مطالب مرتبط با کلیدواژه

مناظره


۶۱.

اصول و بایسته های اخلاقی-ارتباطی مناظره در سیره اهل بیت؛ مورد مطالعه مناظره امام رضا (علیه السلام) با عمران صابی

نویسنده:
منبع: نامه فرهنگ و ارتباطات سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 307 - 334

کلیدواژه‌ها: تبلیغات تبلیغات دینی مناظره امام رضا (ع) عِمران صابی اقناع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۷ تعداد دانلود : ۱۷۶
مناظره از شیوه های تبلیغی کارآمد و قالب های مورد توجه در حوزه ارتباطات است که در تبلیغات دینی نیز جایگاه ارزنده ای دارد. خداوند در قرآن کریم انسان را به جدال احسن دعوت می کند که بر اساس آن مناظره بر پایه اخلاقیات برگزار می شود. از نقاط عطف در تاریخ اسلام، هجرت حضرت رضا(ع) از مدینه به خراسان، به دستور مأمون عباسی است. در طول این سفر حضرت به سخنرانی، خطابه و سایر شیوه های تبلیغات دینی پرداخته اند. مناظرات حضرت رضا(ع) با صاحبان اندیشه ادیان الهی و غیرالهی در کاخ مأمون عباسی نمونه ای ناب از جدال احسن و تبلیغ جامع دین اسلام در برخورد با سایر ادیان است. در یکی از جلسات مناظره، عمران صابی از متکلمین صابعین، در خصوص وحدت الهی وارد مناظره با حضرت رضا(ع) می شود. این پژوهش به بررسی مناظره حضرت رضا(ع) با عمران صابی به شیوه تحلیلی – توصیفی پرداخته است. پژوهش حاضر از نظریه 6 مرحله ای اقناع هاولند و متغیرهای اصلی متقاعدسازی به عنوان چارچوب نظری بهره گرفته است. از نتایج این پژوهش می توان به رعایت اخلاقیات و اصول حرفه ای مناظره توسط حضرت رضا(ع) و ایجاد فضای علمی برپایه مفروضات مخاطب برای انتقال پیام مستدل و به دور از برتری جویی و تخریب شخصیت مقابل اشاره کرد. حضرت رضا(ع) با ایجاد گفتگوی دیالکتیک توجه عمران را به پیام جلب و پس از درک، از پذیرش نتیجه گیری پیام در عمران اطمینان حاصل می کند. در آخر حضرت با تغییر هوشمندانه کانال انتفال پیام از کلام به عمل، نگرش جدید را به رفتار تبدیل می کند.  
۶۲.

بررسی سبک شناسانه فرایندهای فن مناظره بر اساس نظریه نقش گرای هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کهن نامه ادب پارسی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۴) 61-85

کلیدواژه‌ها: مناظره ادبیات منظوم سبک زبان شناسی نقش گرا هلیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۴۳
بررسی مناظره های برجسته ی منظوم ادب فارسی، در مطالعات ژانری و سبکی می تواند دستاوردهای قابل توجهی داشته باشد. در پژوهش حاضر، نظر به اهمیت مناظره های متون کلاسیک و پیوند آن با گفتمان عمومی، هشت مناظره ی برجسته ی منظوم از قرن چهارم تا قرن هفتم انتخاب شد؛ با توجه به بافت موقعیتی متون مورد نظر و زمینه های شکل گیری آن ها، رویکرد نقش گرای هلیدی، برای تبیین مناظره ها برگزیده شد.روش تحلیل بر اساس بررسی مناظره های برجسته ی مورد نظر، در بخش «فرانقش اندیشگانی:فرایند افعال»، به شیوه ی توصیفی تحلیلی، است.یافته های پژوهش حاکی از آن است که مناظره های برگزیده ی منظوم در این چهار قرن، در زمینه ی فرانقش اندیشگانی تحولاتی را پشت سر گذاشته اند. در مناظره های برجسته ی قرن چهارم وهفتم، فرایندهای مادی بیشترین بسامد را دارند؛ البته کاربرد فرایندهای مادی در این دو قرن متفاوت است. همچنین در مناظره های برجسته ی قرن های قرن های پنجم و ششم فرایندهای رابطه ای، بیشترین بسامد را دارند. این تحولات نشان می دهد که از قرن چهارم تا قرن هفتم، مناظره ها از عینی بودن و برون گرایی به سمت ذهنی شدن و درون گرایی متمایل شده اند. به عبارت دیگر، نحوه ی استفاده از فرایندهای مناظره ها در طول این چهار قرن، تطورات فراوانی داشته است.
۶۳.

