عیسی پیری

در تدوین سیاست های توسعه پایدار، اهمیت حکمروایی اغلب دست کم یا نادیده گرفته می شود. حکمروایی شهری به عنوان رهیافتی نوین در فرآیند مدیریت شهری، نویدبخش مشارکت در تصمیم گیری ها بین مدیریت شهری، جامعه شهروندی و بخش خصوصی است. هدف پژوهش حاضر تبیین چالش ها، موانع و مشکلات اثرگذار در حکمروایی یکپارچه شهر ارومیه است تا درک بهتری از شرایط برای سیاست گذاران شهری پدید آید و گامی مؤثر در رفع کمبودها و کاستی های بدنه ساختاری و اجرایی برداشته شود. این پژوهش، از لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی، با ماهیت کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و پیمایشی بوده و رویکرد گردآوری داده ها، تعاملی– خبره محور است. در این تحقیق، روش تحلیل داده ها کمی –کیفی (ترکیبی) و جامعه آماری آن 55 نفر از کارشناسان، خبرگان و اعضای هیئت علمی بوده است که به روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از روش دلفی آنی و در تحلیل آنها از نرم افزارهای SPSS و Smart PLS استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که در سطح اطمینان 95 درصد، سازه های مؤثر در تحقق حکمروایی یکپارچه شهر ارومیه به ترتیب شامل: موانع کنش ارتباطی و دسترسی 88 درصد، موانع فردی 87 درصد، موانع تعارض منافع 78 درصد و موانع ساختاری – نهادی 69 درصد است. در این پژوهش مقدار شاخص ریشه میانگین مربعات باقیمانده استانداردشده برای موانع تحقق حکمروایی 057/0 و شاخص نرم برازندگی مدل، 905/0 بوده که حاکی از مقدار نیکویی برازش مناسب است.

الگوی رشد درون زا نشان دهنده اهمیت سیستم اجتماعی و حکمرانی است که فرهنگ در آن به عنوان منبع ایده برای بخش های اقتصادی در نظر گرفته می شود بررسی سیاست ها و اولویت های توسعه اقتصاد جدید اهمیت شاخص های شهر خلاق را در مدیریت چالش های و تنوعات فرهنگی و اقتصادی شهرهای کنونی را به وضوح نشان می دهد. هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی تحقق شاخص های شهر خلاق در محلات شهری زنجان می باشد. پژوهش حاضر ازلحاظ روش توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. روش جمع آوری اطلاعات عمدتاً به صورت کتابخانه ای و اسنادی با بهره گیری از فیش برداری، بلوک های آماری مسکن سال 1395 و نقشه طرح تفصیلی 1394 می باشد برای تجزیه وتحلیل از روش های ترکیبی تحلیل عاملی و آمار فضایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. کیفیت مکان بیشتر محلات شهر زنجان دارای شاخص های جذب طبقه خلاق نبوده و توزیع فضایی شاخص های شهر خلاق محلات مرکزی و شمالی شهر زنجان دارای شرایط نسبتاً مناسبی بوده است. در سیاست های توسعه محلات شهر زنجان کمتر به منافع و اولویت های طبقه خلاق توجه شده است و فضای شهری به غیراز محلات شمالی و مرکزی شهر زمینه ساز بروز تعاملات اجتماعی و خلاقیت ساکنان نبوده و ساکنان شهری به ویژه محلات شرق و غرب شهری به دریافت کنندگان منفعل خدمات و تسهیلات شهری تبدیل شده اند. شماره ی مقاله: ۱۱

وجود امکانات و زیرساخت های مختلف در شهرها موجب شده است تا بسیاری از روستاییان محل زندگی خود را ترک و به شهرها مهاجرت کنند. این درحالی است که گرانی قیمت زمین و مسکن مهاجران تازه وارد را مجبور می کند تا به دور از چشم مسؤولان و بدون اخذ مجوز از دستگاه های متولی، به ساخت سرپناه در حاشیه شهرها اقدام کنند که به تبع آن مشکلات زیادی را برای مسؤولان درزمینه خدمات رسانی و همچنین برای حاشیه نشینان به وجود می آورد. این پژوهش با روش فراتحلیل )روشی سیستماتیک برای نیل به این اهداف با تحلیل آماری یافته های کمی حاصل از مطالعات مربوط به یک مسأله پژوهشی است (و با هدف شناسایی و دسته بندی مقالات پژوهشی نوشته شده در حوزه حاشیه نشینی در مجلات علمی- پژوهشی در داخل ایران نگارش شده است؛ به طوری که پس از جست وجو و شناسایی مقالاتی که طی سال های اخیر مستقیماً به موضوع یادشده پرداخته اند، بافهم رویکردها و ماهیت آن ها، به بررسی ساختار مقالات شامل روش شناسی، شاخص ها، نمونه گیری، روش های جمع آوری و تحلیل داده ها و نتایج به دست آمده پرداختیم تا جنبه های مثبت و منفی را واکاوی کنیم. در چهارچوب این روش، در ابتدا واژه اسکان غیررسمی و سایر واژگان نزدیک به آن از نظر معنایی مانند آلونک نشینی، حاشیه نشنی و سکونتگاه های غیرقانونی در کتابخانه ها، مراکز و بانک های علمی فارسی مورد جست وجو قرار گرفتند و مرتبط ترین مطالعات با اهداف تحقیق انتخاب شدند. معیارهای ورود مطالعات شامل انجام پژوهش در کشور ایران، انتشار مطالعه به زبان فارسی و تمام متن بودن آن ها بود. نتیجه پژوهش ها حاکی از آن است که همه مقالات نوعی نظریه آزمایی بوده و منجر به نظریه سازی نشده است. هرچند که برخی از پژوهش ها، الگوها و پیشنهادهای بسیار خوب و تازه ای را ارائه داده اند، باتوجه به ماهیت پژوهش ها نمی توان آنها را در رده پژوهش های بنیادی و نظریه ساز قرار داد.

