محمد شورمیج
مطالب
فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۰ مورد.
تحلیلی بر شورش های گیلان بعد از فتح آن در زمان شاه عباس اوّل صفوی (1037 -1000ق)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
گیلان بعد از فتح آن توسط شاه عباس اول، به سبب شورشهای متعددی که در آن برپا شده بود، بسیار متمایز از مناطق دیگر ایران گردید. در این پژوهش با توجه به ساختار اقتصادی و اجتماعی جامعه گیلان و عملکرد نمایندگان حکومت صفوی در آن، زمینهها و علل برپایی شورشهای گیلان بعد از شکست خان احمد دوم گیلانی و تسخیر آن توسط شاه عباس اول تا اواخر حکومت آن بررسی و تحلیل شده است. سپس، علل ناکامی شورشها و پیامدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی آن برای جامعه گیلان و حکومت صفوی بررسی و تحلیل گردیده است. هدف اصلی پژوهش، تبیین و تحلیل ساختاری شورشهای فراموش شده و پراکنده گیلان بعد از سرکوبی خان احمد دوم گیلانی در زمان سلطنت شاه عباس اول میباشد. روش پژوهش به صورت کتابخانه ای و با استناد به متون تاریخی است.
یافتههای عمده تحقیق نشان میدهد که شاه عباس اول در اداره گیلان موفق نبوده و فقط با اتکا به تهدید و زور بر آنجا سلطه داشته و علت بسیاری از شورشها، به خاطر عملکرد نامناسب نمایندگان شاه صفوی در گیلان بوده است.
نقش محال ثلاث، به مزکزیت تنکابن، در دوره اول جنبش جنگل(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در جریان جنگ جهانی اول،هیأت اتحاد اسلام جنبش جنگل، برای مقابله با بیگانگان، حفظ استقلال کشور و رعایت اصول مشروطیت وشعائر اسلامی در گیلان تشکیل شد.
در این زمان،به خاطر ضعف کابینه های دولت و اشغال ایران و همچنین ضعف و بدبینی دولتمردان محلی در محال ثلاث(مازندران غربی)،عده ای از سران مشروطه سابق چون سالار فاتح به قصد تضعیف خاندان خلعتبری و کسب قدرت درمحال ثلاث، با جنبش اتحاد اسلام جنگل همکاری کردند و فعالیت جنبش جنگل به این منطقه کشیده شد.
این پژوهش در پی پاسخگویی به این مسأله است که محال ثلاث به مرکزیت تنکابن چه نقشی در دوره اول جنبش جنگل داشته است؟ به دنبال آن این فرضیه مطرح می گردد،محال ثلاث درتشکیل و تضعیف اتحاد اسلام جنبش جنگل تأثیرگذار بوده است.
نتایج پژوهش نشان می دهد،با تغییرسیاست انگلیس در ایران و روی کار آمدن کابینه وثوق الدوله وحمایتش از مخالفین جنبش جنگل و همچنین تسلیم شدن برخی از سران جنبش اتحاد اسلام جنگل،تاکتیک نامناسب عقب نشینی به سمت محال ثلاث بخصوص تنکابن و عدم شناخت صحیح منطقه،سبب نابودی اتحاد اسلام جنبش جنگل در دوره اول شد.
واکاوی شخصیت المؤید بالله علوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
المؤیدبالله علوی از سادات حسنی منطقه دیلم بود که در منطقه رودسر (هوسم)، علیه حکومت محلی وابسته به آل بویه و بازماندگان خاندان علوی ثائری قیام نمود. به خاطر عدم مشروعیت قدرت این حکام و نارضایتی مردم از آنها و برخی ویژگی های شخیصت المؤیدبالله، قیام او با موفقیت همراه شد و در نتیجه توانست به توسعه قدرت سیاسی از شرق گیلان یعنی رودسر تا حدود کلار و چالوس دست بزند.
از آنجا که در منابع متأخر، چندان ابعاد شخصیت المؤیدبالله بررسی نشده، هدف اصلی این پژوهش، با روش توصیفی ـ تحلیلی و به کمک منابع اصلی، بررسی جنبه های مختلف شخصیت المؤیدبالله است. یافته های تحقیق مذکور نشان می دهد قبل از قدرت گیری تشیع امامی در دیلم، سادات شیعه زیدی در آنجا دارای نفوذ قابل توجهی بوده و المؤیدبالله یکی از شخصیت های معروف زیدی با گرایش نزدیک به امامی در مناطق مذکور به ویژه تنکابن بود.
بررسی تطبیقی روابط روسیه تزاری و شوروی با نهضت جنگل و تاثیر آن بر روابط خارجی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
فرضیه اصلی این تحقیق، دلیل ایجاد شکاف میان نهضت جنگل و چگونگی شکست آن به دلیل سیاست و نیرنگ بازیهای سیاستمداران دولت انقلابی شوروی را بررسی می کند.
خاندان اسحاقیه در گیلان عصر صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
خاندان اسحاقیه در غرب گیلان، به خصوص منطقة فومن، سالیان زیادی (از قرن هفتم تا دهم هجری) دارای قدرت و فرمانروایی بودند.این خاندان از دورة مغول، با حکومت های گوناگونی در ایران مواجه شدند و غالباً، به استقلال، در منطقه فرمانروایی می کردند؛ ولی در زمان حکومت صفویه، به ویژه از اواخر دورة شاه اسماعیل اول، قدرت سیاسی آنها زوال یافت و تقریباً مطیع دولت مرکزی شدند. سرانجام، این خاندان در زمان شاه عباس اول، در سال 1000ق، به دلیل رقابت درون منطقه ای و سیاست تمرکزگرایی دولت مرکزی، از بین رفتند. در این پژوهش، با روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی موقعیت سیاسی و اجتماعی حُکام اسحاقیه در غرب گیلان عصر صفوی، و رابطة آنها با حکومت صفوی و آل کیا در شرق گیلان، پرداخته می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که خاندان اسحاقیه، با استفاده از موقعیت جغرافیایی و جایگاه مناسب خاندان خود، توانستند سالیان متمادی در غرب گیلان حکومت کنند.
نقش و عملکرد ناصر کبیر در نشر اندیشه شیعی در طبرستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در عرصه سیاسی مهمترین نتیجه مهاجرت سادات علوی به شمال ایران در قرن سوم هجری،تأسیس حکومت شیعی علوی در طبرستان بود.در اوایل قرن چهارم هجری با شکل گیری و بنیان گرفتن مکتب ناصریه، شهرهایی چون آمل و هوسم از مراکز اصلی ترویج فرهنگ شیعی در سراسر طبرستان و دیلم به شمارمی رفتند. این نوشتار بر آن است با شیوه توصیفی و تحلیلی ، تلاش ناصرکبیر در نشر اندیشه شیعی طبرستان را مورد بررسی قرار دهد. در مجموع می توان چنین نتیجه گرفت، محبوبیت علویان در بین عامه مردم طبرستان از یک سو و تلاش ناصرکبیر در نشر اسلام و اندیشه شیعی، سبب ساخت و راه اندازی مدارس، کتابخانه ها، محافل بحث و مناظره و تدریس علوم دینی شد.تمامی این موارد در اعتلای فرهنگ شیعی تأثیرگذار بوده است.اهمیت این تلاش ها در این است که با توجه به جو سیاسی و تسنن حاکم ،این منطقه در احیای فرهنگ شیعی تلاش نموده است.
