محمود دهقان نیری

امروزه ارزیابی عملکرد بر مبنای کارآیی در سیستم های چندبخشی- چنددوره ای بطور فزاینده ای در اخذ تصمیمات مدیریتی و سرمایه گذاری دارای اهمیت شده است. در این مقاله رویکرد فرموله سازی جدیدی برای تحلیل پوششی داده های شبکه ای پویا بر مبنای تفکر سیستمی ارائه شده که به دنبال اندازه گیری و تجزیه کارآیی کل سیستم های چندبخشی- چنددوره ای است. اگرچه مدل های سنتی تحلیل پوششی داده ها برای ارزیابی کارآیی در شرایط چندین ورودی و چندین خروجی ایده مدل سازی پیشرفته ای را ارائه می دهد اما در خصوص فرآیند انتقال پویای سیستم های چندبخشی- چنددوره ای واحدهای تصمیم گیرنده با محدودیت مواجه بوده و شاخص هایی به صورت جعبه سیاه برای امتیازات کارآیی آنها ارائه می دهد که با نادیده گرفتن اطلاعات مربوط به عملیات های درونی سیستم باعث می گردند تا امتیازات کارآیی واحدها بصورت نادرست تخمین زده شوند. این پژوهش بعنوان یک مطالعه موردی با در نظر گرفتن فرایند نوآوری به عنوان یک سیستم چند بخشی شامل دو زیر فرایند تحقیق و توسعه و بکاریری نتایج، مدل معرفی شده را برای اندازه گیری این فرآیند در دانشگاه های سطح یک کشور در بازه زمانی سال های 93 تا 95 بکار برده است و میزان نوآوری را با توجه به هر بخش، هر دوره زمانی و همچنین نوآوری کل اندازه گیری نموده است.

توسعه نقشه راه فناوری از جمله ابزارهای نوین مدیریتی است که با رویکردی آینده نگر به فناوری، نقش مهمی در تصمیم گیری مدیران ایفا می کند، درحالیکه باتوجه به ماهیت موضوع و دیدگاه های متعدد متخصصان، ترسیم نقشه راه فناوری از نوع مسائل آشفته بوده و نیازمند ساخت دهی است. امروز تغییرات فضای کسب و کار و آشفتگی مسائل مرتبط، سازمان ها را ناگزیر به استفاده از رویکردهای ساخت دهی مسائل نموده است. رویکرد توسعه و تحلیل گزینه های راهبردی(SODA) از جمله رویکردهای ساخت دهی است که در پژوهش های متعددی به منظور ایجاد همگرایی و توسعه مشارکتی گزینه های راهبردی گسترش یافته است. از این روی در پژوهش حاضر با هدف توسعه نقشه راه فناوری، از ظرفیت SODA در نگاشت شناختی، ساخت دهی و ایجاد همگرایی بین خبرگان و متخصصان فناوری شرکت مزارع نوین ایرانیان استفاده شده است. لذا با ترسیم نمودارهای نگاشتی و اجرای تحلیل های مرکزی، دامنه ای و پتانسیل با کمک نرم افزارDecision Explorer شناخت عمیق تری از شبکه علی و عوامل تأثیرگذار حاصل شده و درنهایت نقشه راهبردی فناوری شرکت فراهم شده است. نتایج پژوهش به ترتیب براهمیت تأمین منابع انسانی مناسب شرکت با امتیاز دامنه ای۱۲ و مرکزی۱۷.۲۷ و همچنین توسعه دپارتمان تحقیق و توسعه با امتیاز دامنه ای۱۱ و مرکزیت ۱۷.۲۸ تأکید و گزینه مطالعه و پژوهش فناوری را به عنوان مفهوم پتانسیل که در نگاشت ذهنی تمامی خبرگان وجود داشته است ارائه می نماید.