هدف: امروزه مطالعات زیادی با محور مشارکت شهروندان در برنامه ریزی شهری و حق به شهر آن ها صورت گرفته که خود به سان نقدی بر برنامه ریزی شهری غیرمشارکتی و غیرارتباطی مطرح شده است. در این تحقیق تلاش شده است تا فرآیند تغییر سایت بیمارستان تکاب، با کاربست تئوری تولید فضا و تریالتیک لوفوری و به دور از نگرشی سطحی، تشریح شود تا بتوان به شناسایی ابعاد این تغییر سایت و پیامدهای آن اقدام کرد. روش و داده: در این راستا با روش توصیفی - تحلیلی و رویکردی کاربردی و با کمک ابزار تحلیل گر شبکه در آرک مپ، به ارزیابی وضعیت دسترسی شهروندان شهر به بیمارستان جدید در مقابل بیمارستان قدیمی، در فاصله استاندارد، به عنوان یکی از مصادیق فضای زیسته آن ها با دستور ساخت ناحیه خدماتی جدید پرداخته شد. یافته ها: نتایج تحلیل شیکه در نرم افزار آرک مپ و همپوشانی نقشه های تولید شده با آمارهای جمعیتی بلوک آماری شهر تکاب نشان داد دسترسی شهروندان به بیمارستان جدید در شعاع دسترسی استاندارد ۱۵۰۰ متری حدود یک سوم دسترسی به بیمارستان قدیمی شهر تکاب بوده است. نتیجه گیری: این مورد از یافته ها به عنوان نمونه ای از بی توجهی به فضای زیسته شهری در جریان تصمیم گیری ها و برنامه ریزی شهری و نمودی از فاصله برنامه ریز و شهروند استنباط می گردد که عدم درک صحیح شهروندان به عنوان مخاطب برنامه ها توسط برنامه ریز را نشان می دهد و در نتیجه، اقدام برنامه ریزان شهر برای تغییر سایت بیمارستان، اثر منفی خود را به صورت افزایش فاصله دسترسی شهروندان به بیمارستان آَشکار می سازد که این خود با توجه به اهمیت روزافزون دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی یک تصمیم گیری نسنجیده تلقی می گردد. نوآوری، کاربرد نتایج: جنبه نوآورانه این مقاله تلفیق تئوری تولید فضای هانری لوفور با چرخش ارتباطی در برنامه ریزی و برنامه ریزی شهری است که در نتیجه این تلفیق، از صرف پرداختن و شرح و تحلیل ابعاد فضایی تغییر سایت بیمارستان اجتناب شده است. بلکه همزمان ابعاد اجتماعی و زبانی نیز در این تحلیل فضایی مداخله دارند.

فضای عمومی شهری، ساختاری سازمان یافته و واجد نظم، بر قواعدی منظم و مشخص استوار است این ساختار بستر و زادگاه وندالیسم شهری است که در اثر فعالیت های افراد در آن عینیت می یابد. همه جوامع با پیامدهای منفی آن دست وپنجه نرم می کنند. وندالیسم، تخریب عمدی اموال عمومی یا خصوصی و نوعی بیماری در عصر مدرن، قلمداد می شود که زاده ی ساختارهای فضایی متفاوت است. هدف این تحقیق تبیین تأثیر ساختار فضایی بر وقوع وندالیسم در شهر زنجان است. بر اساس روش کار و ماهیت، در چهارچوب تحقیقات توصیفی- تحلیلی قرار می گیرد. داده های تحقیق حاضر، به صورت مختصات دکارتی با استفاده ازGPS ثبت شده و در نرم افزار SPSS و GIS تحلیل شده و در قالب جداول و نقشه ها ارائه شده است. به منظور تحلیل پراکنش فضایی از آزمون های زمین آمار کرنل و کیریجینگ استفاده شده است. جامعه ی آماری تحقیق حاضر، شهر زنجان و نمونه های آماری کل نمودهای وندالیستی در کاربری های فضاهای عمومی محلات شهرک کارمندان و گلشهر است. نتایج حاصل از SPSS حاکی از آن است که بیش از 50% از نمودهای وندالیستی در مختصات های متراکم از جمعیت مانند کاربری فضای سبز و کاربری مسکونی روی داده است. دومین کاربری موردتوجه وندال ها نواحی خارج از محدوده دید و نظارت است که در کارمندان 14 % و گلشهر46 % ازنمودها را در برمی گیرد. در معرض دید قرار گرفتن و استفاده از سیستم های امنیتی در کاربری های آموزشی، ورزشی، کارگاهی و تجاری به مثابه ی سپر پیشگیری وندالیسم عمل کرده است و موجب شده که این کاربری ها درصد بسیار کمی از وندالیسم را متحمل شوند.کلیدواژه ها: وندالیسم،ساختار فضایی،فضای عمومی،زبان بدن شهری،زنجان

