور متوسط در طول دوره زمانی مورد بررسی، استان های تهران، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان به ترتیب دارای بالاترین میزان شادی در کشور بودند و استان های سیستان وبلوچستان، خراسان جنوبی و کرمانشاه به ترتیب در رتبه های پایین شادی قرار گرفته اند. نکته حائز اهمیت در محاسبات شادی، قرار گرفتن استان های مرکزی در رتبه-های بالاتر از استان های مرزی کشور است که این موضوع نشان دهنده تمرکززایی شادی در مرکز کشور به دلیل تسهیل امکانات رفاهی در این مناطق می باشد. همچنین به جهت بررسی توزیع نابرابری شادی در ایران، از رابطه کوزنتس به دو روش حداقل مربعات معمولی (OLS) و حداقل مربعات پایدار (RLS) برای اطلاعات مقطعی 30 استان کشور استفاده شد که نتایج آن گویای رابطه U شکل معکوس بین شادی و نابرابری آن است. به عبارتی در ابتدا با افزایش شادی، نابرابری شادی افزایش می یابد، ولی از یک نقطه به بعد به دلیل فراگیر شدن امکانات رفاهی برای عموم مردم، با افزایش شادی، نابرابری حاصل از آن کاهش می یابد.
۷۴.

بررسی اثرات فضایی اندازه شهر و ساختار صنعتی بر بهره وری نیروی کار در راستای تحقق توسعه اقتصاد شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و مدیریت شهری سال دهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۷ ۵۶-۳۹

کلیدواژه‌ها: اندازه شهر ساختار صنعتی بهره وری نیروی کار پانل فضایی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۲۹
در ادبیات اقتصادی، بهره وری نیروی کار بیشتر از آنکه یک زیرساخت فیزیکی تلقی شود، زیرساخت اجتماعی برای ترکیب بهینه عوامل تولید است که در کنار متغیری همچون توزیع اندازه شهرها می تواند اثرات متفاوتی برجای بگذارد. این پژوهش بر آن است که تأثیرات اندازه شهر و ساختار صنعتی شهرها را به عنوان دو ستون برای حفظ و تداوم رشد اقتصادی مورد بررسی قرار داده و اثرات آن را بر یک متغیر اقتصادی- اجتماعی همچون بهره وری نیروی کار مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد. براین اساس از مدل های پانل فضایی جهت برآورد اثرات اندازه شهر و صنعتی شدن بر بهره وری نیروی کار برای ۳۰ استان کشور طی دوره زمانی ۱۳۹۶-۱۳۸۴ استفاده شد. به دلیل وجود اثرات تجمیعی و ازدحامی در شهرها، از توان دوم متغیرهای اندازه شهر و صنعتی شدن در برآوردها استفاده شد. نتایج نشان دادند رابطه U شکل معکوس بین اندازه شهر و صنعتی شدن با بهره وری نیروی کار وجود دارد. می توان استدلال نمود که در مرحله ابتدایی به دلیل بزرگتر بودن اثر تجمیعی از اثر ازدحام، اندازه شهر دارای اثر مثبتی بر بهره وری بوده (به اندازه ۰/۴۹ واحد افزایش)، ولی به مرور زمان اثر ازدحامی دارای نیروی قوی تر نسبت به اثر تجمیعی در شهرها شده و بهره وری نیروی کار را کاهش داده است (به اندازه ۰/۳۱ واحد کاهش). از سوی دیگر، ساختار صنعتی نیز به دلیل افزایش تولید، بهره وری را افزایش می دهد (به اندازه ۱۴/۷۱ واحد افزایش) ولی بعد از رسیدن به نقطه بهینه به دلیل وابستگی بیش از حد به صنایع تولیدی، مزایای نهایی اثر مقیاس بر بهره وری نیروی کار را کاهش می دهد (به اندازه ۰/۰۲ واحد کاهش).
۷۵.

تحلیل رقابت پذیری شاخص های بهداشتی- درمانی استان های کشور با استفاده از تکنیک ماباک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال نوزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۶) 236 - 207

