غلامحسین عبدالله زاده

فرسایش خاک ممکن است به از بین رفتن کیفیت خاک و در نتیجه، کاهش بهره وری خاک منجر شود. پذیرش راهبردهای حفاظت خاک نقش مهمی در کاهش فرسایش خاک و بهبود حاصلخیزی آن ایفا می کند و این در حالیست که پذیرش اقدام های حفاظت خاک به آگاهی کشاورزان از پیامدها و علت های فرسایش خاک وابسته است؛ ازاین رو در پژوهشی پیمایشی، 273 نفر از بهره برداران زراعی با رابطه کوکران مشخص و به شکل تصادفی از 15 روستای حوضه آبخیز چهل چای انتخاب شدند و دانش و آگاهی آنها درباره پیامدها و علت های فرسایش خاک و تأثیر آن بر استفاده از اقدام های حفاظت خاک بررسی شد. بیشتر کشاورزان (85 درصد) اعتقاد داشتند فرسایش خاک کنترل پذیر است و طیف گسترده ای از عملیات کنترل فرسایش و بهبود حاصلخیزی خاک را به کار می گرفتند. این روش ها شامل شخم عمود بر جهت شیب (2/32 درصد)، کشت دستی (4/24 درصد)، حداقل شخم (8/23 درصد)، کشت ردیفی درختان (4/23 درصد) و تناوب زراعی (9/20 درصد) بودند و هرچند روش های یادشده در منطقه بیشتر استفاده می شدند، از نظر بیشتر کشاورزان روش هایی مانند عدم شخم (نوتیلیج)، روش های آبیاری تحت فشار، پوشش دائمی خاک با بقایای گیاهی، شخم عمود بر جهت شیب و تراس بندی اثربخشی بیشتری داشتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان دادند کشاورزان به خوبی از پیامدهای فرسایش و علت های ایجاد آن آگاهی دارند. نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان دادند میزان استفاده از روش های حفاظت خاک با متغیرهای ادراک از اثربخشی روش های حفاظت خاک، آگاهی از عوامل فرسایش خاک و آگاهی از پیامدهای فرسایش خاک تبیین می شود. پژوهش حاضر نتیجه می گیرد باوجود دانش مطلوب کشاورزان از پیامدهای فرسایش و علت های ایجاد آن، به نظر می رسد آنها روش های موجود استفاده شده را اثربخش ارزیابی نمی کنند؛ بنابراین در شرایط موجود، آگاهی از پیامدهای فرسایش و علت های ایجاد آن نتوانسته است باعث استفاده از روش های مؤثرتر حفاظت خاک شود.

مقدمه: کارآفرینی موفق، پیش از آنکه یک فعالیت اقتصادی باشد، نوعی هنر است. موفقیت نیز دارای ساختاری چندبعدی، پیچیده و ناپایدار است که می تواند شامل نتایج مالی و غیرمالی شود. موفقیت شغلی کارآفرینان متأثر از عاملهای فردی چون خصوصیات و ویژگیهای شخصی افراد کارآفرین نظیر ریسک پذیری، نیاز و میل به پیشرفت، آینده نگری، تحمل ابهام و استقلال طلبی؛ محیطی چون عاملهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی؛ و فنی و ساختاری چون عناصر، عاملها و شرایط فیزیکی، فرهنگ و منابع سازمانی است. براین اساس، هدف کلی این تحقیق بررسی عاملهای تعیین کننده موفقیت شغلی مددجویان کارآفرین در طرحهای اشتغال زای کشاورزی کمیته امداد امام خمینی (ره) در استان گلستان بود. روش: پژوهش حاضر با روش کمی (پیمایش) و ابزار پرسشنامه در بین 350 نفر از مددجویان کارآفرین در طرحهای اشتغال زای کشاورزی کمیته امداد امام خمینی(ره) در استان گلستان به شیوه نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای اجرا شد. اعتبار صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت و مرحله پیش آزمون در منطقه مشابه جامعه آماری با تعداد 30 پرسشنامه صورت گرفت و با داده های کسب شده و استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، پایایی پرسشنامه تحقیق برای عاملهای شخصی- انگیزشی، مهارتی، حمایتی و زیربنایی، 894/0 به دست آمد. یافته ها: اولویت بندی مؤلفه های تعیین کننده موفقیت مددجویان کارآفرین در طرحهای اشتغال زای کشاورزی نشان داد از بین مؤلفه های عامل شخصیتی و انگیزشی، علاقه به موفقیت در کار؛ از بین مؤلفه های عامل مهارتی، برخورداری از تجربیات کاری درزمینه شغلی مربوط؛ از بین مؤلفه های عامل حمایتی، برگزاری دوره های آموزشی و از بین مؤلفه های عامل زیربنایی، برخورداری از امکانات تولیدی مانند زمین و آب، در رتبه اول قرار دارند. نتایج آزمون F و t نشان داد تفاوت معنی داری بین دیدگاههای پاسخ گویان در مورد عاملهای تعیین کننده موفقیت شغلی برحسب متغیرهای سطح تحصیلات، درآمد، سطح رضایت از طرح اشتغال زایی، میزان تقاضای بازار برای محصولات و برخورداری از مدرک فنی وحرفه ای درزمینه کسب وکار وجود دارد. آزمون فریدمن نشان داد عامل شخصیتی و انگیزشی در موفقیت شغلی مددجویان کارآفرین دارای بیشترین اهمیت و عامل زیربنایی دارای کمترین اهمیت است. بحث: نتایج به دست آمده نشان می دهد مؤلفه های شخصیتی و انگیزشی دارای بیشترین و مؤلفه های زیربنایی دارای کمترین نقش در موفقیت شغلی مددجویان کارآفرین هستند که به معنای اتکا بیشتر مددجویان بر تواناییها و خصیصه های درونی خود در مسیر موفقیت شغلی شان است.

