مطالب مرتبط با کلیدواژه

ژئوپلیتیک


۴۰۱.

بندر بزرگ فاو، کدی جدید در ژئوپلیتیک کشور عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال ۱۹ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۷۱) 358 - 381

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک کد ژئوپلیتیکی عراق بندر بزرگ فاو ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۲۰۰
کشورهای جهان برای تقویت حوزه های ثبات ، قدرت زایی و تقویت موقعیت بین المللی خود اقداماتی را برای شناسایی و استفاده از فرصت های ژئوپلیتیک انجام می دهند که «بنادر و کریدورهای اقتصادی» نقشی تعیین کننده در این رابطه ایفا می کنند. در محیط پیرامونی ایران بنادر مهمی از جمله بندر «دقم» در عمان، بندر «گوادر» در پاکستان و بندر «فاو» در عراق در حال توسعه هستند که توسعه آنها موجب ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی کشورهای دارنده خواهد شد. در میان این بنادر، طرح توسعه «بندر بزرگ فاو» نه تنها تاثیرات عمیق و برترسازی برای عراق خواهد داشت؛ بلکه با توجه به وجود زمینه های رقابت برانگیز، موجب تشدید رقابت بین عراق با ایران شده و چالش ها یا تاثیرات محدودکننده ای را نیز به ویژه در حوزه اقتصاد متوجه ایران خواهد نمود. بر این مبناست که خنثی سازی و حتی المقدور تبدیل این تهدید به یک فرصت کاربردی مستلزم بررسی جامع و شناسایی راهکارهای موثر می باشد.پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با اتکاء به منابع کتابخانه ای، مستندات در اختیار و... در پی بررسی آثار متعدد این طرح بر روابط ژئوپلیتیکی عراق و ایران می باشد. مهم ترین نتایج اجرای این طرح را می توان «خلق یک ارزش ژئوپلیتیکی جدید در منطقه»، «ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی عراق» و «تاثیر این طرح بر موقعیت کشورهای همسایه عراق به ویژه ایران» به حساب آورد. تلاش این مقاله پس از پرداختن به تعاریف، سوابق و کلیات طرح مذکور، به بررسی میزان اثرگذاری اجرای این طرح بر کشور عراق و دیگر کشورها، منجمله ایران و سپس ارائه پیشنهادات مرتبط معطوف می گردد.
۴۰۲.

تبیین نظری مولفه های موثر در مناسبات ژئوپلیتیک و ارائه الگوی پیشنهادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۵) 225 - 241

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک مولفه های ژئوپلیتیکی مناسبات ژئوپلیتیک نظریات ژئوپلیتیکی دیدگاه های

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۴۷
هدف از این پژوهش الگویابی مهم ترین مولفه های مؤثر بر مناسبات ژئوپلیتیک میان بازیگران قدرت است. مناسبات ژئوپلیتیکی استفاده از منابع جغرافیای قدرت در مناسبات بازیگران است. بیشتر مفاهیم در ارتباط با مناسبات ژئوپلیتیکی بر محور مناسبات رقابتی بوده درحالی که مناسبات ژئوپلیتیکی جنبه ها و شکل های مختلفی از همگرایی تا تنش و ستیز را در بر می گیرد. روش تحقیق در این پژوهش بر اساس هدف نظری و بر اساس ماهیت توصیفی - تحلیلی است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که نظریات و دیدگاه های مختلفی در زمینه و مرتبط با مناسبات ژئوپلیتیکی وجود دارد که با بررسی برخی از این دیدگاه ها و نظریات به مجموعه از مؤلفه ها و شاخص های مؤثر در مناسبات ژئوپلیتیکی احصاء شدند و در چهار بعد طبیعی (11 مولفه)، انسانی (19 مولفه)، ترکیبی (18 مولفه)، مصنوعی (نرم) (10 مولفه) و مجموعا (58 مولفه) دسته بندی شدند. از سوی دیگر تحلیل نتایج پنل دلفی فازی تشکیل شده نشان می دهد که ابعاد و مولفه های احصاء شده مرتبط با مناسبات ژئوپلیتیک بوده اند و مورد توافق خبرگان قرار گرفته اند.
۴۰۳.

عوامل سیاسی-امنیتی موثر بر همگرایی اقلیم کردستان عراق با ایران در مقیاس های جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۶) 263 - 285