امروزه با توجه به اهمیت یافتن موضوع پایداری در سطح بین المللی، محققان بسیاری به ارائه مدل های ارزیابی پایداری در صنعت بانکداری پرداخته اند. چراکه بانک ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر توسعه پایداری در کشور تأثیرگذارند. در این راستا پژوهش حاضر باهدف ارائه یک مدل جامع پایداری در نظام بانکداری، در قالب یک مطالعه توصیفی با رویکرد کیفی-کمی برنامه ریزی شد. بدین منظور ابتدا کدها، تم ها و مقوله های پایداری بانک با استفاده از رویکرد فراترکیب استخراج و رابطه شبکه ای و سطح بندی آن ها با کمک مدل سازی ساختاری تفسیری ( ISM )، حاصل شد. در نهایت مدل امروزه با توجه به اهمیت یافتن موضوع پایداری در سطح بین المللی، محققان بسیاری به ارائه مدل های ارزیابی پایداری در صنعت بانکداری پرداخته اند. چراکه بانک ها به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر توسعه پایداری در کشور تأثیرگذارند. در این راستا پژوهش حاضر باهدف ارائه یک مدل جامع پایداری در نظام بانکداری، در قالب یک مطالعه توصیفی با رویکرد کیفی-کمی برنامه ریزی شد. بدین منظور ابتدا کدها، تم ها و مقوله های پایداری بانک با استفاده از رویکرد فراترکیب استخراج و رابطه شبکه ای و سطح بندی آن ها با کمک مدل سازی ساختاری تفسیری ( ISM )، حاصل شد. درنهایت مدل شبکه ای حاصل به جهت تعیین اوزان تم ها و مقوله ها به فرایند تحلیل شبکه ای ( ANP ) سپرده شد. در ادامه با به کارگیری مدل نهایی و استخراج اطلاعات با استفاده از تحلیل محتوا، امتیاز پایداری ۲۷ بانک دولتی و غیردولتی کشور در سال 1396 تحلیل گردید. بر اساس نتایج بانک پاسارگاد رتبه اول، بانک آینده و بانک ملی به ترتیب رتبه های دوم و سوم را کسب کردند. یافته ها بیانگر آن است که میانگین امتیاز پایداری در بانک های غیردولتی از بانک های دولتی بیشتر بوده و درمجموع بانک های کشور به مقوله محیط زیست توجه بسیار کمی داشته اند که نیازمند تأکید بیشتر در برنامه های راهبردی ایشان می باشد. شبکه ای حاصل به جهت تعیین اوزان تم ها و مقوله ها به فرایند تحلیل شبکه ا ی ( ANP ) سپرده شد. در ادامه با به کارگیری مدل نهایی و استخراج اطلاعات با استفاده از تحلیل محتوا، امتیاز پایداری ۲۷ بانک دولتی و غیردولتی کشور در سال 1396 تحلیل گردید. بر اساس نتایج بانک پاسارگاد رتبه اول، بانک آینده و بانک ملی به ترتیب رتبه های دوم و سوم را کسب کردند. یافته ها بیانگر آن است که میانگین امتیاز پایداری در بانک های غیردولتی از بانک های دولتی بیشتر بوده و درمجموع بانک های کشور به مقوله محیط زیست توجه بسیار کمی داشته اند که نیازمند تأکید بیشتر در برنامه های راهبردی ایشان می باشد.

بررسی نقش عملکرد مالی شرکت و شاخص های آن در تغییر مدیر عامل در ساختار شرکت های ایرانی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مهم، علاوه بر تعیین اهمیت عملکرد مالی مدیر عامل در ابقا وی در قیاس با سایر عوامل مانند قدرت و سیاست های سازمانی، می تواند منجر به شناسایی نقاط ضعف و توسعه دستورالعمل ها و رهنمودهایی برای بهبود سیستم حاکمیت شرکتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، شود. در این پژوهش، با در نظر گرفتن عوامل و شاخص های مالی شرکت ها، ارتباط بین این شاخص ها و تغییر مدیر عامل، مورد آزمون قرار گرفت ه است. جامع ه آماری این پژوهش، مشتمل بر کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و به منظور انجام تجزیه و تحلیل های آماری، از تکنیک رگرسیون لوجیت استفاده شده است. یافته های این مطالعه، حاکی از آن است که شاخص های مالی شرکت ها رابطه معکوس معنی داری با احتمال تغییر مدیر عامل در این شرکت ها دارد. براساس شاخص نایجل کرک در رگرسیون لوجیت عملکرد مالی در حدود 10 درصد و سایر عوامل بیش از 90 درصد تغییرات مدیر عامل در شرکت های مورد بررسی را تبیین نموده است.   Abstract Examination of the role of company's financial performance and its indicators of CEO turnover in the -structure of Iranian companies is particular important. It is also important to determine the financial performance of the CEO in his/her survival compared with other factors such as organizational power and politics, that can lead to the recognition of weaknesses and develop procedures and guidelines for improved corporate governance of listed companies in Tehran Stock Exchange. In this study, by consideration factors and financial indicators, the relationship between these indicators and the CEO turnover has been tested. The population of this study consisted of all listed companies in Tehran Stock Exchange and logistic regression techniques were used to perform statistical analysis. The findings of this study suggest that the financial indicators show a significant inverse relationship with the probability of CEO turnover of the company. Financial performance has been explained approximately 10% and other factors almost over than 90% of CEOs turnover in surveyed companies, based on Nagelkerke’s R Square in logistic regression.  

هدف: امروزه بودجه ریزی بر مبنای عملکرد در راستای مدیریت اثربخش منابع حیاتی کشور، ضرورت انکارناپذیری محسوب می شود و عواید اجرای صحیح آن در تمام لایه های اقتصادی و اجتماعی جامعه اثرگذار خواهد بود. اهمیت این امر باعث شده است تاکنون پژوهش های زیادی به مبانی تئوریک، مفاهیم و مدل های بودجه ریزی بر مبنای عملکرد بپردازند. اما پژوهش حاضر به منظور بازنگری عمیق و ریشه ای با رویکردی انتقادی، نظام بودجه ریزی بر مبنای عملکرد ایران را در چهار موضوع پایه های انگیزش، قدرت، دانش و پایه مشروعیت بررسی می کند. روش: اکتشاف و کنکاش در این سیستم با استفاده از رویکردی انتقادی (رهایی بخش) با نام ابتکارات سیستم های انتقادی صورت پذیرفته است. با استفاده از این رویکرد، ادراک و بازتاب نظرهای (پنهان) ذی نفعان در قالب دوازده پرسش مرزی و در دو حالت «وضع موجود» به مفهوم واقعیت ها و آنچه وجود دارد و حالت «باید باشد» به مفهوم ارزش ها و آنچه باید در حالت ایده آل مقرر باشد، کنکاش می شود. یافته ها: یافته های حاصل از اجرای متدلوژی، نشان می دهد در ارزیابی و اجرای سیستم بودجه ریزی بر مبنای عملکرد، مشکلات فنی، انسانی و اجتماعی بسیاری وجود دارد. انتقادهای اصلی سیستم به نحوه هدف گذاری، نگاه کوتاه مدت سیاسی، نادیده گرفتن تخصص های حیاتی جدید و نادیده گرفتن شفافیت در سیستم است. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش پیشنهادهایی برخاسته از اکتشاف و درک قضاوت مرزی (قضاوت های اولیه درباره سیستم و نگاه کلی درباره آن) ذی نفعان به منظور بازطراحی و اجرای تغییرات کلیدی در نظام بودجه ریزی بر مبنای عملکرد ایران را فراهم کرده است.    

در طراحی استراتژی سطح بنگاه، انتخاب سبد کسب و کار یکی از تصمیم های کلیدی به شمار می رود که با موضوعاتی نظیر ادغام عمودی و متنوع سازی در ارتباط است. اکثر مطالعات پیشین یا مدل های کلان و مفهومی در این خصوص ارائه داده اند و یا با رویکردهای صرفاً مالی بر روش های بهینه سازی سبد سرمایه گذاری ها مبتنی بوده اند. در این پژوهش یک مدل ریاضی برای انتخاب سبد کسب و کار ارائه شده است که اولاً امکان بهره گیری از روش های کمی در تصمیم گیری های استراتژیک در این حوزه را فراهم می آورد و ثانیاً متغیرهای غیرمالی و استراتژیک را نیز در مدلسازی مسأله در نظر می گیرد. برای این منظور چهارچوبی ریاضی برای لحاظ تأثیر هم افزایی میان کسب و کارها پیشنهاد شده و مدلسازی در قالب یک زنجیره ارزش توسعه یافته است. هرچند ساختار مفهومی طراحی شده قابل استفاده برای صنایع مختلف می باشد، در این تحقیق مدلسازی برای یک بنگاه چندکسب و کاره فعال در صنعت نفت ایران انجام شده و نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

میزان مطلوبیت سرمایه گذار از انتخاب مجموعه دارایی های سرمایه گذاری به وسیله معیارهای ریسک و بازده مشخص می شود. با توجه به عدم اطمینان سرمایه گذار نسبت به آینده، یکی از روش های مطرح در مباحث سرمایه گذاری برای کاهش ریسک، متنوع سازی سبد سرمایه گذاری است. در این پژوهش علاوه بر معرفی معیار فاصله اقلیدسی به عنوان یک معیار اندازه گیری تنوع سبد سهام، مدلی چندهدفه برای انتخاب سبد سهام طراحی شده است. مدل ارائه شده در این پژوهش درصدد حداکثر سازی بازدهی و تنوع و حداقل کردن ریسک غیر سیستماتیک سبد سهام است. با توجه به اینکه مدل ارائه شده غیرخطی است و از نظر پیچیدگی محاسباتی جزو مسائل «حل نشدنی چندجمله ای سخت» قرار می گیرد؛ بنابراین پژوهش با توجه به کارایی محاسباتی الگوریتم ژنتیک در بهینه سازی، برای حل مدل از الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. نتایج اجرای مدل دو هدفه (بازدهی و تنوع) و سه هدفه (بازدهی، تنوع و ریسک غیر سیستماتیک) در تکرارهای متعدد نشان داد که متوسط بازدهی سبدهای سهام انتخاب شده با مدل این پژوهش بالاتر از حد مطلوب است. بررسی شاخص های عملکرد سبد سهام نیز نمایانگر کارایی مدل دوهدفه (بازدهی و تنوع) است.

امروزه بدلیل از یاد رفتن میراث های ارزشمند صنعتی راهکارهای متعددی در جهت احیاء این آثار فراموش شده به کار بسته می شود. یکی از راهکارهای ممکن، به جریان انداختن حیات و زندگی اجتماعی همراه با محوریت گردشگری است. پل ورسک از مهمترین آثار صنعتی راه آهن ایران می باشد، که به عنوان ظرفیت بالقوه و اثر مهم صنعتی در منطقه شمال کشور مطرح است. در این مقاله به اولویت بندی مهمترین معیارهای موثر در طراحی مجتمع توریستی اقامتی ورسک پرداخته شده است. با تعیین، رتبه بندی و بکارگیری این معیارها در فرآیند طراحی می توان انتظار داشت که رونق صنعت گردشگری توام با توجه مضاعف به میراث صنعتی پل ورسک تحقق یابد. از طرفی تعیین معیارهای موثر درطراحی مجموعه گردشگری منطقه ورسک، مساله ای چند معیار محسوب می شود که نیازمند استفاده از روش های تصمیم گیری مقتضی است. در پژوهش حاضر با استفاده از روش تاپسیس به اولویت بندی این معیارها پرداخته شده است. بر اساس نتایج بدست آمده از این تحقیق 12 معیار موثر در طراحی و ایجاد مجتمع توریستی اقامتی ورسک مشخص گردید، که مهمترین آنها عبارتند از: تازگی و منحصر به فرد بودن مجموعه، سمبلیک و نماد گرایی بودن و جذابیت بصری

هدف: این مقاله با هدف تعیین و مقایسه میزان کارایی کتابخانه های عمومی استان تهران طی سال های 1390 و 1391 انجام شده است. روش: در این مقاله با استفاده از تکنیک تحلیل پوششی داده ها و قضیه مکمل زاید قوی، همچنین با کمک روش تحلیل تمیز به رتبه بندی واحدهای کارا و تعیین کاراترین کتابخانه در سطح استان تهران پرداخته شده است. این ترکیب به منظور ایجاد توانایی در رتبه بندی واحدهای کارا (تحلیل ابرکارایی) اجرا شده است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است و داده های واقعی121 کتابخانه عمومی استان تهران مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: یافته ها بیانگر این است که در سال1390 از میان121کتابخانه استان تهران تعداد41 کتابخانه معادل34 درصد و نیز در سال1391 تعداد 54 کتابخانه معادل45 درصد کل نمونه مورد بررسی، کارا تلقی شده اند. همچنین براساس نتایج تحلیل تمیز درسال1390کتابخانه عمومی پروین اعتصامی و در سال1391کتابخانه مرکزی(پارک شهر) به عنوان کاراترین کتابخانه استان انتخاب شده اند. اصالت/ارزش: ارزش مقاله حاضر در تعیین کتابخانه کارا و همچنین معرفی متغیرهایی است که دارای بیشترین و کمترین تأثیر در میزان کارایی کتابخانه ها هستند. با استفاده از این یافته ها می توان ورودی ها و یا خروجی های تأثیرگذار را تقویت نمود.

تحلیل چندشاخصه رضایت (MUSA) از جمله تکنیک های نوین توسعه داده شده به منظور تحلیل رضایت مشتریان، مبتنی بر برنامه ریزی آرمانی خطی است. این تکنیک به منظور غلبه بر ضعف مدل های پیشین تحلیل چندمعیاره رضایت، شامل فرض مقیاس فاصله ای داده ها و برازش ضعیف مدل ها توسعه داده شده است. این تکنیک از داده های حاصل از قضاوت مشتریان در قالب پرسشنامه رضایت سنجی استفاده کرده و همزمان با تبدیل داده ها به مقیاس فاصله ای، رضایت مشتریان و عوامل مؤثر بر آن را تعیین می کند.. هدف از این مقاله، مرور ادبیات نوین تحلیل رضایت و تبیین روش شناسی MUSA به همراه شناسایی نقاط قوت و ضعف آن است. در این راستا، پس از شرح مدل سازی، نتایج حاصل از اجرای این تکنیک در یک مثال واقعی با نتایج حاصل از دو روش سنتی رایج تحلیل رضایت، شامل رگرسیون معمولی و ترتیبی مقایسه شده است. یافته های پژوهش نشان دهنده عملکرد مناسب تر این تکنیک نسبت به دو روش دیگر همزمان با تأیید اعتبار ملاکی آن است. درنهایت در بخش نتیجه گیری این مقاله، به بررسی نقاط قابل بهبود روش های تحلیل چندمعیاره رضایت مشتریان پرداخته می شود تا راه گشای پژوهشگران و متخصصان در پژوهش های آتی باشد.

در این تحقیق عوامل مؤثر بر عملکرد زنجیره های تامین در ادبیات موضوع مورد بررسی قرار گرفت و با استفاده از نظر کارشناسان 34 شاخص جهت سنجش عملکرد زنجیره های تامین شناسایی شد. در ادامه با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی (مطالعهی همبستگی رگرسیونی) از میان شاخص های شناساییشده، 21 شاخص در قالب 6 عامل برای سنجش عملکرد زنجیرهی تامین در صنعت تولید قطعات خودرویی به دست آمد. این مدل عوامل مشتریان (81/0)، فرآیند (75/0)، هزینه (54/0)، انعطاف پذیری (30/0)، تامینکننده (29/0) و زمان (21/0) را به ترتیب تاثیر در عملکرد این صنعت معرفی و برای هر عامل شاخص هایی را جهت سنجش و ارزیابی ارائه نموده است.

