محسن نوکاریزی

مقدمه: رایانش ابری یک فناوری جدید است که می تواند به کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی کمک کند تا نیازهای اطلاعاتی کاربران را با هزینه کمتر و سرعت بیشتر اینترنت فراهم نماید. از این رو، بررسی امکان سنجی پیاده سازی رایانش ابری در کتابخانه های دانشگاه های شهر مشهد هدف پژوهش حاضر بود. روش شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش پیمایشی بود. جامعه پژوهش شامل مدیران و مسئولان فناوری کتابخانه های دانشگاه های شهر مشهد است که تعداد آنها برابر با 23 نفر بود که سرشماری شدند. داده های مورد نیاز پژوهش به وسیله دو پرسشنامه محقق ساخته گردآوری گردید که روایی آنها با نظر متخصصان و پایایی نیز با ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که امکان پیاده سازی رایانش ابری در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های شهر مشهد از نظر بودجه و نیروی انسانی کمتر از سطح متوسط (3) بود ولی در ابعاد امکانات سخت افزاری و نرم افزاری و مدیریتی بالاتر از سطح متوسط بود. نتیجه : رایانش ابری موضوع جدیدی است که در کتابخانه های ایران کمتر مورد توجه پژوهشگران و کتابخانه ها قرار گرفته است. کتابخانه ها باید با فراهم آوردن زیرساخت های مناسب از مزایای این فناوری استفاده نمایند.

هدف: هدف از این پژوهش، شناسایی و مقایسه میزان اهمیت ملاک های نوجوانان شهری و روستایی برای انتخاب کتاب بر اساس شرایط اجتماعی، امکانات شهری و روستایی بود. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش متشکل از تمامی دانش آموزان 12 تا 16 سال مدارس شهرستان کاشمر شامل مناطق شهری و روستایی بود که به روش نمونه گیری تصادفیِ خوشه ایِ دو مرحله ای انتخاب شدند. از دو پرسش نامه محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسش نامه ها توسط متخصصان و پایایی آنها با استفاده از آلفای کرونباخ اندازه گیری گردید. مقدار آلفا به ترتیب برابر با 0.86 و 0.84 بود. یافته ها: نتایج به دست آمده، میزان اهمیت هریک از ملاک های اصلی و ملاک های فرعیِ انتخاب کتاب برای نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی را مشخص کرد. در اولویت بندی ملاک های اصلیِ انتخاب کتاب، نوجوانان شهری، «کیفیت محتوا» را اولویت نخست و «قیمت» را اولویت آخر خود انتخاب کردند. همچنین نوجوانان روستایی در اولویت بندی ملاک های اصلی انتخاب کتاب، «قیمت» را اولویت نخست و «اعتبار ناشر» را اولویت آخر خود برگزیدند. نتایج پژوهش نشان داد تفاوت معناداری بین نوجوانان شهری و نوجوانان روستایی درخصوص میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب وجود داشت (000/0 p = ). همچنین مشخص شد بین میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب در طبقات ضعیف، متوسط و بالای اجتماعی اقتصادی، تفاوت معناداری وجود داشت (000/0 p = ). افزون براین، رابطه معنادار بین سطح تحصیلات والدین و میزان اهمیت ملاک های انتخاب کتاب تأیید شد.  