روش و بینش تاریخ نگاری اسکندربیگ منشی در عالم آرای عباسی با تکیه بر وقایع گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
اندیشه تاریخ نگاری در تواریخ رسمی و سلسله ای دوره صفویه،بر پایه ساختار سنتی پیشین و بر مبنای نگرش سلطان متدین و مروّج شیعه ادامه یافت. شیوه تاریخ نگاری اسکندربیگ منشی نیز ادامه تاریخ نویسی سنتی عصر صفوی است اما در نگارش تاریخ خود دارای ویژگی و امتیازاتی است که او را از تاریخ نویسان سنتی عصرش متمایز کرده است. مسأله اصلی پژوهش این است که آیا اسکندربیگ منشی در بیان حوادث گیلان در تاریخ عالم آرای عباسی از روش و بینش خاصی برخوردار است؟
نتایج تحقیق نشان می دهد،اسکندربیگ منشی،در بیان تحولات گیلان عصر صفوی،از شیوه روشمند برخوردار بوده است.از لحاظ روش تاریخ نگاری،دارای سبکی روان و بی تکلف و متنی منسجم و پیوسته و از لحاظ فن تاریخ نویسی، دارای اهلیت لازم بوده است. او با وجود نگرش سلطنت گرایانه به سلطان صفوی و بینش نخبه گرایانه به دولتمردان آن، تاحدممکن در نقل روایات صداقت و دقت لازم داشته است.
روش پژوهش در این تحقیق به صورت کتابخانه ای و به شکل تحلیلی و انتقادی در روش تاریخ نگاری است.
نقش ابریشم گیلان در اقتصاد عصرصفوی تا پایان دوره ی شاه عباس اوّل(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
در دوره صفوی به ویژه زمان شاه عباس اوّل،اقتصادکشاورزی به خصوص ابریشم از اهمیت ویژه ای برخوردار بود.ابریشم یکی از محصولات مهم وتأثیر گذاردر اقتصاد تجاری عصر صفوی بوده و منطقه گیلان در در این زمینه سهم به سزایی داشته است.هدف و مسأله اصلی این پژوهش بررسی و تبیین نقش ابریشم گیلان در اقتصاد تجاری و تحولات اقتصادی و سیاسی داخلی عصر صفوی تا پایان شاه عباس اول است.
این پژوهش در پی پاسخ به این فرضیه است که،ابریشم به عنوان یک کالای استراتژیک اقتصادی،در عصر صفویه دارای اهمیت به سزایی بوده و گیلان در این راستا نقش تعیین کننده داشته است.
یافته های پژوهش بیانگر این است،علیرغم کاربرد صنعتی و تجاری ابریشم ،بیشتر در قالب تجاری مورد بهره برداری قرار می گرفت و گیلان به خاطر تولید انبوه و مرغوب ابریشم نقش غیر قابل انکاری در جلب بازارهای اروپایی و تجارتخانه های آن داشته است.همین امر سبب سوق دادن ایران و منطقه گیلان به مدار سرمایه داری تجاری جهانی شد. اما تولید ابریشم نتوانست تحول عمده ای دراقتصاد و رشد گیلان بخصوص زمان شاه عباس اول بگذارد زیرا بیشتر بعنوان یک کالای اقتصادی کنترل شده در خدمت استبداد شاهی و دستگاه مرکزی بود
تحلیلی بر روند قدرت گیری انگلیس در خلیج فارس (از اواسط صفویه تا پایان نیمه اول قاجاریه 1030 ـ 1264 ق/1620-1847م)(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه‌های تخصصی:
خلیج فارس همواره از مناطق بسیار حساس، سوق الجیشی و تجاری خاورمیانه بوده است، از این رو، در طول تاریخ منشأ تحولات متنوعی شده است. از مسائل بسیار مهم و قابل بحث در خلیج فارس، بررسی چگونگی سلطه استعمارگران، به خصوص انگلیسیها بر کرانه های ساحلی آن و به ویژه کرانه های تحت حاکمیت ایران میباشد. در این پژوهش، چگونگی روند قدرت گیری انگلیس و تضعیف قدرت سیاسی ایران در کرانه های خلیج فارس از اواسط حکومت صفوی تا آغاز حکومت ناصرالدین شاه (1030 ـ 1264ق) تحلیل و بررسی میشود. مسئله و هدف اصلی پژوهش، بررسی چگونگی قدرتیابی قبایل و اعراب محلی در منطقه خلیج فارس و سیاست انگلیس در تقویت آنها و سلطه بر منطقه است.
نقش گیلان در روند قدرت گیری شاه اسماعیل اول صفوی برای تصاحب سلطنت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
چکیده در بررسی چگونگی شکل گیری یک حکومت ،نحوه ی قدرت گیری مؤسس آن سلسله بسیار مهم و تأثیر گذار است. هدف اصلی پژوهش مذکور،بررسی نقش گیلان در روند قدرت گیری شاه اسماعیل اول برای تصاحب سلطنت صفوی است که کمتر مورد توجه محققین قرار گرفته و از این حیث دارای اهمیت و نوآوری است. عواملی چون شرایط جغرافیایی و مذهبی گیلان، طریقت زاهدیه و نقش حاکم محلی آل کیا میرزاعلی کارکیا و بزرگان منطقه تالش در این امر تأثیرگذار بوده است. یافته های پژوهش بیانگر این است موقعیت طبیعی گیلان نقش مهمی در ادامه حیات و فعالیت سیاسی اسماعیل میرزا و طریقتش داشته است. همچنین طریقت زاهدیه ، حمایت و تلاش های میرزاعلی کیا و بزرگان منطقه از جمله تالشی ها از اسماعیل میرزا و همراهانش در مقابل آق قوینلوها، نقش مؤثری در پیشبرد اهداف سیاسی وی و در نهایت فتح اردبیل و تبریز داشته است.
رویکرد سیاسی شیخ زاهد گیلانی و شیخ صفی الدین اردبیلی از منظر متون تاریخی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
رویکرد سیاسی شیخ زاهد گیلانی، زمینه های تفکر سیاسی و نزدیکی به قدرت مداران زمانه را در شیخ صفی الدین اردبیلی پرورش داد. شیخ صفی الدین علاوه بر کسب آداب صوفیانه و عرفانی، راهبردهای سیاسی برای توسعه طریقتش را از محضر استاد فرا گرفت. این رویکردها به یک جنبش سیاسی در طریقت صفوی تبدیل شد و در نهایت مؤسس یکی از سلسله های بزرگ در تاریخ ایران گردید.
چگونگی استقرار و تثبیت تشیع امامی در طبرستان (از قرن سوم تا پایان هشتم هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
ادیان و عرفان سال ۵۱ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲
253 - 272
حوزه‌های تخصصی:
بررسی سیر تشیع امامی در طبرستان و چگونگی استقرار و تثبیت آن، از مباحث مهم تاریخ تشیع در ایران است. مسئله اصلی تحقیق، چگونگی سیر و تحول تشیع امامی در طبرستان از مرحله استقرار تا تثبیت آن در منطقه است؟ لذا این فرضیه طرح می گردد، طبرستان به علت شرایط خاص سیاسی و جغرافیایی و به دلیل استقبال از مهاجران علوی شیعه، فعالیت علمای شیعه و حمایت حکام محلی، شرایط مناسبی برای استقرار و تثبیت تشیع امامی داشت. هدف اصلی پژوهش مذکور، تبیین سیر استقرار و تثبیت تشیع امامی در طبرستان است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی به مسئله اصلی تحقیق پرداخته می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد، عواملی چون اقامت برخی از پیروان ائمه در طبرستان، فعالیت تبلیغی سادات علوی و حضور علمای دینی و بزرگان شیعه امامی و فعالیت تبلیغی آن ها در طبرستان و حمایت حکام آل باوندی، مرعشی و برخی ملوک پادوسبانی از تشیع امامی، سبب تثبیت تشیع امامی در اوایل قرن نهم هجری در مازندران شد.
مطالعات تاریخی آموزش وپرورش گیلان با تأکید بر وضعیت تاریخی مدرسه شاهپور رشت در عصر پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
توسعه و رونق آموزش و پرورش گیلان در عصر پهلوی با ساختار آموزشی و سرنوشت تاریخی مدرسه شاهپور رشت پیوند عمیقی داشت. از این روی بررسی وضعیت تاریخی آموزش و پرورش گیلان مستلزم شناخت از شرایط حاکم این مدرسه، به عنوان یک پارادایم آموزشی برای سایر مدارس گیلان است. تأسیس این مدرسه از مظاهر بارز آموزش نوین در این منطقه است. بررسی زوایای مختلف مدرسه شاهپور از نظر فضای کالبدی و ساختار و مقررات حاکم بر نظام آموزشی آن نشان می دهد که پایه گذاران و گردانندگان این مدرسه همواره سعی داشتند استانداردهای لازم را حفظ کنند که وضعیت فوق موجب هدایت و راهبری توسعه کمی و کیفی آموزش و پرورش رشت و به طور کلی گیلان گردید. نگارندگان مقاله ضمن بررسی عوامل مؤثر بر رونق مدرسه شاهپور، درصدد یافتن پاسخی مبتنی بر شواهد عینی و ادله ذهنی به سؤال بنیادین ذیل هستند. آموزش و پرورش گیلان و به ویژه شهر فرهنگ و ادب پرور رشت، چگونه و تا چه اندازه از سنت های آموزشی این مدرسه، که بزرگان و نخبگان بسیاری را در دامان خود پرورانده است، بهره مند گردید؟ یافته های این پژوهش که با بهره گیری از اسناد، شواهد و منابع تاریخی به شیوه توصیفی و تحلیل آماری صورت گرفته است، جایگاه و تاثیرگذاری مدرسه شاهپور را در آموزش و پرورش گیلان به خوبی آشکار می کند.
تأثیر انقلاب اسلامی بر مناسبات عربستان با ایران در دهه نخست نظام جمهوری اسلامی (1368-1358)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
وقوع انقلاب اسلامی در ایران، آغازگر فصل جدیدی در روابط سیاسی دو کشور ایران و عربستان سعودی شد. این رویداد به دلیل برخورداری از زیربنای ایدئولوژیک انقلابی شیعه، حاوی پیامی بود که موجب برهم زدن وضع موجود در منطقه شد. در این پژوهش تأثیرات انقلاب اسلامی بر مناسبات عربستان با ایران در دهه اول انقلاب اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. روابط دو کشور در دهه نخست انقلاب اسلامی، متأثر از عوامل مختلفی چون تلاش ایران جهت صدور انقلاب اسلامی، جنگ ایران و عراق، شورای همکاری خلیج فارس، رقابت در اوپک، مس ئ له حجاج ایرانی و تحرکات شیعیان منطقه شرقی عربستان قرار داشت که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته اند. نتیجه پژوهش بیانگر این است که دولت عربستان برای جلوگیری از بازتاب انقلاب اسلامی در جامعه خود، سیاست اصلاح و سازگاری را در پیش گرفت، ولی به دلیل تضاد فکری با تشیع، همواره سیاست تقابل با دولت انقلابی شیعه را اعمال نموده است ."
بررسی مقایسه ای تاریخ نگاری علی لاهیجی و عبدالفتاح فومنی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
تاریخ اسلام سال بیست و دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۸۵)
101 - 130
حوزه‌های تخصصی:
تاریخ نگاری محلی در گیلان عصر صفویه با وجود مورخانی، چون علی لاهیجی و عبدالفتاح فومنی پررونق بوده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که با وجود پاره ای مشابهت ها، الگوی لاهیجی، حاکمان کیایی و دربار آنان است، ولی الگوی فومنی، تحت تأثیر حوادث گیلان، اشخاصی مانند بهزاد بیگ وزیر شاه عباس اول در گیلان، امیره دباج و اسحاق فومنی هستند که توانسته اند گیلان را به رفاه و رونق قبلی برگردانند. هم چنین، فومنی برخلاف لاهیجی از نگرش تأویلی و آرمان شاهی برای مشروعیت حاکم خاصی بهره نمی برد.