همه گیری بیماری های مسری مانند کووید-19 می تواند تأثیرات جبران ناپذیری بر سلامت و پیکر شهرها بگذارد که نیازمند اعمال محدودیت های هدفمند یا راهکارهای بهداشتی هوشمندانه تر است. ویژگی های پیکربندی فضایی شهر موجباتی را فراهم می آورد که در همه جای شهر شرایط انتقال یک بیماری مسری، همانند نباشد. هدف از پژوهش حاضر ارائه تصویری جامع از مسیرهای پر ریسک در شهر جیرفت از نظر سرایت بیماری کووید-19 با توجه به پیکربندی فضایی شهر است و پاسخ به این پرسش محوری است که جابه جایی شهروندان در چه محورهایی منجر به شکل گیری نقاط پرازدحام می شود. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش جزء تحقیقات توصیفی- تحلیلی می باشد. در این پژوهش از نقشه محوری، تکنیک چیدمان فضا به کمک نرم افزار دپس مپ و همچنین از تکنیک مشاهده به روش گیت، برای تحلیل استفاده شده است. یافته ها دلالت بر این دارند که در امتداد خیابان سعدی تا طالقانی، خطوط دارای اتصال(39) و هم پیوندی (2.71) زیاد هستند و در نتیجه قابلیت دسترسی و استفاده افراد از این معابر بیشتر است و بنابراین می توانند در گسترش و شیوع بیماری های واگیر تاثیرگذار باشند. همچنین نتایج حاصل از شاخص عمق نشان می دهد که خیابان های بلوار معلم، خیابان ابوذر، پرستار و مالک اشتر با عمق بالا (میانگین 5.40 و 5.34) از قابلیت ایزوله بیشتری برخوردار بوده و امکان سرایت بیماری در آنها کمتر است. در نتیجه می توان گفت مسیرهایی که دارای اتصال و هم پیوندی کمتر و قابلیت ایزوله بیشتری دارند، می توانند در کاهش همه گیری بیماریهای مسری تاثیرگذار باشند.

امروزه بیشتر کشورها از اپیدمی و افزایش تعداد نمونه های مبتلای تأییدشده رنج می برند و راهبردهای متفاوتی برای پاسخ به شیوع اتخاذ می کنند و همچنین از همه منابع ممکن به طور مؤثر و باسرعت در مبارزه ضداپیدمیک بهره می برند. ساختار شهرها باید علاوه بر تأمین نیازهای روزانه، ظرفیت پایه ای برای پاسخ به شرایط اضطراری داشته باشد. هدف پژوهش حاضر، ارائه تصویری جامع از وضعیت خودبسندگی سلامت شهری در شهر جیرفت در بعد ناحیه و ارائه راهکارهای محتمل برای پاسخ دهی به شرایط اضطراری در همه گیری کُوید-19 بود. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت جزو تحقیقات توصیفی-تحلیلی بود. گردآوری داده ها از دو شیوه اسنادی با استفاده از آمار همه گیری کُوید-19 شهر جیرفت تا دی ماه 1400 و طرح جامع شهر جیرفت (1395) و همچنین شیوه میدانی مصاحبه انجام شد. جامعه آماری تحقیق شامل نواحی پنج گانه شهر براساس طرح جامع و متخصصان حاضر در یک جلسه هم اندیشی بود. در تحلیل داده ها از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره EDAS و اهمیت و عملکرد IPA استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد، شهر جیرفت به طور کل به عنوان محیط خودبسنده در شرایط اپیدمی عمل نکرده است. تنها ناحیه 2 به دلیل تمرکز مؤلفه های سلامت شهری توانسته است در برابر اپیدمی خودبسنده باشد همچنین راهکارهای جابه جایی مطب دکترها از خیابان رجایی در خیابان های فرعی، قرار دادن انتظامات فعال برای هر سازمان و اخذ بودجه مجزا برای هر سازمان و ارگان به عنوان مقابله با بیماری های اپیدمی، محتمل ترین راهکارها با توجه به شرایط شهر جیرفت شناخته شده اند. 

سفرهای خودرو مبنا از مهم ترین عوامل آلودگی هوای شهرهای ایران می باشد. در این راستا، سیاست های مختلفی برای کاهش آلودگی هوای شهرها اتخاذ گردیده که عمدتاً عاری از هرگونه برنامه ریزی فضایی می باشند. در نظریاتی همچون شهر کم کربن، کاهش آلودگی هوا از طریق برنامه ریزی های فضایی همچون تغییر در فرم شهری جهت کاهش سفرهای خودرو مبنا مدنظر می باشد. سفرهای خودرو مبنا در شهر زنجان، مسئله تولید گازهای گلخانه ای را به معضل بزرگی در این شهر تبدیل کرده است؛ معضلی که با برنامه ریزی فضایی و تأکید بر ساختارهای فرم شهری، قابل تعدیل می باشد بنابراین در این مقاله به بررسی تأثیر فرم شهری در تولید سفرهای خودرو مبنا، با استفاده از روش های آمار فضایی پرداخته شده است. جهت نیل به این هدف، چنین فرض شده است که عناصر فرم شهری همچون ترکیب کاربری ها، دارای بیشترین نقش در تولید سفرهای خودرو مبنا می باشند؛ نوع تحقق در این مقاله کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفی-تحلیلی و همبستگی می باشد. نتایج حاصل از به کارگیری روش موران نشان می دهد که معیارهای به کاررفته دارای خودهمبستگی مکانی می باشند و استفاده از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی جهت تحلیل ارتباط مندی متغیرها بسیار مفید می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون وزنی جغرافیایی نشان می دهد که معیار تراکم جمعیتی با ضریب اهمیت 0.31 دارای کمترین اهمیت در الگوی سفر شهری بوده و معیار ترکیب کاربری ها و تراکم خیابان ها به ترتیب با ضریب اهمیت 0.46 و 0.49 دارای بیشترین اهمیت در الگوی سفر شهری می باشند. بر این اساس می توان چنین نتیجه گرفت که معیارهای فرم شهری دارای تأثیر بیشتری در تولید سفرهای خودرو مبنا شهری می باشند و باید بیشتر موردتوجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گیرد