کلیدواژه‌ها: ایران اقلیم کردستان عراق همگرایی ژئوپلیتیک مقیاس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۷۴
ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای، دارای مناطق پیرامونی گسترده است؛ مرزهای طولانی و همسایگان متعدد در سطوح جهانی، منطقه ای، ملی و فرو ملی برای ایران طیفی از فرصت های گوناگون را در راستای ایجاد همگرایی منطقه ای در برداشته است. در این میان یکی از گروه های هویتی استراتژیک در داخل و پیرامون ایران در راستای ایجاد بسترهای همگرایی کردها هستند. ایران با توجه به ظرفیت کردها در منطقه می تواند با شناخت عوامل همگرا کننده منافع ملی خود را تأمین کند. یکی از واحدهای فدرال در چارچوب کشور عراق که با فروپاشی رژیم بعث از کنشگری سیاسی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی در مقیاس منطقه ای و جهانی برخوردار بوده و دارای تأثیرات و پیوند مشترک فرهنگی - تاریخی با ایران است اقلیم کردستان عراق است. هدف اصلی این مقاله بررسی عوامل موثر در همگرایی اقلیم کردستان با ایران در مقیاس های جغرافیایی است. با توجه به اهمیت موضوع این نوشتار در پی پاسخ به این سؤال است که در سطوح فرو ملی، ملی، منطقه ای و جهانی کدام عوامل ژئوپلیتیکی در بعد سیاسی-امنیتی در همگرایی اقلیم کردستان عراق با ایران موثر هستند. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به معادلات ژئوپلیتیکی در منطقه عوامل مربوط به مقیاس منطقه ای بیشترین تأثیر را در همگرایی اقلیم کردستان عراق با ایران دارد که این عوامل شامل 1. انزوای ژئوپلیتیکی اقلیم کردستان عراق در منطقه و وابستگی به ایران 2. آسیب پذیری امنیتی اقلیم کردستان عراق در برابر تهدیدات و وابستگی به ایران 3. شکست روند صلح کردهای ترکیه با حکومت و حضور نظامی ترکیه در اقلیم کردستان عراق 4. تأثیر ایران در آینده ساختار سیاسی سوریه و تأثیر آن بر اقلیم کردستان عراق هستند. همچنین همگرایی و همکاری اقلیم کردستان عراق و ایران در امنیت و توسعه ایران و عراق تأثیر دارد. روش تحقیق کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و منابع کتابخانه ای است.
۴۰۴.

بزنگاهِ هوش مصنوعی و تغییر امرژئوپلیتیکال: آموزه ای برای ساخت فراژئوپلیتیک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 179 - 204

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک هوش مصنوعی فرا - ژئوپلیتیک سیاست خارجی کلان داده

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۳ تعداد دانلود : ۱۵۴
در چند سال اخیر، با گسترش انقلاب صنعتی چهارم و رشد روند های فرافناورانه ای مانند هوش مصنوعی به عنوان یک بزنگاهِ حساس بین المللی، ژئوپلیتیک دچار تغییر و تحول شده است. اساساً آشنازدایی از بستر های علمی سیاست خارجی و روابط بین الملل در خوانش های کلاسیک و روایت سازی هایی از مسئله وارگی و مسئله بودگی سیال در این حوزه با تأکید بر روند هایی چون هوش مصنوعی و کلان داده ها منجر به تغییر ژئوپلیتیک به فرا – ژئوپلیتیک شده که این تحولات و ترتیبات نوین بستری برای تغییر رقابت های بین المللی است. این مقاله با مفروض گرفتن رقابت های ژئوپلیتیکی دولت ها در قالب هوش مصنوعی و با بهره گیری از روش تحلیلی – توصیفی به دنبال پاسخ به این سؤال است که ژئوپلیتیک چگونه توسط هوش مصنوعی و کلان داده ها دچار تحول شده است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که هوش مصنوعی منجر به بازطراحی کارکرد ژئوپلیتیک در عصر کلان داده ها و رقابت های الگوریتمی گردیده است.  
۴۰۵.

تبیین ژئوپلیتیکی مفهوم و نقش «رژیم ها» در ساختارهای جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال ۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۹ 115 - 136

کلیدواژه‌ها: رژیم ساختار ژئوپلیتیکی کارکرد ژئوپلیتیک قدرت عامل تنظیم گر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۸۲
رژیم ها، نظریه ای شناخته شده در مطالعات سیاسی و روابط بین الملل است که استفاده زیادی در تحلیل پدیده ها در ابعاد مختلف و در سطوح جغرافیایی فراملی و جهانی دارد. هرچند مفهوم «قدرت» نقش کلیدی در فرآیند شکل گیری مفهوم رژیم ها دارد اما متأسفانه تاکنون ادبیات علمی رشته ژئوپلیتیک برای بررسی پدیده ها از آن بی بهره مانده است. براین اساس، تبیین ژئوپلیتیکی از مفهوم و نقش «رژیم ها» در ساختارهای ژئوپلیتیکی و ورود این مفهوم به تحلیل ها در رشته ژئوپلیتیک، موضوع مقاله حاضر است. این مقاله تلاش دارد به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می توان ساختار و کارکرد مفهوم رژیم ها را با رویکرد ژئوپلیتیکی تبیین کرد؟ در پاسخ به این سؤال و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، فرضیه مقاله عبارت است از این که «رژیم، ساختاری پیچیده ای از عناصر عینی و ذهنی است که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم وظیفه سازمان دهی سیاسی فضای ساختار ژئوپلیتیکی را بر عهده دارد و با توزیع فضایی قدرت میان اجزای این ساختار، کارکرد ساختار را کنترل و تولید قدرت می کند؛ درواقع، رژیم ها، عامل تنظیم گر کارکرد ساختارهای ژئوپلیتیکی و یک سیستم حکمرانی اند». یافته های پژوهش نشان می دهد که رژیم های ذهنی موضوع رشته های مطالعات اجتماعی، سیاسی و روابط بین الملل هستند و به طور خاص، موضوع موردبحث در رشته ژئوپلیتیک به شمار نمی آیند اما وقتی در قالب نهادها و سازمان ها عینیت می یابند و بر محیط های جغرافیایی اثر می گذارند، موضوع بحث ما در رشته ژئوپلیتیک می گردند.
۴۰۶.