کلیدواژه‌ها: رقابت پذیری بهداشت و درمان تحلیل ماباک شاخص موران استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۱۸۰
اهداف: با توجه به اهمیت روزافزون سلامت بشر و دسترسی عادلانه و متناسب آن ها به شاخص های بهداشتی و درمانی، سنجش رقابت پذیری بهداشتی و درمانی در سطح ملی می تواند در شناسایی سطوح برخورداری استان های بالأخص در شرایط اپیدمی ها و بحران های بهداشتی در تخصیص سریع کمبودها به استان ها و برنامه ریزی برای توسعه آتی آن ها بسیار مؤثر باشد. روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و هدف گذاری کاربردی، 31 استان کشور را ازلحاظ شاخص های رقابت پذیری بهداشتی و درمانی مورد بررسی قرار می دهد. 36 شاخص در قالب 2 مؤلفه اصلی(نیروی انسانی و زیرساخت ها) با استفاده از داده های مرکز آمار ایران در سال 1397 گردآوری گردیده است. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات از مدل های آنتروپی شانون تعمیم یافته، تحلیل ماباک (MABAC) و روش خودهمبستگی فضایی موران جهانی (Moran's I)، رگرسیون وزن جغرافیایی در محیط نرم افزار Arc GIS 10.3 استفاده شده است. یافته ها/ نتایج: نتایج این پژوهش نشان می دهد ازنظر رقابت پذیری بهداشتی- درمانی، استان تهران با توجه به مرکزیت کشور و برخورداری از امکانات و زیرساخت های کلان با میزان امتیاز ماباک (621/0) و اختلاف فاحش با سایر استان ها در جایگاه اول و خراسان رضوی و فارس با امتیاز (346/0) و (281/0) در جایگاه های دوم و سوم قرار گرفتند. هم چنین شاخص موران در نیروی انسانی و شاخص نهادی کمتر از یک است که نشان از الگوی غالب توزیع شاخص ها به صورت تصادفی است. در تحلیل تأثیر جمعیت بر کل شاخص های بهداشتی و درمانی با استفاده از رگرسیون وزن جغرافیایی نیز می توان دریافت که استان های فارس، خراسان رضوی، مازندران و خوزستان بیشترین تأثیرپذیری را از جمعیت داشته اند.
۷۶.

آزمون هم گرایی باشگاهی بین استان های ایران: یافته های جدید با استفاده از تحلیل ناپارامتریک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۴۹ بهار ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۶) 189 - 210

کلیدواژه‌ها: استان های ایران پویایی های توزیع رگرسیون چندکی ناپارامتریک هم گرایی باشگاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۹ تعداد دانلود : ۱۹۲
در این مقاله فرضیه تشکیل هم گرایی باشگاهی بین GDP سرانه واقعی استان های ایران با استفاده از رگرسیون چندکی ناپارامتریک و رویکرد پویایی های توزیع طی دوره زمانی 1379- 1388 آزمون می شود. نتایج تحقیق حاکی از شکل گیری دو باشگاه هم گرایی بین استان های کشور است که اکثراً به سمت باشگاه فقیر در حال هم گرایی اند. همچنین، محاسبه سرعت هم گرایی حاکی از ناهمگونی شدید بین الگوهای رشد اقتصادی استان هاست به طوری که برای ارتقای GDP سرانه استان های فقیر به سمت باشگاه ثروتمند به دوره زمانی بین 20 تا 60 سال نیاز است.
۷۷.

مقایسه درجه همگرایی سطح قیمت کالاها با خدمات بین استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۴۹ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۸) 599 - 620

کلیدواژه‌ها: استان های ایران رهیافت دو به دوی قیمت ها سرعت همگرایی قانون قیمت واحد همگرایی قیمت ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۲۰۵
هدف اصلی این مطالعه بررسی چگونگی همگرایی سطح قیمت کالاهای قابل مبادله در مقایسه با  خدمات (غیر قابل مبادله) تحت جریان تجارت آزاد بین استان های ایران در دوره فروردین 1386 تا فروردین 1391 است. برای این منظور از رهیافت دوبه دوی قیمتی تعمیم یافته توسط پسران (2005) استفاده شده و همگرایی دوبه دوی قیمت ها با استفاده از آزمون های ریشه واحد ADF، DF-GLS و KPSS بررسی شده است. نتایج تجربی تحقیق این فرضیه را تأیید می کند که همگرایی قیمت کالاهای قابل مبادله به مراتب بیشتر از قیمت خدمات (غیر قابل مبادله) بین استان های ایران است؛ همچنین یافته های تجربی دلالت بر این دارد که متوسط سرعت همگرایی قیمت کالاها در جفت استان هایی که از همگرایی برخوردارند نیز بیشتر از سرعت همگرایی قیمت خدمات است. طبقه بندی JEL: F15، E31، C32
۷۸.

محاسبه اثرات بازگشتی مستقیم CO2 ناشی از بهبود کارایی مصرف سوخت در بخش حمل ونقل استان های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۵۳ زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۵) 805 - 828