تحقیق حاضر با هدف تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدهای تعاونی های توسعۀ روستایی استان گلستان با استفاده از   روش SWOT انجام شد. جامعۀ آماری کلیه اعضای هیئت مدیره 25 تعاونی فعال در استان گلستان به تعداد 124 نفر بودند که به شیوۀ تمام شماری به عنوان نمونۀ تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه بود که روایی صوری آن توسط متخصصان و پایایی آن با محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ برای نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها به ترتیب برابر 83/0، 943/0، 702/0 و 911/0 به دست آمد و تأیید شد. نتایج نشان داد بر اساس ضرایب نهایی، افزایش مشارکت و هم فکری بین اعضای تعاونی ها از طریق مجامع تعاونی (389/0)، استفادۀ بهینه از امکانات و قابلیت های موجود در سطح روستاها در جهت اشتغال (379/0) و فراهم کردن زمینه های مساعد برای پرداخت تسهیلات اعتباری (376/0) مهم ترین نقاط قوت؛ پایین بودن سرمایۀ تعاونی ها (242/0)، عدم توانایی آنها در تأمین وثیقۀ اخذ وام (236/0) و کمبود امکانات فیزیکی و زیرساختی تعاونی برای ایفای نقش مناسب (234/0) مهم ترین نقاط ضعف؛ معافیت تعاونی ها از مالیات (393/0)، امکان سرمایه گذاری و مشارکت آنها در فعالیت های کشاورزی، عمرانی و آموزشی (376/0) و امکان استفاده از کارشناسان و دانش آموختگان دانشگاه در اجرای طرح های تعاونی (365/0) مهم ترین فرصت ها؛ مشکلات دسترسی به وام با بهرۀ مناسب (286/0)، حمایت ضعیف بانک ها و اتحادیه های تعاونی (280/0) و مشکلات دسترسی به موقع به منابع مالی (274/0) مهم ترین تهدیدها به شمار می آیند.

هدف این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کسب وکار خوشه های صنعتی کشاورزی در مناطق روستایی استان مازندران است. داده های مورد نیاز از طریق یک پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. جامعه آماری این تحقیق شامل 675 نفر از کارشناسان و مدیران واحدهای کسب وکار فعال در خوشه ها بوده است. بر مبنای جدول کرجسی و مورگان 250 نفر به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب شده است. روایی محتوای پرسشنامه توسط کمیته تحقیق و گروهی از کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت. پایایی ابزار پژوهش نیز با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (78/0-80/0) مورد تأیید قرار گرفت. از تحلیل عاملی اکتشافی برای استخراج یک الگوی مفهومی مبتنی بر رویکرد زیست بوم کارآفرینی استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی کارکرد خوشه در توسعه کسب وکارها به استخراج هفت عامل (با تبیین واریانس کل 19/73 درصد) منجر شد: (1) ارایه اثربخش خدمات کسب وکار، (2) هماهنگ سازی کسب وکارها، (3) تسهیل کارکردهای کسب وکار، (4) توانمندسازی نهادی محیط کسب وکار، (5) آموزش نیروی کار، (6) مدیریت کیفیت و (7) تسهیل سرمایه گذاری مشترک. نتایج تحلیل عاملی عوامل تأثیرگذار بر کارکرد خوشه ها در توسعه واحدهای کسب وکار به استخراج شش عامل (با تبیین واریانس کل 56/68 درصد) منجر شد: (1) ظرفیت مدیریتی کسب وکارها، (2) توسعه یافتگی اکوسیستم کسب وکار خوشه، (3) تسهیلات نهادی، (4) عملکرد کسب وکارهای خوشه، (5) دسترسی به نهاده و خدمات کسب وکار و (6) جهت گیری راهبردی کسب وکارها. نتایج تحلیل عاملی پیامدهای تشکیل خوشه های کسب وکار به استخراج شش عامل (با تبیین واریانس کل 16/64 درصد) منجر شد: (1) پیشبرد توسعه اقتصادی کشاورزی، (2) پیشبرد توسعه اجتماعی، (3) افزایش ظرفیت های تولید در بخش کشاورزی، (4) ترویج و توسعه کارآفرینی کشاورزی، (5) توسعه بازار محصولات کشاورزی، و(6) توسعه سرمایه انسانی در بخش کشاورزی. طبق مولفه های حاصل از تحلیل عاملی، الگوی مفهومی از کارکرد خوشه های صنعتی در توسعه فضای کسب وکار ارایه شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مسئولیت پذیری اجتماعی در شرکت های تعاونی روستایی شهرستان تهران بود. پژوهش به صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش را 6435 نفر از اعضای تعاونی های روستایی شهرستان تهران تشکیل می دادند. حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران 237 نفر تعیین شد. پرسشنامه بر اساس نمونه گیری طبقه بندی شده با انتساب متناسب و به صورت تصادفی در اختیار اعضای تعاونی های روستایی مورد مطالعه قرار گرفت. روایی صوری پرسشنامه از سوی گروهی از کارشناسان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ (89/0=α) تأیید شد. یافته ها نشان داد که از دیدگاه بیشتر پاسخ گویان (۴۹/۳ درصد)، مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت های تعاونی روستایی در سطح خیلی کم تا کم است؛ همچنین، نُه عامل حاصل از تحلیل عاملی مسئولیت پذیری اجتماعی روی هم رفته 710/62 درصد از کل واریانس مجموعه را تبیین می کنند.