تبیین مباحث فرانظری، نظری و مناظره ای جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره اول زمستان ۱۳۹۱ شماره ۲ 271 - 314
تعداد بازدید : ۲۰۹ تعداد دانلود : ۱۶۸
جهانی شدن از زوایای مختلفی بررسی شده است که بیش از هر چیز لازم است مباحث فرانظری یعنی بعد هستی شناسی و معرفت شناسی آن مورد ارزیابی قرار گیرد. اینکه چه موضوعات و سوژه هایی در مطالعه جهانی شدن باید مورد توجه قرار گیرد مهم ترین ویژگی هستی شناسی جهانی شدن را تشکیل می دهد. در این میان واژه شناسی، تاریخچه، نقش کنشگران، ماهیت ساختاری کارکردی و ابعاد مختلف آن از مهم ترین موضوعات و سوژه های جهانی شدن محسوب می شود. همچنین تاکید بر سه روش مطالعاتی اثبات گرا، پسا اثبات گرا و هنجارگرا نیز از مهم ترین مباحث معرفت شناسی جهانی شدن است. اختلاف پیرامون مباحث فرانظریه جهانی شدن بر اختلاف میان نظریه پردازی در خصوص جهانی شدن موثر بوده است که در این مقاله به چهار مناظره بزرگ نظری اشاره می شود. در این راستا هدف از نگارش این مقاله پاسخ به این پرسش ها است که مباحث فرانظری جهانی شدن چه تاثیری بر دیدگاه های نظری جهانی شدن داشته است؟ عمده ترین جدال نظری مربوط به کدام دسته از نظریات است؟ و این جدال نظری بیشتر متاثر از بعد هستی شناسی است یا معرفت شناسی؟ شیوه پاسخگویی به این پرسش ها به صورت توصیفی– تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و اسنادی است.
۶۴.

بررسى و تحلیل قلم و شمشیر در شعر امیر معزی

نویسنده:
منبع: دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی سال پنجم آبان ۱۴۰۱ شماره ۵۴ 48 - 60
تعداد بازدید : ۱۸۵ تعداد دانلود : ۲۰۷
مجادله تیغ وکلک یا قلم و شمشیر یکی از انواع مجادله های خیالی محسوب می شود که توجه کاردان را به خود جلب کرده است. هدف نویسندگی این مجادله ها علاوه بر مدح و ابراز قوت نویسندگی, آموزش مسائل دینی, اخلاقی و تاریخی بوده است. نیز در حکومت کردن به هر دو نیاز دارد. بنابراین هیچ یک از این دو نمی توانند خودرا از دیگری برتر بداند. تیغ و قلم هر کدام نماد یکی از عناصر فروان مهم و حیاتی در ساختن تمامی حکومت ها به شمار می آیند. \" شمشیر \" سمبل تنازع آوران و نظامیان و\" قلم \" نماد متفکران و فرهیختگان.
۶۵.

بررسی عنصر گفتگو در شعر نسیم شمال(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۹ 235 - 262

کلیدواژه‌ها: ادبیات مشروطه سیداشرف الدین گیلانی گفتگو مناظره نسیم شمال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۶ تعداد دانلود : ۲۲۴
گفتگو یکی از مهم ترین ابزارهای انتقال محتوا در یک اثر ادبی به شمار می آید که از دیرباز، مورد توجّه نویسندگان و شاعران زیادی بوده است. سیّداشرف الدّین گیلانی معروف به نسیم شمال (1249 1313 ه . ش) که یکی از مردمی ترین شاعران عصر مشروطه محسوب می شود نیز به اشکال مختلف از این عنصر ویژه استفاده کرده است. مقاله حاضر پژوهشی است در شعر او، از این منظر که شاعر چگونه، به چه میزان و در راستای بیان چه موضوع هایی از عنصر گفتگو بهره برده است. در این پژوهش، ابتدا اصطلاح گفتگو و انواع آن معرفی گردیده سپس گفتگوهای مذکور و زیرمجموعه هایشان با ذکر نمونه هایی مورد تحلیل قرار گرفته اند و همچنین به تبیین و ارزیابی مضامین به کاررفته در آنها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده، نشان دهنده سه نوع گفتگو در شعر او است: گفتگوهای چندسویه در سه شعر، به شکل گفتگوی روایی، تریبونی و نمایشی، گفتگوهای دوسویه در شش شعر، به شکل مناظره و گفتگوی معمولی، و گفتگوهای یک سویه در 190 شعر به کمک جملات خطابی ندایی، امری و پرسشی.
۶۶.