تأثیر ژئوپلیتیک ترکیه بر سیاست خارجی دولت اسلام گرای عدالت و توسعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۶ زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲۱

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک ترکیه عمق استراتژیک سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۴۱
با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه و تسلط بر ساختار قدرت سیاسی، سیاست خارجی ترکیه در دوران حاکمیت این حزب دچار تحول و دگرگونی درخور توجهی شده است. به دنبال این تحول و فعال شدن دیپلماسی ترکیه در تمامی مناطق پیرامونی، رهبران این کشور با الگو قرار دادن دکترین عمق استراتژیک، نقش متفاوتی را در قیاس با دولت های قبلی برای ترکیه در مسائل منطقه ای و نظام بین الملل تعریف کرده اند. دکترین عمق استراتژیک به عنوان الگوی نظری سیاست خارجی ترکیه، با محور قرار دادن جغرافیا، تمدن و تاریخ امپراتوری عثمانی به عنوان عناصر قوام دهنده ژئوپلیتیک این کشور، بستر جدیدی برای نقش آفرینی رهبران ترکیه در صحنه نظام بین الملل پدید آورده که فعال شدن ترکیه در معادلات قدرت در سطح منطقه ای و حتی جهانی را اجتناب ناپذیر کرده است. دولت اردوغان با سیاست خارجی جدید خود با عنوان «نئوعثمانی گرایی » تلاش می کند جایگاه این کشور را به عنوان یک قدرت مرکز و خرده هژمون منطقه ای ارتقا دهد. این مقاله تلاش دارد با تکیه بر روش تحلیلی توصیفی به این سؤال پاسخ دهد که ژئوپلیتیک ترکیه چه تأثیری بر سیاست خارجی دولت اسلام گرای عدالت و توسعه داشته است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد که ژئوپلیتیک ترکیه بر جهت گیری و تدوین سیاست خارجی دولت عدالت و توسعه در چارچوب عمق استراتژیک تأثیر گذاشته است.
۴۰۷.

تغییرات ژئوپلیتیکی قفقاز و تأثیر عوامل ثابت ژئوپلیتیکی حاصل از آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۸ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۸ 135 - 160

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۵۹
قفقاز جنوبی به لحاظ ژئوپلیتیکی همواره از اهمیتی خاص برخوردار بوده است. پس از فروپاشی شوروی سابق و تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه قفقاز، بر اهمیت و تأثیرگذاری عوامل ژئوپلیتیکی این منطقه افزوده شده است. با توجه به همسایگی و اشتراکات تاریخی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با این منطقه، عوامل )ویژگی های( ثابت ژئوپلیتیکی شامل موقعیت، وسعت، توپوگرافی و شکل قفقاز جنوبی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار است. ویژگی های ثابت ژئوپلیتیکی قفقاز جنوبی را باید عواملی تنش زا دانست که در کنار ضعف این عوامل برای جمهوری های قفقاز و جذابیت آنها برای قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، به طور مستقیم و غیرمستقیم با ایجاد تنش، بی ثباتی و حضور و نفوذ قدرت ها بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مؤثرند؛ به طوری که این تغییرات ژئوپلیتیکی، جمهوری اسلامی ایران را با افزایش تهدیدها در ابعاد نظامی، سیاسی و امنیت ملی مواجه کرده است.
۴۰۸.

ریشه های ژئوپلتیکی تهاجم نظامی عربستان سعودی به یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آفاق امنیت سال ۹ بهار ۱۳۹۵ شماره ۳۰ 145 - 172

کلیدواژه‌ها: عربستان جنگ یمن ایران ژئوپلیتیک شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۲۶
عربستان سعودی در 6 فروردین 1394 با تشکیل ائتلافی از کشورهای منطقه تهاجم گسترده و ویرانگری را علیه یمن آغاز کرد که بسیاری از زیرساخت های حیاتی این کشور را نابود کرده و تاکنون بیش از 7 هزار کشته و نزدیک 17 هزار زخمی بر جای گذاشته است. پرسش این است که «دلایل تهاجم عربستان به یمن چیست؟» طبعاً دلایل مختلفی مطرح شده است. هدف از تدوین این مقاله «بررسی ریشه های ژئوپلیتیک تهاجم عربستان به یمن» است. بدین منظور استدلال شده است که جنگ عربستان علیه یمن تداوم اقدامات واکنشی عربستان در مقابل جمهوری اسلامی ایران (کانون ژئوپلیتیک شیعه) است. به زعم عربستان، پس از سقوط رژیم پهلوی در ایران، خلأ قدرت ژئوپلیتیکی در منطقه ایجاد و زمینه بازیگری عربستان در قامت قدرت اول منطقه ای فراهم شد، اما انقلاب اسلامی تحقق دکترین مذکور را با مانع بزرگی مواجه کرد. از این رو، عربستان با زدن برچسبی شیعی به انقلاب اسلامی و انجام اقدامات مختلف تلاش کرده است آن را مهار کند. ابتدا در جنگ عراق علیه ایران، با هدف فرسایشی کردن جنگ به کمک عراق شتافت. با پایان جنگ، بازسازی داخلی و قدرتمندتر شدن ایران و فعالیت به عنوان بازیگر مهم منطقه، عربستان در قالب بازی با حاصل جمع جبری صفر، تثبیت موقعیت ایران در عراق، لبنان، سوریه، بحرین و یمن (به گمان آنها هلال شیعی) را به منزله تهدیدی حیاتی علیه خود تلقی کرد و شدیدتر از گذشته به مقابله با آن پرداخت. از نگاه عربستان، شیعیان یمن آخرین حلقه از هلال شیعی هستند و پیروزی آنان به مثابه فروپاشی کامل دکترین امنیتی (قدرت اول منطقه)، حتی قدرت هژمونیک این کشور در شبه جزیره و تهدیدی علیه تمامیت سرزمینی این کشور به شمار می آید. از این رو، در مقابل نهضتی که از نگاه آنان متحد ایران شیعی است، تحمل نکرده و برای «پاسخ به دست اندازی ایران به مرزهای سعودی» جنگ فراگیری را علیه ملت یمن آغاز کرده است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای انجام شده است.
۴۰۹.