توسعه پایدار روستایی نیازمند یک نظام مدیریت و حکمرانی کارآمد مبتنی بر ظرفیت ها و منابع محلی است. امروزه، پیامد سازنده سرمایه اجتماعی بر استقرار و ثبات ساختارهای مردم سالار محلی در مناطق شهری و روستایی مورد توجه قرار گرفته است. در پرتو چنین مباحثی درباره تقویت مدیریت محلی در مناطق روستایی، این پرسش مطرح است است که آیا رابطه معنی داری بین سرمایه اجتماعی و حکمرانی شایسته در این مناطق وجود دارد و در صورت مثبت بودن پاسخ، نوع و شدت روابط ممکن بین این دو و زیرمولفه های شاکله چگونه است. این تحقیق با هدف بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و حکمروایی شایسته در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار با استفاده از روش تحقیق پیمایشی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 12654 نفر از سرپرستان خانوار روستایی در شهرستان جویبار بود. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 314 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین شد. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (7/0) سنجیده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه نیز توسط گروهی از صاحب نظران تایید گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم فزار SPSS انجام شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که 1/47 درصد از پاسخگویان سطح حکمروایی شایسته در روستاها را در حد مناسب و3/50 درصد سرمایه اجتماعی را در سطح متوسط ارزیابی کرده اند. بر اساس ضرایب همبستگی، با گسترش شبکه اجتماعی، اعتماد، آگاهی اجتماعی و شاخص سرمایه اجتماعی کل، میزان قانون مندی و عدالت محوری، مسئولیت پذیری و پاسخگویی، شفافیت کارآیی و اثربخشی و شاخص حکمروایی شایسته نیز افزایش می یابد. در کل یافته های تحقیق نشان داد که شاخص سرمایه اجتماعی رابطه مثبت و معنی داری با شاخص حکمروایی شایسته در مدیریت روستایی در شهرستان جویبار دارد.

هدف این تحقیق بررسی عوامل مؤثر بر گرایش به کارآفرینی جمعی در تعاونی های تولید کشاورزی است. این تحقیقِ کاربردی با استفاده از روش تحقیق پیمایشی   انجام شد. جامعۀ آماری تحقیق شامل اعضای 191 تعاونی تولید کشاورزی شهرستان قائم شهر بود. از این بین، فقط 45 تعاونی با مجموع 327 عضو در زمان تحقیق فعال بودند ( N= 327 ). برای تعیین حجم نمونۀ تحقیق از فرمول کوکران استفاده شد. بر این اساس، حجم نمونه حدود 141 به دست آمد. پاسخگویان با استفاده از روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز از یک پرسش نامه محقق ساخت استفاده شد. روایی پرسش نامه تحقیق بر مبنای دیدگاه متخصصان و پایایی آن بر اساس محاسبۀ ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای شاخص گرایش به کارآفرینی جمعی برابر 86/0 و سرمایۀ اجتماعی معادل 79/0 به دست آمد و تأیید شد. از روش تحلیل مسیر برای شناخت آثار مستقیم و غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابستۀ نهایی گرایش به کارآفرینی جمعی استفاده شد. نتایج نشان داد 9/25 درصد و 5/13 درصد پاسخگویان به ترتیب گرایش زیاد و خیلی زیادی به کارآفرینی جمعی دارند. نتایج تحلیل مسیر نمایان ساخت بیشترین تأثیر مثبت بر متغیر کارآفرینی جمعی مربوط به متغیرهای مستقل سرمایۀ اجتماعی (69/0)، عضویت در اتحادیه (46/0)، داشتن مشاور (45/0)، تولید با تمام ظرفیت (38/0)، تعداد اعضای کنونی (25/0)، انجام تغییرات بنیادی در تعاونی (24/0)، تعداد اعضای خانوادۀ عضو تعاونی (14/0)، سرمایۀ اولیه تعاونی (14/0) و شرکت اعضا در مجامع (08/0) است.

امروزه تحقیق در حوزه کارآفرینی سابقه نزدیک به 30 تا 40 ساله دارد و به عنوان یک فعالیت فکری توجه پژوهشگران زیادی را از کشورهای مختلف به خود جلب کرده است. بنابراین ضروری است تا به صورت نظام مند قوت ها، ضعف ها، فرصت و تهدیدهای آن ارزیابی شود. هدف این تحقیق برنامه ریزی راهبردی تحقیقات کارآفرینی کشور و تدوین راهبردهای مناسب برای بهبود آن است. تعداد 55 عامل خارجی (25 مورد فرصت ها و 30 مورد تهدیدها) و 48 عامل داخلی (19 مورد قوت ها و 29 مورد ضعف ها) تعیین شدند. سپس با استفاده نظرات گروهی متشکل از 31 نفر از پژوهشگران فعال و اعضای هیأت علمی در زمینه کارآفرینی وزن دهی و رتبه بندی تک تک عوامل از 1 (بی اهمیت) تا 4 (بسیار مهم) صورت گرفت. مجموع امتیاز نهایی عوامل خارجی 881/2 به دست آمد که به این معنی است که تحقیقات کارآفرینی نتوانسته است از عواملی که فرصت یا موقعیت ایجاد می کنند، بهره برداری نماید و یا از عواملی که موجب تهدید می گردند، دوری نماید. همچنین مجموع امتیاز نهایی عوامل داخلی 789/2 به دست آمد که به این معنی است که عوامل داخلی موثر بر تحقیقات کارآفرینی دارای قوت است. راهبردهای قابل قبول در برنامه ریزی بهبود و توسعه تحقیقات کارآفرینی، با توجه به قرارگیری در خانه شماره 5 ماتریس داخلی و خارجی، راهبردهای محافظه کارانه است. با توجه به قوت های مناسب تحقیقات کارآفرینی می توان راهبردهای تهاجمی را نیز مورد توجه قرار داد. در نهایت با استفاده از تکنیک QSPM جذابیت راهبردها تعیین شد.