فراتحلیل پژوهش های انجام شده درباره مناظرات امام رضا(علیه السلام) در فصلنامه فرهنگ رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۱ بهار ۱۴۰۲ شماره ۴۱ 185 - 208

کلیدواژه‌ها: مناظره امام رضا (ع) فراتحلیل کیفی فصلنامه فرهنگ رضوی مقالات رضوی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۸ تعداد دانلود : ۱۶۶
مناظرات امام رضا(ع) به دلیل الگو بودن ایشان هماره مطرح و در پژوهش های گوناگون از زوایای مختلف بدان پرداخته شده است. تعداد و تنوع مقالات منتشر شده در این زمینه حکایت از اهمیت این موضوع دارد. هدف این پژوهش فراتحلیل مقالات با موضوع مناظرات رضوی برای ارائه و جمع بندی و دسته بندی یافته ها از اخرین تلاش های علمی انجام گرفته در ارتباط با موضوع و یررسی مولفه های بکارگرفته در این پژوهش ها است. بدین سبب این مقاله در چهارچوب فراتحلیل کیفی _که یکی از برترین کوشش های محققان برای غلبه بر پژوهش های تکراری است_ با شناسایی بیست مقاله علمی_پژوهشی در مجله فرهنگ رضوی به شیوه تمام شماری نمونه های در دسترس به تحلیل و بررسی مطالعات در زمینه مناظرات رضوی پرداخته است چرا که نتایج این پژوهش از یک سو به معرفی کامل همه پژوهش های انجام شده درباره یک موضوع می پردازد و مانع دوباره کاری می شود و از سوی دیگر با ترسیم توانایی ها و کاستی های پژوهش افق های پژوهشی جدیدی را به روی پژوهشگران می گشاید. نتایج این پژوهش نشان می دهد اکثر مقالات منتخب، مشتمل بر موضوعاتی است که به اصول کلی حاکم بر مناظرات نظیر روش شناسی، اهداف، مبانی، محورهای تربیتی مناظره، آزاد اندیشی در مناظره و...می پردازد. مهم ترین مولفه های مطالعات مناظرات رضوی در مقالات ذکر شده از جهت اصول کلی ناظر بر مناظرات شامل اصول اخلاقی، علمی و فنی است. پراکندگی مطالعات نشان می دهد که استان های مرکزی، شمال و شمال شرقی، غرب و سپس جنوب بیشتر مورد توجه محققان قرار گرفته است که این محل بیشتر به دانشگاه های محل تحصیل پژوهشگران وابسته است.
۶۷.

تحلیل فرایندهای مناظره چینی ها و رومی ها بر پایه نظریه نقش گرای هلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 1 - 12

کلیدواژه‌ها: مناظره مولانا مری کردن چینی ها و رومی ها هلیدی زبان شناسی نقش گرا فرایند افعال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۲۴۵
مقاله حاضر بر آن است تا با تحلیل فرایند افعال و نظام گذرایی، نقش اندیشگانی «مری کردن چینی ها و رومی ها» را بر بنیاد نظریه نقش گرای هلیدی بررسی کند. به بیان دیگر، کشف دنیای تجربی، ذهنی و عینی مولانا در این مناظره با تحلیل و بررسی فرایندهای نقش اندیشگانی صورت می گیرد. روش آماری در این مقاله ترکیبی (کیفی کمی) است و نحوه اجرای آن توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری تمام ابیات این مناظره (33 بیت) است و نمونه، شامل همه افعال آن (68 فعل در 33 بیت) است. براساس یافته ها و نتایج حاصل از این پژوهش به نظر می رسد نظریه نقش گرای هلیدی، در خوانش حکایت چینیان و رومیان مناسب است. فرایندهای مادی به عنوان یکی از ابزارهای اندیشه مولانا برای برقراری رابطه ملموس تر و عینی تر با مخاطب و درنتیجه روشن شدن مدارهای عرفانی او هستند؛ بنابراین در این مناظره فرایندهای مادی بیشتر از سایر فرایندها در خدمت دیدگاه عارفانه مولانا قرار گرفته اند.
۶۸.