هدف: انتخاب صحیح منابع اطلاعاتی در خوانده شدن منبع یافت شده در کتابخانه تأثیری بسزا دارد. ازطرف دیگر، مجموعه سازی، سازمان دهی منابع و چیدمان آن ها در کتابخانه ها و همچنین طراحی رابط کاربری های کارا و کاربرپسند که به اندازه کافی از انتخاب منابع پشتیبانی کنند، نیازمند شناخت کافی از رفتارهای انتخاب منابع توسط کاربران است؛ آنچه در ایران شناخت کافی از آن وجود ندارد. براین اساس، هدف پژوهش حاضر شناخت مؤلفه های رفتار انتخاب کتاب توسط اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی ایران است. روش: پژوهش حاضر با رویکرد روش شناختی کیفی انجام شده و روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی مرسوم است. داده ها با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند. مشارکت کنندگان شامل اعضای نوجوان کتابخانه های عمومی زیر پوشش اداره کل کتابخانه های عمومی استان کرمانشاه در زمستان سال 1399 بودند. نمونه گیری به روشِ هدفمند یا قضاوتی انجام شد و تا اشباع اطلاعات ادامه یافت. برای تجزیه وتحلیل یافته ها، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شد. یافته ها: تجزیه وتحلیل داده های مصاحبه منجر به شکل گیری 12 کد اصلی و 285 کد فرعی شد که در 5 مقوله و 30 مفهوم طبقه بندی شدند. مقوله های اصلی عبارت بودند از: عوامل مرتبط با کاربر (شامل ویژگی های جمعیت شناختی؛ ویژگی های شخصیتی و فکری؛ علاقه؛ مسائل و وقایع زندگی؛ دانش قبلی؛ تجارب و مهارت ها؛ اهداف انتخاب کتاب در کتابخانه های عمومی؛ زمان و هزینه صرف شده برای انتخاب؛ راهبردهای انتخاب؛ فرایند انتخاب کتاب؛ سنجش اعتبار و کیفیت منابع؛ علل برقراری ارتباط با کتاب و خواندن آن تا انتها؛ و علل نخواندن یا نیمه خواندن کتاب)؛ عوامل مرتبط با کتاب (شامل عناصر ظاهری و فیزیکی؛ عناصر کتاب شناختی؛ عناصر محتوایی؛ و قالب، زبان، بیان و سبک)؛ عوامل مرتبط با کتابخانه (شامل برنامه های کتاب خوانی؛ عوامل محیطی؛ تسهیلات و امکانات؛ و عوامل انسانی)؛ افراد، رسانه ها، تولیدات، مناسبت ها، برنامه ها و فهرست های اثرگذار بر انتخاب کتاب (شامل افراد؛ رسانه ها؛ تولیدات از آثار چاپی؛ مناسبت ها و برنامه ها؛ و فهرست ها)؛ و موانع انتخاب کتاب در کتابخانه های عمومی (شامل کتابخانه ؛ کتاب؛ فرد؛ و جامعه). اصالت/ارزش: رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران نوجوان کتابخانه های عمومی گویای پیچیدگی و تأثیرپذیری این رفتار از عوامل گسترده و متعددی شامل تفاوت های فردی، ویژگی های ظاهری و محتوایی کتاب و عوامل محیطی و کتابخانه ای است. مؤلفه های شناسایی شده در رفتار مذکور می تواند به عنوان مبنایی برای پیمایش گسترده رفتار انتخاب منابع اطلاعاتی کاربران در محیط های فیزیکی و مجازی مورد استفاده قرار گرفته و راهنمای مجموعه سازی، فضاسازی و طراحی خدمات در کتابخانه ها، تدوین منابع و طراحی ظاهری و ساختاری کتاب توسط نویسندگان و ناشران شود.

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی محیط رابط کاربری نرم افزار اسکای روم و یافتن نقاط قوت و ضعف محیط رابط کاربری این نرم افزار انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی بود. برای ارزیابی از روش ارزیابی مکاشفه استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها شامل یک سیاهه وارسی و یک پرسشنامه محقق ساخته براساس معیارهای دهگانه نیلسن بود. روایی سیاهه وارسی و پرسشنامه به روش اعتبار محتوا توسط چند تن از اعضای هیئت علمی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی و مهندسی نرم افزار تأیید شد و پایایی برای سیاهه وارسی 0.86 و برای پرسشنامه 0.90 بود. در این پژوهش 10 ارزیاب متخصص نرم افزار اسکای روم را بررسی کردند. پس از تکمیل سیاهه وارسی و پرسشنامه توسط ارزیابان، با آنها مصاحبه ای از طریق نرم افزار اسکای روم برگزار گردید. در این مصاحبه نقاط قوت و ضعف محیط رابط اسکای روم پرسیده شد. یافته ها: در این پژوهش 12 نقطه قوت و 17 نقطه ضعف عمده و اساسی در محیط رابط کاربری نرم افزار اسکای روم یافت شد. همچنین یافته ها نشان داد که 66% معیارها رعایت شده است؛ اما درجه شدت رعایت معیارها 2.61 بود که با اطمینان 95 درصد در سطح متوسط ارزیابی شد. همچنین محیط رابط کاربر این نرم افزار در معیارهای «پیشگیری از خطا»، «انعطاف پذیری و کارایی استفاده» و «راهنما و مستندات» دچار مشکل اساسی بود و نیاز به توجه بیشتری داشت. ارزش/اصالت اثر: از نظر متخصصان مشکلات یافت شده می تواند برای نرم افزار مشکل ساز باشد همچنین ممکن است باعث دلزدگی، گیج شدن و در نهایت، عدم استفاده کاربر شود. بنابراین، توصیه می شود طراحان نرم افزار اسکای روم مشکلات یافت شده را حل نمایند.