ژئوپلیتیک انرژی دریای مدیترانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۷) 145 - 168

کلیدواژه‌ها: انرژی دریای مدیترانه ژئوپلیتیک مکتب کپنهاگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۵
دریای مدیترانه موقعیتی حساس و بااهمیت برای سه قاره آسیا، آفریقا و اروپا دارد که با توجه به اکتشافات سال های اخیر میدان های گازی در منطقه، اهمیت آن دوچندان شده است. جنگ های روسیه و اوکراین در یک دهه گذشته، وابستگی شدید اروپا به گاز روسیه را نشان داد که در نتیجه آن، اتحادیه اروپا در پی یافتن جایگزین برای کاهش وابستگی خود به روسیه، مدیترانه را اصلی ترین گزینه خود به حساب آورد. در این مقاله به دنبال بررسی اهمیت دریای مدیترانه برای قدرت های فرامنطقه ای و منطقه ای در بحث انرژی هستیم. روش پژوهش به صورت کمی نظام مند با روش توصیفی است. برای پاسخ به پرسش های پژوهش، متون علمی و پرسشنامه را بررسی کرده و پایایی آن را به وسیله نرم افزار SPSS سنجیده ایم. جامعه آماری این پژوهش با بهره مندی از نظرات صاحب نظران و نخبگان رشته های علوم سیاسی، روابط بین الملل و اقتصاد و همچنین فارغ التحصیلان دکتری و ارشد در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی و علامه طباطبایی، به عنوان جامعه نمونه این پژوهش در نظر گرفته شده اند که تعداد آن ها به صورت تمام شمار 70 نفر تعیین شده است. همچنین داده های گردآوری شده با روش دلفی فازی تجزیه وتحلیل شده است. در این پژوهش به این نتایج رسیدیم: کاهش وابستگی به انرژی روسیه، امنیت انرژی اروپا، تضمین قراردادهای سرمایه گذاری برای شرکت های نفتی آمریکا، برای کشورهای فرامنطقه ای و موارد تبدیل شدن به هاب انرژی، حضور در راه گذرهای انرژی، عقد قراردادهای چندجانبه در حوزه انرژی و انتقال گاز طبیعی مایع، برای کشورهای منطقه ای از مهم ترین دلایل اهمیت انرژی دریای مدیترانه هستند.
۴۱۰.

چالش های اجرایی مأموریت های دریابانی ماهشهر با تأکید بر ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال ۱۸ پاییز ۱۴۰۲شماره ۳ 219 - 244

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس چالش های دریایی دریابانی ماهشهر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۳۰
زمینه و هدف: دریابانی فراجا و بالأخص دریابانی شهرستان ماهشهر در حال حاضر در خصوص انجام مأموریت خود در منطقه خلیج فارس با چالش های ژئوپلیتیکی متعددی در حوزه اجرا مواجه هستند که این پژوهش درصدد است تا آن ها را شناسایی کند.روش: تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش و ماهیت به صورت آمیخته (کیفی - کمّی) است. جامعه آماری در این پژوهش هم در بخش کیفی و هم در بخش کمی تعداد 30 نفر از فرماندهان و خبرگان دریابانان و معاونت های شهرستان ماهشهر بودند که اطلاعات آنها در مرحله کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و در مرحله کمی با پرسشنامه گردآوری  شد. داده های حاصل از بخش کیفی با تحلیل محتوای تلخیصی و در مرحله کمی با آزمون های ضریب آلفای کرونباخ، کولموگروف– اسمیرنف، تی تک نمونه ای و پیرسون تحلیل شد.یافته ها: در مجموع هفت چالش ژئوپلیتیکی در اجرای مأموریت های دریابانی ماهشهر شناسایی شد که در این بین عوامل درون و برون سازمانی با وزن 115/0 بیشترین تأثیر را در اجرایی مأموریت های دریابانی ماهشهر در حوزه ژئوپلیتیک داشته اند.نتیجه گیری: مهم ترین چالش های اجرایی مأموریت های دریابانی، از نوع درون سازمانی از قبیل مستهلک و قدیمی بودن شناورها، کمبود نیروی آموزش دیده، تأمین و تخصیص نامناسب بودجه، موازی کاری سازمان های دولتی بوده است. نتایج نشان می دهد عوامل کلان مدیریتی در چالش های اجرایی مأموریت های دریابانی ماهشهر در حوزه ژئوپلیتیک بسیار تأثیرگذار است؛ بنابراین مسئولین مربوطه برای تسهیل در اجرای ماموریت ها باید بر روی این مقوله ها تمرکز بیشتری داشته باشند.
۴۱۱.

