درخت حوزه‌های تخصصی

امام حسن(ع) یکی از انسان های نمونه در تاریخ بشر می باشد.او دارای ملکات نفسانی و صفات منحصر به فردی بود.تواضع و فروتنی،خضوع و خشوع،شجاعت و کرامت،ترس و خوف از خداوند،خشم و غضب در برابر همە ناجوانمردی ها و… سبب امتیاز و جدایی ایشان از دیگران بود.مجموعە صفات ذاتی و موروثی،او را بردیگران برتری داده بود به طوری که از نظر بیان شجاعت،سخاوت،هیبت،تقوا و عبادت زبانزد خاص و عام بود.با این که نمی توان عظمت های وجود امام حسن(ع) را به طور کامل بیان کرد،به بعضی از سجایای اخلاقی و علمی ایشان می پردازیم.

احادیثی که در زمینه تفسیر قرآن کریم از معصومین علیهم السلام رسیده اند همه در یک سطح و جهت معنایی نیستند و از وجوه و سویه های معنایی مختلفی برخوردارند، به طوری که بعضی از روایات تفسیری (حتی در ذیل یک آیه) دارای تعابییر مختلف و حتی مضامینی به ظاهر متعارض با روایات دیگر در همین زمینه است و هر یک توضیحی از آیه ارائه نموده که گاهی با توضیح روایت دیگر در مورد آیه قابل جمع و یا سازگار نیست؛ اما ائمه علیه السلام خود به گوناگونی روایات خویش اشاره و تایید نموده اند که روایات آنها دارای معاریض کلام و بطن پذیرند و دارای سطوح مختلف معنایی هستند که به اقتضاء، سطوحی از بطون قرآن که به تناسب درک مخاطب، نوع سؤال و ... بیان شده است. روایات متعدد از ائمه علیهم السلام بر اهمیت شناخت سویه های مخفی سخنان اهل بیت علیهم السلام و ارزش فهم عمیق و درایت مراد روایات تاکید دارند. بنابراین شایسته نیست به محض بر خورد با روایات به ظاهر متعارضی در زمینه روایات تفسیری به دیده انکارو یا غلو به آن نگریست، بلکه باید با دقت و درایت به جهت فهم و درک روایت اقدام نمود. این تحلیل (اتهام غلوو جعل در بعضی از روایات صحیح) ناشی از عدم تفکیک آنها از حیث مراتب و حوزه های مختلف معنایی در قرآن و روایات است. قطعا دسته بندی و گونه شناسی روایات تفسیری و تقسیم این روایت به ظاهر و باطن یکی از راههای درک بهتر و صحیح تر روایات تفسیری معصومان علیهم السلام است.