هدف اصلی این تحقیق بررسی اثربخشی اعتبارات بر توسعه کسب و کارهای دامپروری در نواحی روستایی بخش جعفرآباد استان قم بوده است. به این منظور از روش تحقیق توصیفی مبتنی بر پیمایش استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 83 نفر از دامداران (پروش دهندگان گوساله پرواری) شاغل در شهرک دام جعفریه واقع در بخش جعفرآباد استان قم است که از سال 1389 از بانک کشاورزی گازران قم جهت توسعه دامداری وام دریافت کرده اند. اطلاعات لازم به صورت تمام شماری از صاحبان واحدهای دامداری گردآوری شده است. روایی پرسشنامه بر اساس نظرات گروهی از متخصصان شامل اعضای هیأت علمی دانشگاه و کارشناسان بانک کشاورزی ارزیابی و پس اصلاحاتی مورد تأیید قرار گرفته است. پایایی ابزار تحقیق با انجام یک طرح مطالعه راهنما بر روی 20 نمونه خارج از جامعه آماری (دامداران خارج از شهرک دام جعفریه) و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 83/0 برای گویه های اثربخشی تأیید شده است. نتایج نشان داد که مؤلفه های اثربخشی اعتبارات پرداختی توسعه کسب و کارهای دامپروری را می توان در پنج مؤلفه با عنوان «افزایش درآمد و تولید»، «مدیریت بهتر ضایعات و بهداشت دام»، «ارتقاء کیفیت زندگی فردی و روستایی»، «بهبود انگیزش و رضایت شغلی دامداران» و «توسعه فیزیکی دامداری» دسته بندی کرد. همچنین اینکه در مؤلفه اول «افزایش میزان فروش و درآمد حاصل از دامداری»، در مؤلفه دوم «مدیریت بهتر بهداشت دام و پیشگیری بیماری های دام»، در مؤلفه سوم «از بین رفتن ضایعات، زباله و آشغال در محیط روستا»، در مؤلفه چهارم «بهبود رضایت از وضعیت شغل و حرفه» و در مؤلفه پنجم «افزایش ارزش اموال و دارائی های دامداران» دارای اهمیت بیشتری بوده است. نتایج بررسی میزان اثربخشی اعتبارات نشان داد که در دو مؤلفه اول یعنی «افزایش درآمد و تولید» و «مدیریت بهتر ضایعات و بهداشت دام» اثربخشی مطلوب نبوده است. اما در سه مؤلفه بعدی یعنی «ارتقاء کیفیت زندگی فردی و روستایی»، «بهبود انگیزش و رضایت شغلی دامداران» و «توسعه فیزیکی دامداری» و همچنین کلیت شاخص اثربخشی وضعیت مطلوب بوده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی ادراک روستاییان از تغییر اقلیم و راهبردهای مقابله با آن در شهرستان زابل انجام شده و پژوهشی توصیفی از نوع پیمایش پرسش نامه ای است. جامعه آماری پژوهش تمام روستاییان شهرستان زابل به تعداد 107282 نفر بودند و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 380 نفر تعیین شد. نتایج نشان دادند نیمی از پاسخگویان ادراک قوی و بسیار قوی از تغییر اقلیم دارند. نتایج اولویت بندی راهبردها نشان دادند راهبردهای حفاظتی، اقتصادی و اجتماعی به ترتیب اهمیت بیشتری در مقابله با تغییر اقلیم در منطقه دارند. بیشتر پاسخگویان به عواملی مانند کاهش سرمایه گذاری در تولید کشاورزی، فروش دارایی های مختلف، ذخیره سازی آب، بهبود روش های زراعی، مهاجرت به شهرها و مناطق اطراف و شرکت در کلاس های آموزشی از بین راهبردهای سه گانه توجه کرده اند. نتایج آزمون t و F نشان دادند متغیرهای ادراک از تغییر اقلیم، جنسیت، سطح سواد، سابقه کشاورزی، نوع شغل، مالکیت دام، داشتن بیمه خشکسالی و درآمد بر استفاده از راهبردهای مقابله با تغییر اقلیم مؤثرتر هستند. نتایج آزمون فریدمن نشان دادند محدودیت های فیزیکی، اجتماعی و اقتصادی مقابله با تغییر اقلیم اهمیت بیشتری در بین روستاییان دارند. عواملی مانند ایجاد سدهای بزرگ در کشور افغانستان، کارایی نداشتن سامانه های ذخیره سازی در سطح منطقه، نبود آب انبارهای مناسب برای ذخیره سازی، ناتوانی مالی، ناتوانی در دریافت تسهیلات بانکی، نداشتن سرمایه برای استفاده از روش های نوین آبیاری، ناآگاهی افراد از راهبردهای مقابله با تغییر اقلیم و همکاری نکردن برخی افراد با کمتر مصرف کردن آب از مهم ترین محدودیت های سازگاری با تغییر اقلیم هستند. همچنین نتایج آزمون t و F نشان دادند درک افراد از محدودیت های مقابله با تغییر اقلیمتحت تأثیر متغیرهای وضعیت تأهل، سطح سواد، مدت اقامت، نوع شغل، مالکیت دام و داشتن بیمه خشکسالی است.