تأثیر جنگ اوکراین بر روابط ایران و روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: رهیافت های سیاسی و بین المللی سال ۱۵ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۷۶) 35 - 56

کلیدواژه‌ها: اوکراین روسیه ژئوپلیتیک نظام بین الملل جنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۶۸
حمله نظامی روسیه به اوکراین پیامدهای عمیقی نه تنها برای اروپا و جهان، بلکه برای خاورمیانه در برداشته است. روابط سیاسی-امنیتی ایران و روسیه هم از این جنگ تاثیر پذیرفته است. رویکرد ایران در برابر جنگ اوکراین از دو نظر مهم است. نخست، جهت گیری ایران در این جنگ اوکراین بر روابط دو کشور تأثیر می گذارد. دوم، این موضوع بر جایگاه ایران در نظام بین الملل نیز تأثیرگذار است. پرسش اصلی این نوشتار این است که« رفتار ایران در مورد جنگ اوکراین چگونه بوده و چه تأثیری بر روابط آن با روسیه داشته است؟» فرضیه نویسندگان این است که« رویکرد ایران در مورد جنگ اوکراین احتیاط آمیز بوده است، یعنی از یک سو حمله روسیه به اوکراین را محکوم نکرده، از سوی دیگر از آن پشتیبانی هم نکرده است». این سیاست با هدف حفظ و ادامه روابط دو کشور دنبال شده است. نویسندگان در این نوشتار براساس چارچوب نظری واقع گرایی نوکلاسیک به بررسی رویکرد جمهوری اسلامی ایران در برابر جنگ اوکراین و تأثیر آن بر روابط ایران با روسیه می پردازند. یافته های این پژوهش نشان میدهد که تهران جنگ اوکراین را عاملی برای بهبود و توسعه روابط با مسکو یافته است. ولی سرشت این روابط به طور اساسی تغییر نمی کند. از دیدگاه ایران، محرک ها و ارکان اصلی روابط با روسیه پایدار است. روسیه یکی از مهمترین شریکان ژئوپلیتیکی ایران است و رویکرد استراتژیک در روابط با آن دنبال کرده است. روش این پژوهش کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی است.
۴۱۲.

تشدید تنش در قره باغ و چالش منافع منطقه ای ایران در سال های 2020 و 2023(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال ۱۶ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۳۳) 75 - 100

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک موازنه قدرت قفقاز جنوبی جنگ قره باغ جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۴ تعداد دانلود : ۱۷۵
جنگ قره باغ در سال 2020 و تحول های بعد از آن به ویژه خروج ارامنه از قره باغ، مسیر بدون بازگشتی را برای منطقه قفقاز جنوبی ترسیم کرد. به طوری که این تحول ها تأثیر چشمگیری بر بازیگران جنوب قفقاز بر جای گذاشت. پرسش اصلی نوشتار این است که جنگ دوم و سوم قره باغ چگونه بر منافع منطقه ای جمهوری اسلامی ایران تأثیر گذاشته است؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که براساس جنگ قره باغ در سال های 2020 و 2023 پویایی رقابت، تهدید و افزایش تنش بر ایران افزایش یافته است؛ در حالی که پیدایی فرصت های احتمالی برای ایران چندان آشکار نیست. در این نوشتار از روش پژوهش قیاسی استفاده می کنیم که با کاربرد مدل تحلیلی و رویکرد ژئوپلیتیک در چارچوب مطالعات منطقه ای و در زیر واقع گرایی است. تحلیل داده ها به صورت توصیفی تحلیلی و گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است . یافته های این نوشتار نشان می دهد موازنه قدرت جدید و روابط ژئوپلیتیکی شکل گرفته در منطقه قفقاز جنوبی با به چالش کشیده شدن قدرت روسیه توسط محور جمهوری آذربایجان، ترکیه و اسرائیل، به حاشیه رفتن محور غرب، پر رنگ شدن نقش ترکیه و کم رنگ شدن نقش ایران تغییر کرده است. همچنین ایران در دوره هایی از زمان پس از این جنگ ها از نظر ژئوپلیتیک و مؤلفه های اقتصادی و فرهنگی آن، ژئواکونومیک و ژئوکالچر، با تشدید رقابت و تهدید با ترکیه و اسرائیل و همچنین افزایش تنش با جمهوری آذربایجان روبه رو شد که در قالب راه گذر احتمالی زنگزور، طرح یک کمربند و یک راه، راه گذر شمال جنوب، پررنگ شدن تهدیدها بر مبنای پان ترک گرایی/پان آذری گرایی و حضور اسرائیل در مناطق آزاد شده قره باغ، نزدیک مرزهای ایران جریان دارد.
۴۱۳.

تدوین استراتژی های فرا روی ایران در منطقه قفقاز جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آینده پژوهی دفاعی سال ۸ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 121-148

کلیدواژه‌ها: ایران قفقاز استراتژی SWOT-QSPM ژئوپلیتیک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۳۳
هدف: با توجه به اهمیت منطقه قفقاز جنوبی برای ایران، شناخت دقیق عوامل ژئوپلیتیکی مؤثر بر تدوین استراتژی ایران در این منطقه امری بسیار حیاتی است. هدف این پژوهش تدوین استراتژی های فرا روی ایران در منطقه قفقاز جنوبی است.روش: این پژوهش بر اساس مدل ترکیبی تحلیل استراتژیک SWOT و مدل برنامه ریزی استراتژیک QSPM است. پژوهش حاضر از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی محسوب می شود. روش جمع آوری داده ها به دو روش مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه و مصاحبه) بوده است.یافته ها: تحلیل های حاصل از مدل SWOT نشان می دهد که اگرچه ایران دارای ظرفیت هایی است که می تواند آن را به یک بازیگر مهم در منطقه قفقاز تبدیل کند، اما تحریم های بین المللی، حضور و نفوذ قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در نزدیکی ایران، تنش های مرزی و منازعات مسلحانه، فشار اقلیت ها بر استقلال و خودمختاری، و نیز نقص زیرساخت ها، به عنوان موانع اساسی در راه رسیدن به این هدف برای ایران وجود دارد.نتیجه گیری: در عین حال جدول اولویت بندی استراتژی های انتخاب شده QSPM بیانگر آن است که از میان شش استراتژی برگزیده، استراتژی تقویت روابط تجاری بین ایران و کشورهای قفقاز در زمینه نفت خام و گاز، محصولات پتروشیمی، فولاد و غیره با نمره جذابیت 93. 4 نسبت به دیگر استراتژی ها از اولویت بالایی برخوردار است.
۴۱۴.