هدف پژوهش، شناسایی معیارهایی برای تعیین و ارزیابی اصطلاح های موضوعی مقاله های علمی از منظر کاربردگرایی است. این طور به نظر می رسد که از منظر کاربردگرایی، درستی اصطلاح های موضوعی مقاله های علمی در گرو برخورداری آن ها از کارکردهای بازنمایی و سودمندی به طور همزمان است. یکی از معیارهایی که می توان به وسیله آن کارکردهای اصطلاح های موضوعی اختصاص یافته به مقاله های علمی را ارزیابی کرد، زبان کاربران است. به منظور ارزیابی کارکردهای اصطلاح های موضوعی مقاله های علمی با استفاده از زبان کاربران، لازم است تا نقاط مشترک زبان کاربران و مقاله های مربوط به نیاز اطلاعاتی آن ها را شناسایی کنیم. این پژوهش، با روش تحلیل تجزیه ای انجام شده است. نقاط مشترک زبان کاربران و مقاله های مربوط به نیاز اطلاعاتی آن ها بر اساس نقش هایی که کاربر حین جستجو و استفاده از اطلاعات ایفا می کند (جستجوگر، استنادکننده، و برچسب گذار) شناسایی شدند. این نقاط مشترک عبارتند از: الف) همه عبارت های جستجویی که مقاله ای معین می تواند برای آن ها پاسخی فراهم کند؛ ب) اصطلاح های مشترک میان مقاله های استنادکننده و استنادشده که در منابع معناشناختی مقاله های استنادکننده حضور دارند؛ پ) اصطلاح های موجود در بافت های استناد موجود در مقاله های استنادکننده و متعلق به مقاله های استنادشده که در منابع معناشناختی مقاله های استنادشده حضور دارند؛ و ت) برچسب هایی که کاربران در وبگاه های نشانه گذاری اجتماعی به مقاله علمی اختصاص می دهند. این پژوهش به این نتیجه دست یافت که اگرچه هر یک از ردپاهای زبان شناختی کاربر (در مقام جستجوگر، استنادکننده، و برچسب گذار) در مسیر دستیابی به مقاله های مربوط به نیاز اطلاعاتی این قابلیت را دارند که به منزله نقاط دسترسی موضوعی برای آن مقاله ها در نظر گرفته شوند اما از منظر استفاده از اطلاعات در مقام تولید اطلاعات با چالش هایی رو به رو هستند.

هدف: با توجه به ضرورت آموزش کارآفرینی در توسعه و ترویج کارآفرینی و نیز مناسب بودن دوران کودکی برای دریافت این آموزش ها، آموزش کارآفرینی به کودکان ضروری است و باید در جست وجوی روش هایی بود که این توانایی را در آنان رشد و پرورش دهد. از آنجاکه ادبیات کودک و به ویژه داستان ها نقشی مهم در آموزش کارآفرینی دارد، توجه به مؤلفه های کارآفرینی در داستان ها جایگاه خاصی دارد. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف کشف میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی کودکان گروه سنی «ج» انجام شده است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف پژوهشی کاربردی است که به روشِ تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه پژوهش 80 عنوان کتاب داستان تألیفی منتخب توسط شورای کتاب کودک برای گروه سنی «ج» در طی سال های 1397-1399 بود که از این میان، 30 عنوان کتاب به روشِ نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. ابزار تحلیل داستان ها سیاهه وارسی محقق ساخته بود. برای بررسی روایی محتوای سیاهه، سیاهه وارسی در اختیار 10 نفر از اعضای هیئت علمی گروه روان شناسی قرار گرفت و پس از کسب نظرات آنان، شاخص نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا محاسبه شد و براین اساس اصلاحاتی در سیاهه اولیه صورت گرفت. برای تعیین پایایی سیاهه، 10 درصد از کل کتاب های داستان به صورت تصادفی انتخاب و توسط دو ارزیاب تحلیل شد و سیاهه وارسی برای این کتاب ها تکمیل شد. سپس درصد توافق بین نظرات ارزیابان با محاسبه ضریب پایایی اسکات بررسی شد. این ضریب 94/0 به دست آمد که نشان دهنده پایایی قابل قبول ابزار بود. سیاهه وارسی نهایی شامل شش مؤلفه کارآفرینی و 40 زیرمؤلفه به دست آمد. در نهایت، داده های گردآوری شده ازطریق سیاهه وارسی با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. یافته ها: درمجموع، میزان به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی در کتاب های داستانی 9/38 درصد بود. طبق نتایج آزمون فریدمن، بین اولویت مؤلفه های کارآفرینی اختلافی معنادار وجود داشت، به طوری که مؤلفه های خلاقیت و نوآوری، و نیاز به موفقیت پرکاربردترین مؤلفه ها و سپس به ترتیب مؤلفه های نیاز به استقلال، خطرپذیری، تحمل ابهام و مرکز کنترل درونی قرار داشتند. در سطح جامعه، به طور متوسط میزان توجه به هریک از مؤلفه های کارآفرینی به این شرح بود: مؤلفه خلاقیت و نوآوری 5/36 تا 5/57 درصد؛ مؤلفه نیاز به موفقیت 8/33 تا 5/53 درصد؛ مؤلفه نیاز به استقلال 6/28 تا 6/52 درصد؛ مؤلفه خطرپذیری 5/26 تا 5/48 درصد؛ مؤلفه تحمل ابهام 22 تا 4/44 درصد؛ و مؤلفه مرکز کنترل درونی 22 تا 37 درصد. همچنین، پس از بررسی 30 عنوان کتاب داستان، تنها 7 عنوان کتاب داستان با دارا بودن بیش از نیمی از مؤلفه های کارآفرینی در زمره آثار غنی و مناسب برای آموزش کارآفرینی قرار گرفتند. در این میان، داستان «پوشکا» غنی ترین اثر ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی شناخته شد. اصالت/ارزش: در این پژوهش برای اولین بار، کتاب های داستانی کودکان ازنظر به کارگیری مؤلفه های کارآفرینی تحلیل شدند. یافته های این پژوهش می تواند راهنمای نویسندگان در تألیف کتاب های مناسب برای پرورش کارآفرینی در کودکان باشد. همچنین، آثار ارزشمندی که ازنظر مؤلفه های کارآفرینی در این پژوهش شناسایی شد می تواند به مربیان، والدین و کتابداران به عنوان کتاب های مناسب برای آموزش کارآفرینی به کودکان معرفی شوند.

این مطالعه نقاط توقف جستجو و قواعد توقف به کاررفته در فراگرد جستجوی برخط اطلاعات را با تکیه بر مفاهیم نظریه جستجوگری اطلاعات تحلیل می کند. روش پژوهش مطالعه توصیفی-تحلیلی بود. منابع بدون محدودیت زمانی از پایگاه های اطلاعاتی مختلف گردآوری شدند (قبل از آگوست 2022). پس از مطالعه منابع، رفتار توقف جستجو به روش تحلیلی بررسی شد. یافته ها نشان می دهد از منظر نظریه جستجوگری اطلاعات، جستجوگر در فراگرد جستجوی برخط اطلاعات با هر بار ارسال پرس وجو وارد یک عرصه اطلاعاتی می شود و با ارزیابی ربط و عدم ربط اطلاعات (قاعده توقف رایحه محور) و زمان گذارنده شده در درون و بین عرصه ها (قاعده توقف عرصه محور) تصمیم به ماندن و یا ترک عرصه اطلاعاتی می کند. جستجوگر با هر بار ترک عرصه اطلاعات، در نقطه ای متوقف می شود و دوباره با ارسال پرس وجو وارد عرصه اطلاعات دیگری خواهد شد. نقاط خروج از یک عرصه با هدف ورود به عرصه دیگر، نقاط توقف مقطعی هستند زیرا پس از آن همچنان فراگرد جستجو ادامه دارد و به اتمام نرسیده است. در نهایت جستجوگر با ارزیابی رژیم اطلاعات (قواعد رژیم محور) در صورت کسب اطلاعات کافی جلسه جستجوی خود را خاتمه می دهد و در نقطه مانا متوقف می شود. این پژوهش با مطالعه رفتار توقف جستجو به درک پژوهشگران از قواعد توقف مختلف در نقاط توقف مقطعی و مانا یاری می رساند. پیامد انجام چنین پژوهش هایی در طراحی مدل های رفتار جستجوی اطلاعات کاربرد دارد.

مقدمه: کتابخانه ها با راه اندازی فهرست برخط دسترسی همگانی (اوپک) سعی دارند، ضمن استفاده از فناوری های به روز، دسترسی کاربران به منابع ذخیره شده را تسهیل کنند. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف واکاوی میزان تعلق خاطر کاربران فهرست پیوسته کتابخانه ای (کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد) با توجه به نقش متغیرهای جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای انجام شده است.روش شناسی: پژوهش به شیوه توصیفی پیمایشی و در نمونه ای آماری شامل 331 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی به شیوه نمونه گیری تصادفی انجام گردید. به منظور جمع آوری داده از سه پرسشنامه ارزیابی تعلق خاطر کاربر، جذب شناختی، و خودکارآمدی رایانه ای استفاده شد که روایی آن ها با نظر متخصصان و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که سطح تعلق خاطر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد به فهرست پیوسته (اوپک) کتابخانه مرکزی این دانشگاه در سطح قابل قبولی قرار ندارد. همچنین تحلیل دقیق تر داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری نیز نشان داد که جذب شناختی فهرست پیوسته در تعلق خاطر کاربر، تأثیر معناداری دارد. همچنین دیگر یافته پژوهش نشان داد که خودکارآمدی رایانه ای کاربران این دانشگاه در میزان تعلق خاطر آن ها تأثیر معناداری دارد.نتیجه گیری: در راستای افزایش تعلق کاربران به فهرست های پیوسته، ضمن رعایت معیارهای مربوط به محیط رابط کاربر باید به علایق کاربران، میزان توجه کاربران، و سابقه قبلی استفاده آنان از فهرست نیز توجه نمود. همچنین محتوای فهرست ها نباید تنها مشتمل بر اطلاعات کتابشناختی باشد، بلکه باید از سایر قالب های الکترونیکی (صوت، فیلم، تصویر و ...) برای غنی تر کردن اطلاعات کتابشناختی استفاده شود. افزایش تعلق خاطر کاربران، زمینه ساز درک بهتر کاربران، بهبود نگرش ها، یادگیری عمیق تر و تغییر رفتار کاربران می شود و به تبعیت از آن کاربر به استفاده مستمر از فهرست کتابخانه سوق داده می شود.

هدف: پژوهش حاضر به منظور شناسایی میزان حضور مصداق های پشتیبان چارچوب سواد اطلاعاتی در وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر ایران در مقایسه با وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان انجام پذیرفت همچنین میزان آشنایی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد از مصداق ها و میزان ضرورت و کاربرد این مصداق ها از دید آنان مورد بررسی قرار گرفت. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش ارزیابانه و پیمایشی صورت پذیرفت. شیوه نمونه گیری هدفمندو نمونه شامل 10 وب سایت کتابخانه ای دانشگاه های برتر ایران و 10 وب سایت از کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان است. در بررسی رویکرد دانشجویان، تمام دانشجویان تحصیلات تکمیلی علم اطلاعات و دانش شناسی به روش سرشماری مورد پیمایش قرار گرفت. ابزارهای گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی و پرسشنامه پژوهشگر ساخته است. یافته ها: 48 مصداق پشتیبان سواد اطلاعاتی شناسایی و بر پایه چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 دسته بندی شد. بر اساس یافته های به دست آمده، درصد فراوانی حضور مصداق های پشتیبان سواد اطلاعاتی در وب سایت های کتابخانه های دانشگاه های برتر جهان بیشتر از ایران است. وب سایت کتابخانه دانشگاه های واشنگتن و پنسیلوانیا (75 درصد) در رتبه نخست و وب سایت کتابخانه دانشگاه صنعتی اصفهان (23 درصد) در آخرین رتبه قرار گرفتند. یافته ها نشان داد در چارچوبی که آشنایی دانشجویان کم است، میزان استفاده از آن نیز کاهش می یابد و این دو بر ضرورت حضور آن از دید دانشجویان تأثیرگذار است. همچنین مصداق های چارچوب جستجو به عنوان اکتشاف راهبردی بیشترین میزان آشنایی (میانگین 67/3)، ضرورت (میانگین 15/4) و استفاده (میانگین 79/2) را به خود اختصاص داد. اصالت: پژوهش براساس چارچوب سواد اطلاعاتی 2016 تدوین شده است.

هدف: هدف از این پژوهش مرور نظرات مختلف درباره روش پژوهش ترکیبی، و کسب شناختی نسبتاً جامع از آن است. روش: این یک مقاله مفهومی است که با استفاده از متون مرتبط و مفاهیم مرتبط علم شیمی، منظور از آمیختن دو روش کمی و کیفی پژوهش مشخص می شود تا این امر منجر به شناخت بیشتر روش پژوهش ترکیبی شود. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که پژوهشگران مختلف روش ترکیبی، در نوع آمیختن دو روش کمی و کیفی پژوهش با همدیگر اختلاف نظر دارند. برخی از پژوهشگران، آمیختن را در داده ها، روش ها، یافته ها، و در مقابل، برخی از پژوهشگران در مبانی نظری و فلسفی و برخی از پژوهشگران در هرکدام از موارد یاد شده می دانند. آمیختن دو ماده با همدیگر یکی از موضوعات اساسی علم شیمی است. در علم شیمی وقتی با آمیختن دو ماده با همدیگر، ماهیت فیزیکی مواد تغییر کند، آن را مخلوط و اگر به هنگام آمیختن دو ماده با همدیگر افزون بر تغییر ماهیت فیزیکی، ساختمان شیمیایی مواد تغییر یابد و ماده جدیدی با ساختمان شیمیایی جدید (ماهیت شیمیایی جدید) تولید شود، آن را ترکیب می نامند. براین اساس تغییر در نوع داده ها، روش ها و یافته ها را می توان تغییر ماهیت فیزیکی در علم شیمی و تغییر در مبانی فلسفی و نظری را، تغییر ماهیت شیمیایی در علم شیمی تلقی نمود. در نهایت استفاده از رویکرد دیالکتیکی به عنوان رویکرد ترکیبی در پژوهش های بازیابی اطلاعات پیشنهاد می شود.

