محمدرحیم رهنما

محمدرحیم رهنما

مدرک تحصیلی: استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱۶۷ مورد.
۱۰۱.

تبیین سناریوهای دستیابی به شهر سبز در کلان شهر مشهد، با رویکرد آینده پژوهی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی سناریو نگاری شهر سبز محیط زیست مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۱۸
شهر سبز به عنوان یک رویکرد سازگار با محیط زیست در پی مشخص شدن پیامدهای مخرب الگوها و رویکردهای سنتی و متفاوت توسعه بدون توجه به مباحث زیست محیطی در سال های اخیر مورد توجه جدی محققان و صاحب نظران قرار گرفته است. براین اساس، در این پژوهش سعی شده با رویکرد آینده پژوهی از طریق شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر دست یابی شهر سبز در کلان شهر مشهد، سناریوهای پیش روی شهر در افق 1405 مشخص گردد تا از این طریق بتوان زمینه دست یابی به شهر سبز را در کلان شهر مشهد فراهم ساخت. در این پژوهش ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از منابع خارجی 7 مؤلفه اصلی و 25 شاخص به عنوان پارامترهای اولیه برای شهر سبز شناسایی شد. سپس با استفاده از نظرات کارشناسان و نرم افزار Micmac شاخص های کلیدی و پیشران های مؤثر بر دستیابی به شهر سبز شناسایی شد، در مرحله بعد مجدد با ادغام روش ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار Scenario wizard به شناسایی سناریوهای پیش روی شهر مشهد در زمینه شهر سبز در افق 1405 پرداخته شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که 6561 سناریو پیش روی شهر مشهد در افق 1405 است و در این بین تنها دو سناریو دارای سازگاری بالا و احتمال وقوع بیشتری هستند. سناریوی اول که سناریویی با جهت مثبت است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 108 و ارزش سازگاری 10 و سناریوی دوم که گویای شرایط نامناسب برای آینده کلان شهر مشهد در زمینه شهر سبز است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 84 و ارزش سازگاری 2 است.
۱۰۲.

توانمندسازی سکونتگاه غیر رسمی شهرک شهید رجایی مشهد

کلیدواژه‌ها: توانمندسازی سکونتگاه غیر رسمی ماتریس SWOT QSPM

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۱۶
زمینه و هدف: رشد شتابان شهرنشینی و افزایش میزان مهاجرت به شهرها، کمبود و گرانی مسکن در کلان شهرها پدیده ناهنجار سکونتگاه های غیر رسمی را به وجود آورده است، که همراه با رشد بیکاری ، زمینه آسیب های اجتماعی را فراهم می سازد. در مقاله حاضر ، راهبردهای اساسی توانمندسازی سکونت گاه غیر رسمی شهرک شهید رجایی مشهد مشخص شده است. روش بررسی: نوع پژوهش کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی _تحلیلی می باشدو از روش کتابخانه ای و میدانی درانجام پژوهش استفاده شده است. ابتدا برای شناسایی وضعیت شهرک شهید رجایی مشهد در سال 1400 با جامعه آماری 232616نفر از فرمول کوکران استفاده نموده و 383 نفر از ساکنان محدوده به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند.سپس با استفاده از این اطلاعات نقاط قوت،ضعف، فرصت و تهدید محدوده را به منظور طراحی ماتریس SWOT شناسایی کردیم. در نهایت برای امتیازدهی به هریک از موارد ماتریس SWOT به منظور شناسایی راهبردها و اولویت بندی آن ها با استفاده از ماتریس QSPM، تعداد 50 پرسشنامه بین سازمان های مسئول و نخبگان دانشگاهی که دارای تخصص کافی پیرامون مسائل حاشیه نشینی می باشند به روش هدفمند توزیع گردید. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج  نشان می دهد راهبرد کلی در محدوده برای اجرای توانمندسازی تدافعی بوده و راهبردهای ساماندهی کالبدی، محیطی و جمعیتی با ایجاد زیرساخت ها و تسهیلات شهری ،استفاده بهینه از زمین های موقوفه آستان قدس رضوی برای کاهش آسیب های اجتماعی و کالبدی محدوده، توسعه متعادل عناصر شهری، تامین مسکن مناسب و زیباسازی در طراحی، ضمن حفظ هویت فرهنگی محدوده با بهره گیری از مصالح بومی و تلفیق آن با مصالح جدید، راهبردهای مهم توانمندسازی شهرک شهید رجایی محسوب می شوند.
۱۰۳.

