درخت حوزه‌های تخصصی

ی یکی از مباحثی که توجه قرآن پژوهان را به خود جلب نموده و بنوعی زیباترین ویژگی های قرآن را رقم زده بحث وجود ارتباط، انسجام و تناسب میان آیات سور است. طرفداران این دیدگاه معتقدند هر سوره دارای هدف یا اهداف خاصی است که تمامی آیات سوره حول محور این هدف یا اهداف سامان می یابد؛ این پژوهش با هدف پاسخ به این سوال که آیا آیات سوره بقره نیز با هم ارتباط دارند و خطوط ارتباطی در آن به چشم می خورد به بررسی و کشف ارتباط و انسجام میان آیات این سوره پرداخته است. با روش کیفیِ توصیفی تحلیلی با استخراج موضوعات، دسته بندی آیات به صورت موضوعی و سازماندهی موضوعات اثبات شده که آیات این سوره از رابطه ای تنگاتنگ و منسجم برخوردار است. در این سوره خطوط اصلی ارتباطی خداوند، موافقان حق، مخالفان حق، نبوت، احکام، پیامد اعمال و ... وجود دارد که هر خط به خطوط فرعی و فرعی تر تقسیم می گردد. جهت اثبات حقانیت قرآن، بیان فلسفه نحوه چینش و تعداد آیات سوره ، تقویت نگرش کل گرایانه در تفسیر و کشف شبکه معنایی بین آیات به ظاهر پراکنده و حتی ارزیابی اسباب نزول آیات این پژوهش کارآمد خواهد بود. کلیدواژه ها: ارتباط آیات، تناسب آیات، خط ارتباطی، انسجام سوره، وحدت موضوعی، سوره بقره

اهل بیت (ع) بی شک و به شهادت قرائن عقلی و نقلی، قرآنِ ناطق و وارثان حقیقی علوم و معارف رسول خدا | به شمار می روند. در فرازهایی از روایات شیعی، اهل بیت (ع) با وصف «امیران کلام» ستوده شده اند. از آنجا که فهم معانی کلام به فهم کلمه یا کلمات وابسته است، بی تردید دقت نظر و کاوش در دیدگاههای تفسیری اهل بیت (ع) در تبیین معنا یا معانی مفردات قرآنی از اهمیت به سزایی در تفسیر قرآن برخوردار است. روش های تفسیر مفردات قرآن، متفاوت است که از آن میان، چهار روش تأویلی، توسعه یا تضییق معنا، بیان غایی و تصویری از اختصاص های روش اهل بیت (ع) در تفسیر واژگان قرآن به شمار می رود. در پژوهش حاضر ضمن تشریح هر روش، نمونه هایی از آن در میراث تفسیری اهل بیت (ع) برشمرده شده و خاستگاه قرآنی برخی از این روش ها اثبات گردیده است.

در یک قرن گذشته، به علت افزایش جمعیت، مصرب آب در جهان ده برابر شده است. بخش مهمی از رشد مصرف آب در کشورهای اسلامی است. حدود 290 آیه به موضوع آب و مفاهیم مربوط به آن است. آب از نگاه قرآن افزون بر ابزار قدرت، وسیله تنبه نیز بوده است، چنان که امروزه آمار تلفات ناشی از سیل، از زلزله بیشتر است. در عصر حاضر با پیشرفت علوم طبیعی رابطه میان آیات قرآن و روابط انسان با طبیعت و محیط زیست بیشتر آشکار شده است. قرآن نسبت به طبیعت و عناصر آن از جمله آب و منافع حیاتی آن در زندگی بشر، توجه ویژه ای دارد؛ مسئله ای که مورد تأکید دانشمندان علوم تجربی عصر حاضر است. این مقاله بر آن است تا با استفاده از آیات قرآن درباره آب و اهمیت آن در زندگی بشر، وضعیت آب را در شرایط کنونی و آینده جهان، بررسی نماید. با توجه به مطالعات علمی، برای تداوم صحیح حیات نسل بشر، لازم است تا آموزه های قرآنی در مورد عنصر حیات بخش آب و چگونگی استفاده از آن، مورد توجه جدی قرار گیرد.

بهره گیری از آیات الهی کتب مقدس، از مهم ترین شگرد های فرقه های انحرافی است. این بهره گیری به جهت موجه جلوه دادن عقاید فرقه ای، با سوء استفاده از جایگاه آیات الهی نزد معتقدین است که اغلب با تفسیر به رأی و تأویل بدون دلیل آیات الهی همراه است. بهائیت آیه ۵ سوره سجده را در جهت اهداف فرقه ای، دال بر پایان دین اسلام و دلیلی بر تثبیت ادعای علی محمد شیرازی و بشارتی بر ظهور وی دانسته است. مقاله پیش رو با روش توصیفی تحلیلی این ادعای بهائیت را مورد بررسی قرار داده است. یافته های تحقیق بر آن است که تأویلات بهائیت بر آیه مذکور با ظاهر الفاظ آیه، هیچ تناسبی نداشته و هیچ قرینه ای نیز بر آن وجود ندارد و از آنجا که این توجیه به جهت مستندسازی فرقه ای انجام پذیرفته، «تفسیر به رأی» است و اشکال های متعدد دیگری مانند تناقض گویی، کپی برداری و استنادات غیر علمی بر این مدعا وارد است.

اقتصاد زبانی گفتاری است که در همه زبان های دنیا وجود دارد و به این معناست که کمترین فعالیت عضلانی و ذهنی برای ارائه معانی و مفاهیم مدّ نظر ارائه گردد و به دیگر بیان همان اصلی است که از آن به نام «اصل کم کوشی» یاد می شود. زبان عربی نیزیکی از زبان هاییاست که اقتصاد، ویژگی بارز آن است. قرآن کریم نمونه والای گزیده گویی و ایجاز است و اصل کم کوشی در آن موج می زند. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی- تحلیلی جلوه های اقتصاد زبانی در پنج جزء آخر قرآن را بررسی کند. دستاورد پژوهش بیان گر آن است که قرآن برایحفظ و جایگیری سریع در اذهان و برای ارتباط برقرار کردن و انتقال رسالت، به اصل کم کوشی در تمامی سطوح و لایه های زبانی توجه ویژه کرده است. در قرآن حتی در به کارگیری آواها، اصل استفاده بهینه فروگذاری نشده و از قدرت فاکتورگیری واژگان نهایت بهره برداری شده است تا برون دهانرژی، چه ذهنی و چه فیزیکی به حداقل رسانده شود.

إن المکانه السامیه للامام الرضا(ع) فی العلم و العمل عند الفریقین هی کالشمس الطالعه فی وضح النهار و الفریقان یستندان باخباره و احادیثه و إن لم تکن هذه الاستنادات و المراجعات، علی الرغم تلک المکانه السامیه المذعن بها عند الفرق الاسلامیه باجمعها، بکثیره إلا عند الشیعه الإمامیه. یحاول کاتب هذا المقال جاهداً ان یوضح مدی تاثیر اقوال هذا الامام الهمام(ع) و احادیثه فی تفاسیر اهل السنه و یجیب عن سؤال معین هو: کم یکون مقدار معرفه تفاسیر اهل السنه بالاحادیث التفسیریه الرضویه؟ و هل اعطی حقه فی فهم و شرح الآیات القرآنیه؟ هذا المقال قد دون علی اساس الدراسه المکتبیه لتالیف و ایضاً علی اساس البحث فی مصادر اهل السنه فی التفسیر، و قد یُثبت فی النهایه ان حظ اهل السنه من الاحادیث الرضویه التفسیریه، مع الاسف، هو فی حد نازل و غیر معقول جداً. اضافه إلی ذلک و لإتمام الفائده، استتبع بهذا البحث، سوابق هذه الاستنادات التفسیریه السنیه، فی المصادر الشیعیه و السنیه اخری، حدیثیه کانت ام تفسیریه.