هدف: هدف پ ژوهش حاضر مقایسه وضعیت مقاله های علمی ایرانی نمایه شده در نمایه استنادی علوم ایران و وبگاه مؤسسه اطلاعات علمی با تأکید بر میزان خود استنادی آن ها در فاصله سال-های 2005-2009 بود. تعیین توزیع موضوعی مقاله ها، میزان خوداستنادی آن ها، تفاوت میانگین خوداستنادی آن ها، چگونگی همکاری علمی نویسندگان در مقاله ها، و تعیین توزیع وابستگی سازمانی در مقاله های دو پایگاه از جمله هدف های فرعی این پژوهش بود. روش: روش انجام پژوهش کتابسنجی و جامعه آماری شامل 1089 مقاله دارای استناد نمایه استنادی علوم ایران در فاصله زمانی سال های 1384 تا 1388، به همراه 27729 مقاله دارای استناد نمایه شده در پایگاه وب آوساینس در طول سال های 2005 تا 2009 بود. واحدهای نمونه به روش نمونه گیری تصادفی منظم گزینش شد. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که میزان همکاری نویسندگان، میزان استناد، و خوداستنادی مقاله های ایرانی نمایه شده در وب آوساینس بسیار بیش تر از مقاله های نمایه استنادی علوم ایران بود. بین میزان استناد و تعداد نویسنده در هر یک از دو پایگاه ها مورد بررسی رابطه معناداری وجود نداشت. هم چنین بررسی حوزه های موضوعی در دو پایگاه نشان داد سهم حوزه موضوعی علوم انسانی و اجتماعی در نمایه استنادی علوم ایران و حوزه علوم پایه در وب آوساینس بیش از سایر موضوعات بود.

هدف: بررسی وضعیت خودکارآمدی کتابداران دو دانشگاه فردوسی مشهد و علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد و رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی آنان است. روش: پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری کلیه کتابداران شاغل در کتابخانه های دو دانشگاه مذکور بود (102 نفر). حجم نمونه 80نفر تعیین شد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای غیرنسبتی انتخاب شد. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار اس. پی. اس. اس. در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. یافته ها: وضعیت خودکارآمدی کتابداران جامعه مورد بررسی، در سطح مطلوب بود. بین مهارتهای سواد اطلاعاتی کتابداران و خودکارآمدی آنها رابطه معناداری وجود داشت. همچنین بین سطوح پایه و پیشرفته سواد اطلاعاتی کتابداران با خودکارآمدی آنها رابطه وجود داشت؛ اما رابطه معنادارای بین سطح مقدماتی سواد اطلاعاتی و خودکارآمدی وجود نداشت. بین میانگین نمرات خودکارآمدی کتابداران برحسب رشته تحصیلی، مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و کارشناسی) و همچنین سابقه خدمت تفاوت معناداری وجود نداشت. اصالت اثر: از آنجایی که خودکارآمدی عامل مهم در شناخت دانش، مهارت و بینش افراد از خود است، بررسی رابطه آن با مهارتهای سواد اطلاعاتی می تواند به یادگیری مستقل و مداوم کتابداران کمک شایانی کند. بر این اساس، نتایج این پژوهش می تواند به صورت عینی و مطلوب تری در تدوین سیاست های صحیح و برنامه ریزیها، مورد استفاده مدیران و مسؤولان کتابخانه قرار گیرد.

دانش بومی کشاورزی ایران وابسته به تنوع زیستی گیاهان مختلف زراعی و باغی است که در نقاط مختلف کشور، سازگار با آب و هوا و خاک منطقه و مقاوم به آفات، بیماری ها و علف های هرز است. هدف: به منظور معرفی گونه ها و ارقام مختلف که توسط پژوهشگران کشاورزی شناسایی شده و فراهم کردن امکان جستجو و بازیابی ویژگی های مختلف این ارقام و محل مناسب کاشت آنها برای کشاورزان هستان نگار IranAgriOnt طراحی گردیده است و به دلیل ماهیت دانش بومی کشاورزی در طراحی آن به بازیابی ویدئو توجه شده است. روش: به منظور توصیف ویژگی های بصری ویدئو از استاندارد MPEG7 استفاده شده است. الگوی هستان نگار ایران اگری اونت در نرم افزار پرتژه 5.5 و متشکل از سه بخش اصلی کلاس ها، ویژگی ها و نمونه-ها طراحی شده است.یافته ها: به طور کلی 26 کلاس در این هستان نگار ایجاد شده است که 20 مورد از آنها کلاس فرعی است. همچنین شامل 22 ویژگی شی و 33 ویژگی داده و شامل بیش از دویست نمونه است.

هدف: هدف این پژوهش تعیین وضعیت پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) در ایران بود. روش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی - ارزیابانه (تلفیقی از پیمایشی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و ارزیابانه با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته) به ارزیابی پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران اختصاص یافت. جامعه پژوهش پورتال کتابخانه ای 57 دانشگاه برتر وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود که دارای پورتال کتابخانه ای مستقل بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، 40 پورتال کتابخانه ای انتخاب و دیدگاه مدیران آنها درباره به کارگیری مؤلفه های حوزه های تحت بررسی در این پژوهش بررسی شد. یافته ها: پورتال های کتابخانه ای دانشگاه های (دولتی) ایران از نظر مؤلفه های مورد بررسی در وضعیت «خوبی» قرار داشتند. حوزه «امکانات مدیریتی» با میانگین نمره 61/3 کمترین و حوزه «کیفیت نوشتار» با میانگین نمره 58/4 بیشترین نمره را کسب کردند. همچنین پورتال کتابخانه 13 دانشگاه در سطح مطلوب، 24 دانشگاه در سطح خوب و 3 دانشگاه نیز در سطح متوسط بودند. ابعاد مورد بررسی در حوزه «کیفیت نوشتاری» و «دسترس پذیری» در وضعیت مطلوب و در حوزه «بازیابی اطلاعات»، «خدمات عمومی و اطلاع رسانی»، «شخصی سازی»، «مدیریت محتوا»، «سازماندهی»، «حفاظت و امنیت» و «امکانات مدیریتی پورتال در بخش امانت و مرجع» در وضعیت خوبی قرار داشت. به نظر می رسد با توجه به زیرساخت های موجود در پورتال، بستر مناسبی برای عرضه خدمات و امکانات هر چه بیشتر به کاربران از طریق آن وجود دارد.  

هدف: سازمان دهی دانش بومی در کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها با روش های مرسوم سازمان دهی، فهرست نویسی و طبقه بندی به دلیل فقدان اصطلاحات و واژگان دانش بومی و کمبود منابع مکتوب این دانش امکان پذیر نیست. برای ورود دانش بومی که حاصل قرن ها تجربه مردم محلی است، در وب معنایی استفاده از هستی شناسی مناسب به نظر می رسد. این مقاله بر آن است تا ضرورت استفاده از هستی شناسی ها را به منظور ذخیره و بازیابی دانش بومی کشاورزی با مطالعه هستی شناسی های موجود در حوزه کشاورزی و دانش بومی موردبحث و بررسی قرار دهد.روش: در این مطالعه از مرور نظام مند مبتنی بر شواهد استفاده شد. جستجو بر اساس کلمات کلیدی انتخاب شده در پایگاه داده گوگل اسکالر بدون محدودیت زمانی در عنوان مقالات بود. برای تفکیک بهتر موضوعات، کلیدواژه ها از هم جدا و دوبه دو باهم ترکیب شدند. حاصل جستجو با عبارت «هستی شناسی و دانش بومی» بازیابی 12 مقاله و جستجوی کلمات کلیدی «هستی شناسی کشاورزی» بازیابی 83 مقاله و جستجوی عبارت «دانش بومی کشاورزی» 143 مقاله را به دنبال داشت. درمجموع، 238 مقاله با استفاده از سه عبارت کلیدی Agricultural Ontology،Agricultural Indigenous Knowledge،Indigenous Knowledge Ontology از جستجوی انگلیسی بازیابی شد. 6 مقاله با جستجوی دستی به مطالعه اضافه شد و 9 مقاله نیز پس از جستجوی فارسی کلیدواژه های هستی شناسی، سازمان دهی دانش و سازمان دهی دانش بومی به مطالعه اضافه شد، درنهایت پس از مطالعه چکیده و نتایج مقالات و ارتباط با موضوع موردبررسی 37 مقاله انتخاب و بررسی شد.یافته ها: پس از بررسی مقالات، سه هستی شناسی بزرگ و شناخته شده که عبارت بودند از خدمات هستی شناسی کشاورزی، هستی شناسی گیاهی و هستی شناسی محصول، شناسایی شدند. همچنین بررسی ها نشان داد که کشورهای اسپانیا، چین، ایران، نیجریه، سریلانکا، مالزی، تایلند، ژاپن، اندونزی، هند و پاکستان اقداماتی را برای طراحی هستی شناسی دانش بومی کشاورزی و استفاده از این دانش انجام داده اند. کشاورزان و تعداد مقالات بازیابی شده نشان داد که سریلانکا، مالزی و هند در این زمینه تلاش بیشتری کرده اند.نتیجه گیری: اگرچه استفاده از بروشورهای چاپی آموزشی و ترویجی می تواند در انتشار دانش بومی نقش مؤثری داشته باشد، اما انتشار دانش بومی کشاورزی در سطح جهانی نیازمند ورود به شبکه معنایی است، به همین جهت لازم است شرایط ذخیره سازی منابع دانش بومی کشاورزی در وب فراهم شود تا بتوان آن ها را در جستجوی معنایی بازیابی کرد. ازآنجایی که هستی شناسی ها ابزارهایی در وب معنایی هستند که موضوعات یک حوزه خاص را دسته بندی می کنند و روابط منطقی بین آن ها را تعریف می کنند، طراحی هستی شناسی در این حوزه می تواند راهی برای ذخیره و بازیابی آثار مختلف دانش بومی با حفظ رابطه معنایی بین آن ها باشد. هستی شناسی دانش بومی کشاورزی به اشتراک گذاری این دانش به نسل های آینده در نقاط مختلف جهان را تسهیل می کند و به طراحی پایگاه دانش بومی کشاورزی کمک می کند. سازمان هایی که به حفظ، استفاده و توسعه این دانش وابسته اند می توانند از هستی شناسی برای سازمان دهی دانش بومی بهره گیرند. 

در بسیاری از مواقع، ناآگاهی افراد نسبت به موضوعی سبب می شود که تحت تأثیر افراد دیگر، نسبت به استفاده از اطلاعات یا اشتراک آن اقدام کنند. این رفتار به نوعی نشان دهنده رفتار گلّه ای آنان است. رفتار گلّه ای در زمینه های مختلف اجتماعی و در انواع اجتماعات از شبکه های اجتماعی برخط قابل مشاهده است. بر این مبنا، هدف پژوهش حاضر بررسی رفتار گله ای کاربران شبکه های اجتماعی در اشتراک و استفاده از اطلاعات است. این پژوهش به شیوه کیفی انجام شد و 38 دانشجوی دوره های مختلف تحصیلی به روش نمونه گیری هدفمند مورد مطالعه قرار گرفتند. داده های مورد نیاز با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شد. روایی ابزار با نظر متخصصان و پایایی آن نیز با روش ضریب کاپا مورد تأیید قرار گرفت. عوامل مؤثر بر بروز رفتار گله ای کاربران عبارت بودند از: اهداف اشتراک و استفاده از اطلاعات (شغلی، سفر و گردشگری، خاطرات شخصی، اطلاعات علمی، تماس با دیگران، اخبار و مسائل روز، مذهب، تغذیه، هنر و ...)، و روش های کسب اطلاعات برای اشتراک گذاری (همان شبکه اجتماعی، تولید محتوا، و سایر شبکه های اجتماعی). همچنین، الگوی استفاده از اطلاعات (با توجه به اطلاعات و بدون توجه به اطلاعات)، مهارت های فردی (سواد انتقادی، سواد رسانه ای، سواد اطلاعاتی، مهارت های ارتباطی)، و الگوبرداری در اشتراک اطلاعات (حس رقابت، کسب شهرت، انتشار اطلاعات قطره ای، مشاهده نتایج اقدامات دیگران، اطلاع رسانی ناکافی) نیز بر بروز رفتار گله ای مؤثر بودند. شمار زیاد پسندیدن/ نپسندیدن، شمار اعضا، اسکرین شات، شمار زیاد نظرات، شمار زیاد شکلک ها، دوباره پست کردن، اشتراک گذاری، شمار زیاد بازدیدها و مواردی از این دست از جمله نشانگرهای رفتار گله ای هستند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که تفاوت در اهداف اشتراک و استفاده از اطلاعات و همچنین تفاوت های دیگر در زمینه الگو و روش های کسب و اشتراک اطلاعات می تواند زمینه ساز رفتار گله ای کاربران باشد. به هر میزان که کاربران تلاش نمایند مهارت های مربوط به تفکر انتقادی و سواد اطلاعاتی خود را ارتقا دهند، امکان و زمینه بروز رفتار گله ای آنان نیز کاهش پیدا می کند. در این راستا، تلاش برای ارتقای توانمندی کاربران در تحلیل اطلاعات و همچنین مهارت های سواد اطلاعاتی در زمینه شناخت منبع اطلاعات، تشخیص اطلاعات درست و موثق از اطلاعات نادرست سبب خواهد شد که این رفتار کاهش یابد. کسب مهارت های سواد رسانه ای نیز می تواند عامل مؤثر دیگری باشد؛ چرا که در این نوع سواد، افراد می آموزند هر پیام با چه هدفی تهیه شده و از چه ساختاری تبعیت نموده است.