از تدوین چشم انداز شهر سرخس تا برنامه ریزی عملیاتی شهرداری

کلیدواژه‌ها: چشم انداز برنامه ریزی راهبردی برنامه ریزی عملیاتی سرخس شهرداری سرخس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۷ تعداد دانلود : ۲۸۴
تغییرات رخ داده شده در عرصه جهانی و شهری به این معناست که پیش بینی آینده شهری مبهم است و دیگر نمی توان فقط با استفاده از طرح های جامع به پیش بینی آینده شهرها پرداخت. در این میان، شهرهای مرزی به دلیل عملکرد فضایی شان، از موقعیت ویژه ای برخوردارند. تدوین چشم انداز توسعه شهری سرخس برای سال 1415، تنظیم چارچوب راهبردی در حوزه مدیریت شهری و همچنین ارائه برنامه عملیاتی 5 ساله شهرداری (1400-1396) اهداف تحقیق هستند. در این راستا شش کارگروه اجتماعی_فرهنگی، حمل ونقل، خدمات شهری و محیط زیست، مدیریت بحران، شهرسازی_ معماری و خدمات مدیریت تشکیل شد. کارگروه اقتصاد نیز نقش کارگروه پشتیبان را ایفا نمود. روش تحقیق ترکیبی است و به 36 سازمان شهر سرخس مراجعه شد و 36 مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام گشت. 177 پرسشنامه در میان کارشناسان سازمان ها توزیع شد. دو نشست با نخبگان شهری برگزار شد و نتایج در قالب جدول SWOT ارائه گردید و راهبردها با روش QSPM اولویت بندی شدند. یافته های تحقیق عبارت اند از: تدوین چشم انداز توسعه شهر سرخس در 6 کارگروه، تدوین چشم انداز نهایی شهر سرخس، تدوین برنامه راهبردی توسعه شهری و تدوین برنامه عملیاتی شهرداری (1400-1396). در ارتباط با برنامه ریزی عملیاتی، کارگروه اقتصاد برآورد درآمدها و منابع تأمین اعتبار شهرداری سرخس را انجام داد و سناریوهای درآمدی مختلف را پیش بینی نمود. برای شهرداری سرخس 126 پروژه و 47 فعالیت شناسایی و ارائه شده است.
۱۰۴.

ارزیابی ارتباط فضایی سلامت اجتماعی بانوان مشهد و فضاهای سبز شهری؛ چه عواملی بر حضور آن ها در فضاهای سبز شهری اثرگذار است؟(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بانوان مشهد توزیع فضایی خودهمبستگی سلامت اجتماعی فضای سبز شهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۵۶
در مقاله حاضر سه هدف دنبال می شود: بررسی چگونگی توزیع فضایی سلامت اجتماعی بانوان مشهد ؛ ارزیابی خودهمبستگی فضایی آن با فضاهای سبز شهری ؛ و تعیین عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری در ابعاد فردی و محیطی. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی - تبیینی است. در مرحل ه کمی، برای سنجش سلامت اجتماعی از پرسش نامه کییز استفاده شد و 670 پرسش نامه در سطح نواحی شهر مشهد تکمیل شد. در مرحله کیفی ، برای تعیین عوامل محیطی اثرگذار، 17 مصاحب ه نیمه ساختاریافته انجام گرفت. نتایج نشان داد براساس ضریب موران (ضریب 18/0)، توزیع فضایی سلامت اجتماعی خوشه ای است. خودهمبستگی فضایی سلامت اجتماعی و فضای سبز شهری با آزمون موران دومتغیره ارزیابی شد و چهار نوع خوشه در سطح مشهد تشکیل شد. در خوشه High-Low ارتباط فضایی معکوس بود. بنابراین، برای شناسایی عوامل اثرگذار بر حضور بانوان در فضاهای سبز شهری، پارک میرزاکوچک خان از این خوشه انتخاب و شعاع عملکرد آن (999 متر) مشخص شد و ساکنان این محدوده مدنظر قرار گرفتند. برای تعیین عوامل فردی از آزمون رگرسیون ترتیبی استفاده شد. نتایج نشان داد در میان متغیرهای فردی تحصیلات پایین تر و درآمد بالاتر در سطح خطای کوچک تر از 05 / 0 معنی دارند و جهت رابطه آن ها مثبت است . در حوزه عوامل محیطی نیز عوامل اثرگذار در سه بعد کالبدی - فضایی، زیباشناختی ، و ادراکی- احساسی بررسی شد. بر اساس نتایج، پیشنهادهای لازم برای ارتقای حضور بانوان در فضاهای سبز شهری و در نتیجه بهبود سلامت اجتماعی آن ها ارائه شد.
۱۰۵.

تحلیل عوامل موثر بر پذیرش مقالات در مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای با مدل کاپلان مایرو رگرسیون کاکس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای رگرسیون کاکس پذیرش مقاله های تحلیل عوامل مدل کاپلان مایر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۲۵۱
هدف : ارزیابی کمّی و کیفی مقاله های مجله «جغرافیا و توسعه ناحیه ای» از آغاز انتشار (1382) تا سال 1390 با استفاده از جدولهای بقاء کاپلان مایر و رگرسیون کاکس. روش پژوهش : روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و از نوع تحقیق کاربردی است. شیوه گردآوری اطلاعات، از نوع تحلیل محتواست. همچنین، با استفاده از مدل جدولهای کاپلان مایر، مدل آنالیز واریانس یک طرفهو آزمون کاکس، به ارزیابی و تحلیل کمّی و کیفی مقاله های انتخاب شده، پرداخته شده است. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد از 900 مقاله رسیده به مجله، 136 مقاله در 14 شماره مجله به چاپ رسیده است؛ 51% مقاله ها رد شده و 34% در دست بررسی است. میانگین امتیازهای کلی مقاله های برابر 5/41 امتیاز می باشد. نتایج آزمونLog Rank  مؤید وجود تفاوت در امتیازهای بین دو گروه مقاله های پذیرفته شده و رد شده در مدل کاپلان مایر است. همچنین، بر اساس نتایج حاصل از کاربرد رگرسیون کاکس، شاخصهای «روش علمی تحقیق» (428/.)، «نوآوری در تحلیل موضوع» (124/.) و شاخص «تازگی، ضرورت و اولویت موضوع» (039/.) بیشترین تأثیر را دارد. نتیجه گیری : تکیه بر شاخصهایی که بر جنبه های خلاقیت و نوآوری در مقاله های تأکید دارند، از نظر ارزیابان مهم تر است و باید در اولویت قرار گیرند تا شاخصهای پیشنهادی مجله. لذا، تجدید نظر در امتیازبندی شاخصهای مجله و به ویژه وزنهای آنها، ضروری به نظر می رسد.  
۱۰۶.