مناظره با ابلیس در ادب عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: عرفان اسلامی سال ۱۰ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۳۸

کلیدواژه‌ها: شیطان ادبیات تعلیمی مناظره حدیث نفس توحید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۵ تعداد دانلود : ۱۴۴
ابلیس در متون نظم و نثر فارسی هم مطرح گردیده است و گفتگو یا مناظره با ابلیس به گونه ای اختصاصی در ادبیات عرفانی قابل شناسایی است. عارفان با الگو گرفتن از قرآن کریم و دیگر کتاب های آسمانی، در قالب حکایات و مجادله هایی که بین ابلیس و پیامبران و یا عارفان ترسیم نموده اند که در ضمن آن به پرسش و اشکال هاییعقیدتی هم پاسخ داده اندجنبهبرجسته ای از ادبیات تعلیمی را به نمایش گذاشته اند و ابلیس در اغلب مناظرات تلاش دارد که عمل خود را توجیه کند و خود را عاشق راستین معرفی نماید. برخی ابلیس را مظهر اخلاق ناپسندی چون تکبر و غرور و تند خویی و نمادی برای قهر الهی دانسته اند، از طرفی چون خداوند را احسن الخالقین می دانسته اند که همه چیز را حکیمانه و خیرخواهانه آفریده است، برای خلقت ابلیس هم حکمت هایی سودمند جستجو نموده اند که ناآشنایان گمان کرده اند از ابلیس دفاع شده است، چنانکه او را کارگزار الهی برای آزمایش انسان ها خوانده اند. در اینجا مناظره با ابلیس در پنج شیوه مناظره با خداوند، انبیا، عرفا، باخود و افراد ناشناس بررسی گردیده است و نمونه های آن از ادبیات عرفانی استخراج شده است.
۶۹.

واکاوی دیدگاه اهل بیت (ع) درجواز یا منع مناظره با مخالفان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۲ ۳۲-۵

کلیدواژه‌ها: مناظره جدال منع از مناظره جواز مناظره اهل بیت (س)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۴۳
مناظره یکی از روشهای مرسوم در دفاع از آموزه های دینی است، اما برخی کوشیده اند با تاکید بر برخی از روایات اهل بیت % مبنی بر نهی از مناظره و مذمت مناظره کنندگان، این روش را مخالف سیره اهل بیت% نشان داده و به آن خدشه وارد سازند. برخی دیگر با استناد به پیامدهای زیانبار اخلاقی مناظره، این امر را اخلاقی ندانسته و از آن گریزانند، اما از آن طرف، دلائل فراوانی در میان روایات و سیره عملی اهل بیت % وجود دارد که نشان می دهد اصل مناظره مورد تایید آنهاست. پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی به بررسی استنادات روایی دیدگاه منع اهل بیت% از مناظره پرداخته و استناد دائمی به آنها را به سه جهت مخالفت با آموزه های قرانی، تعارض با آموزه های حدیثی و عدم اطلاق این روایات مخدوش دانسته و به منظوررفع تعارض ایجادشده، خوانشی نو از این احادیث ارائه می دهد. لذا براساس خوانش جدید، اصل مناظره یکی از شیوه های مورد قبول اهل بیت% است، و روایات منع از مناظره اطلاق ندارد بلکه ناظر به ده وجه اساسی و مهم است که مناظره را به جدال غیر احسن سوق می دهد.
۷۰.

راه کارهای تقویت تفکر انتقادی در آموزش تاریخ

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره ۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۵) 14 - 22

کلیدواژه‌ها: آموزش تاریخ تاریخ تفکر انتقادی مناظره یادگیری مشارکتی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۶ تعداد دانلود : ۱۵۱
در سال های اخیر مهارت تفکر انتقادی یکی از اجزای ضروری آموزش شده است. تفکر انتقادی در رشته آموزش تاریخ بسیار دارای اهمیت است. یکی از ویژگی های فرد آموزش دیده در حوزه تاریخ برخورداری از مهارت تفکر انتقادی است. حال پرسش این است که چگونه می توان، تفکر انتقادی را در آموزش تاریخ به کاربست. این پژوهش در صدد است با روش کتابخانه ای و با استعانت از تجربه زیسته معلمی در دانشگاه فرهنگیان، راه کارهایی برای تقویت مهارت تفکر انتقادی دانشجویان ارائه دهد. یافته های این نوشتار نشان می دهد، استفاده از روش های مناظره و مباحثه در کلاس و یادگیری مشارکتی همراه به چالش کشیدن برداشت های دانشجویان به وسیله استاد تأثیر شایان توجهی در تقویت مهارت های تفکر انتقادی در دانشجویان دارد. علاوه بر موارد مذکور، توجه به آموزش مستقیم تفکر انتقادی در دانشگاه و قرار دادن درسی مستقل با  این عنوان در برنامه درسی  دانشگاه می تواند، تأثیر شایان توجهی در بالندگی این تفکر داشته باشد.
۷۱.

