محمدمهدی رحمتی

در جهان امروز، ورزش و رویدادهای ورزشی به بخش مهمی از زندگی روزمره تبدیل شده اند. مشارکت ورزشی افراد تحت تأثیر عوامل مختلفی چون جامعه پذیری ورزشی و عوامل ساختاری- اجتماعی شکل می گیرد؛ ازاین رو، پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد کنش متقابل نمادین قصد دارد به بررسی جامعه شناختی فرایند مشارکت ورزشی بپردازد. بدین منظور، با استفاده از روش کمی و مقیاس های جامعه پذیری ورزشی (سیج، 1980؛ گریندورفر و همکاران، 1986؛ گریندورفر و لوکو، 1987؛ لئو و همکاران، 2004؛ سیسلاک و همکاران، 2004)، هویت ورزشی (سیسلاک و همکاران، 2004)، تعهد ورزشی (کسپر و اندرو، 2008)، محدودیت های اجتماعی- ساختاری (الکساندریس و کارول، 1997؛ لی و همکاران، 2004) و مشارکت ورزشی (کانگ، 2013)، و نمونه ای به حجم 574 نفر از ورزشکاران شهر رشت، با استفاده از مدل معادلات ساختاری فرضیه های پژوهش آزمون شدند. نتایج نشان داد که فرایند مشارکت ورزشی ورزشکاران، در وهله اول به طورکلی با جامعه پذیری ورزشی آغاز می شود. ازطریق فرایند جامعه پذیری و میزان حمایت های دریافتی مختلف، فرایند مشارکت ورزشی اولیه آغاز می شود. در مرحله بعد، با استمرار مشارکت ورزشی، هویت ورزشی ورزشکاران شکل می گیرد. درهمین راستا، با توجه به نقشی که هویت ورزشی در بازتعریف ورزشکاران در جامعه دارد، تعهد ورزشی نیز شکل می گیرد. همچنین، فشارهای ساختاری و اجتماعی نقش تعیین کننده ای در فرایند جامعه پذیری ورزشی، هویت ورزشی، تعهد ورزشی و مشارکت ورزشی ورزشکاران ایفا می کنند.

شناخت عوامل و ملاک هایی که می توانند روند توسعه فرهنگی در ورزش قهرمانی را تسهیل کنند ، بسیار مهم است . ازاین رو، هدف از پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و ملاک های مؤثر در توسعه فرهنگی در ورزش قهرمانی می باشد. روش پژوهش، ترکیبی بود و مرحله اول آن براساس نظریه کارکردگرایی ساختی پارسونز طراحی گردید. در مرحله دوم پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 143 کارشناس و پژوهشگر (استاد) حوزه فرهنگ و تربیت بدنی به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. بررسی داده ها با استفاده از روش تحلیل عاملی با چرخش متعامد، به ترتیب اهمیت نشان داد که پنج عامل توسعه فرهنگ سیاسی، تقویت هویت ملی دینی، توسعه فرهنگ اقتصادی، توسعه فرهنگ اجتماعی و توسعه آموزشی و فناوری برای توسعه فرهنگی در ورزش قهرمانی ضروری هستند. همچنین، از میان سه ملاک عامل توسعه فرهنگ سیاسی، ملاک شایسته سالاری؛ در بین چهار ملاک عامل تقویت هویت ملی دینی، ملاک سلامت اخلاقی؛ از سه ملاک عامل توسعه فرهنگ اقتصادی، ملاک اخلاق اقتصادی؛ در بین چهار ملاک عامل توسعه فرهنگ اجتماعی، ملاک سرمایه اجتماعی و از میان پنج ملاک عامل توسعه آموزشی و فناوری اطلاعات، ملاک آموزش و پژوهش در اولویت قرار داشتند؛ بنابراین، توسعه فرهنگ سیاسی و تقویت هویت ملی دینی، اولین گام در جهت توسعه فرهنگی در ورزش و به ویژه ورزش قهرمانی می باشد.