زمینه و هدف: معضل «وندالیسم»، تخریب عمدی اموال عمومی یا خصوصی و نوعی بیماری در قرن حاضر قلمداد می شود. این کنش، زاده عوامل متفاوتی بوده که در ساختارهای فضایی، بروز یافته است. وندالیسم در ساختارهای اسکان غیررسمی به وضوح به چشم می خورد که تحت تأثیر عوامل حاکم، در این مناطق ایجادشده است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل و محرکه های مؤثر بر افتراقات فضایی وندالیسم در جغرافیای اسکان غیررسمی سایان و بیسیم است. روش: این پژوهش، در چارچوب پژوهش های توصیفی-تحلیلی قرار می گیرد. جامعه آماری پژوهش، شهر زنجان و نمونه های آماری محله های بیسیم و سایان است. مختصات دکارتی نمودهای وندالیسمی محله ها به صورت تمام شماری ثبت شده است. سپس به صورت فایل «اکسل» در نرم افزار «اس پی اس اس» برای تحلیل های آمار توصیفی و جداول فراوانی و در نرم افزار «جی آی اس» برای تحلیل های زمین مرجع و نمایش مکانی نمودهای وندال فراخوانی شده است. به منظور تحلیل پراکنش فضایی از آزمون های «کرنل» به منظور تخمین تراکم وندالیسم، آزمون «کیریجینگ» به منظور پیش بینی ریسک رخداد وندالیسم در نواحی مجاور رویدادها و شاخص نزدیک ترین همسایگی برای بررسی واگرایی یا همگرایی نمودهای وندالیسم استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهند، عمده نمودهای وندالیستی محله های سایان و بیسیم، معادل (۵۰) درصد از نوع وندالیسم مخرب، منطبق بر کاربری مسکونی بوده است که بافت فرسوده هستند. عدم نظارت قانون در نواحی اسکان غیررسمی خصوصاً در کاربری های مخروبه و بایر موجب شده (۱۸) درصد از وندالیسم محل سایان متوجه این کاربری شود و بخشی هایی از بیسیم نیز در زمره کاربری رهاشده اعم از گورستان، زمین های بایر که به نوبه خود درصدی از انواع وندالیسم را در خود جای داده اند. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که فضای جغرافیایی می تواند نقش تقویت کننده ای بر مؤلفه های مؤثر بر وندالیسم در ساختارهای فضایی داشته باشد. بدین صورت، جغرافیا شرایط سهولت برای رخداد وندالیسم را ایجاد می کند. بافت های فرسوده و مخروبه شهر، زمین های بایر و مختصات بدون نظارت قانون و... عوامل زمینه ساز رخدادهای وندالیستی است.

 فضا های بی دفاع از مهمترین عوامل القای احساس عدم امنیت در فضا های شهری است که منجر به کاهش آرامش روانی شهروندان و افزایش فرصت های بزهکاری در این فضا ها می شود. با ﻛﻨﺘﺮل و به کارگیری ﻣﻨﺎﺳﺐ عوامل ﻓیﺰیﻜی و اﺟﺘﻤﺎﻋی، این ﻓﻀﺎﻫﺎ بهبود کالبدی و ارتقای معنایی یافته و از آﺛﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑی که منجر به وقوع اﻧﻮاع ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻫﺎ ﻣیشود، جلوگیری می کند. این پژوهش با بررسی فضا های بی دفاع شهری منطقه یک شهر تبریز، سعی دارد تا بر اساس دیدگاه پویایی فضا های شهری، الگویی برای بهسازی و ارتقای امنیت این فضا ها ارائه دهد. نوع پژوهش بر مبنای هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است که بر مبنای داده های اسنادی و می دانی انجام شده است. جامعه آماری، محلات منطقه یک شهر تبریز انتخاب و در تحلیل داده ها از تکنیک VIKOR و تحلیل اهمیت-عملکرد IPA استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد محلات شرقی، کمترین و محلات غربی، بیشترین فضا های بی دفاع ترین محدوده مورد مطالعه را دارند. همچنین نتایج ماتریس ربعی اهمیت-عملکرد حاکی از آن است که نفوذپذیری و آسایش بصری و عملکردی؛ ارتقای امنیت اجتماعی و قابلیت های گردشگری؛ بکارگیری فناوری های نوین و پاسخگویی فضا به گروه های مختلف اجتماعی، مؤلفه هایی هستند که بالاترین اولویت در پویاسازی فضا های بی دفاع شهری را دارند. 