هدف: به کارگیری سازمان ها و نهادهای محلّی یکی از رویکردهای مدیریّتی در جوامع روستایی است که در برهه هایی از تاریخ توسعة روستایی کشور مورد توجّه واقع شده است. در این راستا تعاونی های دهیاری در بسیاری از نواحی تشکیل شده است و نقش بسیار مؤثّری در تسهیل خدمات دهیاری ها داشته است. این تحقیق با هدف بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعة روستایی استان گلستان انجام شده است. روش: تحقیق حاضر بر مبنای راهبرد پیمایش پرسش نامه ای به انجام رسیده است. جامعة آماری تحقیق شامل دهیاران عضو شرکت تعاونی های دهیاری استان گلستان به تعداد ۸۳۰ نفر است. به روش فرمول کوکران تعداد نمونه ها ۱۱۸ نفر تعیین شد و از روش نمونه گیری خوشه ای در سطح ۹ شرکت تعاونی دهیاری جهت انتخاب نمونه ها استفاده شد. اعتبار پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها، از طریق سه نفر از کارشناسان شاغل در شرکت تعاونی دهیاری در استان گلستان و سه نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه و پایایی آن از طریق محاسبة آلفای کرونباخ برای کارکرد عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی-اجتماعی به ترتیب ۹۲۸/۰، ۸۴۰/۰، ۹۰۸/۰ و ۹۰۸/۰ محاسبه شد و مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: نتایج رتبه بندی مهم ترین کارکردهای شرکت های تعاونی دهیاری نشان داد که مواردی مانند «مشارکت در ساخت و بهینه سازی مسکن روستایی» در زمینة کارکرد عمرانی، «سرمایه گذاری در جهت بهبود تولیدات کشاورزی و صنعتی» در زمینة کارکرد اقتصادی، «تسطیح معابر روستا» در زمینة کارکرد خدماتی و «تربیت مدیران آشنا به شرایط روستا و سازمان های محلّی» در زمینة کارکرد فرهنگی-اجتماعی اولویّت بالایی داشتند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که کارکردهای مختلف این شرکت ها در توسعة روستایی در ناحیة مورد مطالعه کم تر از حدّ متوسط یا نامناسب است. نتایج آزمون فریدمن هم نشان داد که تأثیر کارکردها متفاوت نیست و از اولویّت یکسانی برخوردار هستند. نتایج آزمون t مستقل برای مقایسة کارکردهای تعاونی دهیاری در بین بخش ها نشان داد که کارکردهای تعاونی دهیاری در بخش مرکزی هر شهرستان وضعیّت بهتری داشتند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسه کارکردها بر حسب سابقة تأسیس نشان داد که کارکرد تعاونی های دهیاری برحسب قدمت آن ها تفاوت معنی داری داشتند. در هر چهار زمینة (عمرانی، اقتصادی، خدماتی و فرهنگی- اجتماعی)، تعاونی هایی که قدمت بالاتری داشتند، کارکردهای بهتر و مؤثّرتری نیز ارائه کرده اند. نتایج آزمون کروسکال والیس جهت مقایسة کارکردها در بین شهرستان ها نشان داد که در زمینة کارکردهای عمرانی و خدماتی شهرستان گرگان وضعیّت بهتری داشته است و در زمینة کارکردهای اقتصادی و فرهنگی- اجتماعی شهرستان کردکوی وضعیّت بهتری داشته است. محدودیّت ها/ راهبردها: تمرکز این تحقیق بر بررسی نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعة روستایی بود. بنابراین، انتظار می رود پژوهش های آینده به شناسایی راه کارهای ارتقای عملکرد نقش و کارکردهای این تعاونی ها بپردازند. راه کارهای عملی: با توجّه به یافته ها، هم کاری بخشداری برای تأمین ماشین آلات مورد نیاز، واگذاری پروژه های عمرانی و تأمین نیروهای متخصّص، حمایت شورای بخش در تأمین مالی، هماهنگی همة شوراها و دهیاران با تعاونی دهیاران، تأسیس صندوق مالی، بیمه و غیره وابسته به تعاونی دهیاری، برنامه ریزی برای برقراری ارتباط مؤثّر و نشست های مشورتی بین تعاونی های دهیاران در سطح شهرستان، استان و کشور جهت بهبود نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری مؤثّر است. اصالت و ارزش: شناخت نقش و کارکرد تعاونی های دهیاری در توسعة روستایی استان گلستان و ارائة پیشنهادهایی برای ارتقای عملکرد این نوع تعاونی ها، اصالت و ارزش اصلی این تحقیق است.

این تحقیق با هدف شناسایی نیازهای آموزشی و ملزومات برگزاری دوره های آموزشی برای اعضای هیئت علمی انجام شد. روش انجام این تحقیق به شیوه توصیفی با رویکرد پیمایشی بود. جامعه آماری 168 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بود که از بین آنها نمونه ای 71 نفری به صورت تصادفی انتخاب شد. رضایت بیشتر پاسخگویان از کیفیت دوره های آموزشی برگزار شده در حد متوسط قرار داشت. حدود 79 درصد پاسخگویان شیوه «نیازسنجی و نظرخواهی از اعضای هیئت علمی» را به عنوان مبنای برگزاری دوره ها مناسب دانسته اند. مهم ترین نیازهای آموزشی نیز عبارت بود از: «اصول و فنون آموزش کارآفرینی»، «آشنایی با نظام های آموزش دانشگاهی برتر در سطح بین المللی»، «اصول و فنون توسعه حرفه ای خودگردان» و «کاربرد روان شناسی در آموزش و یادگیری». بر اساس یافته های تحقیق، استفاده از مدرسان توانمند و شناخته شده و باتجربه در رسانش مطالب و برقراری ارتباط مؤثر و ارتقای کیفیت دوره ها به لحاظ نوآوری و کاربردی بودن محتوا ازجمله راهکارهای جلب مشارکت فعال اعضای هیئت علمی در دوره های آموزشی است.

