فاطمه خداپناه

زمینه: تحقیقات زیادی به ارتباط بین بهزیستی تحصیلی با شفقت به خود تأکید کرده اند. با وجود اهمیت بالای نقش بهزیستی تحصیلی، تاکنون پژوهش های محدودی در این حوزه در ایران انجام شده است. در برخی از این پژوهش ها به شناسایی عوامل پیش بینی کننده بهزیستی تحصیلی دانش آموزان از جمله به نقش شفقت به خود پرداخته شده ولی تاکنون مکانیزم های میانجی گر این رابطه شناسایی نشده است. هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی شفقت به خود با بهزیستی تحصیلی با نقش میانجی گر شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان انجام شد. روش: طرح این پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل دانش آموزان دوره ی دوم متوسطه شهر تهران بود که در سال تحصیلی 1401-1400 مشغول به تحصیل بودند.370 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای و طبق جدول مورگان انتخاب شدند. پرسشنامه بهزیستی تحصیلی تومینن-سوینی و همکاران (2012)، پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی مورگان و جینکز (1999)، پرسشنامه شادکامی آکسفورد آرگایل و همکاران (۱۹89) و فرم کوتاه شده ی شفقت به خود ریس (2011) جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. بررسی و ارزیابی الگوی پیشنهاد شده با روش تحلیل مسیر انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد بین بهزیستی تحصیلی و شفقت به خود (0/01 P< ، 0/42 r=)، شادکامی (0/01 P<، 0/60 r=)، خودکارآمدی تحصیلی (0/01 P<، 0/44r=) و بین شفقت به خود و شادکامی (0/01 P<، 0/64 r=) و شفقت به خود و خودکارآمدی تحصیلی (0/01 P<، 0/23 r=) رابطه ی معنادار وجود دارد. نتایج نشان داد که در رابطه بین شفقت به خود و بهزیستی تحصیلی، شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی میانجی گری می کنند. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که دانش آموزانی که از شفقت به خود بالا برخوردار بودند و بهزیستی تحصیلی بهتری برخوردار بودند، دارای شادکامی بیشتر بوده و خودکارآمدی تحصیلی بهتری را تجربه کرده اند.

اشتیاق تحصیلی یکی از سازه های روان شناسی مثبت است. هدف پژوهش حاضر پیش بینی اشتیاق تحصیلی براساس خودباوری با نقش تعدیل گری استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی بود. روش پژوهش، توصیفی همبستگی و جامعه پژوهش دانش آموزان دوره دوم متوسطه بود. 450 نفر به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. با پرسشنامه اشتیاق تحصیلی فدریکرز و همکاران (2004)، پرسشنامه خودباوری فرزیان پور (1391) و پرسشنامه شبکه های اجتماعی مجازی جهانبانی (1397) اطلاعات جمع آوری و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون سلسله مراتبی (تعدیل گر) تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد اشتیاق تحصیلی با خودباوری  (01/0>P ، 292/0= r) رابطه مستقیم و مثبت و با میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی (01/0>p، 197/0-=r) همبستگی منفی دارد؛ همچنین نتایج رگرسیون تعدیل کننده نشان داد که میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در رابطه بین خودباوری با اشتیاق تحصیلی نقش تعدیل گری را ایفا می کند. افراد با خودباوری بالا با استفاده زیاد از فضای مجازی اشتیاق تحصیلی شان کاهش و با بهره گیری بهینه از فضای مجازی اشتیاق تحصیلی آنان افزایش می یابد.

پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مدل ساختاری درگیری تحصیلی بر اساس خودتنظیمی و خودکارآمدی تحصیلی با نقش میانجی ثبات قدم در بین دانش آموزان انجام شد. روش پژوهش همبستگی بود که به شیوه مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد . جامعه آماری شامل دانش آموزان دوره ی دوم متوسطه شهر تهران بود که در سال تحصیلی 1403-1402 مشغول به تحصیل بودند. 395 دانش آموز با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. پرسشنامه ثبات قدم - فرم کوتاه داکورث و کویین (2009)، پرسشنامه خود تنظیمی تحصیلی سواری و عرب زاده (1392)، خودکارآمدی تحصیلی غفور و اشرف (2006) و درگیری تحصیلی اترخت و همکاران (2006) جهت جمع آوری داده ها استفاده شد. بررسی و ارزیابی الگوی پیشنهادشده با روش معادلات ساختاری با نرم افزار Spss26 و Amoss 23 انجام گرفت. نتایج نشان داد ضریب استاندارد و مستقیم خودتظیمی تحصیلی(323/0=β) و ثبات قدم (433/0=β) بر درگیری تحصیلی اثر مستقیم و معنادار ) 001/0 (P< دارد. ضریب استاندارد و مستقیم خودکارآمدی تحصیلی (0632/0=β) و خودتنظیمی تحصیلی(501/0=β) بر ثبات قدم اثر مستقیم و معنادار) 001/0 (P< دارد. همچنین نتایج آزمون سوبل نشان داد که در رابطه بین خودتنظیمی و خودکارآمدی تحصیلی بر درگیری تحصیلی، ثبات قدم میانجیگری می کنند. یافته های این پژوهش نشان داد دانش آموزانی که خودتنظیمی و خودکارآمدی تحصیلی بالا دارند، از درگیری تحصیلی بهتری برخوردار بودند و ثبات قدم بیشتری را در تحصیل تجربه کرده اند.

هدف از انجام این پژوهش پیش بینی تمایزی بهزیستی تحصیلی بر اساس شفقت به خود، شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی بود. روش پژوهش بر حسب هدف کاربردی و برحسب گردآوری اطلاعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 1401-1400 بودند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 443 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و به پرسشنامه بهزیستی تحصیلی(AWBQ) تومینن-سوینی و همکاران(2012)، فرم کوتاه مقیاس شفقت به خود(SF-SCS) ریس و همکاران(2011)، پرسشنامه شادکامی آکسفورد (OHQ) هیل و آرگیل)2002) و پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی(ASEQ) جینگز و مورگان(1999) پاسخ دادند. از بین آنها به این منظور تعداد 74 نفر دانش آموز با بهزیستی تحصیلی پایین و 87 نفر با بهزیستی تحصیلی بالا شناسایی شدند. برای تحلیل داده ها از تحلیل تمایزی و همچنین نرم افزار نسخه 26 استفاده شد. نتایج نشان داد که با کمک شفقت به خود، شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی می توان بهزیستی تحصیلی را پیش بینی کرد و تحلیل تمایزی توانست با 1/90 درصد دانش آموزان را به دو گروه با بهزیستی بالا و پایین طبقه بندی نماید. می توان نتیجه گیری کرد متغیرهای همچون شفقت به خود، شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی بر بهزیستی تحصیلی تاثیرگذار است. پیشنهاد میشود مشاوران تحصیلی در ارائه راهکارهای افزایش بهزیستی تحصیلی در دانش آموزان به نقش متغیرهایی مانند شفقت به خود، شادکامی و خودکارآمدی تحصیلی توجه بیشتری کنند.