نوشهرگرایی به عنوان یک جنبش جدید در برنامه ریزی و طراحی شهری با اصول خود که برساخت شهرهایی مردمی و مناسب برای زندگی تأکید دارد، مکان سازی و فضای عمومی را در اولویت برنامه های خود قرار داده است. نوشهرگرایان ادعا می کنند که برنامه های آنان در قالب اصول ده گانه می تواند در شکل گیری حس مکان افراد مؤثر باشد. ازاین رو، هدف از انجام این تحقیق، شناخت میزان تأثیر هر یک از اصول نوشهرگرایی بر حس مکان در محله هفت حوض تهران می باشد. جهت تحقق این هدف، از روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی استفاده شده است. روش گردآوری داده ها میدانی و ابزار آن "پرسشنامه محقق ساخته" می باشد که از روایی و پایایی قابل قبول برخوردار است. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنین محله هفت حوض واقع در منطقه 8 شهر تهران می باشد که تعداد آن 30401 نفر است. ازاین بین 500 نفر به عنوان نمونه جهت مطالعه میدانی و توزیع پرسشنامه ها انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها نیز از مدل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که از بین اصول نوشهرگرایی، 9 اصل از آن تأثیر مثبت بر افزایش حس مکان دارند. طبق نتایج، اصل کیفیت زندگی با ضریب رگرسیون 63/0 بیشترین تأثیر مثبت و اصل افزایش تراکم با ضریب 09/0- تأثیر کاهنده بر حس مکان در محله هفت حوض دارد. بنابراین می توان گفت اصول نوشهرگرایی، به جز اصل افزایش تراکم، بر تقویت حس مکان در محله هفت حوض تهران تأثیر دارد و به عنوان رویکردی مطلوب در توسعه و بهبود زندگی شهری پذیرفته می شود.

مسئلهیابی به مثابه شالوده علم، مبنایی را شکل می دهد که نظریه پردازی و پژوهشگری با اتکا به آن امکان شکل گیری و بالیدن می یابند. امروزه رویه غالب در برنامه ریزی شهرهای ایران، حرفه و تکنیکی است که از سوی بخش دولتی تجویز می شود و حلقه گم شده آن مشارکت جامعه مدنی در اداره امور شهری است. هدف این پژوهش شناسایی و تبیین مسائل شهر اردبیل در چارچوب معیارهای مربوط به برنامه ریزی محله ای است. با استفاده از از روش پیمایشی ابعاد و مؤلفه های برنامه ریزی محله ای شامل مؤلفه های کالبدی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، محیط زیستی، دسترسی به خدمات شهری و حکمروایی مطلوب شهری مورد سنجش قرار گرفته است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای فضایی، تعداد 10 محله از مناطق پنجگانه شهر اردبیل (از هر منطقه 2 محله) به عنوان محلات نمونه انتخاب و تعداد 400 پرسشنامه به تناسب جمعیت هر محله به روش نمونه گیری تصادفی در محله های منتخب توزیع شده است. از نرم افزارهای EXCEL، SPSS و از روش آماری t-test و مدل های تصمیم گیری چندمعیاره برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج آزمون آماری نشان داد مسائل مختلف از نظر ابعاد و مؤلفه های برنامه ریزی محله ای در محلات مختلف شهر اردبیل شرایط متفاوتی دارند. همچنین نتایج مدل های تصمیم گیری چندمعیاره دلالت بر مسئله دارتر بودن محله شماره 5 از منطقه 4 شهرداری اردبیل و وجود مسائل کمتر در محله شماره 2 از منطقه 1 شهرداری اردبیل دارد.

شهر به عنوان کلیتی به هم پیوسته، به سازمانی مقتدر با مدیریتی یکپارچه نیازمند است. با ورود بخش خصوصی و گروه های داوطلب به عرصه سیاستگذاری و حکومت، می توانیم شاهد شکل مطلوب تری از اداره شهر باشیم. شهرها برای مدیریت و اداره خود راهی به جزء زمینه سازی برای توسعه دموکراسی نیافته اند که تمام این ها به شیوه جدیدی از اداره شهرها به نام حکمروایی خوب شهری دلالت دارد. این الگو به عنوان فرایند مشارکتی توسعه تعریف می شود که به موجب آن همه بهره وران شامل حکومت، بخش خصوصی و جامعه مدنی راهی را برای حل مشکلات فرایند شهری شدن سریع فراهم می کنند. هدف پژوهش حاضر شناسایی و بررسی بازیگران تاثیرگذار و اصلی در حکمروایی خوب شهر ارومیه است. فرایند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. ماهیت داده ها کیفی و کمی و روش گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای، میدانی (پرسش نامه تأثیرات متقابل) است. جامعه آماری این پژوهش شامل 35 نفر از کارشناسان حوزه برنامه ریزی شهری، مدیران شهری و پژوهشگران (22نفر مدیر و کارشناس و 13 نفر پژوهشگر) به روش دلفی انتخاب شدند و روش نمونه گیری در این پژوهش گلوله برفی است. بازیگران اصلی و تأثیرگذار در محیط نرم افزار Mactor مورد تحلیل و اقدام به تعیین میزان رقابت پذیری، همگرایی و توافق بین بازیگران اصلی شده است. 12 بازیگر اصلی و تأثیرگذار در حکمروایی خوب شهر ارومیه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که؛ اثرات مستقیم و غیرمستقیم بین بازیگران بیانگر بیشترین تعداد اثرگذاری برای بازیگر استانداری با 187 اثر بوده است. بیشترین میزان رقابت پذیری مربوط به شبکه های اجتماعی با میزان 83/1 می باشد. توسعه راه ها، مسکن و ساماندهی مدیریت شهری به میزان 12 اتفاق بر هدف مشخص گردیده است .