کلیدواژه‌ها: اثرات بازگشتی مستقیم CO2 کارایی مصرف سوخت حمل ونقل استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۱۸۲
"اثرات بازگشتی"، اصطلاحی است که بیان می کند با بهبود کارایی انرژی، هزینه ی واقعی خدمات انرژی در هر واحد کاهش یافته و در نتیجه تقاضا برای خدمات انرژی افزایش می یابد. از این رو، ذخیره بالقوه انرژی و کاهش انتشار CO 2 ناشی از بهبود کارایی خنثی می شود. هدف اصلی در پژوهش حاضر، محاسبه اثرات بازگشتی مستقیم CO 2   ناشی از بهبود کارایی مصرف سوخت در بخش حمل ونقل می باشد که برای استان های ایران در دوره زمانی 1394-1385 در سه مرحله انجام شده است. در ابتدا با استفاده از معادله اسلاتسکی، فرمول محاسباتی اثرات بازگشتی مستقیم CO 2 استخراج و سپس با برآورد کشش های قیمتی و درآمدی تقاضا در بخش حمل ونقل، اثرات بازگشتی مستقیم CO 2 برای 30 استان کشور در یک دوره ده ساله محاسبه شده است. نتایج محاسبات نشان می دهد که اثرات بازگشتی به سبب اجرای سیاست حذف یارانه انرژی و افزایش قیمت سوخت، دارای روند همگرا و نزولی (به طور متوسط 51/2 تا 09/1 درصد) بوده است. طبقه بندی JEL :   R41, Q41, C23, C51
۷۹.

توسعه بازار کار زنان در استان های ایران و تأثیر آن بر طلاق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۵۵ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۳۰) 87 - 113

کلیدواژه‌ها: توسعه بازار کار بازار کار زنان نرخ طلاق روش تاپسیس استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۰ تعداد دانلود : ۲۲۰
سیاست های کلی اشتغال، ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، در بند دوازدهم با نگاهی منطقه ای به بازار کار "توجه ویژه به کاهش نرخ بیکاری استان های بالاتر از متوسط کشور" را به عنوان یکی از سیاست های کلی گوشزد کرده و این موضوع خود می تواند با نگاه جنسیتی به دو بخش تقریب نرخ بیکاری زنان و مردان در استان ها به متوسط نرخ بیکاری کشور تعبیر گردد. این در حالی است که مبانی نظری و مطالعات موجود، ارتباط معنی داری را بین توسعه بازار کار استان ها و آسیب های اجتماعی آن ها نشان داده اند اما با وجود این، نتایج این مطالعات نتایجی متفاوت می باشد؛ از این رو، این پژوهش می کوشد تعامل بازار کار استان های ایران را با نگاهی جنسیتی با آسیب های اجتماعی آن ها مورد بررسی و کنکاش قرار دهد. توسعه بازار کار در این مطالعه با نماگرهای اشتغال زنان مورد ارزیابی قرار گرفته و با بهره گیری از روش تاپسیس با یکدیگر تلفیق شده اند. آسیب های اجتماعی استان ها نیز با استفاده از نرخ طلاق سنجیده شده است. با استفاده از روش داده های تابلویی، نتایج این پژوهش حاکی از آن است که توسعه یافتگی بازار کار زنان به صورت منفی و معنی دار نرخ طلاق استان ها را تحت تأثیر قرار داده و به عبارتی، با توسعه بازار کار زنان، پدیده طلاق کاهش می یابد. از نظر سیاست گذاری، این یافته مبین امکان تعدیل آسیبی اجتماعی با تصمیمی اقتصادی است. طبقه بندی JEL :   R23 ، O11 ، J16 ، J12
۸۰.

محاسبه شاخص استرس مالی محلی در استان های ایران و تعیین اثرات فضایی و آستانه ای آن بر رشد منطقه ای و اشتغال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات اقتصادی دوره ۵۵ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۲) 557 - 584

کلیدواژه‌ها: استرس مالی محلی اشتغال رشد منطقه ای دولت های محلی استان های ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۲۵۴
به دلیل شوک های اقتصادی و عدم تعادل در بودجه های ساختاری، وضعیتی به وجود می آید که تداوم آن در یک فضای نااطمینانی منجر به ایجاد پدیده استرس در دولت ها می شود. استرس مالی به عنوان یک وضعیت بی ثبات در تأمین مالی دولت های محلی می تواند به عدم توانایی این دولت ها در تأمین تعهدات مالی کوتاه و بلندمدت و وابستگی بیش از حد به دولت مرکزی دامن بزند، لذا در این مطالعه تلاش شده است با محاسبه شاخص استرس مالی محلی از متغیرهای ساختار مالی و بودجه ای هر استان و با استفاده از روش تحلیل مؤلفه اصلی اقدام به شفاف سازی وضعیت مالی در 31 استان ایران شود و سپس به برآورد اثرات آستانه ای و فضایی این شاخص از طریق روش رگرسیون انتقال ملایم پانلی بر رشد اقتصادی و اشتغال طی دوره زمانی 1396-1384 پرداخته شود. نتایج، گویای اثربخشی بالای بازار نیروی کار از استرس در مقابل رشد اقتصادی می باشد. در ابتدا این اثرات بر دو متغیر رشد اقتصادی و اشتغال اثر آنی و مثبتی دارد ولی با عبور از حد آستانه استرس مالی و اعمال فشارهای متأثر از آن، توانایی کنترل این عدم تعادل از بین رفته و سبب کاهش رشد اقتصادی و اشتغال خواهد شد. طبقه بندی JEL : D8، C34، N2، E23