نقش عوامل اقتصادی در شکل گیری جنبش مشروطه گیلان(بین سال های 1290 تا 1327 ه . ق)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵
107 - 124
حوزه‌های تخصصی:
گیلان به عنوان یکی از مناطق مهم مشروطه خواه در ایران، همواره توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده است. هدف اصلی تحقیق، تبیین مسائل و معضلات اقتصادی و معیشتی جامعه شهری و روستایی گیلان در آستانه انقلاب مشروطه است. لذا مسئله اصلی تحقیق این است، شرایط و موقعیت اقتصادی جامعه گیلان، تا چه اندازه در شکل گیری جنبش مشروطه (بین سال های 1290 تا 1327 ه . ق) تأثیر داشته است؟ در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، مسئله اصلی تحقیق بررسی و تبیین می گردد. دستاورد پژوهش نشان می دهد، علل شکل گیری جنبش مشروطه در گیلان، بیش از آن که تحت تأثیر عوامل بیرونی قرار داشته باشد، درونی بوده و به وضعیت معیشتی اقشار جامعه روستایی و شهری گیلان و خواسته های اقتصادی و اجتماعی مردم منطقه مرتبط بوده است. برقراری عدالت، بهبود اوضاع معیشتی و اقتصادی، رفع ظلم حاکمان دولتی و مالکان منطقه ای و جلوگیری از تجاوزات روس ها از مهم ترین خواسته های مردم گیلان در آستانه ی جنبش مشروطه بود که ریشه های اقتصادی داشته و درنهایت منجر به شکل گیری جنبش مذکور گردید.
Deconstruction of Colonial Policies, Especially England, in the History of Iran (Case Study: Volume Seven of Cambridge)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
favorable with the Western-oriented attitude and the History of Iran Cambridge is a prominent example. The authors of the 7th volume of the Cambridge History of Iran briefly were reviewed the political and economic transitions of Iran during the Qajar and Pahlavi periods, without scientific and analytical explanation, and they passed by it descriptively.The important point was disregard their of British colonial policy in the political and economic transitions and foreign relations of Iran during the Qajar period and the Pahlavi dynasty.
ابنیه تاریخی شهر رامسر و نقش آن در گردشگری پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آثار تاریخی دوره پهلوی شهر رامسر در رشد و توسعه پایدار گردشگری و با استفاده از منابع تاریخی و روش میدانی و پرسشنامه ای، انجام شده است. با توجه به اطلاعات و آمار به دست آمده از پرسشنامه های توزیع شده میان جامعه بومی در نیم سال دوم 1401 و مصاحبه با اشخاص ذی صلاح، می توان نتیجه گرفت که در کنار جاذبه های طبیعی شهر رامسر، وجود بناهای تاریخی زیبا و جذاب دوره پهلوی، سبب افزایش مدت زمان ماندگاری گردشگران در شهر و عاملی برای اشتغال زایی و کسب درآمد جامعه بومی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد افزایش سالیانه ورود گردشگر به شهر رامسر، ارتباط مستقیمی با آثار تاریخی این شهر دارد. جامعه بومی منطقه نیز از گردشگری فرهنگی-تاریخی حمایت می کند و در صورت برنامه ریزی اصولی و مدیریت قانونمند و کارآمد در نگهداری و مرمت آثار تاریخی، به گردشگری پایدار تبدیل خواهد شد که نتیجه مهم آن اشتغال زایی قشر جوان و کسب درآمد بیشتر برای کسبه، بازار و اقشار بومی منطقه خواهد بود.