هدف:  : هدف از این تحقیق، بررسی عوامل مؤثر بر حضور تماشاگران لیگ برتر بسکتبال ایران است. روش شناسی: پژوهش از نوع توصیفی، پیمایشی است. پرسشنامه مورداستفاده در این تحقیق در نوبت های مختلف توسط گرین (1995)، هانسن و گوتیر (1992)، اسکافیلد (1983)، کاسکی (1994) و ژانگ و همکاران (1995) به منظور بررسی عوامل مؤثر بر حضور تماشاگران در ورزشگاه ها در ورزش های توپی مورد استفاده قرار گرفته است. پس از تعیین حجم نمونه، پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی در دسترس بین 370 نفر از تماشاگران در دو ورزشگاه و دو شهر تهران و اصفهان توزیع گردید. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 79/0 به دست آمد. داده ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون های فریدمن و تعقیبی ویل کاکسون تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: : نتایج نشان می دهد که عامل نظم، امنیت و انضباط اخلاقی (برگزاری منظم و مناسب لیگ، برخورد مناسب پرسنل و مأموران کنترل نظم و مدیریت رفتار) مهم ترین دلیل حضور تماشاگران بود. از بین عامل خدمات، تسهیلات و امکانات ورزشگاه (مناسب بودن جایگاه تماشاگران و سهولت در تهیه بلیت)، کسب هویت ورزشی و پرکردن اوقات فراغت (برخورداری ورزشگاه ها از امکانات و تجهیزات مدرن، و حضور با دوستان در مسابقه ها)، حساسیت رقابت و نتیجه آن، حضور بازیکنان مطرح (ستاره) در تیم های ورزشی، فضا و زمان مناسب برگزاری مسابقه، مطلوب بودن سیستم گرمایشی و سرمایشی سالن و برگزاری مسابقه در تعطیلات آخر هفته، اطلاع رسانی و تبلیغات مناسب در مورد زمان و مکان مسابقه به ترتیب بیشترین تأثیر را بر حضور تماشاگران در ورزشگاه داشته اند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج تحقیق انتظار می رود مسئولان مربوطه به منظور افزایش حضور تماشاگران در ورزشگاه ها برنامه ریزی های مناسب برای حفظ و ارتقای هنجارهای حاکم بر سالن های محل برگزاری مسابقه ها اتخاد نمایند. افزون بر این، فراهم ساختن امکانات رفاهی برای ورزشگاه ها و تبلیغات مناسب در مورد زمان و مکان برگزاری مسابقات می تواند سبب افزایش شمار تماشاگران در ورزشگاه ها گردد.  

هدف اصلی این پژوهش تبیین فرایند درگیری افراد در شرط بندی های ورزشی است. بدین منظور با استفاده از نمونه ای به حجم 272 نفر از دانشجویان دانشگاه های شهر رشت و عملیاتی کردن نظریه یادگیری ایکرز فرضیات پژوهش به آزمون کشیده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که همبستگی معکوس و معناداری بین ابعاد نظریه یادگیری اجتماعی یعنی پیوند افتراقی، تقویت کننده های افتراقی، تقلید و تعاریف و میزان مصرف و تمایل به شرط بندی های ورزشی پاسخگویان وجود دارد. همچنین مدل رگرسیونی تحقیق نشان داد که ابعاد مفهومی نظریه یادگیری اجتماعی می توانند 41 ردصد تغییرات میزان مصرف شرط بندی های ورزشی و 47 درصد از تغییرات میزان تمایل به شرط بندی های ورزشی را پیش بینی نمایند. در ادامه آن دسته از پاسخگویانی که به شکل افراطی و پاتولوژیک درگیری شرط بندی های ورزشی هستند تأثیرات اجتماعی و محیطی بالاتری را در مقایسه با قماربازان گهگاهی و غیرقماربازان دریافت داشته اند. به طور کلی این پژوهش نشان داد که میزان مشارکت دانشجویان در فعالیت های شرط بندی و میزان تمایل به چنین فعالیت هایی در بستری اجتماعی صورت می گیرد و تغییر چنین الگو های رفتاری منبعث از محیط اجتماعی در وهله اول نیازمند الگوسازی فرهنگی مناسب و در وهله دوم برنامه های پیشگیرانه و حمایتی برای گروه های هدف است.

تلفن همراه امروزه جزء جدانشدنی مناسبات و ارتباطات روزمره محسوب می شود، و با توجه به پیشرفت های روزافزون این وسیلة ارتباطی، مطالعه در مورد آن ضروری است. هدف اصلی پژوهش حاضر توصیف و تبیین فرهنگ مصرف تلفن همراه با استفاده از شاخص های سبک زندگی در بین دانشجویان است. چارچوب نظری این پژوهش نظریة مصرف بوردیو است. این پژوهش مطالعه ای پیمایشی با حجم نمونة چهارصد نفر، با استفاده از ابزار پرسش نامه بر روی دانشجویان دانشگاه دولتی و علوم پزشکی شهرکرد است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نظریة مصرف بوردیو در جامعة مورد مطالعه به میزان زیادی رفتار مصرفی دانشجوها در ارتباط با تلفن همراه را به خوبی تبیین می کند. همچنین نتایج مربوط به شبکه های اجتماعی مجازی، نظریة گمنامی در فضای مجازی را در زمینة مصرف برنامه های نرم افزارهای پیام رسانی وایبر، لاین، واتس آپ و... را تأیید می کند.