ژئوپلیتیک و جلوه های رقابت استراتژیک بین ایران و پاکستان در افغانستان (2021- 2001)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۲ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۴۵) 113 - 134

کلیدواژه‌ها: افغانستان سیاست خارجی ژئوپلیتیک ژئواستراتژی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱ تعداد دانلود : ۱۷۰
سیاست خارجی ایران و پاکستان نسبت به افغانستان تاحدود زیادی تحت تاثیر ژئوپلیتیک این کشور قرار دارد. سوال پژوهش این است که چگونه ژئوپلیتیک بر سیاست خارجی ایران و پاکستان نسبت به افغانستان در دوره زمانی 2001 تا 2022 م اثرگذار بوده است. در پاسخ می توان مطرح کرد با لحاظ مولفه ژئواستراتژی، پاکستان در پی محدود کردن نفوذ هند بعد از کنار رفتن طالبان در 2001 م بود و ایران تلاش می کرد نفوذ رقیب بین المللی اش امریکا در افغانستان را به حداقل برساند. طبیعی بود که رقابت در زمینه ژئواستراتژی، وارد دیگر حوزه ها از جمله ژئواکونومی شود که در قالب آن پاکستان در قالب انگاره «آسیای مرکزی بزرگتر»، و ایران در قالب «کریدور شمال – جنوب» تلاش می کردند افغانستان را به جهان بیرون وصل کنند. از نظر ژئوکالچری هر دو کشور تلاش می کردند با حمایت از گروههای افغانستانی بر نفوذ خویش بیفزایند. روش پژوهش مورد استفاده از نوع تحلیل مقایسه ای کیفی است. هدف این پژوهش بررسی نقش ژئوپلیتیک بر سیاست خارجی ایران و پاکستان نسبت به افغانستان در دوره زمانی 2001 تا 2021 می باشد.
۴۱۵.

تحلیلی بر جهانی شدن و تأثیر آن بر کشورهای منطقه خلیج فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۶ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۲۸) 213 - 230

کلیدواژه‌ها: خلیج فارس جهانی شدن ژئوپلیتیک اقتصاد فرهنگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۳۲
از ابتدای قرن 21 موضوع جهانی شدن به عنوان یکی از مسائل و پدیده های مهم جهان مطرح و بیشترین تأثیر را بر پدیده های جغرافیایی داشته است. کشورهای منطقه خلیج فارس که یکی از مناطق راهبردی جهان به شمار می روند و در برخود با این پدیده نوظهور با چالش ها و فرصت های مختلف امنیتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی زیادی مواجه بوده اند. این منطقه به جهت دارا بودن بیشترین میزان از ذخایر نفت و گاز جهان دارای موقعیت ژئواکونومی و ژئوپلیتیک خاصی است که همواره مورد توجه قدرت های بزرگ فرامنطقه ای بوده و این موقعیت و ظرفیت ممتاز باعث حضور این قدرت ها از همه ابعاد در منطقه و پیدایش چالش های منطقه ای شده است و با وجود دارا بودن ویژگی ژئوپلیتیکی خاص نسبت به پیرامون خود؛ یعنی خاورمیانه در برخورد با مقوله جهانی شدن فرایند پیچیده تری به خود گرفته است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای، آرشیوی، اینترنتی و سایت های مهم بین المللی و تهیه پرسشنامه به تبیین ابعاد مختلف جهانی شدن در منطقه خلیج فارس پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد در ابعاد امنیتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشورهای این منطقه تحت تأثیر فرایند جهانی شدن قرار گرفته اند. جهانی شدن برای کشورهای منطقه هم می تواند فرصتی مطلوب برای توسعه ملی کشورها باشد و هم می تواند تهدیدی برای نظام فرهنگی و هویتی و اجتماعی این کشورها به شمار رود. این کشورها می توانند با همگرایی و اتحاد در قالب تئوری هم تکمیلی به راهکاری مناسب برای توسعه علمی و افزایش درآمد و ثروت و همچنین اقتصاد پویا همراه با رفاه نسبی و از همه مهمتر برقراری امنیت و آسایش دست پیدا کنند.
۴۱۶.