با توجه به تحولات کسب و کار، امروزه تیم ها سنگ بنای تشکیل دهندهی سازمان های موفق هستند و از این میان تیم های مجازی با توجه به گستردگی و نوآوری های تکنولوژیک در زمینه ارتباطات و اطلاعات، از اهمیت بیشتری برخوردارند. بنابراین تعیین عوامل مؤثر بر عملکرد این تیم ها اهمیت دارد. در ادبیات مدیریت یکی از عوامل مؤثر بر عملکرد، رفتار شهروندی سازمانی است. در این پژوهش به بررسی تاثیر رفتار شهروندی سازمانی بر کارایی و اثربخشی تیم های مجازی پرداخته شده و در نهایت تاثیرگذاری هریک از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی بر عملکرد تیم های مجازی، مورد بررسی قرار گرفته است. جهت این امر از تحلیل معادلات ساختاری، رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، رفتار شهروندی سازمانی بر کارایی و اثربخشی تیم های مجازی مؤثر است و از میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی تنها بعد رادمردی و گذشت در سطح معناداری 5% فاقد تاثیر بوده ولی سایر ابعاد چون نوع دوستی، وجدان، احترام و تکریم و اخلاق و فضیلت مدنی تاثیر مستقیم دارند.

ارزیابی راهبردی عملکرد سازمان در محیط صنعت همواره یکی از اولین و اساسی¬ترین پیش‌نیازهای تدوین برنامه¬های بهبود برای سازمان¬ها می¬باشد و از اهمیت بالایی برخوردار است، تا آنجاکه یکی از امور جاری سازمان¬ها شناسایی نقاط قوت و ضعف خود می¬باشد. این امر در اقتصاد دانش محور و محیط پرتلاطم امروزی در مورد دانشگاه¬ها که مراکز آموزش و تولید دانش و نیروی کار دانشی هستند، از اهمیت مضاعفی برخوردار است. تا به امروز در صنایع مختلف از مدل¬های متفاوتی جهت ارزیابی عملکرد راهبردی، استفاده شده است که هریک با رویکردی متفاوت به تحلیل ابعاد سازمان پرداخته¬اند. یکی از مدل¬های راهبردی کارا در این زمینه، مدل کارت امتیازی متوازن می‌باشدکه به بررسی متعادل تمامی جنبه¬های سازمان می¬پردازد، لذا در این تحقیق با در نظرگرفتن نقاط قوت مدل کارت امتیازی متوازن در ارزیابی عملکرد راهبردی، از ترکیب آن با تکنیک تاپسیس جهت ارزیابی و رتبه¬بندی تعدادی از دانشکده¬های مدیریت برتر استان تهران استفاده شده است. به بیان دیگر در این مقاله با استفاده از مدل جبرانی تاپسیس به جمع¬بندی نتایج ارزیابی حاصل از مناظر مدلBSC پرداخته شده است. ‌نتایج این پژوهش علاوه براینکه می¬تواند به طور کاربردی برای برنامه¬ریزی بهبود دانشکده¬های مدیریت مورد بررسی و سایر دانشکده¬های مدیریت ایران بکارگرفته شده و در توسعه مدل کارت امتیازی متوازن در بخش دانشگاهی موثر است، بلکه ترکیبی مناسب از این دو تکنیک را برای جمع¬بندی نتایج حاصل از ارزیابی مناظر مختلف مدلBSC ارائه نموده است.

ورود به بازارهای رقابتی برای هر سازمان در هر نقطه ای از جهان با هر شرایط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، امری اجتناب ناپذیر است. سازمانها در راستای دستیابی به رقابت پذیری پیوسته در حال اعمال تغییرات اساسی و افزایش خردمندی در ساختار و تکنولوژی عملکردی خود می باشند لذا بحث مدیریت تغییر در عرصه کنونی سازمان ها از اهمیت شایان توجهی برخوردار خواهد شد. بسیاری از برنامه های بهبود سازمانی مانند مهندسی مجدد فرآیندهای کسب و کار با وجود ساختار مناسب تکنولوژیک به دلایل مختلف دچار شکست می شوند که از جمله مهم ترین دلایل شکست برنامه های سازمانها، مقاومت کارکنان می باشد. به نظر می رسد که امروزه همه ...