بررسی الگوهای ساختاری بر حسب نوع فت و گو در مناظرات مثنوی محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۵۹

کلیدواژه‌ها: مناظره گفت وگو واکنش مخاطب معنای اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۸۶
هدف این پژوهش چگونگی فرایند تولید معانی اخلاقی در نوع ادبی مناظره با تکیه بر واکنش های مخاطب درونی است و در تلاشیم به این سوال پاسخ دهیم که، آیا نوع واکنش خطاب شونده تاثیری در خلق معنا و نوع ساختار مناظره دارد یا خیر؟ بر این باوریم که مناظره یکی از انواع ادبی و بستری است که شاعران با تمسک به عنصر گفت و گو در صدد خلق معنا هستند و نکته حائز اهمیت، نوع واکنش کنشگران گفت و گو کننده در مناظره است. ژپ لینت ولت (1986) قائل به چهار نوع واکنش: تایید کننده، باطل کننده، استفهامی و غایب از طرف مخاطب درونی روایت است. نگارنده با تمسک به این نظریه به تحلیل نوع واکنش ها و ساختار مناظره در ادبیات فارسی پرداخته و حین پژوهش به این مهم رسید که، نوع واکنش خطاب شونده نقش مهمی در فرایند تولید معنا و نوع ساختار مناظره دارد به طوری که مطالعه شبکه های ارتباطی و واکنشی منجر به ترسیم چهار الگوی ساختاری در مناظره شد.
۷۲.

تحلیل گفتمان احتجاجات و مناظره های امام صادق(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۷۱) 179 - 196

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) احتجاج مناظره امامت تحلیل گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۸۶
هدف: هدف مقاله حاضر، شناسایی برخی از بایسته های برگزاری کرسی های نقد، نظریه پردازی و مناظرات علمی با بررسی مناظره های امام صادق(ع) بود. روش: این مقاله با بهره گیری از توانایی های تحلیل گفتمانِ انتقادی ون دایک در قالب متغیّرها و مقوله های عملیاتی، این مناظره ها را بررسی کرده است. یافته ها: دقت در مناظره های امام با نمایندگان ادیان و فِرَق دیگر، با تمرکز بر مقوله واژگان، چشم انداز، استعاره، انسجام تاریخی، نقل قول، تأکید ساختاری و قطب بندی نشان می دهدکه امام با وجود اثبات حقانیت و ابطال مدعیات طرفهای مناظره، از منازعه گفتمانیِ اخلاق گریز بر حذر مانده و در کمال صراحت، دقت، ادب و احترام، نفسِ این مناظره ها را به عرصه ای برای اثبات حقانیت اسلام در برابر الحاد و دیگر ادیان، و حقانیت امامت و تشیّع دوازده امامی در برابر مخالفان(زیدیان و معتقدان به خلافت) بدل کردند. نتیجه گیری: مواجهه امام صادق(ع) با متفکران دیگر مسلکها، مکاتب و مذاهب، به پیش چشم رهجویان راه حقیقت، جلوه روشنی از تضارب آرا و برخورد عالمانه با عقاید مخالف است. امام صادق(ع)، در مقام مؤسس مکتب فقهی شیعی، در احتجاجات خود از پیشگامان راه اندازی کرسی های آزاد بحث و مناظره علمی اند.
۷۳.

اخلاق گفتگو در قرآن و حدیث؛ با تأکید بر مناظره های امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی سال ۲۲ بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۷۴) 53 - 74

کلیدواژه‌ها: مراء مجادله مناظره امام رضا (ع) توهین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۲
هدف: دوران امامت امام رضا(ع)، دوره طلایی گفتگو و مناظره و اثبات برتری آموزه های قرآنی- اسلامی، به ویژه اسلام شیعی و دکترین امامت و نیاز دین به حجت و واسطه زنده و روزآمد میان خلق و خالق است و مناظره های رضوی(ع) آوردگاه عرضه فکر اهل بیت(ع) از اسلام است. این پژوهش پس از ارائه معیار مراء حق و باطل از دید آیات و روایات، مهم ترین مناظره های بین الادیانی و بین المذاهبی رضوی(ع) را که در ضمن هشت مجلس به نقل شیخ صدوق(ره) در کتاب «عیون أخبار الرضا» تجلّی یافته، با هدف کشف اخلاق مناظره و انحصاراً با رویکرد تأکید بر ترک مراء و مجادله مذموم در طول مناظره با حریف و با تأکید ویژه بر گریز از توهین به رقیب، که از سخت ترین مصادیق رعایت اخلاق به صورت عملی است، مطالعه کرده است. روش: شیوه گردآوری داده ها در این پژوهش، کتابخانه ای است؛ در نحوه استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی می کند و در تجزیه و تحلیل مطالب، روش آن تحلیل محتوایی از نوع توصیفی- تحلیلی است. یافته ها: در دو مناظره مهم بین الادیانی و بین المذاهبی امام رضا(ع)، 17 مورد که از ظاهر آنها توهین به رقیب استفاده می شود، قابل پیگیری است. نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که هیچ یک از 17 مورد که به ظاهر کژرفتاری هایی از جمله: نسبت جهل و نادانی و نافهمی به مخاطب؛ نسبت غلط به مخاطب؛ نسبت وسواس فکری به مخاطب؛ نسبت مشابهت با یهود به مخاطب؛ نسبت ویل و ویح به مخاطب؛ خندیدن به مخاطب و ... را شامل می شود، عمل ضد اخلاقی و بر خلاف ادب اسلامی نیست.
۷۴.