تحلیل قدرت منطقه ای حزب الله لبنان در ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی جمهوری اسلامی ایران در منطقه خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال ۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۳۰ 114 - 148

کلیدواژه‌ها: بحران ژئوپلیتیک حزب الله لبنان جمهوری اسلامی ایران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳
همواره در معادلات منطقه ای جغرافیایی ، بازیگران منطقه ای در تلاشند قلمرو ژئوپلیتیکی خود را گسترش دهند . در این میان همواره کشورهای ترکیه ، عربستان ، قطر و ایران در راستای افزایش نفوذ و قدرت گیری در این معادلات هر یک از تاکتیک های خاص و گروه های مختلف استفاده نمودند که در این زمینه در طی سال های اخیر حزب الله لبنان که از مهمترین همپیمانان جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود ، توانسته به پیروزی های چشم گیری دست پیدا کند و به موازنه آن جایگاه ژئوپلیتیکی ایران را نیز گسترش دهد . در همین زمینه پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و کاربردی به قدرت منطقه ای حزب الله در ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک ایران پرداخته است . جامعه آماری پژوهش از کلیه کارشناسان نظامی و ژئوپلیتیک تشکیل شده که حجم نمونه آن تعداد 40 نفر تخمین زده شد .در راستای تحلیل یافته ها نیز از آزمون های بینومال تست ، میانگین و همبستگی پیرسون در نرم افزار spss استفاده گردید . پرسش اصلی پژوهش حاضر این مساله است که چه رابطه ای میان قدرت منطقه ای حزب الله و ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیک ج ا ایران وجود دارد؟ نتایج نشان داد که میان قدرت منطقه ای حزب الله و خروج نیروهای آمریکایی از خاورمیانه و کاهش نفوذهای عربستان ، اسرائیل ، امارات و قطر رابطه مستقیمی وجود دارد و افزایش قدرت حزب الله پیروزی ایران در بحران سوریه و معادلات سیاسی منطقه خاورمیانه را در پی داشته است .
۴۱۷.

راهبردهای ارتقای قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نقش عامل ژئوپلیتیک اجتماعی فرهنگی یمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۸ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 75 - 94
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۰
زمینه و هدف: جمهوری اسلامی ایران نیز مانند سایر کشورها، دارای منافعی در منطقه جنوب غرب آسیا است که به منظور تأمین آنها نیازمند افزایش قدرت خود می باشد. با توجه به اینکه منظور از قدرت منطقه ای همان مفهوم فضایی قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در منطقه ژئوپلیتیکی جنوب غرب آسیا است که برآیند توانایی و ظرفیت های بالقوه و بالفعل جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود، بنابراین، می توان عوامل ژئوپلتیک را به عنوان افزایش دهنده قدرت مدّ نظر قرار داد.روش: مقاله حاضر با هدف تبیین راهبردهای ارتقای قدرت منطه ای جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نقش عامل ژئوپلیتیک اجتماعی فرهنگی یمن به نگارش درآمده است. نوع تحقیق حاضر، کاربردی و رویکرد آن آمیخته با روش توصیفی تحلیلی است. داده ها به دو روش کتابخانه ای و میدانی(مصاحبه نیمه ساختاریافته، پرسش نامه و پنل خبرگی) گرد آوری شده اند و اطلاعات به دست آمده به روش تحلیل محتوا و با کمک نرم افزار مکس کیو دی ای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روایی به روش محتوایی و پایایی مصاحبه با استفاده از فرمول کاپای کوهن و پایایی پرسش نامه نیز با آلفای کرونباخ محاسبه گردیده است.یافته ها: یافته های تحقیق شامل پیشنهاد 3 راهبرد اساسی در راستای ارتقای قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران است که عبارتند از کمک به تعمیق وحدت گروه های زیدی و تقریب با سایر مذاهب به منظور افزایش قدرت مردم پایه نیروهای محور مقاومت یمنی، کمک به توسعه ظرفیت ها و قابلیت های زیرساختی(خدماتی، اجتماعی و فرهنگی) یمن به منظور تحکیم علقه های تاریخی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی این کشور با جمهوری اسلامی ایران و تحکیم و تعمیق پیوستگی انصارالله در منظومه جبهه مقاومت اسلامی.نتایج: ملت سازی در یمن، اولین گام در تشکیل کشوری منطبق با معیارهای انقلاب اسلامی است و چنانچه این مسئله پیگیری نشود، سایر اندیشه های نوظهور و انحرافی همچون وهابیت و تکفیری، جای پای محکمی در بین مردم یمن خواهند یافت و درنهایت، منجر به ایجاد فرهنگی متناسب با این ایدئولوژی ها در یمن خواهد شد.
۴۱۸.

دلایل ساختاری و ژئوپلیتیک حضور مستشاری ایران در بحران سوریه به منظور مبارزه با تروریسم(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی روابط بین الملل سال دوم تابستان ۱۴۰۳ شماره ۴ 96 - 109

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک حضور مستشاری ایران بحران سوریه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۰۴
هدف از پژوهش حاضر، تبیین دلایل ساختاری و ژئوپلیتیک حضور مستشاری ایران در بحران سوریه بود. جمهوری اسلامی ایران، بر اساس موقعیت خطیر سوریه در اتصال دادن حلقه های پراکنده محور مقاومت شامل ایران، حزب الله لبنان، حماس و جهاد اسلامی فلسطین و همچنین، تلقی حیاط خلوت راهبردی از این کشور در مجاورت مرزهای رژیم اسرائیل، به عنوان دشمن راهبردی خود، به بحران سوریه وارد شد. این امر، یعنی ورود مستشاری به بحران سوریه را نه تنها می توان در زمره سازه هویتی ایران در منطقه دانست که از کشورها و گروه ها، تلقی دوست یا دشمن دارد، بلکه به لحاظ ساختاری، بقای دولت اسد در سوریه، موازنه قوا را در منطقه به نفع ایران و متحدان فرا منطقه ای آن روسیه و تا حدودی چین و به ضرر قدرت های منطقه ای ترکیه، عربستان و رژیم اسرائیل و متحدان فرا منطقه ای غربی آن ها یعنی آمریکا و اروپا، نگاه می دارد. بدینسان، مؤلفه دیگر سیاست خارجی ایران، یعنی استکبارستیزی نیز در ساختار موازنه قدرت در خاورمیانه، تداوم می یابد. بنابراین، اگرچه سوریه از مشکلات فراوان و جدی در حوزه های سیاسی و اجتماعی، رنج برده و می برد، اما ناآرامی های این کشور، حداقل در دید ایران، از جنس خیزش مردمی بهار عربی یا بیداری اسلامی مدنظر ایران نیست، بلکه پیچیدگی و تشدید بحران در این کشور، تابعی از رقابت های راهبردی و ژئوپلیتیکی منطقه ای و همچنین متأثر از معادلات بین المللی است. و البته که ژئوپلیتیک این کشور نیز در وقوع جنگ داخلی در آن اثر داشته است.
۴۱۹.