هدف پژوهش حاضر تبیین شرط بندی های ورزشی جوانان است. محققان با استفاده از نظریه های کنترل (خودکنترلی، پیوند اجتماعی و انتخاب عقلانی) سعی در تبیین چرایی درگیری افراد در فعالیت های مزبور دارند. به این منظور، با استفاده از نمونه 272 نفری از دانشجویان دانشگاه های شهر رشت فرضیات پژوهش آزمایش شد. نتایج نشان داد که خودکنترلی، پیوند اجتماعی و انتخاب عقلانی درمجموع حدود 51 درصد از تغییرات شرط بندی های ورزشی و حدود 43 درصد از تغییرات تمایل به شرط بندی های ورزشی را پیش بینی می کنند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت ورزشی دانش آموزان نوجوان است. جامعه آماری پژوهش را مجموع دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم دبیرستان در دبیرستان های دولتی شهر رشت (5682 نفر) که در سال 91-90 مشغول به تحصیل بودند، تشکیل دادند. نمونه آماری 415 نفر (155 پسر و 265 دختر)، با استفاده از جدول مورگان به صورت خوشه ای طبقه ای انتخاب شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی خانواده و مشارکت ورزشی استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه را 12 نفر از استادان صاحب نظر جامعه شناسی و تربیت بدنی تأیید کردند و پایایی آن با روش آلفای کرونباخ (85/0 =r ) به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل داده های پژوهش از آزمون های آماری tو رگرسیون چندمتغیره استفاده شد، عملیات آماری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18انجام گرفت. نتایج نشان داد روابط درون خانواده (13 درصد) و حمایت درون خانواده (17 درصد)، میزان مشارکت ورزشی دانش آموزان دختر نوجوان را پیش بینی می کند؛ همچنین مشارکت اجتماعی و عضویت در نهادهای داوطلبانه 34 درصد مشارکت ورزشی پسران و 25 درصد مشارکت ورزشی دختران را پیش بینی می کند (05/0P≤).

هدف از پژوهش حاضر بررسی وضعیت پرداختن به الگوهای ورزشی در تفریحات خانوادگی بود که الگوهای مصرفی براساس درآمد، تعداد اعضا، درون و بیرون شهری و سبک مشارکتی و غیرمشارکتی مورد تحلیل قرار گرفت. روش تحقیق از نوع توصیفی- کیفی استفاده شد. جامعه آماری شامل خانواده های شهروند رشت بود که به تفریحات ورزشی خانوادگی در داخل و بیرون شهر می پردازند. نمونه آماری به دلیل زمینه و هدف پژوهش به صورت هدفمند و در دسترس شامل 100 خانواده بود. روش تحقیق از نوع توصیفی و کیفی بود. ابزار پژوهش به صورت مصاحبه بر اساس سؤالات طراحی شده (15 سوال باز پاسخ) و سپس تنظیم اطلاعات دریافتی در چک لیست ها بود. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی استفاده شد. نتایج نشان داد که میانگین زمان فراغت ورزشی خانوادگی 33/37 ساعت در ماه می باشد، خانواده های با جمعیت متوسط (4 یا 5 نفر) و سطح در آمد 3-5 میلیون بیش ترین تفریح ورزشی را دارند، فراغت ورزشی خانوادگی بیشتر به صورت سبک غیرمشارکتی می باشد (19/86)، الگوهای والیبال و کوهنوردی بیش ترین زمان خانوادگی در بین الگوهای دیگر داشتند (6/2 و 5/8). تفریحات درون شهری بیشتر از برون شهری بود. به صورت تقریبی با افزایش تعداد اعضای خانواده و سطح درآمد تفریحات درون شهری کاهش و برون شهری افزایش داشت و به عکس. به نظر می رسد جذابیت الگوهای تفریحی ورزشی، ماهیتاً گروهی انجام دادن آن ها، سطح درآمد و تعداد اعضای خانواده، پیدا کردن خانواده های هم وزن، امکانات و وضعیت دسترسی به آن ها عوامل اصلی تعیین کننده زمان خانوادگی در پرداختن به فراغت ورزشی باشد.