شبیه سازی مسکن اجاره ای با روش مونت کارلو درکلانشهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شبیه سازی اجاره مسکن مونت کارلو مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹
هدف مقاله، بیان کاربرد مدل مونت کارلو برای شبیه سازی اجاره مسکن در مشهد است که از روش تحقیق تبیینی بهره می گیرد. جامعه آماری، مساکن اجاره ای مشهد اعم از ویلایی و آپارتمانی می باشند که تعداد 334 نمونه تصادفی تعیین گردید که از طریق بخش آگهی روزنامه خراسان در طول تیر و مرداد ماه 1394 استخراج شدند. برای شبیه سازی مبلغ اجاره ماهانه، شاخص اجاره از طریق ترکیب مبلغ رهن واجاره محاسبه شد. سپس رابطه بین متغیرهای وسعت و تعداد اتاق واحدها به تفکیک ویلایی و آپارتمانی از طریق مدل رگرسیون چند متغیره در نرم افزار SPSS با فرمت XML برنامه نویسی شد. این مدل اولیه با استفاده از گزینه شبیه سازی، فراخوانی و از طریق الگوریتم های دو جمله ای و مثلثی شببیه سازی شدند. نتایج نشان داد که میانگین شاخص اجاره شبیه سازی شده برابر.1.92.میلیون تومان در ماه می باشد. تاثیر وسعت واحدها و تعداد اتاق به عنوان متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته شاخص اجاره، به ترتیب برابر 97% و 93% بدست آمد. محاسبه حساسیت شاخص اجاره به تعداد اتاق بیانگر این واقعیت است که اولا 97% واحدها تا 3 اتاق می باشند. ثانیا با افزایش تعداد اتاق از یک اتاق به سه اتاق در دامنه اجاره کمتر از 0.7 میلیون تومان ، درصد واحدهای دارای یک اتاق از 10% به 0% کاهش می یابد. ولی برعکس در گروه بالای 2 میلیون تومان اجاره، درصد اتاقها از 37% به 48% افزایش می یابد. برنامه ریزی برای احداث مسکن اجاره ای و کنترل اجاره و ارایه سوبسید در حد واحدهای آپارتمانی 2 خوابه الگوهای مناسبی برای ساماندهی مسکن اجاره ای در مشهد هستند.
۱۰۷.

نقش رضایت شهروندان بر رفتارهای مثبت شهروندی (مطالعه موردی: شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دلبستگی رضایت قصد ترک کیفیت ادراک شده گفتار مثبت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۶۳۹
هدف از این مطالعه بررسی شاخص های رضایت شهروند و تأثیر رضایت بر رفتارهای مثبت شهروندی در شهر مشهد است. مطالعات نظری و همچنین تکمیل پرسش نامه به روش جمع آوری اطلاعات و داده های پژوهش بود. حجم نمونه برای تکمیل پرسش نامه برابر 450 نفر برآورد شد. نتایج آنالیز داده ها برای وضعیت کیفیت ادراک شده نشان داد میانگین های به دست آمده برای هر یک از گویه ها اختلاف معناداری را با سطح متوسط 3 نشان می دهد و در بیشتر موارد کمتر از سطح متوسط بوده است. بااین حال، نتایج به دست آمده از آزمون مدل برای بررسی روابط متغیرها به این شرح بود که تأثیر کیفیت ادراک شده در رضایت شهروند با ضریب مسیر43/0 مثبت بود. فرضیه تأثیر رضایت در دلبستگی شهری نیز با ضریب 68/0 به عنوان بالاترین ضریب مسیر در بین ضرایب تأیید شد. تأثیر منفی رضایت بر قصد ترک و دلبستگی بر قصد ترک به ترتیب با ضرایب 3/0- و 28/0- تأیید شد. همچنین، فرضیه های تأثیر مثبت متغیر رضایت در گفتار مثبت(20/0) و متغیر دلبستگی در گفتار مثبت(33/0) تأیید شد.
۱۰۸.