علائق ژئوپلیتیکی ج.ا.ایران موثر بر بازیگری کشور در هندسه قدرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال ۲۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۶۷ 185 - 215

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک علائق ژئوپلیتیک منزلت ژئوپلیتیک وزن ژئوپلیتیک سرزمین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۹۰
زمینه و هدف: علائق ژئوپلیتیک ج.ا.ایران، کلیه عوامل ژئوپلیتیک خارج از مرزهای سیاسی کشور است که منافع ملی را تأمین می کند. نکته حائز اهمیت این است که علائق ژئوپلیتیکی می تواند باعث ارتقاء منزلت ژئوپلیتیکی گردد بطوری که ضمن تأمین منافع ملی در خارج از مرزها، کمترین تعارض ژئوپلیتیک با منافع دیگر بازیگران سیاسی داشته باشد. واقعیت امر این است که ژئوپلیتیک با قدرت و قدرت با بازیگر سیاسی معنا پیدا می کند؛ بنابراین اگر علائق ژئوپلیتیک باعث تعارض منافع بازیگران متعدد سیاسی گردد نه تنها این علائق ژئوپلیتیک باعث ارتقاء قدرت نمی-گردد که چه بسا باعث تضعیف آن نیز گردد. در این مقاله علائق ج.ا.ایران در فرامرزها در راستای تقویت منزلت ژئوپلیتیکی آن بررسی شده است تا کمک شود ظرفیت-های بالفعل و بالقوه خارج از کشور که می تواند بصورت عینی و ذهنی بر قدرت بازیگری ایران موثر باشد شناسایی و تبیین گردد. هدف اصلی این تحقیق تعیین شاخص های علائق ژئوپلیتیکی کشور در سه مؤلفه طبیعی، اقتصادی و سیاسی می باشد؛روش شناسی: این تحقیق از نوع کاربردی - توسعه ای با روش تحقیق توصیفی تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری این تحقیق 56 نفر متناسب با ویژگی های تحقیق از بین صاحب نظران انتخاب شده اند. روش تجزیه وتحلیل داده بر اساس معادلات ساختاری می باشد.یافته ها و نتایج : یافته ها و نتایج تحقیق حاکی از آن که علائق ژئوپلیتیکی کشور در مؤلفه طبیعی با 3 شاخص، اقتصادی با 7 شاخص و مؤلفه سیاسی با 8 شاخص بر ارتقاء جایگاه ژئوپلیتیکی کشور مؤثر است.
۴۲۰.

تحلیل سیاست های آبی ترکیه در قبال کشورهای ایران و عراق با بهره گیری از مدل های های پوتیتکا و سوئین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال ۲۷ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۴) 147 - 176

کلیدواژه‌ها: سیاست های اقتدارگرایانه ژئوپلیتیک بحران بین المللی های پوتیتکا سوئین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰ تعداد دانلود : ۱۶۹
سیاست های اقتدارگرایانه با تأکید بر تقویت قدرت دولت ها، گاه مانع از تعامل سازنده بین کشورها می شود و زمینه ساز بروز تنش های بین المللی است. منطقه خاورمیانه و به ویژه کشورهای حوضه آبریز دجله و فرات از مناطقی هستند که به دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی و هیدروپلیتیکی خاص، از این قاعده مستثنی نیستند. در دهه های اخیر، به رغم فراز و نشیب های تاریخی، روابط ایران، ترکیه و عراق به دلیل احداث سدها و خشکسالی های مکرر، از یک سو و سیاست های اقتدارگرایانه ترکیه از سوی دیگر، حساس تر شده است. بنابراین لزوم آشکارسازی و تحلیل فرایند های جاری در منطقه و پیش بینی روندها مهم و حائز اهمیت بوده است چراکه امکان جلوگیری از بحران های بزرگ را فراهم می کند. در همین راستا این مقاله با اتخاذ روش تحقیق آمیخته و ترسیم مدل مفهومی تلاش کرده است به این سؤال پاسخ دهد که اقدامات ترکیه در حوزه مدیریت آبی، از چه الگویی پیروی کرده و چه پیامدهایی برای همسایگان این کشور می توان متصور شد؟ در این پژوهش از مدل فرضی های پوتیتکا و مدل سوئین جهت بررسی شرایط استفاده شده است. فرضیه پژوهش حاکی از آن است که سیاست های آبی ترکیه، اقتدارگرایانه بوده به گونه ای که کشورهای همسایه به ویژه ایران و عراق را را با کمبود منابع آب و تنش روبه رو خواهد ساخت. نتایج نشان می دهد که در صورت ادامه روند کنونی، ایران در طولانی مدت و عراق در کوتاه مدت دچار بیشترین آسیب در امنیت آبی در مقایسه با سایر کشورها خواهند شد.