برنامه ریزی محله ای تمام ویژگی ها و ابعاد زندگی شهری را در بر می گیرد که با ارزیابی عوامل پیش ران آن می توان به بالاترین هدف برنامه شهری یعنی عدالت فضایی دست یافت و بستر مناسبی را برای توسعه پایدار شهری فراهم نمود. در همین راستا، هدف اصلی این تحقیق شناسایی عوامل کلیدی و نیروهای پیش ران برنامه ریزی محله ای در شهر اردبیل با رویکرد آینده پژوهی می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل پژوهشگران در حوزه برنامه ریزی محله ای در شهر اردبیل می باشد. حجم نمونه به روش نمونه گیری گلوله برفی 30 نفر بدست آمده است(با اشباع نظری) و برای تجزیه و تحلیل داده های این تحقیق از نرم افزار میک مک استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که متغیرهای قوانین و دستورالعمل-ها، بینش راهبردی، سیستم اداری، تفویض مسئولیت و قانونمندی، بالاترین رتبه های تأثیرگذاری و متغیرهای اعتماد اجتماعی، مشارکت ساکنین، توافق جمعی، امنیت و تفویض مسئولیت، بالاترین رتبه های تأثیر پذیری کلی را داشته اند. در حالت کلی از میان 23 متغیر بررسی شده این پژوهش، تعداد 12 متغیر قوانین و دستورالعمل ها، سیستم اداری، بینش راهبردی، مسئولیت پذیری، طرح های بالادستی، قانونمندی، عدالت محوری، شفافیت، بستر مشارکتی، تفویض مسئولیت، اثربخشی و پاسخ گویی به عنوان عوامل پیش ران برنامه-ریزی محله ای در شهر اردبیل انتخاب شده اند. نتیجه این که هرگونه برنامه ریزی محله ای در شهر اردبیل باید نقش کلیدی عوامل مذکور را مورد توجه قرار دهد. این متغیرها در بهبود برنامه ریزی محله ای در شهر اردبیل دارای قدرت نفوذ بالا و وابستگی پایینی هستند و اولویت اول در برنامه ریزی محله ای در شهر اردبیل به حساب می آیند

رشد جمعیت و تغییر الگوی مصرف، موجب تولید روزافزون پسماندها و بروز آلودگی های زیست محیطی شده است. این موضوع به ویژه در جزیره کیش، با توجه به ویژگی های خاص جغرافیایی و گردشگری و دفن 60 درصدی پسماند های عادی، از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و مدیریت اجرایی پسماند را با چالش جدی مواجه نموده است. در این راستا در این پژوهش با هدف ارایه سناریوی مناسب دفع پسماندها با رویکرد حداکثر تفکیک از مبداء و کاهش حداکثری دفن پسماندها، با استفاده از روش مدل پویای سیستمی، کلیه متغیرهای تاثیر گذار بر مدیریت پسماند شناسایی و روابط علی و معلولی بین آنها ترسیم، مدل سازی شده است. سپس با بهره گیری از نظرات خبرگان، کارشناسان و مدیران، 6 سناریو برای مدیریت اصولی پسماندها، با در نظر گرفتن شرایط واقعی و با افق 10ساله بر روی مدل پیاده سازی و با استفاده از نرم افزار ونسیم شبیه سازی و مقایسه شد. بر اساس پیش بینی های مدل، سناریو تلفیقی: ایجاد تاسیسات بازیابی مواد، هاضم،ریجکت سوز، واحد جداسازی پسماند خشک تفکیک از مبداء و پسماند حجیم و دفن حداقلی به عنوان سناریو برتر با رویکرد کاهش حداکثری دفن پسماند و امکان استفاده از محل دفن فعلی تا سال 1413 معرفی گردید.

  پژوهشِ حاضر مبتنی بر نگرش دیالکتیکی، تفسیری هرمنوتیکی از رنسانس خیابانی به عنوان ابزاری در دستیابی به استراتژی های نوزاییو برنامه ریزی های انسان محور به منظور بهبود کیفیت زیست اجتماعی و ارتقای روزمرگی شهروندان در قلمروهای باز شهری است. این مطالعه درصدد است تا تأثیرپذیری فضاهای باز شهری را از مقوله های متنوعِ اقتصادی، اجتماعی _ فرهنگی، کالبدی و زیبایی شناسانه که سابقاً به واسطه رنسانس شهری به عنوان متأخرترین پارادایم در حل پرابلماتیک شهر شناخته شده است را در قالب استراتژی هایی بیان نماید. از آنجایی که این قلمروها تجلّیگاه حیات اجتماعی شهر و مکانی بر تبلور اندیشه های مدنی شهروندان هستند، این مطالعه گامی در راستای نوزایی، تحولات فضایی و تولید و بازتولید فضاهای اجتماعی از دست رفته شهر و ایده ای برخاسته از نظریه با رویکرد انسان محوری است. در حالی که گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی با استفاده از پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه و شاخص سازی تجزیه وتحلیل داده ها به روش کیفی با تحلیل محتوای متن، کدگذاری و تحلیل با نرم افزار MAXQDA انجام می گیرد، به دلیل موردی بودن پژوهش، تجزیه وتحلیل یافته های کمی در راستای توجیه یافته های کیفی با Amos انجام شد. جامعه آماری پژوهش، پانل های هموژن از متخصصان امر هستند. نتایج حاصل از واکاوی ها، حکایت از وجود توان های بالقوه و پتانسیل های بالای محدوده موردمطالعه و البته مطلوبیتِ شرایط در انسانی شدن فضا دارند که به واسطه استراتژی های رنسانس مبنای ارائه شده در متن محقق می شوند. این پژوهش رنسانس خیابانی را به عنوان پاسخی بر ارتقای این پتانسیل ها معرفی می نماید، در حالی که رنسانس خیابانی منجر به پایداری اجتماعی در محدوده مطالعاتی و درنهایت در کل شهر خواهد شد.