تحلیلی بر برنامه ریزی توسعه پایدار بخش مرکزی کلانشهر تهران با محوریت حمل ونقل شهری (منطقه 12 شهرداری تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه ی پایدار توسعه ی حمل ونقل محور چالش های آتی منطقه ی 12 تهران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۲۰۸
در طی سالیان گذشته و با افزایش مشکلات مرتبط با حمل ونقل در شهر تهران، توجه به رویکرد «توسعه ی حمل ونقل محور»، در کانون توجه برنامه ریزان شهری این کلان شهر قرار گرفته است. بدین منظور، این تحقیق با هدف بررسی میزان اهمیت مقوله ی «حمل ونقل» در راستای محوریت قراردادن آن در روند توسعه کالبدی منطقه 12 و همچنین بررسی اصول توسعه پایدار منطقه موردمطالعه با محوریت حمل ونقل شهری، به انجام رسید. جهت دستیابی به اهداف این تحقیق از روش پیمایشی و رویکرد آینده پژوهی استفاده گردید. در این راستا، اقدام به مطالعه ی کتابخانه ای و پرسش گری از مدیران و صاحب نظران منطقه ی مورد مطالعه به تعداد 30 نفر، شد. پرسشنامه ها در قالب «جدول اثرات متقابل» طرح گردیده و با نرم افزار میک مک تحلیل شده اند. نتایج بخش اول تحقیق نشان داد که مسائل مرتبط با حمل و نقل دارای میزان تأثیرگذاری بالاتری نسبت به سایر چالش های کالبدی منطقه موردمطالعه بوده و منطقی است تا توسعه ی آتی منطقه را با محوریت حمل ونقل پیگیری نمود. نتایج بخش دوم تحقیق در زمینه ی اصول «توسعه ی مبتنی بر حمل ونقل» در منطقه ی مورد مطالعه نیز منجر به شناخت 12 نیروی اصلی تأثیرگذار گردیده که تعدادی از آن ها همچون توجه به «تراکم» و یا «تنوع» با اصول مطروحه در توسعه ی حمل ونقل محور تفاوت اساسی دارند.
۱۰۹.

بررسی نقش تعریض معابر در طراحی سیستم های کلان حمل ونقل همگانی شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حم لونقل همگانی مسیریابی شاخص دسترسی تعریض معابر شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۴ تعداد دانلود : ۱۹۹
تحقیق حاضر به بررسی اثر تعری ضهای پیش بینی شده در طرح تفصیلی بافت مرکزی شهر مشهد بر فرایند طراحی مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی است. ابتدا مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی شهر مشهد با استفاده از روش الگوریتم کلونی مورچگان در دو حالت، با فرض تحقق و عدم تحقق تعریض معابر بافت مرکزی شهر بازطراحی شد هاست. سپس شاخص دسترسی بر پایه مدل هنسن به تفکیک دو حالت مذکور محاسبه شده است. آزمون فرض تحقیق نشان داد، شاخص دسترسی به خطوط اصلی حم لونقل همگانی شهر در حالت گزین های که در شرایط تحقق تعری ضهای طرح تفصیلی تولیدشده، ب هطور معناداری بیشتر از شرایط گزینه دیگر است. نتیجه ب هدست آمده نشان م یدهد، تعریض معابر بافت مرکزی شهر بر مبنای طرح تفصیلی، نقش مؤثر و مهمی در بهبود مسیر خطوط اصلی حم لونقل همگانی و افزایش کارایی آنها دارد.
۱۱۰.

تأثیرپذیری توسعه منطقه ای در ابعاد اقتصادی و نهادی-مدیریتی از سرمایه های ارسالی مهاجران در جنوب استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی شاخص اقتصادی شاخص مدیریتی- نهادی جنوب استان فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۰ تعداد دانلود : ۳۱۹
مهاجرت با به راه انداختن جریان سرمایه (ارسال وجه و سرمایه گذاری)، دانش، توسعه و نوسازی را موجب می شود و ابعاد گوناگون جامعه را دچار تغیر و تحول می نماید. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات و پیامدهای سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی نیروی کار بر توسعه پایدار اقتصادی و مدیریتی منطقه جنوب استان فارس انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی - توسعه ای و از نظر ماهیت و روش، توصیفی و تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی صورت گرفته است. بر این اساس، پرسشنامه هایی در قالب 4 شاخص بر اساس طیف لیکرت تنظیم و به صورت تصادفی بین سرپرستان توزیع گردید. جامعه آماری پژوهش شامل 18141 خانوار که در قالب 20 روستا و شهر منطقه پراکنده شده است، که از این تعداد خانوار بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 314 خانوار انتخاب شده اند. تجزیه و تحلیل پرسشنامه با استفاده از روش آمار توصیفی و تحلیلی ازجمله آزمون های تی، پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل خاکستری انجام گردیده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سرمایه های ارسالی مهاجران با شاخص اقتصادی و مدیریتی توسعه پایدار با ضریب 818/0 دارای رابطه ای مثبت با شدتی قوی است و سرمایه های ارسالی موجب ارتقای شاخص های توسعه پایدار اقتصادی و مدیریتی در منطقه مورد مطالعه گردیده است. در این راستا شاخص فرصت های شغلی و درآمدی با ضریب تأثیر393/0 بیش ترین میزان اثر را بر ارتقای شاخص های اقتصادی و مدیریتی توسعه پایدار داشته و همچنین، طبق نتایج تحلیل فضایی (تحلیل خاکستری)، روستا- شهرهای کرمونسج، اوز، کورده و زروان به ترتیب بیش ترین تأثیرپذیری را از سرمایه های ارسالی به دنبال داشته اند.  
۱۱۱.