امروزه گردشگری یکی از بخش های بزرگ اقتصاد است که با رشدی سریع قابلیت حمایت از جامعه محلی را در ایجاد تنوع اقتصادی دارا ست؛ در حالی که، توسعه گردشگری در نواحی روستایی پیامدهای مختلف مثبت و منفی زیست محیطی را در پی دارد. برنامه ریزی برای ایجاد تعادل بهینه بین منافع و هزینه های زیست محیطی توسعه گردشگری، نیازمند شناخت نگرش جامعه میزبان نسبت به پیامدهای محیط زیستی گردشگری است. ناحیه آق سو در شهرستان کلاله استان گلستان نیز جاذبه های طبیعی فراوانی دارد که در فصول مختلف سال همواره مورد توجه گردشگران زیادی است. این مطالعه با هدف بررسی نگرش جامعه روستایی نسبت به تأثیرات زیست محیطی گردشگری در ناحیه آق سو در استان گلستان اجرا شده است. به این منظور، از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر پیمایش پرسشنامه ای استفاده شد. از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد. روایی صوری و محتوایی پرسشنامه بر اساس نظرات خبرگان محلی و برخی از استادان دانشگاه و پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای بخش های پرسشنامه در دامنه 687/0=α تا 888/0=α تأیید شد. از داده های 130 نفر از سرپرستان خانوار که به صورت تصادفی از 5 روستای دهستان آق سو انتخاب شدند، برای تحلیل استفاده شد. در این پژوهش دو متغیر وابسته تأثیرات مثبت و منفی محیط زیستی بود که اثر متغیرهای مستقل شامل تعلق اجتماعی، وابستگی اقتصادی به گردشگری، نگرش محیط زیستی، استفاده از جاذبه های گردشگری، دغدغه اجتماعی و ادراک از وضعیت اقتصادی بر آنها از طریق رگرسیون چندگانه توأم بررسی شد. همچنین، وضعیت این دو متغیر در بین گروه های مختلف پاسخگویان از طریق آزمون های مقایسه ای t و F برای نمونه های مستقل نیز ارزیابی شد. نتایج نشان داد، مواردی مانند «افزایش همکاری مردم روستا برای حفظ محیط زیست» و «توجه بیشتر به اصول بهداشتی و جلوگیری از مصرف بی رویه» از جمله مهم ترین تأثیرات مثبت و «افزایش زباله، فاضلاب و آشغال» و «ازدحام جمعیت در مسیر و محدوده جنگل» نیز از جمله مهم ترین تأثیرات منفی بوده است. همچنین، متغیرهای جنسیت، تأهل، بومی بودن، تحصیلات، سن، درآمد و فاصله مکانی تا جاذبه گردشگری تأثیری بر ادراک از پیامدهای مثبت و منفی محیط زیستی نداشتند. در حالی که، افراد عضو نهادهای روستایی تأثیرات منفی محیط زیستی را بیشتر از افراد غیرعضو ارزیابی کردند، افراد با سابقه اقامتی بیشتر در روستا تأثیرات مثبت را کمتر ارزیابی کردند. نتایج آزمون ویلکاکسون نشان داد پاسخگویان تأثیرات منفی محیط زیستی توسعه گردشگری در روستاهای محل سکونت خود را بسیار بیشتر از تأثیرات مثبت آن ارزیابی کرده اند. نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد متغیرهای تعلق اجتماعی، نگرش زیست محیطی و دغدغه اجتماعی تأثیر معنا دار مستقیمی بر ادراک از هزینه های منفی زیست محیطی دارند. همچنین، متغیرهای تعلق اجتماعی، وابستگی اقتصادی به گردشگری و ادراک از وضعیت اقتصادی نیز تأثیر معنادار مستقیمی بر ادراک از تأثیرات مثبت دارند.

هدف این تحقیق بررسی مهم ترین مسائل آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی کشور است. روش انجام این تحقیق به شیوه توصیفی با رویکرد پیمایشی بود. جامعه آماری شامل 70 نفر از شرکت کنندگان در "نشست سراسری آموزش عالی کشاورزی و منابع طبیعی: چشم انداز 1404" بود که در دی ماه 1393 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان برگزار شد. از بین آنها تعداد 54 نفر به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از نرم افزارهای SPSS و Excel بهره گرفته شده است. برای رتبه بندی آیتم ها از میانگین فریدمن استفاده شد. برای مقایسه میزان اهمیت هرکدام از مسائل برون و درون دانشگاهی از آزمون ویلکاکسون استفاده شد. نتایج نشان داد که مهم ترین مسائل برون دانشگاهی عبارت است از: «وجود تعداد زیاد دانشگاه ها، مؤسسات، مراکز و واحد های فاقد صلاحیت»، «کاهش کیفی ورودی های رشته های کشاورزی و منابع طبیعی» و «نبود آمایش آموزش کشاورزی». همچنین مهم ترین مسائل درون دانشگاهی عبارت است از: «کم بودن سهم واحدهای عملی/ مهارت آموزی»، «کم توجهی به نحوه ارائه واحدهای عملی» و «سفارشی نبودن و یا کاربردی نبودن پایان نامه ها». نتایج آزمون ویلکاکسون نشان داد که با وجود اینکه میانگین مسائل درون دانشگاهی اندکی از مسائل برون دانشگاهی بیشتر است اما این تفاوت معنی دار نیست.

هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای پژوهش های کارآفرینی کشور است. جامعه ی آماری، تمام مقالات منتشرشده درباره ی کارآفرینی و کسب وکار کوچک را (به استثنای مقالات فصلنامه ی توسعه ی کارآفرینی دانشگاه تهران) تا پایان سال 1391 به تعداد 189 مقاله را دربر گرفته است. تحلیل گرایش های پژوهشی نشان داد که بیشترین تعداد پژوهش ها در نشریه ی «تحقیقات اقتصاد و توسعه ی کشاورزی ایران» منتشر شده است و در بیشتر پژوهش ها، جنبه های روان شناختی و رفتاری کارآفرینی موضوع اصلی بوده است. از نظر الگوهای پژوهشی، در بیشتر پژوهش ها (9/62 درصد) از روش کمّی استفاده شده است؛ فرد (15/39 درصد) و سازمان (63/29 درصد) به ترتیب سطح تحلیل غالب پژوهش ها کارآفرینی است و بیشتر مطالعات بر روی دانشجویان و دانش آموختگان (52/18 درصد) صورت گرفته است. به علاوه، بیشتر پژوهش ها از داده های مقطعی (68/39 درصد) با استفاده از ابزار پرسش نامه (02/64 درصد) استفاده کرده اند و استفاده از داده های طولی کمتر رایج است. همچنین 87/15 درصد پژوهش ها در استان تهران انجام شده است. بیشتر پژوهش ها توسط دو یا سه نویسنده (56/55 درصد) منتشر شده و 98/35 درصد پژوهش ها حداقل دارای یک نویسنده ی زن بودند. از منظر روند پژوهشی، نتایج نشان داد که پژوهش های کارآفرینی در ایران روندی افزایشی داشته و از سال 1386 به بعد دارای رشد چشم گیری بوده است.

در طی دهه های گذشته بهبود معیشت پایدار مردم روستایی مورد توجه زیادی قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه ی پایدار روستایی مطرح بوده است. یکی از رهیافت های اصلی برای بهبود معیشت روستایی توسعه ی گردشگری روستایی است. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تأثیر گردشگری بر معیشت پایدار روستایی در استان گلستان است. طرح تحقیق حاضر شبه آزمایشی با مقایسه ی دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری است، که بر مبنای راهبرد پیمایشی به انجام رسیده است. از ابزار پرسشنامه و روش مصاحبه برای جمع آوری داده های مورد نیاز استفاده شده است. 170 نفر سرپرست خانوار از روستاهای گردشگری و 130 سرپرست خانوار از روستاهای غیر گردشگری به عنوان نمونه به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که سرمایه های معیشتی 5 گانه در دو گروه روستاها کمتر از حد متوسط و در وضعیت نامناسب بود. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که میانگین سرمایه های فیزیکی، مالی و کل سرمایه ها در روستاهای گردشگری از روستاهای غیرگردشگری بیشتر است. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان داد که در روستاهای گردشگری فعالیت هایی مانند «فروش تولیدات لبنی محلی»، «فروش لباس محلی»، «زراعت»، به ترتیب راهبرد معیشتی اهمیت بیشتری داشته است. در حالی که در روستاهای گروه دوم، به ترتیب فعالیت های زراعت، کارگری، دامداری، اهمیت بیشتری داشته است. نتایج آزمون کای اسکویر نشان داد که مهم ترین زمینه آسیب پذیری در هر دو گروه روستاهای گردشگری و غیرگردشگری، فصلی بودن تغییرات است که معیشت روستاییان را با ناامنی بودن مواجه کرده است. همچنین نتایج آزمونt  تک نمونه ای برای ارزیابی پیامدهای معیشتی گردشگری نشان داد که به جزء پیامدهای زیست محیطی، وضعیت سایر پیامد های گردشگری، مناسب است.

هدف: هدف این تحقیق بررسی تأثیر پروژه های یکپارچه سازی اراضی بر پایداری کشاورزی اراضی در دشت هراز در استان مازندران است. روش: طرح تحقیق حاضر شبه آزمایشی و بر مبنای راهبرد پیمایشی به انجام رسیده است. جامعه آماری تحقیق را 3707 نفر از بهره برداران در 12 روستای هدف طرح یکپارچه سازی در دشت هراز استان مازندران تشکیل دادند. روش نمونه گیری نیز تصادفی ساده از بین دو گروه کشاورزان دارای اراضی یک پارچه و کشاورزان دارای اراضی سنتی بود. اعتبار پرسش نامه به عنوان ابزار گردآوری داده ها، از طریق گروهی از کارشناسان و متخصصان توسعه کشاورزی و پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ که برای کلیه سازه های تحقیق به طور متوسط بین 62/0 تا 87/0 به دست آمد، مورد تأیید قرار گرفت. یافته ها: پایداری کشاورزی بر پایه محاسبه شاخص ترکیبی به تفکیک سه بعد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی، سنجش و ارزیابی شد. به این منظور، 10 شاخص اکولوژیکی، 8 شاخص اجتماعی و 9 شاخص اقتصادی پس از بررسی ادبیات پایداری تدوین شد. شاخص ها به روش ضریب موریس رفع اختلاف مقیاس شدند و به روش تحلیل مؤلفه های اصلی وزن دهی شدند. نتایج آزمون t تک نمونه ای نشان داد که وضعیت ابعاد سه گانه پایداری (اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی) برای هر دو گروه کشاورزان در وضعیت نامناسب است. نتایج آزمون t مستقل نشان داد که بین دو گروه کشاورزان اختلاف معناداری در بعد اکولوژیکی و اقتصادی وجود دارد و وضعیت بعد اکولوژیکی در اراضی سنتی و بعد اقتصادی در اراضی یک پارچه مناسب تر است. محدودیت ها/ راهبردها: با توجه به این که تحقیق، شاخص های اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی سطح مزرعه را مورد استفاده قرار داد، بنابراین، لازم است تحقیقات آینده با استفاده از شاخص های سطح خانوار، تأثیر این گونه طرح ها را بر معیشت پایدار بررسی کنند. راهکارهای عملی: با توجه به یافته ها، جلب مشارکت کشاورزان در طراحی و اجرای عملیات یکپارچه سازی و سپس، طراحی نظام های بهره برداری مبتنی بر مشارکت جمعی و تعاونی های تولید در راستای کاهش مصرف نهاده های شیمیایی در مزارع، به ویژه توجه بیشتر به عملیات مبارزه بیولوژیک آفات، ترویج کودهای آلی و سبز و کود کمپوست و استفاده از ارقام مقاوم به آفات و همچنین، دشمنان طبیعی آفات می تواند در جهت بهبود پایداری مزارع مؤثر باشد. اصالت و ارزش: شناخت پیامدهای محیط زیستی طرح های یکپارچه سازی اراضی زراعی و تبیین چگونگی تأثیر این گونه طرح ها بر جنبه های اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی مزرعه یک پارچه و پراکنده.

این تحقیق با هدف شناسایی و تحلیل کارکردی اتحادیه تعاونی های مرتع داری در استان گلستان انجام گرفت. تحقیق حاضر از نوع توصیفی بود و به شیوه پیمایشی اجرا شد. جامعه آماری تحقیق تمام اعضای اتحادیه تعاونی های مرتع داری استان گلستان را در برگرفت (N=1043) و حجم نمونه طبق جدول بارتلت و همکاران (2001) 200نفر تعیین شد (n=200). نمونه گیری در دو مرحله به صورت تصادفی ساده و خوشه ای انجام شد. روایی پرسشنامه محقق ساخته براساس نظر کمیته تحقیق و کارشناسان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان و پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بین 95/0 تا 98/0 تایید شد. نتایج تحلیل عاملی کارکردها به استخراج پنج عامل با عنوان اطلاع رسانی و آموزش های ترویجی، خدمات حمایتی تخصصی، پیشبرد همکاری و تعاملات اجتماعی، احیای مراتع و تامین نهاده ها با درصد واریانس تبیین شده (176/74) منجر شد. نتایج تحلیل عاملی عوامل تاثیرگذار بر کارکرد اتحادیه نیز به استخراج چهار عامل با عنوان برخورداری از منابع و زیرساخت ها، انسجام اجتماعی و حمایت نهادی، قابلیت مدیریتی و عضومحوری با درصد واریانس تبیین شده (241/77) انجامید. همچنین، تحلیل عاملی دستاوردها و پیامدهای مورد انتظار از کارکرد اتحادیه تعاونی های مرتعداری به استخراج دو عامل با نام بهره برداری پایدار از مراتع و توسعه سرمایه نهادی اجتماعی در بهره برداری از مراتع با درصد واریانس تبیین شده (694/76) منجر شد.

هدف اصلی این تحقیق آسیب شناسی کیفیت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان بود. تحقیق حاضر ازلحاظ هدف کاربردی بود و بر مبنای راهبرد پیمایش و به صورت تک مقطعی به انجام رسید. جامعه مورد مطالعه همه دانشجویان این دانشگاه به تعداد 3084 نفر در سال 1393 بود. بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 308 نفر تعیین شد. برای گزینش نمونه ها از روش نمونه گیری طبقه ای با انتساب متناسب اقدام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی آن بر پایه نظرات گروهی از پژوهشگران مربوطه تأیید شد و پایایی آن بر مبنای ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد (92.- 75.=α). نتایج نشان داد که مهم ترین مسائل کیفیت تحصیلی دانشجویان به حوزه های زیر مربوط می شود: (1) امکانات و زیرساخت های دانشگاه؛ (2) خدمات رفاهی و پشتیبانی و فوق برنامه؛ (3) عملکرد دانشجویان؛ (4) مدیریت، قوانین و مقررات و سیستم اداری دانشگاه؛ (5) برنامه آموزشی و درسی؛ و (6) عملکرد استادان.

هدف این تحقیق، ارزیابی و مقایسه سطح پایداری در نظام تولید برنج شهرستان ساری بوده است. 22 شاخص منفرد مربوط به جنبه های اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی پایداری انتخاب شده است و پس از تعیین مناسبت آن با شرایط محلی کشت برنج در شهرستان ساری، به بررسی 287 نفر از کشاورزان برنج کار پرداخته شد. پرسشنامه ای برای گردآوری داده ها درباره عملیات کنونی کشاورزی در سه بخش الف) عملیات مدیریت زراعی؛ ب) عملکرد اقتصادی و ج) ویژگی های اجتماعی هر مزرعه طراحی شد. روش شناسی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای تعیین وزن با توجه به اهمیت نسبی و تأثیر شاخص های اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیکی بر پایداری کل، از طریق بررسی دیدگاه کارشناسان به کار گرفته شده است. سپس از طریق ادغام شاخص های ترکیبی مربوط به سه مؤلفه پایداری، شاخص ترکیبی نهایی پایداری ساخته شد. نتایج نشان داد که 77/17% و 66/53% نظام تولید برنج به ترتیب در وضعیت ناپایدار و بالقوه ناپایدار است. با وجود اینکه مؤلفه اجتماعی پایداری در سطح رضایت بخشی قرار داشت اما جنبه های اقتصادی و اکولوژیکی هنوز در وضعیت ضعیف پایداری قرار دارند. به علاوه، پایداری مزرعه در بین کشاورزان استفاده کننده از روش مبارزه بیولوژیک، بذر کم محصول، عملیات مدیریت اگرواکولوژیک، دارنده زمین های یکپارچه و شرکت کننده در برنامه های آموزشی-ترویجی بیشتر بوده است. تحصیلات، نیروی کار خانوادگی، میزان خودمصرفی برنج، رابطه مثبت و مقدار برنج تولیدی، رابطه منفی معنی داری با پایداری اکولوژیکی داشته است. سن، تجربه کشاورزی، تحصیلات و میزان خودمصرفی، رابطه مثبت معنی دار با پایداری اجتماعی داشته است. همچنین تحصیلات، اندازه زمین، خودمصرفی، مقدار برنج تولیدی و شاخص بهره وری نیز با پایداری اقتصادی دارای رابطه مثبت معنی داری بوده است.