محمد مهدوی

هدف: در تربیت انسان باید شواهدی باشد تا او را اشرف مخلوقات جلوه دهد و بستر این شکل گیری، بدون شک باید به دست خانواده ها فراهم شود؛ بنابر این، خانواده اولین و اساسی ترین عامل در رشد شخصیت انسان است.لذا این پژوهش با هدف تبیین سبک فرزندپروری در نگرش اسلامی، انجام شد. روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری شامل کلیه نوجوانان و جوانان شهر تبریز در بازه سنی 12 تا ۳۰ در سال ۱۴۰۰ بود که ۳۴۰ نفر به وسیله نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه استاندارد بود. یافته ها: بین تحصیلات والدین، شغل والدین، تعلّق ذهنی طبقاتی، جنسیت و رده سنی(نوجوان/ جوان) با متغیّر سبک فرزندپروری در نگرش اسلامی، رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین مقدار ضریب همبستگی پیرسون بین ابعاد متغیّر سبک فرزندپروری در نگرش اسلامی در سطح اطمینان 99 درصد معنادار است و بین ابعاد متغیّر سبک فرزندپروری در نگرش اسلامی رابطه مثبت و مستقیم وجود دارد. نتیجه گیری: در سبک فرزندپروری اسلامی علاوه بر رشد مناسب فردی و اجتماعی و سلامت روانی و جسمانی آنان، رشد معنوی و سلامت اخلاقی نیز حاصل می شود و بر خلاف سایر سبکهای فرزندپروری که هدف آنها تربیت یک انسان جاه طلب و برتری طلب است؛ هدف، پیشرفت معنوی و در نهایت قرب الهی می باشد.

نظام هستی و نظام دنیوی بر اساس حکمت الهی طراحی شده و مدیریت می شود، و از طرفی حکمت الهی منشأ حکمت جاری در حیات انسانی است. بنابراین انسان به عنوان خلیفه الهی با متخلق شدن به صفت حکمت الهی، می تواند زندگی حکیمانه ای را برای خود و دیگران در جامعه محقق کند. از این رو این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی- تبیینی خواهان پاسخ به این سوال اساسی است که وجوه کارآمدی دستیابی به مقام حکمت، در جامعه چیست و چه تأثیری بر سبک زندگی انسان می تواند داشته باشد؟ در این تحقیق سعی شده است در جهت کاربردی کردن اعتقاد به صفت حکمت الهی، ابتدا حکمت خداوند از جوانب مختلف و سپس آثار ایمان به حکمت او در زندگی انسان بررسی شود. یافته های تحقیق حاکی از آن است که اعتقاد به حکمت الهی در جامعه و متخلق شدن انسان به صفت حکمت در معنابخشی به زندگی، استحکام خانواده، دفاع احسن از حریم خانواده، مسئولیت پذیری و شکوفایی، اتقان کاری، تولید دانش بنیان، مصرف حکیمانه و... نقش خیلی مهمی دارد. نتایج پژوهش حاضر نشان داد  که زندگی انسان براساس باور به خداوند حکیم حیات حقیقی می یابد و در این سبک از زندگی، انسان بطور طبیعی مدلی را که بیشترین هماهنگی برای دستیابی به قرب الهی را داراست، در زندگی فردی و اجتماعی خود مطلوب می داند. از این رو، با اراده و اختیار خود، همه شؤون زندگی اش را در مسیر این هدف قرار می دهد. و تمامی افعال و صفات انسانی به صبغه و رنگ الهی مصبوغ شده و به این ترتیب کارکردها و جنبه های مختلف انسان به تجلی گاه خداوند مبدل شود. 

هدف: هدف محققان در پژوهش حاضر بررسی و پاسخ به این سؤالات بود که آیا برخی پیمانها و معاهدات صلح آمیز بین المللی که پیش روی جمهوری اسلامی قرار دارند، فرصت اند یا چالش؟ و چگونه می توان چالشها و فرصتهای مذاکرات با دشمنان را مدیریت کرد؟ روش: این مطالعه چارچوبهای صلح در اسلام را تبیین کرده و به همین منظور از تجارب تاریخی پیمانهای صلح حاکمان معصوم در صدر اسلام و شواهد قرآنی و فقهی بهره برده است. یافته ها: بررسی ها نشان داد اسلام در بحرانهای جنگ و صلح، برای رهبری جامعه اسلامی جایگاه مهمی قایل شده و برای کنترل فرصتها و تهدیدهای مذاکرات صلح آمیز دستور داده است مسلمانان به رهبری جامعه مراجعه کنند. نتیجه گیری: اگر در جامعه اسلامی روحیه جهاد و مقاومت حاکم شود و مذاکرات صلح با اراده حاکم مسلمین انجام گیرد، برای جامعه اسلامی فرصت محسوب می شود؛ ولی این قبیل مذاکرات اگر توسط مردم بر حاکم اسلامی تحمیل شود، جامعه را با تهدید مواجه می کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تبیین دیدگاه اسلام درباره خویشاوندگماری بودکه امروزه به مسئله ای مهم در سیستم اداری کشور و نظام سیاسی اسلامی تبدیل شده است. روش: با بهره گیری از روش استنادی و با رویکرد استنتاجی، وقایع مرتبط با سیره حکومتی دو پیشوای معصوم؛ حضرت پیامبر(ص) و امام علی(ع) که فرصت حکمرانی داشتند، مطالعه و بررسی شد. یافته ها: دستاوردها نشان داد که پیشوایان معصوم بر آسیبهای متعدد و پیامدهای منفی خویشاوندگماری برای حکومت اسلامی تصریح کرده و پیوسته از نصب خویشاوندان در مناصب مادی و سیاسی اجتناب می کردند و خویشاوندان شایسته خود را تنها در امور معنوی همانند جهاد و تبلیغ که بدون شائبه بهره برداری مادی و سیاسی اند، به کار می گرفتند. نتیجه گیری: به اقتضای مصالح عمومی و با توجه به اینکه در اندیشه اسلامی منصبهای حکومتی امتیاز محسوب نمی شوند، بلکه فقط برای عمل به تکلیف اند؛ خویشاوندان حاکمان هر اندازه هم توانمند و کارامد باشند، حضورشان تنها در مناصب مرتبط با امور معنوی و جهاد، مقبول و موجب تقویت نظام اسلامی است.

«فلسفه پویشی» وایتهد به عنوان یک نگرش نوین و تأثیرگذار در حوزه فلسفه معاصر، به بررسی روابط اندام وار و پیوسته میان عناصر مختلف هستی و فرآیندها می پردازد. این رویکرد، که برخاسته از بینش های فلسفی و علمی است، معتقد است که واقعیت، به هیچ وجه به عنوان یک مجموعه ثابت و ایستا از موجودات قابل درک نیست، بلکه به عنوان شبکه ای درهم تنیده و پویا از رویدادها و تغییرات بی پایان درک می شود. این تغییرات مداوم نشان دهنده یک دگرگونی دائمی در طبیعت هستی است. در این راستا، مفهومِ «شدن» به عنوان بنیادی ترین اصل در تفکر ارگانیسمی وایتهد به تصویر کشیده می شود. اهمیت این موضوع به ویژه در فهم تغییرات پیوسته در هستی و تعاملات میان رویدادها و موجودات به وضوح قابل مشاهده است و همچنین تأثیر این تغییرات بر دیدگاه های الهیاتی و تصورات انسان از خداوند و جهان به طور کلی بسیار قابل تأمل است. پژوهش حاضر به دنبال آن است که با استفاده از روش تحلیلی، تأثیر فلسفه پویشی را در شکل گیری و گسترش الهیات پویشی مورد بررسی قرار دهد. از منظر الهیات پویشی، تصورات و دیدگاه های مربوط به خداوند به عنوان موجودی که در حال پویش و دگرگونی است، به وضوح با رویکرد سنتی که خدا را به عنوان موجودی ثابت و غیرقابل تغییر می شناسد، ناسازگار است. این تناقض می تواند تبعات و تحولات مهمی در اندیشه دینی معاصر و در فهم ما از روابط بین انسان و خداوند به همراه داشته باشد و به طور کلی، عرصه های جدید و چالش های جدی برای ایمان سنّتی به وجود آورد.

امروزه مدیریت نزدیکان کارگزاران نظام به یکی از مهم ترین مسائل حکمرانی در کشور تبدیل شده است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی تعاملی مدیریت نزدیکان کارگزاران در حکمرانی اسلامی صورت می پذیرد. تحقیق حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش انجام آن، در طبقه تحقیقات کیفی-اکتشافی قرار می گیرد. برای انجام این تحقیق از روش داده بنیاد استفاده شد که بر اساس آن 17 نفر از اساتید خبره دانشگاه های استان آذربایجان شرقی که در حوزه مورد پژوهش صاحب نظر هستند و سابقه مدیریت اجرایی در سطح کلان داشتند مورد مصاحبه قرار گرفتند. تجزیه وتحلیل داده ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفت و حاصل آن استخراج 148 کدباز، 22 کد انتخابی و 10 کد محوری بود. درنهایت با استفاده از روش اشتراوس-کوربین مدل نهایی و الگوی جامع تعامل با نزدیکان کارگزاران با تأکید بر مدیریت و کنترل آن ها که مقوله محوری پژوهش حاضر را تشکیل می دهد طراحی شد. مشروعیت و مقبولیت نظام به عنوان عوامل علّی، انحصارطلبی و زیاده خواهی کارگزاران و نزدیکانشان عوامل زمینه ای، زوال نیروی انسانی و فروپاشی اداری عوامل مداخله گر، کسب و ترمیم مشروعیت، راهبرد و راهکارهای تربیتی و سیستمی به عنوان پیامدهای الگو شناسایی و دسته بندی شدند و کنترل شدید نزدیکان کارگزاران به دلیل کثرت دلالت کدها بر آن، مقوله محوری الگو قرار گرفت.

تربیت و هدایت انسان ها یکی از اساسی ترین اهداف پیامبران الهی بوده است. مسئله تربیت نزدیکان خطاکار چالشی است که برون دادهای آن تأثیرات عمیقی بر جامعه و همچنین روح و روان فردی دارد. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با رویکرد استنباطی انجام شده است. داده ها با مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوای آیات قرآن کریم و روایات معتبر مربوط به زندگی پیامبران (ع) جمع آوری و اصول استخراج شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که پیامبران در برخورد با خطاکاری نزدیکان، از اصولی ثابت و حکیمانه همچون: دعوت به توبه، مدارا و مهرورزی، قاطعیت در برابر اصرار بر گناه، تبیین و تفهیم، اصلاح تدریجی،  پرهیز از شتابزدگی،  حفظ حرمت و آبروی افراد و  عدالت پیروی می کردند. در نتیجه سیره عملی پیامبران الهی، منبعی غنی برای تدوین یک نظام تربیتی دینی است که می تواند به عنوان الگویی برای والدین، مربیان و مدیران در مواجهه با خطاهای اطرافیان مورد استفاده قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی دو رویکرد تکریم و تحقیر زن در کتب تفسیری تسنیم و مفاتیح الغیب انجام شد و به این سؤال که کدام رویکرد تفسیری با مراد قرآن در منزلت زن انطباق بیشتری دارد، پاسخ داد. براین اساس با این پیش فرض که برخی خوانش ها از متون دینی در سمت وسو دادن به تلقی های بدبینانه از اسلام در مورد زنان مؤثر است، دیدگاه های تفسیری فخر رازی در تفسیر مفاتیح الغیب و دیدگاه های آیت الله جوادی آملی در تفسیر تسنیم در محورهای شخصیت، حقوق خانوادگی، حقوق اجتماعی و حقوق مالی زن به روش تحلیلی- اسنادی با رویکرد تطبیقی بررسی شد. یافته های پژوهش نشان داد که مشی فقهی و کلامی، روش بهره گیری از روایات و تحولات عصر این دو مفسر در شکل گیری نگرش آنها و تفسیر آیات مرتبط با منزلت زنان مؤثر بوده است و نگرش تحقیرآمیز فخر رازی به زن، نه فقط نظر اسلام نیست بلکه مورد نقد آیت الله جوادی آملی قرار گرفته است و اندیشمندان متعددی از اهل سنت نیز آن را به چالش کشیده اند.