تحلیل اثرات سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی بر توسعه پایدار روستاهای جنوب استان فارس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سرمایه های ارسالی مهاجرت بین المللی فعالیت های مقصد مهاجرت استان فارس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۴۴۶
یکی از پیامدهای مهم مهاجرت های فرامرزی نیروی کار، ارتباط آن با عرصه ها و مسائل اجتماعی و فرهنگی جامعه می باشد که به اشکال گوناگون می تواند شاخص هایی چون افزایش یا کاهش مهاجرت ها، افزایش درآمد، کاهش فقر، بهبود دسترسی ها و زیرساخت ها، ایجاد اشتغال، عدالت اجتماعی و ایجاد همبستگی های ملی و یا تبادل فرهنگی یک جامعه را متأثر سازد. در این راستا، تحقیق حاضر باهدف بررسی اثرات و پیامدهای سرمایه های ارسالی مهاجران بین المللی نیروی کار بر توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی مناطقی از جنوب استان فارس (شهرستان های لارستان و زرین دشت) انجام شده است. این تحقیق از نوع اکتشافی و روش انجام آن توصیفی – تحلیلی می باشد. جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 18141 خانوار می باشند که در قالب 20 روستا و شهر منطقه پراکنده می باشند، که از این تعداد خانوار بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه برابر با 314 خانوار انتخاب شده اند. تجزیه وتحلیل پرسشنامه با استفاده از روش آمار توصیفی و تحلیلی ازجمله آزمون های کی دو، تی، پیرسون، رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر و تحلیل خاکستری (جهت رتبه بندی سکونتگاه ها) انجام گردیده است. نتایج نشان می دهد که بین سرمایه های ارسالی مهاجران و توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی منطقه رابطه معنادار و مستقیم وجود دارد. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر نشان می دهد که سرمایه های ارسالی مهاجران با ابعاد توسعه اجتماعی و فرهنگی با ضریب 777/0 دارای رابطه ای مثبت با شدتی قوی است و شاخص تعاون، مشارکت و انسجام اجتماعی با ضریب تاثیر787/0 بیشترین میزان اثرگذاری بر متغیر توسعه پایدار اجتماعی- فرهنگی دارد.
۱۱۲.

ارزیابی و پیش بینی تغییرات و پراکنش افقی شهرها با استفاده از تصاویر چند زمانه و مدل CA_MARKOV. مطالعه موردی: شهر گنبدکاووس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آشکارسازی مدل CA مارکوف تغییر کاربری تصاویر ماهواره ای گنبدکاووس

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۹۳
آشکار سازی صحیح تغییرات اشکال سطح زمین، درک بهتری از ارتباط و واکنش بین انسان و پدیده های طبیعی جهت مدیریت بهتر منابع را فراهم می کند. روش های مختلفی برای آشکار سازی تغییرات کاربری و پوشش اراضی وجود دارد .مقایسه پس از طبقه بندی یکی از مؤثرترین روش های آشکار سازی تغییرات است. هدف این بررسی، آشکار سازی تغییرات پوشش اراضی گنبد کاووس است. بدین منظور پس از تهیه تصاویر ماهواره ای سالهای ۱۳۶۶-۱۳۷۹و ۱۳۸۹مراحل پردازش این تصاویر و اطلاعات بعدی آن با استفاده از نرم افزار هایی ازجملهGIS و ENVI ,IDRISI است. این تحقیق در پی ارزیابی تغییرات اراضی شهر گنبد کاووس در طی سالهای ۱۳۶۶و۱۳۷۹ و۱۳۸۹و بعد از آن پیش بینی توسعه شهر گنبد کاووس با استفاده از مدل CA MARKOV می باشد و بر اساس نتایج این تحقیق تغییرات رشد بین سالهای 1366 تا 1389 به ترتیب برای کاربری شهری3/217%، اراضی آبی 5/53%، اراضی دیم 4/40-%، اراضی بایر 7/87-% و پارک 6/198% می باشد و رشد شهر گنبد کاووس طی سال های آینده به سمت زمین های زراعی آبی در پیرامون جنوب, جنوب شرقی و شرق پیش خواهد رفت.
۱۱۳.

تحلیلی بر زیست پذیری شهری براساس شاخص زیست محیطی (مطالعۀ موردی: کلان شهر مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زیست پذیری شهری شاخص زیست محیطی عینی و ذهنی مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۲۰۲
هدف: هدف اصلی این پژوهش تحلیل زیست پذیری شهری کلانشهر مشهد به لحاظ زیست محیطی می باشد.روش: روش تحقیق این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه آماری این پژوهش جمعیت 2766258 نفری کلانشهر مشهد در سال 1390 می باشد و حجم نمونه برای پرسشنامه 402 نفر تعیین گردید.یافته ها: برای بررسی زیست پذیری شهری به لحاظ زیست محیطی، شاخص های عینی و شاخص ذهنی (پرسشنامه) مورد تحلیل قرار گرفته اند. با استفاده از مدل آنتروپی ابتدا وزن هر کدام از شاخص ها تعیین گردید که وزن آنها به این شرح می باشد: منواکسید کرین= 0.0035، ذرات معلق= 0.5974 دی اکسید گوگرد = 0.0122، دی اکسید نیتروژن = 0.019، آلاینده ازن = 0.0162، کیفیت هوا = 0.0038، فضای سبز = 0.2515، آلودگی صوتی = 0.0394، تولید زباله = 0.0534، شاخص ذهنی = 0.0029.نتیجه گیری: منطقه 9 کلانشهر مشهد، بهترین منطقه از نظر شاخص زیست محیطی می باشد. پس از منطقه 9، مناطق 7 و 8 به لحاظ زیست محیطی دارای بهترین شرایط می باشند. بدترین منطقه هم به لحاظ زیست محیطی، به ترتیب مناطق 1، 2 و 6 می باشد.
۱۱۴.