کاربست نظریه منطق گفتگویی باختین در مناظرات امام صادق (ع) با ابن ابی العوجاء(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال ۲۱ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۲ «ویژه پژوهش های حدیثی» 113 - 128

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) مناظره باختین گفتار ابنابیالعوجاء

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۸۳
یکی از راهبردها و ابزارهای مبارزاتی و تبلیغی امام صادق؟ع؟ با توجه به وجود جریان ها و نحله های دینی، سیاسی و فرهنگی زمانه مناظره است که با سازوکارهای زبانی و غیرزبانی مختلف در جهت ارتباط با فرد مقابل برآمده و به دفاع از اندیشه اسلامی در پرتو گفتگو در تعامل پرداخته اند. نظریه گفتار یا منطق گفتگویی میخائیل باختین از رویکردهای جدید در خوانش و نقد متون است. باختین نظریه خود را بر مؤلفه هایی استوار کرده که در شکل گیری سخن و گفته مؤثرند. وی گفتار را دارای زمینه غیرزبان شناختی و بافت می داند و در حیطه فرا زبان شناسی به مطالعه گفتار می پردازد. این مقاله پس از معرفی مختصر نظریه گفتار باختین به عنوان یک مدل برای فهم بهتر روایات به بررسی مؤلفه های گفتار در مناظرات امام صادق؟ع؟ با ابن ابی العوجاء پرداخته و با روش توصیفی- تحلیلی نقش هر یک از این مؤلفه ها را در فهمِ جامع ترِ متن مناظرات بیان می کند.
۷۵.

بررسی فقر ستیزی در حکمت های نهج البلاغه و مقایسه آن با گلستان سعدی با تکیه بر حکایت جدال سعدی با مدعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۶۰ 27 - 50

کلیدواژه‌ها: فقرطلبی مناظره موانع رشد پیوند ادبیات و دین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۷۰
کتاب شریف نهج البلاغه، به عنوان به عنوان مفسر قرآن و یکی از میادین تبلور فرهنگ اسلامی، همواره انسان را به بهره مندی از مواهب الهی و کسب روزی حلال دعوت کرده و هرگز فقر را نعمت و ارزش به حساب نیاورده است. اما در مقابل، عده ای با بهانه قراردادن تقدیر و قضا بر کار و کوشش عمومی، پشت پا زده اند و عده ای دیگر نیز برای رسیدن به امیال خود، این رویکرد را تایید کرده اند. درک عمیق سعدی از این مهم و تأثیرپذیری وی از حقایق الهی نهج البلاغه موجب شده که وی، طولانی ترین حکایت از کتاب گلستان را به صورت خاص به مناظره گفتمان فقرستیزی و فقرطلبی، اختصاص دهد. با توجه به تأثیر آموزه های دینی، در نگارش گلستان و شباهت های بسیار آن با آثار دینی به ویژه حکمت های نهج البلاغه، این مقاله به بررسی فقرستیزی در حکایت «جدال سعدی با مدعی» در کتاب گلستان و مقایسه آن با حکمت های نهج البلاغه، پرداخته و از این راه مفاهیم و مضامین مشترک را استخراج نموده است. این نوشتار از نوع توصیفی تحلیلی و هدف از ضرورت آن هم افزایی در نیروی اثر و پیوند بیشتر ادبیات و دین می باشد. نتایج این مقایسه نشان می دهد که هر دو اثر فقر را یکی از مهم ترین موانع رشد فردی و اجتماعی می داند و شکرگزاری، قناعت، پاکدامنی، صدقه، احسان و بخشش را از راهکارهای فقرستیزی می شمارد. به گونه ای که در پاره ای از اوقات سعدی توانسته است اساس فقرستیزی را بدون هیچ تفاوتی فهم و مشابه با حکمت های نهج البلاغه بیان کند
۷۶.

مستند سازی مناظره امام رضا (ع) و جاثلیق در عهدین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۶ 43 - 64

کلیدواژه‌ها: مناظره امام رضا (ع) جاثلیق الوهیت عیسی عهدین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۶۴
پس از حضرت عیسی(ع) انحرافاتی بین پیروان او به وجود آمد و هرچه زمان گذشت، بدعت ها مستحکم تر شد. یکی از این کج روی ها، اعتقاد به الوهیت مسیح بود. قرآن به صراحت این موضوع را رد کرده و سنت نیز هر کجا فرصت داشته، بر این عقیده فاسد نقدی زده؛ از جمله مناظره امام رضا(ع) با بزرگ مسیحیان که البته گزارش آن از نظر سندی و محتوایی خدشه دار بوده است. این تحقیق، شواهد استفاده شده در استدلال های امام رضا (ع) را در عهدین مستندسازی کرده تا ضمن تقویت آن مناظره، نمایش دهنده ظرفیت بالای اسلام در مقابل دگر اندیشان و باطل کننده الوهیتی باشد که تبشیری ها برای رواج آن کوشا بوده اند. اطلاعات این پژوهش به روش کتابخانه ای گردآوری و استدلالات مناظره در سه محور عبادت، معجزات و تناقضات تبیین و سپس مستندات آن ها در عهدین به تفکیک اشخاصی که نامشان به میان آمد، مشخص شده است.
۷۷.

کاربستِ ساختار منسجم زبانی و واژگانی در منتخبی از مناظرات امام رضا (ع) (فرآیندی در راستای اقناع گری مخاطب با تکیه بر گفتمان انتقادی فرکلاف)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴۶ 65 - 86

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تحلیل گفتمان انتقادی ساختار و واژگان مناظره گفت وگو

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۵۲
گفتمان انتقادی در واقع، روند تکوینی تحلیل گفتمان به شمار می رود که در آن با عبور از توص یف صِرف داده های زبانی بر فرایندهای مؤثر در شکل گیری گفتمان توجه می شود. در این نوع تحلیل گفتمان، به دو رویکرد اجتماعی و زبان شناختی پرداخته می شود. در رویک رد اجتماعی به گفتمان، بافت موقعیتی و در رویکرد زبان شناختی، بافت متنی تشریح می شود. مناظرات امام رضا (ع) سرشار از مضامین سیاسی، دینی و اجتماعی است که امام (ع) آن ها را در شرایط گوناگون حاکم بر زمان، برای آگاهی و هدایت مردم به سوی حق وعدالت، با کمال بلاغت بیان کرده اند. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی، به تحلیلِ تعامل زبانی و ساختاری مناظرات رضوی با فضای مسلطّ بر جامعه و اندیشه های طرف گفت وگو پرداخته است. نتایج این پژوهش حاکی است که امام (ع) توانسته اند با بهره گیری از سبک ها و واژگان سازگار با فضای مناظره، پیوند وثیقی میان فرهنگ حاکم بر جامعه و انحراف فکریِ مخاطبان ایجاد کنند. آن حضرت از واژگانی استفاده کرده که بار معنایی ژرفی داشته و در راستای برجسته سازی مفاهیم مد نظر، از دلالت های مختلف زبانی بهره جسته اند. گاهی نیز با کاربرد استفهام، به نوعی اعتقادات طرف مقابل را زیر سوال برده و گفتمان او را به چالش کشیده و به حاشیه رانده است.
۷۸.

تحلیل گفتمان انتقادی مناظره های تلویزیونی سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران (1400)

نویسنده:
منبع: مطالعات دینی رسانه سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۷ و ۱۸ 7 - 37

کلیدواژه‌ها: گفتمان تحلیل گفتمان تحلیل گفتمان انتقادی مناظره سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶ تعداد دانلود : ۴۷
هدف: هدف این تحقیق بررسی انتقادی اظهارات نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران است.روش شناسی پژوهش: روش انجام این تحقیق تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد نورمن فرکلاف است. بدین ترتیب، در سطح توصیف، گفتمان در سه سطح خرد (گفتمان به مثابه متن) بررسی شده است. در این سطح عناصر گفتمانی واژگان، قطب بندی، استعاره ها یا تلویحات و انسجام کلی بررسی شده است. در سطح تفسیر، گفتمان در سطح میانی (گفتمان به مثابه فرایند) تحلیل شده است.یافته ها: با توجه به یافته ها، گفتمان نامزدها در ابعاد اقتصادی، فرهنگی - اجتماعی و سیاسی و خط فکری و رویکرد و سوابق اجرایی آنها بررسی شد و گفتمان های نامزدها در این مناظره ها بر اساس دو جریان فکری و گفتمان «انقلابی» و «اصلاح طلب» تفکیک شده است.بحث و نتیجه گیری: نتایج یافته ها نشان می دهد که محورهای گفتمانی جریان انقلابی حول انتقاد به دولت روحانی و اصلاح طلبان، باور به قدرت درونی کشور و تکیه بر توانمندی های داخلی، رویکرد جهادی در حل مسائل مردم، عدالت اجتماعی و... تأکید دارد. کاندیداهای اصلاح طلب نیز بر بیشتر محورهای گفتمانی لزوم تعامل با خارج، آزادی مدنی و... را تأکید کردند.
۷۹.

تنظیر یا استعاره های نظری؛ الگوی نوآوری در علم انسانی (با نگاهی به دیدگاه های فلسفی گادامر و علامه طباطبایی)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: آیین حکمت سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۸ 116 - 142

کلیدواژه‌ها: نوآوری استعاره حکمت صناعی حکمت شعری مناظره علوم انسانی اسلامی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۴۱
دانشگاه ها و حوزه های علمیه همواره از شعار نوآوری در علوم انسانی استقبال می کنند؛ اما با وجود تلاش های قابل توجه در این زمینه، در عمل موفقیت چندانی به دست نیامده است. این مقاله در تلاش است با رویکرد فلسفی و روش منطقی- تمثیلی به این سؤال پاسخ دهد که «نوآوری در علوم انسانی چیست و چگونه یک اندیشه جدید متولد می شود؟» به نظر می رسد میان شاخه های سه گانه حکمت (نظری، عملی و شعری)، این حکمت شعری (هنر) است که ادعای تولید و نوآوری دارد؛ از این رو اگر حکمت شعری به خدمت حکمت نظری درآید، می تواند قفل های خلاقیت در علوم انسانی را باز کند. پیوند این دو ساحت از حکمت در علوم انسانی منجر به «گذر-واژه هایی» خواهد شد که آن را «استعاره های نظری» نامیده ایم. نمونه های متعددی از استعاره های نظری در فلسفه، عرفان و فقه تا جامعه شناسی و روان شناسی در این مقاله بحث شده است. در گام دوم، «استعاره نظری» را در دو مسیر متفاوت تبیین نمودیم؛ یکی در رویکرد هرمنوتیک فلسفی گادامر تحت عنوان «امتزاج افق ها» و دیگری در فلسفه رئالیستی علامه طباطبایی تحت عنوان «اعتباریات». پس از بررسی دیدگاه های این دو اندیشمند، نوآوری در علم انسانی به «تنظیر» (به جای استعاره نظری، امتزاج افق ها و اعتباریات) تعریف شد و سه مرحله «نظر، تنظیر و مناظره» به عنوان الگویی برای نوآوری پیشنهاد گردید.
۸۰.

واکاوی مولفه های مناظره حقیقت محور با مخالفان از دیدگاه امام رضا (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه قرآن و حدیث دوره ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۴ ۲۴-۵

کلیدواژه‌ها: مناظرات رضوی حقیقت محوری مناظره امام رضا مخالفان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹ تعداد دانلود : ۳۸
مناظره به عنوان یکی از شیوه های مرسوم و کارآمد در مواجهه با مخالفان محسوب شده که با اهداف متفاوتی همچون پیروزی بر رقیب و برتری جویی یا تبیین حقیقت صورت می گیرد و در فرهنگ اسلامی نیز دارای پیشینه کهن و درخشانی است. در این میان امام رضا% مناظرات فراوانی با پیروان ادیان و مذاهب به هدف تبیین حقیقت داشته اند. از نظر ایشان، مناظره به هدف حقیقت طلبی دارای مولفه های ویژه و برجسته ای است. بر این اساس پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، به بررسی مناظرات امام رضا% با مخالفان خود پرداخته است و می کوشد به تبیین مهم ترین مولفه های مناظره حقیقت محور، از دیدگاه امام رضا% بپردازد. یافته های پژوه ش نش ان می دهد، این نوع مناظره از دیدگاه امام رضا% دارای چندین مؤلفه مهم از قبیل: «تسلط به مفاهیم و مبانی مخالفان»، «استفاده از عقل به عنوان فصل مشترک»، «رعایت اصول و ارزشهای اخلاقی»، «مستندگویی و ارجاع به منابع مورد قبول»، «توجه به اصول مسلّم و مشترک»، «فرصت اظهارنظر به رقیب» و «منع از تکفیر مخالف» می باشد. بدیهی است توجه به این مولفه ها در مناظره، می تواند الگوی مطلوب و اسلامی را از مناظره دینی برای هر عصری ترسیم نموده که ترویج این الگو نقش موثری در دفاع از معارف اهل بیت% و شبهه زدایی از آنها خواهد داشت.