پرخاشگری و خشونت تماشاگران در محیط های ورزشی همچون ورزشگاه های کشور امروزه به یکی از معضلات و مشکلات روبه رشد در ورزش کشور بدل شده است. نیروی انتظامی به عنوان یکی از ارکان مهم مدیریت رفتار تماشاگران نقش مهمی در کاهش پرخاشگری و هیجانات حاضرین در ورزشگاه ایفاء می کند. در این راستا، آگاهی از عملکرد این نهاد رسمی در کنترل و هدایت هیجانات تماشاگران به مسیرهای امن و کنترل شده در کنار شناسایی عوامل فردی-اجتماعی، محیطی تاثیرگذار بر پرخاشگری کلامی و رفتاری تماشاگران از اولویت های پژوهش حاضر بوده است که با استفاده از رویکردی ترکیبی ساختی-کارکردی، ناکامی- پرخاشگری و یادگیری اجتماعی فرضیات پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. روش پژوهش حاضر از نوع پیمایش بوده است و بر این اساس با حجم نمونه ۳۰۰ نفر از تماشاگران دو باشگاه فرهنگی ورزشی داماش رشت و ملوان بندر انزلی در سری مسابقات جام خلیج فارس (۱۳۹۱-۹۲) فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفتند. بمنظور تبیین فرضیات از آزمون های آماری چون همبستگی پیرسن، آنوا و فریدمن استفاده گردید و نتایج تحقیق حاکی از آن است که نگرش تماشاگران نسبت به عملکرد نیروی انتظامی در بیشتر موارد مورد بررسی رضایتبخش گزارش شده است، بین هویت ورزشی، هویت تیمی، سن، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، ارتباط با کانون هواداران، تأثیر گروه همالان، عملکرد نیروی انتظامی و رضایتمندی از امکانات ورزشگاه با میزان پرخاشگری هواداران همبستگی معناداری وجود دارد.

هدف تحقیق حاضر تحلیل عوامل پرخاشگری تماشاگران فوتبال از دیدگاه داوران لیگ برتر و دسته یک کشور است. از تعداد 177 داور، 131 نفر (74 درصد) در این تحقیق شرکت کردند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامة محقق ساخته استفاده شد که متغیرها و گویه های مختلف آن به صورت اکتشافی، شناسایی و توسط سه نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه و 16 نفر از داوران و کارشناسان داوری کشور بازبینی شدند. از روش آماری تحلیل عامل اکتشافی برای تعیین عوامل اصلی پرخاشگری تماشاگران استفاده شد. قبل از انجام تحلیل عاملی و به منظور اطمینان از کافی بودن حجم نمونه از معیار کایرز، میجر، الکین (KMO) و برای تعیین همبستگی بین متغیرها از آزمون بارتلت استفاده شد و KMO برابر 719/0 به دست آمد. ضمناً آزمون بارتلت برای داده ها برابر با 7/769 و در سطح معنیداری 001/0 بود. استخراج عامل های اکتشافی، هشت عامل را با محاسبة 56/54 درصد واریانس متغیر پرخاشگری تماشاگران از دیدگاه داوران آشکار کرد. نتایج نشان داد از دیدگاه داوران، به ترتیب، هشت عامل مدیریت امکانات و خدمات، هیجان رسانه ای، نتیجه گرایی، مدیریت مکانی و زمانی مسابقات، رفتار اعضای تیم، نوع داوری، رفتار مربی و داور و حساسیت اجتماعی و سابقة رقابت نقشس اساسی در بروز پرخاشگری تماشاگران دارند.

مطالعه حاضر تلاش دارد تا با اتکاء به تئوریهای کنترل اجتماعی، یادگیری و بوم شناسی انسانی به بررسی تاثیر آسیب زایی محله، کنترل خانوادگی، انسجام خانوادگی، حساسیت خانواده به مصرف مواد مخدر توسط فرزندان، و تاثیر داشتن دوستان کجرو بر مصرف مواد مخدر بپردازد. جامعه آماری این مطالعه نوجوانان و جوانان 15 تا 29 مراکز شهرستان های استان مرکزی و حجم نمونه 4000 بوده، اطلاعات با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است و با استفاده از نرم افزار لیزرل تحلیل شده است. نتایج نشان می دهد که تاثیر دوستان کجرو و دارای تجربه مصرف مواد مخدر بیش از سایر عوامل بوده است. متغیر انسجام فقط بطور مستقیم تاثیر گذار بوده و تاثیر آسیب زایی محله عمدتاً از طریق دوستان و تاثیر مستقیم آن اندک بوده است.

چکیده تحولات اجتماعی- فرهنگی در جوامع معاصر، و به موازات آن تحولات نظری جامعه شناسی، مصرف را به یکی از مهم ترین موضوعات پژوهشی در جامعه شناسی تبدیل کرده اند. در این میان به نظر میرسد که مصرف کالاهای فرهنگی و هنری به سبب عمومیت و قابلیت دسترسی بیشتر از اهمیت خاصی در مطالعه تمایزات اجتماعی و تحولات فرهنگی برخوردار باشد. این مقاله درصدد بررسی توزیع سلیقه های هنری در میان اقشار و گروه های متفاوت مردم شهر تهران است. در بخش مبانی نظری، از دیدگاه های پی یر بوردیو و نظریه پردازان پست مدرن استفاده شده است. تحقیق با روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسش نامه و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در میان 410 نفر از افراد 15 تا 45 ساله شهر تهران انجام گرفته است. طبق یافته های تحقیق، سلیقه های هنری افراد رابطه معنیداری با متغیرهایی چون سن، جنسیت، قومیت و شغل نشان نمیدهند. از طرفی، نوعی درهم آمیختگی و التقاطیشدن نیز در میان الگوهای مصرف کالاهای فرهنگی و هنری در جمعیت مورد مطالعه قابل مشاهده است.

در سال های اخیر سازمان ها و موسسات رسانه ای ملی و بین المللی به ویژه یونسکو به این نتیجه رسیده اند که مجموعه ای از شاخص های بازطراحی شده رسانه های خدمت عمومی ترتیبات مناسبی برای سامان دهی به فضای رسانه ای امروز ایجاد می کند و می تواند مبنایی برای توسعه رسانه ها در کشورهای مختلف باشد. این مقاله به شرح شاخص های مورد وثوق رسانه خدمت عمومی به ویژه آنها که از سوی یونسکو مورد تاکید قرار گرفته اند می پردازد. ویِژگی های مزبور، الگویی برای مدیریت سازمان های رسانه ای ترسیم می کند که نیازمندی های مخاطبان و فعالان رسانه ها را در نظر دارد و زمینه را برای استقرار سازوکارهای سیستمی مناسب جهت مدیریت سازمان های رسانه ای فراهم می کند. ماهیت الگو به گونه ای است که امکان تطبیق با شرایط متغیر اجتماعی در جوامع مختلف را دارد و از ابتدا بر همین مبنا شکل گرفته است. آشنایی با ویژگی های این الگو به طور قطع ادبیات نظری مدیریت رسانه را در کشور ما که رویکرد خدمت عمومی در قوانین و راهبردهای برخی از سازمان های رسانه ای آن به ویژه صداوسیما مشهود است، غنا می بخشد.

کالاها و خدمات ورزشی مانند سایر کالاها و خدمات در معرض نیروهای بازار قرار دارند. اما بندرت مشاهده می شود که نگاه تجاری به ورزش در معرض چالش قرار گیرد. افزون بر این، تاکنون رویکرد رایج در عرصه ورزش و اندیشه اجتماعی کمتر به نمایش جنبه های منفی این موضوع پرداخته و تاملی جدی در شیوه های نوین و انتقادی تفکر در مورد جنبه تجاری ورزش صورت نگرفته است. نگرش ها و اندیشه های مرسوم درباره تجارت و ورزش، با اتخاذ موضعی غیرانتقادی در اندیشه حفظ امتیازها و منافع تثبیت شده ای مانند کنترل سلسله مراتبی و تولید سود هستند. روندهای تجاری حاکم بر ورزش آن چنان اهمیت و گستره وسیعی دارند که اغلب بی هیچ تردید و پرسشی مورد پذیرش قرار می گیرند و در همین جاست که برخی اندیشمندان معتقدند جامعه شناسان باید به ایفای نقش بپردازند و درباره برخی از این عملکردها پرسش هایی مطرح کنند. دگرگونی های مدیریتی و سازمانی که به موازات تجاری شدن روزافزون ورزش از نیمه دوم قرن بیستم به این سو رخ داده، در عین حال می تواند برای ورزش و جامعه سودمند باشند. ممکن است کاستی ها و محدودیت هایی نیز ایجاد کنند که در این صورت باید بیش از این در معرض تحلیل انتقادی قرار گیرند.