سنجش و ارزیابی میزان پایداری اجتماعی در کلان شهر مشهد، با تاکید بر پنج محله مورد مطالعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پایداری اجتماعی محله فرآیند تحلیل سلسله مراتبی روش الکتره شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۶
امروزه ابعاد اجتماعی توسعه به دلیل فراهم سازی زمینه های پیشرفت در سایر ابعاد توسعه پایدار، دارای اهمیت ویژه ای است. براین اساس در این پژوهش به بررسی و سنجش میزان پایداری اجتماعی در شهر مشهد پرداخته شده است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف از نوع کاربردی بوده که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. در این پژوهش ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای، عوامل و پارامتر های موثر بر پایداری اجتماعی در 5 مفهوم و 14 شاخص تعیین و تعریف عملیاتی شدند. سپس پنج محله براساس ویژگی های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی به روش نمونه گیری تصادفی از سطح شهر مشهد انتخاب، و با استفاده از ابزار پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز از 323 خانوار ساکن در محلات نمونه جمع آوری شد، در مرحله بعد با تلفیق هر گویه در شاخص مربوطه و مجدد با ترکیب شاخص های هر مولفه با یکدیگر در محیط نرم افزاری SPSS ، ماتریس اولیه تصمیم گیری تشکیل گردید. سپس ضمن تعیین وزن مولفه های پایداری اجتماعی با بهره گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، از طریق روش الکتره وضعیت محلات مورد مطالعه از نظر مولفه های پایداری اجتماعی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که محلات مورد مطالعه دارای سطوح متفاوتی از نظر پایداری اجتماعی هستند، به طوری که براساس نتایج محله جاهد شهر و سرافرازان در جایگاه اول و دوم از نظر پایداری اجتماعی، محله جانبازان و بهشتی در جایگاه سوم و محله نیزه در جایگاه چهارم از نظر پایداری اجتماعی قرار دارند.
۱۱۵.

ارائۀ سناریوهای مدیریت یکپارچۀ پسماند شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پسماند شهری مدیریت یکپارچه پسماندهای جامد آینده پژوهی سناریونگاری کلان شهر مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۷۱
رشد جمعیت و شهرنشینی، منجر به افزایش تولید پسماند و نگرش تک بُعدی به سیستم مدیریت پسماند، منجر به اثرات تخریبی زیست محیطی و افزایش هزینه ها شده است. الگوی مدیریت یکپارچه پسماندهای جامد (ISWM ) از مناسب ترین الگوهای مؤثر در کاهش هزینه های اقتصادی مدیریت پسماند و اثرات زیست محیطی پسماندها به شمار می رود. این مطالعه با رویکرد آینده پژوهی از طریق شناسایی شاخص های کلیدی مؤثر بر الگوی مدیریت یکپارچه پسماند در راستای تدوین سناریوهای پیشِ روی مدیریت پسماند شهر مشهد انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل 25 نفر از کارشناسان (سازمان مپ شهرداری مشهد) و متخصصان (دانشگاهی) است. پس از بررسی، 23 شاخص مؤثر شناسایی شد، سپس با تحلیل نرم افزار میک مک، 10 شاخص به عنوان پیشران های کلیدی مشخص شد. با تدوین 30 فرض عدم قطعیت برای پیشران ها، با استفاده از ماتریس اثرات متقابل و نرم افزار سناریوویزارد، به شناسایی سناریوهای محتمل پیشِ روی مدیریت پسماند شهر مشهد براساس الگوی مدیریت یکپارچه پسماند پرداخته شد. براساس نتایج، 59048 سناریو محتمل وجود دارد که فقط 5 سناریو دارای سازگاری بالا و احتمال وقوع بیشتر هستند. سناریوی اول و دوم با مجموع امتیاز 167 و 149 به عنوان سناریوهای محتمل مطلوب، شرایط امیدوارکننده ای را برای آینده مدیریت پسماند شهر مشهد ارائه می دهند. سناریوهای سوم، چهارم و پنجم به عنوان سناریوهای بحرانی (نامطلوب) گویای شرایط نامناسب برای آینده مدیریت پسماند شهر مشهد است.
۱۱۶.