مقدمه : امروزه به دنبال گسترش شهرنشینی و رشد فزایند ه ی جمعیت ، توسعه شهرها با مشکلات متعدی مواجه می باشد. از این رو برای پاسخگویی به مشکلات توسعه شهری و در نهایت رسیدن به توسعه پایدار رویکردهای متعددی ارائه شده اند. در این راستا رویکرد شکوفایی برای رسیدن به توسعه متعادل و متوازن و پایداری در شهرها مطرح شده است. هدف پژوهش : مقاله حاضر درصدد اولویّت بندی نواحی شهری تبریز به لحاظ ابعاد پنجگانه شکوفایی شهری می باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. روش شناسی تحقیق : برای نیل به هدف تحقیق، ابتدا، عوامل دخیل در شکوفایی کلانشهر تبریز، در قالب ابعاد پنج گانه شکوفایی شامل بهره وری، توسعه زیرساخت، کیفیت زندگی، برابری و پایداری محیط زیست، استخراج شده اند و ارتباط آنها توسط نرم افزار MICMAC به صورت ساختاری بررسی و پانزده عامل کلیدی استخراج شده اند. در این مرحله اطلاعات مکانی عوامل کلیدی از نقشه های شهری و اطلاعات غیر مکانی نیز از داده های سرشماری نفوس و مسکن استخراج می شوند. و با تلفیق سیستم های اطلاعات جغرافیایی و سیستم های پشتیبان تصمیم گیری اطلاعات بدست آمده تجزیه و تحلیل شده و نهایتاً نواحی شهری به لحاظ عوامل پیشران شکوفایی با مدلOreste رتبه بندی گردید. قلمروجغرافیایی : محدوده مورد شهر تبریز می باشد. که در شمال غربی ایران واقع شده و مرکز استان آذربایجا ن شرقی است. یافته ها و بحث : در بررسی و مقایسه نواحی 38 گانه تبریز بر مبنای شرایط موجود پانزده عامل کلیدی شکوفایی مشخص گردید که هسته مرکزی شهر و بازار، شهرک باغمیشه و رشدیه، بخش هایی از شهرک ارم و رضوانشهر، یاغچیان، گلشهر، پرواز، ولیعصر جنوبی، زعفرانیه و ائل گلی به لحاظ شکوفایی در رده بسیار بالا قرار دارند. این نواحی 43/25 درصد از جمعیت و 16/22 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص داده اند. همچنین مطالعات نشان داد که محلات کرکج، کوی ایرادک، ملازینال، ایده لو، سیلاب قوشخانه، رسالت، جلالیه، رازی، خلیل آباد، ارم و فرودگاه جزء نواحی با شکوفایی بسیار ضعیف می باشند. این نواحی یا جزء نواحی صنعتی بوده و یا بافت آشفته و متراکم حاصل از توسعه های شتابان غیرقانونی و فاقد برنامه در دهه های اخیر می باشند و 82/18 درصد از جمعیت و 48/31 درصد از مساحت تبریز را به خود اختصاص داده اند. نتایج : نتایج حاصل نشان می دهد که نواحی 8-1، 2-2، 1-5، رتبه های اول تا سوم را به لحاظ شکوفایی دارا می باشند. و نواحی 1-10، 6-5 و 2-10 به ترتیب سه رتبه آخر را در شکوفایی شهری در بین نواحی 38 گانه تبریز به خود اختصاص داده اند.

با ورود اندیشه های مدرنیته و نوگرایی، کالبد شهری شاهدی بر تجربه تلخِ مدرنیزاسیون نافرجام شد. این بی سرانجامی بخصوص در شهرهای جهان سوم نمود بیشتری یافته و منجر به افول کیفیت زیست انسانی در ابعاد گوناگونِ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیبایی شناختی گردید. پژوهش پیش رو تأثیرات روند رو به تزاید گونه های متنوعی از نو پردازی های شهری را در بُعد اجتماعی به چالش می کشد همان طور که برجسته ترین گونه ی حیات انسانی در پرداختن به امور انسانی «شهر» است؛ بنابراین شهریتِ شهر ممکن است به واسطه ی هنجارها یا ناهنجاری های انسانی تکریم یا شکسته شود. فضاهای شهری متأثر از ناهنجاری های انسان ساز غالباً گرفتار روح نا مدنی در کالبد مدنیت هستند. ازاین رو رنسانس در فضاهای شهری بخصوص خیابان که مهم ترین عرصه ی برخوردهای شهروندی است، در تلاش است تا ناهنجاری های ناشی از مدرنیسم ناتمام ِمسلط بر فضاهای همگانی را با تولید فضاهای مدنی انسان مبنا برطرف سازد. درواقع رنسانس خیابانی پاسخی بر چگونگی کشف، تقویت و آشکارسازی روابط اجتماعی دریکی از مهم ترین قرارگاه های رفتاری شهر است که به عنوان ابزاری استراتژیک قادر به تولید و بازتولید فضاهای اجتماعی در شهر است. با عنایت بر اینکه سبزه میدان هم به عنوان یکی از اصلی ترین قرارگاه های شهر زنجان تحت تأثیر مدرنیزاسیون نا اندیشیده قرارگرفته است، تجدید حیات و تولید فضاهای انسانی علاوه بر فضاهای تجاری اجتناب ناپذیر می نماید. این مطالعه با تکیه بر اندیشه ی تولید فضای لوفور تحلیلی کیفی در راستای تصدیق تأثیرگذاری شاخص های اجتماعی بر محدوده بخش مرکزی شهر (سبزه میدان) است که با ارائه مدلی کیفی با کمک نرم افزار Maxqda درنهایت وجود پتانسیل های بالقوه اجتماعی در محدوده را تأیید می کند.

الگوی تاب آوری بر قابلیت ها و شیوه های برخورد مردم و جوامع با بحران ها و بلایا تأکید دارد. این تحقیق با هدف تبیین تاب آوری شهر با استفاده از داده ها به بررسی الگویی مناسب جهت مقابله با بلایای بیولوژیکی، بیماری های واگیردار و کووید 19 پرداخته است. از نظر هدف این تحقیق، کاربردی و از نظر نوع، توصیفی و تحلیلی است. با استفاده از روش پرسشنامه ای و مصاحبه، داده ها شناسایی و دسته بندی شدند و درنهایت، پس از انجام فرآیند تحلیل تم با روش گرندد تئوری، درنهایت 40 تم اصلی به دست آمد. پژوهشگران تم های استخراج شده را در قالب 12 مفهوم کلی و 40 زیرمجموعه نام گذاری نمودند. شاخص های کالبدی-محیطی، زیرساخت بهداشتی، مدیریتی، شرایط فرهنگی و اجتماعی، نهادی، اقتصادی، اطلاعات مردم، ارزش آفرینی اجتماعی، عملکرد پیشگیرانه، افزایش سلامت جامعه و تسهیل خدمات رسانی بهداشتی شاخص های به کار رفته در این تحقیق جهت تحلیل عاملی انتخاب شدند. روابط متغیرهای به کار رفته در این تحقیق، در مدل پارادایمی و مفهومی تحقیق نشان داده شده است و داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار 22 spss و لیزرل 8.8 مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده، رابطه ی بین فرهنگی-اجتماعی و تاب آوری (88/0) دارای بیش ترین تأثیر است و کم ترین رابطه مربوط به رابطه ی بین مدیریتی و فرهنگی-اجتماعی (41/0) است. با توجه به خروجی لیزرل مقدار X2 محاسبه شده برابر با 34/1105 است که نسبت به درجه ی آزادی 731 عدد 51/1 به دست می آید و کم تر از 3 است. پایین بودن این شاخص، نشان دهنده ی تفاوت اندک میان مدل مفهومی با داده های مشاهده شده ی تحقیق است. مقدار RMSEA، 037/0 و کم تر از 08/0 است و نشان می دهد میانگین مجذور خطاهای مدل مناسب است. همچنین بر اساس روابط تحقیق، رابطه ی مثبت و معنادار بین متغیرهای تحقیق، تاب آوری شهر را نشان می دهند و مابین ابعاد الگوی تاب آوری برای مقابله با بیماری کووید 19 ارتباط معناداری وجود دارد.

تبیین موضوع: با ورود به عصر اطلاعات و رشد فناوری های نوین ارتباطی، طرح اندیشه ای مبنی بر شهر یادگیرنده، بر تمام مناسبات اجتماعی انسان اثر گذاشته و یادگیری همگانی را فارغ از هر نوع تمایزاتی برای همه ی شهروندان فراهم ساخته است. بنابراین در خصوص افزایش بازدهی فعالیت های یادگیری در فضاهای شهری، توجه به مکان استقرار و بهره مندی کلیه ی افراد از این خدمات، امری ضروری است. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط فضایی میان عوامل جمعیتی و کالبدی به عنوان اصول اساسی در تحقق شهریادگیرنده، به بررسی ناهمسانی های فضایی در محلات شهری زنجان پرداخته است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات اسنادی-کتابخانه ای است. برای تجزیه وتحلیل یافته ها، از تکنیک خودهمبستگی موران و مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شده است. یافته ها: نتایج به کارگیری آماره ی موران نشان می دهد خودهمبستگی فضایی میان کلیه ی شاخص های مورد سنجش، مثبت بوده و از الگوی خوشه ای تبعیت می نمایند. با توجه به وجود چنین الگویی، ارزیابی های حاصل از مدل GWR حاکی از آن است که، شاخص جمعیتی لازم التعلیم با 5/13 درصد بیشترین ضریب تأثیر را در تبدیل شدن شهر زنجان به یک شهر یادگیرنده دارد. همچنین مدل مذکور با درنظرگرفتن مقادیر R2 تعدیل شده برابر 43 و 32 درصد، روابط فضایی میان متغیرها را با دقت تقریبا قابل قبول، ولی روابط کم و مثبت، مدل سازی نموده و توانسته نابرابری های فضایی و محدوده های استقرار بهینه ی مراکز یادگیرنده در سال های آتی را به خوبی پیش بینی نماید. نتایج: یافته ها نشان می دهند بیشتر محلات شهر زنجان به لحاظ تناسب میان کاربری های یادگیرنده و جمعیت شان، دچار عدم تعادلات فضایی هستند. این مسئله درخصوص محلات بیسیم، اسلام آباد و ترانس با جمعیت بیسواد برابر با 6/40 درصد، بسیار شدیدتر می باشد. ازاین رو مدیریت شهری باید از طریق برنامه ریزی صحیح در توزیع عادلانه ی خدمات یادگیری از بروز شکاف و نابرابری های اجتماعی-فضایی میان مناطق و محلات شهری جلوگیری نماید و با تعیین مکان بهینه ی کاربری های یادگیرنده، زمینه حصول به رویکرد شهر یادگیرنده در محلات شهری زنجان را میسر سازد.