رویکرد استراتژی توسعه شهری (CDS) در احیای بافت فرسوده نمونه موردی: بخش مرکزی شهر اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بافت فرسوده شهر اهواز AMOSE CDS

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۷ تعداد دانلود : ۱۸۳
بافت کهنه، فرسوده و نابسامان شهری که بیشتر در هسته مرکزی یا لایه های میانی شهرها واقعند، نیازمند دخالت و ساماندهی هستند که در این راستا ساماندهی و احیاء بافت فرسوده شهری با رویکرد استراتژی توسعه شهری (CDS) یکی از ضروریات مهم در امر برنامه ریزی محسوب می شود. هدف پژوهش ارائه استراتژی توسعه شهری (CDS) در راستای احیاء بافت فرسوده بخش مرکزی شهر اهواز است. وسعت محدوده مورد مطالعه 302 هکتار و شامل 9 محله می باشد. در این پژوهش،40 شاخص در جهت توسعه شهری (CDS) مشخص شده اند. روش تحقیق در قالب پرسشنامه های بسته با مقیاس اسمی و چند گزینه ای رتبه ای صورت گرفته، در ضمن پرسشنامه برای دو گروه شهروندان و متخصصان شهری در 5 طیف لیکریت طراحی و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه تعیین گردید. اطلاعات شاخص ها از طریق تکمیل 375 پرسشنامه از خانوارهای ساکن واحدهای مسکونی و 105 پرسشنامه از متخصصان شهری بر اساس روش نمونه گیری تصادفی بوده، سپس با استفاده از نرم افزارهای SPSS و AMOSE تجزیه و تحلیل اطلاعات انجام شده است که نتایج پژوهش نشان می دهد که میانگین شاخص قابل زندگی بودن 2.79 و میانگین شاخص حکمروایی خوب شهری 2.77، میانگین شاخص بانکداری 2.74 و در نهایت میانگین شاخص رقابتی بودن نیز 2.80 است. در نتیجه شاخص های استراتژی توسعه شهری در بخش مرکزی شهر اهواز از جایگاه مناسبی برخوردار نمی باشد.    
۱۱۷.

تجزیه و تحلیل اثرات رشد شهر آمل بر محیط پیرامون با استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سنجش از دور سامانه اطلاعات جغرافیایی شهر آمل

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۳۱۵
هدف از این تحقیق، بررسی تغییرات کاربری اراضی شهر آمل در بازه زمانی 1399-1364 است. بررسی تاثیر عوامل محرک در رشد شهر مشخص می کند که افزایش جمعیت و مهاجرت از روستاها به عنوان مهمترین عوامل در رشد شهر آمل می باشد. همچنین در روند شکل گیری بافت شهر آمل هسته اولیه شهر بعد از اسلام نقش اساسی داشته است. بررسی روند رشد آن بعد از پهلوی اول نشان می دهد یکی دیگر از عوامل محرک در رشد شهری آمل توسعه راه ها و پراکنش کاربری- تجاری خصوصا در اطراف راه های اصلی که خود نیز، الگو و فرم رشد شهر آمل را شکل داده است. داده های ارائه شده از تصاویر ماهواره ای به وضوح رشد شهر آمل را از سال 1364 تا 1399 مشخص می کند. منطقه ساخته شده، افزایش سالانه 15 درصد [135 هکتار در سال] را نشان می دهد. گسترش شهر در همه جهات صورت گرفته، اما در امتداد جاده اصلی به سوی روستاهای مجاور بیشتر نمایان گردیده است، مناطق تجاری/ خدماتی در امتداد آن تاسیس شده اند؛ کاهش سریع زمین های کشاورزی و مناطق گیاهی را نشان می دهد. همچنین تحت تاثیر فرآیند گسترش و رشد شهری، تغییر و تحولاتی در بخش کشاورزی هم در شهر آمل و هم در سکونتگاه های روستایی ادغام شده در شهر و بخش مرکزی شهرستان آمل صورت گرفته است.
۱۱۸.

فراتحلیلی بر شناخت رویکرد امنیت غذایی در چارچوب اصول حکمروایی خوب(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: Food security Good Governance thematic analysis Meta - analysis

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۱۰
مسئله تامین غذا، همواره جزء مسائل مهم زیستی انسان محسوب می شود و در مراحل مختلف تولید تا توزیع و مصرف، با مسائلی احتمالی روبه رو است. تاکنون نظریات، گردهمایی ها، پژوهش ها، مطالعات و قوانین و مقررات متنوعی در این راستا تنظیم و ارائه شده تا رفع نیاز اولیه انسان با حداقل مشکل، صورت گیرد، اما این هدف، کاملا به موفقیت محقق نشده است. شناسایی و اطلاع از علل این مسئله، نیازمند شناخت و کسب آگاهی همه جانبه از حیث نظری، تجربی و پژوهشی است تا شکاف ها و خلآهای احتمالی را روشن سازد. لذا، در پژوهش حاضر، این سه نوع مطالعه در قالب سه لایه نگرش، مواد پژوهش و روش، انجام شده است تا ضمن شناسایی ابعاد امنیت غذایی و سیر تکاملی آن، چگونگی تطبیق پذیری با مقررات، سیاست ها و قوانین را بررسی نموده و با تحلیل و بررسی پژوهش های پیشین در این حوزه و مقایسه این سه مطالعه، شکاف دانشی، تجربی و پژوهشی را در زمینه امنیت غذایی شناسایی نماید. از این رو، روش پژوهش، آمیخته شامل مطالعه کتابخانه ای-مروری، تحلیل تماتیک و فراتحلیل است. براساس نتایج پژوهش، پایه دانشی امنیت غذایی که شامل موجودی، دسترسی، مصرف و حکمروایی خوب است، با پایه تجربی و پژوهشی تفاوت دارد و بین مطالعه دانشی و پژوهشی، شکاف عمیق و قابل توجهی وجود دارد. به روزسازی قوانین و سیاست ها در کنار انجام پژوهش های کاربردی با محوریت حکمروایی خوب غذا، از جمله راهکارهایی است که می تواند این شکاف را پوشش دهد.
۱۱۹.

ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی در شهرهای استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ارزیابی پایداری اجتماعی تصمیم گیری چندشاخصه مدل ویکور آذربایجان غربی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۴ تعداد دانلود : ۵۴۰
در میان ابعاد توسعه پایداری، بُعد اجتماعی یکی از ابعاد اصلی شناخته می شود که بیشتر با ابعاد کیفیت زندگی همگام است و بر مفاهیمی همچون آینده نگری، عدالت محوری، مشارکت، و توانمندسازی تأکید دارد. هدف اصلی از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی شاخص های پایداری اجتماعی در شهرهای استان آذربایجان غربی است. بدین منظور، از مدل های تصمیم گیری چندشاخصه ویکور و شیوه های تحلیلی مربوطه برای رتبه بندی و سطح بندی شهرهای استان با توجه به شاخص های پایداری اجتماعی استفاده شده است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش 42 شهر استان آذربایجان غربی است که 13 شهر از این شهرها به عنوان نمونه مطالعه و بررسی شده است. برپایه یافته های پژوهش، شاخص های «پایداری اجتماعی» در چارچوب مدل ویکور نشان می دهد که کلان شهر ارومیه بالاترین و مطلوب ترین شرایط را از نظر پایداری اجتماعی داراست و شهر بوکان نامطلوب ترین شرایط را از نظر این شاخص ها داراست. 45درصد از شهرهای مورد مطالعه به لحاظ شاخص های مورد بررسی دارای وضعیت ناپایداری بالقوه یا ناپایدار است. همچنین، 32درصد از شهرهای مورد مطالعه دارای وضعیت متوسط به لحاظ شاخص های پایداری اجتماعی است.ضریب پراکندگی و میزان نابرابری شهرهای مورد مطالعه به لحاظ شاخص های اجتماعی پایداری حدود 40/0 است که نشان دهنده عدم تعادل نسبتاً متوسط نماگرهای شاخص های مورد مطالعه در شهرهای استان آذربایجان غربی است.یافته ها نشان می دهد همبستگی معنی داری بین تابع مزیت توسعه پایدار اجتماعی و شمار جمعیتی شهرهای استان وجود دارد.
۱۲۰.

تحلیل دسترسی فضایی به خدمات بهداشتی درمانی در شهر مشهد

کلیدواژه‌ها: دسترسی فضایی خدمات بهداشتی درمانی تحلیل خوشه ای دومرحله ای مشهد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۳۷۲
برنامه ریزی دسترسی، به عنوان شیوه ای از برنامه ریزی یکپارچه کاربری ها و شبکه حمل ونقل دارای دو بعد فضایی و غیرفضایی است. موجود بودن و در دسترس بودن خدمات، از ابعاد دسترسی فضایی محسوب می شود، که این مطالعه به بررسی خدمات درمانی در شهر مشهد می پردازد. روش مطالعه از نوع توصیفی تحلیلی، است که براساس آن، پس از تشکیل بانک اطلاعات مکانی از فضاهای درمانی در نرم افزار ARC-GIS (شامل 6 کاربری عمده با 4528 مورد فراوانی) و بهره گیری از مدل های دسترسی «دومرحله ای حوضه شناور»، وضعیت شاخص دسترسی حوزه های شهر مشهد به هر یک از فضاهای درمانی تعیین شد. مزایای بهره گیری از این روش، در مقایسه با سایر روش ها، استفاده همزمان از شاخص هایی نظیر فاصله، شعاع عملکردی و تعداد تسهیلات است. نتیجه این تحلیل بیانگر عدم انطباق بین توزیع فضایی جمعیت و پراکنش خدمات درمانی است. به عبارتی، نواحی مرکزی شهر بهترین دسترسی و نواحی پیرامونی دارای ضعیف ترین دسترسی به خدمات درمانی را دارند. در ادامه، ضمن استفاده از نرم افزارspss  و بهره گیری از مدل «تحلیل خوشه ای دومرحله ای»، 1266حوزه جمعیتی شهر مشهد از نظر شاخص دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی طبقه بندی شد. در این بخش، نتایج یافته ها نشان داد که شهر مشهد قابل طبقه بندی به دو خوشه است، شامل خوشه اول با میانگین شاخص دسترسی 3.24 شامل 2.3 درصد حوزه های شهری (حوزه های دارای شرایط بسیار عالی دسترسی) و خوشه دوم با میانگین شاخص دسترسی 0.061 شامل 97.7 درصد حوزه ها که در مقایسه با خوشه اول وضعیت مناسبی را نشان نمی دهد. نمودارهای تهیه شده از ارزیابی این مدل نشان داد که مهم ترین شاخص درخصوص تفاوت خوشه اول با خوشه دوم، شاخص دسترسی به داروخانه هاست. از سوی دیگر، شاخص دسترسی به پایگاه های اورژانس کمترین نقش را در این طبقه بندی نشان می دهد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان