محمد عاشوری

پژوهش حاضر باهدف بررسی رضایت و کیفیت زندگی و بهزیستی روان شناختی نوجوانان ناشنوا و پی بردن به این که در حال حاضر و در جامعه امروز، حرکت نکردن طبق نظریه زمان بندی اجتماعی می تواند کیفیت و رضایت از زندگی و بهزیستی روان شناختی نوجوانان ناشنوا را تحت تأثیر قرار دهد، انجام شد. بدین منظور 50 نوجوان ناشنوا عمیق بین 14 تا 20 سال به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به سه پرسشنامه رضایت از زندگی ( 1985 )، کیفیت زندگی ( 1384 ) و بهزیستی روان شناختی ( 1980 ) پاسخ دادند. به منظور تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه) با نرم افزار SPSS 22 استفاده شد. یافته ها نشان داد که بهزیستی روان شناختی با رضایت از زندگی و کیفیت زندگی رابطه معناداری داشت؛ همچنین همبستگی چندگانه بین متغیرها حدود 0/69 درصد به دست آمد و حدود 0/83 درصد متغیر رضایت از زندگی و کیفیت زندگی از طریق بهزیستی روان شناختی قابل تبیین است؛ بنابراین نتایج نشان می دهد که قدرت پیش بینی کنندگی بهزیستی روان شناختی بر اساس نظریه زمان بندی اجتماعی در نوجوانان ناشنوا بالا است و می تواند رضایت از زندگی و کیفیت زندگی را پیش بینی کند.

فرزنددرمانی یکی از سبک های بازی درمانی است که از بازی والدین و فرزندان به عنوان ابزاری برای درمان مشکلات کودکان بهره می گیرد. این سبک درمانی که از ترکیب رویکردهای مختلفی چون نظریه ی روان پویشی، انسان گرایانه، رفتاری، شناختی و همچنین، نظریه ی تحولی دلبستگی و نظام خانواده شکل گرفته است، والدین و فرزندان را تشویق می کند تا در طول بازی، احساسات خود را به شکلی مطلوب بیان نمایند. این مطالعه با هدف معرفی و مروری بر تاریخچه، اهداف و ویژگی های فرزنددرمانی و نیز، ارائه شواهد پژوهشی در خصوص اثربخشی و مزایای آن برای طیفی از مشکلات کودکان صورت گرفته است. روش مطالعه توصیفی بوده و از مقالات پایگاه های علمی معتبر جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج بررسی توصیفی و تحلیل پژوهش ها نشان داد که برنامه مداخله فرزنددرمانی منجر به کاهش استرس والدینی، بهبود تعامل والد و کودک، کاهش مشکلات رفتاری و اضطراب کودک و بهبود مهارت و رفتارهای مطلوب اجتماعی می شود. درنتیجه، می توان از فرزنددرمانی به عنوان مداخله ای مؤثر در بهبود مشکلات رفتاری و اجتماعی کودکان و نیز ترمیم روابط میان والد و فرزندان استفاده کرد.

زمینه و هدف: یکی از مهم ترین ملاک های تعریف و تشخیص کم توانی ذهنی، مشکلات معنادار در رفتارهای سازشی است. از آن جایی که بازی یکی از روش های بهبود رفتار سازشی در کودکان کم توان ذهنی است، به نظر می رسد که انجام یک فراتحلیل به روشن ساختن مقدار واقعی اثربخشی مداخلات مبتنی بر بازی درمانی بر رفتار سازشی آنها، کمک خواهد کرد. بدین ترتیب مطالعه حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلات مبتنی بر بازی درمانی بر رفتار سازشی کودکان کم توان ذهنی در ایران انجام شد. روش: این پژوهش از نوع فراتحلیل است. قبل از تحلیل اندازه اثر اختلاف میانگین ها، از روش پریزما برای مشخص کردن درخت تصمیم گیری استفاده شد. سپس با استفاده از تکنیک فراتحلیل، اندازه اثر مداخلات مبتنی بر بازی درمانی مشخص شد. 10 مطالعه از 19 مطالعه انجام شده در ایران با کلید واژه های بازی، بازی درمانی، رفتار سازشی، کم توان ذهنی، و ناتوانی هوشی که در پایگاه های اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران، پژوهشگاه اطلاعات، گوگل اسکالر، مدارک علمی ایران، و بانک اطلاعات نشریات کشور در سال های 1387 تا 1396 نمایه شده بودند با توجه به ملاک های ورود و خروج، گردآوری و فراتحلیل شدند. ابزار پژوهش، فهرست وارسی فراتحلیل بود و برای تحلیل داده های توصیفی و محاسبه اندازه اثر پژوهش ها از نرم افزار جامع فراتحلیل استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که میزان اندازه اثر اختلاف میانگین ها مداخلات مبتنی بر بازی درمانی بر رفتار سازشی 0/65 (0/00001P≤) بود که بر اساس جدول کوهن (1998)، بالا است. نتیجه گیری: با توجه به تأثیر بالای مداخلات مبتنی بر بازی درمانی می توان گفت این شیوه مداخله می تواند در بهبود رفتار سازشی کودکان کم توان ذهنی سهم عمده ای داشته باشند و به عنوان روشی مناسب در توانبخشی این کودکان، مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه: برنامه آموزش شناختی مبتنی بر حافظه توجه ویژه ای به توانایی شناختی و مهارت های ارتباطی دانش آموزان ناشنوا دارد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر آموزش شناختی مبتنی بر حافظه بر توانایی شناختی و مهارت های ارتباطی دانش آموزان ناشنوا بود. روش کار: این پژوهش، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون_پس آزمون و گروه کنترل بود. در پژوهش حاضر 26 دختر ناشنوا شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از دبیرستان ناشنوایان میر شهر اصفهان انتخاب شده بودند، آزمودنی ها با گمارش تصادفی به دو گروه 13 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه آموزش شناختی مبتنی بر حافظه را در 10 جلسه آموزش دریافت کردند ولی این برنامه آموزشی به گروه کنترل ارائه نشد. ابزارهای استفاده شده در این پژوهش مقیاس هوشی وکسلر کودکان (2003) و پرسشنامه مهارت های ارتباطی Burton (1990) بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج بیان گر آن بود که آموزش شناختی مبتنی بر حافظه بر توانایی شناختی و مهارت های ارتباطی آزمودنی ها تاثیر معناداری دارد (0001/0P<). نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، برنامه آموزش شناختی مبتنی بر حافظه سبب بهبود توانایی شناختی و مهارت های ارتباطی دانش آموزان ناشنوا شد. بنابراین، می توان از این برنامه به منظور بهبود توانایی شناختی و مهارت های ارتباطی چنین دانش آموزانی استفاده کرد و توجه به برنامه آموزش شناختی مبتنی بر حافظه موثر و مفید می باشد.

کودکان کم شنوا در مهارت های رفتاری و واکنش های هیجانی با چالش های زیادی مواجه هستند. بازی درمانی یکی از برنامه های مداخله ای است که باعث بهبود قابل توجه مهارت های جسمی، رفتاری، هیجانی و اجتماعی کودکان کم شنوا می شود. بنابراین هدف از این پژوهش، بررسی تحلیلی کاربرد بازی درمانی با مدل فیلیال تراپی مدرسه محور برای کودکان کم شنوا بود. پژوه ش حاض ر ب ا روش م رور سیس تماتیک مناب ع علم ی، به معرفی برنامه فیلیال تراپی مدرسه محور برای کودکان کم شنوا می پردازد. نتایج نشان داد که بازی درمانی با مدل فیلیال تراپی مدرسه محور باعث بهبود مهارت های جسمی، رفتاری، هیجانی و اجتماعی کودکان کم شنوا می شود. در واقع، فیلیال تراپی مدرسه محور از طریق بازی و ایجاد موقعیت ها و فرصت های خلاق برای برقراری ارتباط موجب رشد و تحول مهارت های مختلف در این کودکان می شود. بنابراین، توجه به برنامه فیلیال تراپی مدرسه محور ضروری است و برنامه ریزی برای ارائه آموزش این برنامه به کودکان کم شنوا اهمیت ویژه ای دارد.

زمینه و هدف: برنامه فرهنگی اوقات فراغت عرش یکی از مهم ترین برنامه هایی است که می تواند موجب کاهش مشکلات هیجانی مادران و افزایش مهارت های اجتماعی فرزندان آنها شود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی این برنامه بر تنظیم هیجان مادران و مهارت های اجتماعی کودکان کم توان ذهنی انجام شد. روش : پژوهش حاضر، یک مطالعه شبه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه بود. نمونه مورد مطالعه 30 نفر از مادران دارای کودکان کم توان ذهنی و فرزندان آنها بودند که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایدهی شدند. افراد گروه آزمایش در 16 جلسه در برنامه مداخله ای (هفته ای 2 جلسه 60 دقیقه ) شرکت کردند؛ در حالی که به گروه گواه، این آموزش ارائه نشد. ابزار این پژوهش مقیاس دشواری های تنظیم هیجانی (گراتز و رومر، 2004) و مهارت های اجتماعی (ماتسون و اولندیک، 1983) بود . داده ها با استفاده از آزمون t مستقل و تحلیل واریانس چندمتغیری برای نمرات افتراقی تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه فرهنگی اوقات فراغت عرش اثر معناداری بر تنظیم هیجانی مادران کودکان کم توان ذهنی (0001/0 P = و 22/11= t ) داشت. علاوه بر این، مداخله تأثیر مثبت و معناداری بر مهارت های اجتماعی فرزندان نیز داشته است (0001/0 P = و 22/10= t ). نتیجه گیری: برنامه فرهنگی اوقات فراغت عرش سبب بهبود تنظیم هیجانی در مادران و مهارت های اجتماعی در فرزندان کم توان ذهنی آنها شد؛ بنابراین، برنامه ریزی به منظور استفاده از این برنامه اهمیت ویژه ای دارد. استلزامات نتایج به دست آمده در مقاله مورد بحث قرار گرفته است.

این پژوهش با هدف بررسی تاثیر برنامه توانبخشی شناختی بر حافظه آینده نگر و گذشته نگر دانش آموزان با آسیب شنوایی انجام شده است. پژوهش حاضر، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان با آسیب شنوایی شهر اصفهان تشکیل دادند. در پژوهش حاضر 26 نفر از دانش آموزان دختر با آسیب شنوایی شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از مدرسه ناشنوایان میر انتخاب شده بودند. شرکت کنندگان به دو گروه 13 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه توانبخشی شناختی را در 10 جلسه (هفته ای 2 جلسه؛ هر جلسه 50 دقیقه ) دریافت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد و در لیست انتظار قرار گرفتند. ابزار پژوهش، پرسشنامه حافظه آینده نگر گذشته نگر کرافورد، اسمیت، مایلور، دلاسالا و لوجی بود. اطلاعات جمع آوری شده از طریق آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون نشان داد که در مرحله بعد از مداخله، میانگین نمرات حافظه آینده نگر و گذشته نگر گروه آزمایش به طور معناداری بیشتتر از گروه کنترل بود. برنامه توانبخشی شناختی، حافظه آینده نگر و گذشته نگر دانش آموزان با آسیب شنوایی را بهبود بخشید. بنابراین، برنامه ریزی برای استفاده از برنامه توانبخشی شناختی برای آنها اهمیت ویژه ای دارد.

تراپلی، یکی از برنامه های مداخله ای کوتاه مدت و مبتنی بر دلبستگی است که از بازی های تعاملی غیرنمادین و متقابل برای خلق مجدد تجربیات مثبت و شکل دهی دلبستگی ایمن میان والد و کودک بهره می گیرد. توالی های تعاملی، با دقت، توسط درمانگر ساخته می شوند تا کودک بتواند لذت بودن در کنار افراد و مسلط بودن را با دیگران به اشتراک بگذارد. این احساسات مثبت به اشتراک گذاشته شده، در بازسازی دلبستگی و دستیابی به امنیت بیشتر نقش اساسی دارند. این مطالعه با هدف معرفی و مروری بر اصول، مفاهیم و ویژگی های تراپلی و نیز، ارایه شواهد پژوهشی در خصوص اثربخشی و مزایای تراپلی برای طیفی از مشکلات کودکان و نوجوانان صورت گرفته است. روش مطالعه توصیفی نیز بوده و از مقالات پایگاه های علمی معتبر جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است. نتایج بررسی توصیفی و تحلیل پژوهش ها نشان داد که برنامه مداخله تراپلی منجر به شکل دهی مجدد دلبستگی ایمن و بهبود رفتارهای اجتماعی و هیجانی از طریق بازی های تعاملی، تجربه اینجا و اکنون، راهنمایی بزرگسالان، درک هیجانات دیگران و تجربه چندحسی می گردد. در نتیجه، درمان تراپلی را می توان به عنوان مداخله ای موثر در بهبود مشکلات هیجانی و اجتماعی کودکان و نیز شکل دهی مجدد به ساختار روابط ایمن در آنها استفاده کرد، ضمن آن که این روش مزایایی برای والدین به دنبال دارد.

درمانگران و مشاوران هر روزه با کودکان ناشنوایی مواجه می شوند که به دلیل شرایط نامناسب، دچار آسیب های روانی مختلفی شده اند. این کودکان ممکن است از لحاظ عاطفی هم به شدت آسیب دیده باشند. آنها باید از قدرت های بازی درمانی به منظور برقراری ارتباط، انتقال افکار، ابراز احساسات، و آموزش رفتارهای مناسب به مراجعان خردسال خود استفاده کنند. بازی درمانی گشتالتی به درمانگر کمک می کند تا با مراجعان خود ارتباط برقرار کند، یک فرایند بین فردی به وجود آورد، از موقعیت های آسیب زای روانی جلوگیری کند و در صورت وجود چنین شرایطی در زندگی کودکان، به بهبودی شرایط کمک نماید. بازی درمانی گشتالتی علاوه بر حل برخی از مشکلات، به کودکان کمک می کند تا از نظر رشد و تحول به پیشرفت های قابل توجهی دست یابند. بازی درمانی گشتالتی روشی کارآمد برای بیان احساسات، هیجان ها و افکار کودکان ناشنوا است که درمانگر می تواند از آن در یک محیط بازی یا هنری استفاده کند. بازی درمانی گشتالتی به درمانگر کمک می کند تا مراجع خود را ارزیابی کنند. بازی درمانی گشتالتی می تواند درها را برای آسیب های پنهان و سایر رویدادها که کودکان قادر یا مایل به صحبت کردن در مورد آن نیستند، باز کند. الگوهای بازی و میزان همکاری کودکان بیانگر این دیدگاه هستند.

این پژوهش به منظور بررسی اثربخشی برنامه بازی درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی در شهر اصفهان انجام شد. پژوهش حاضر، یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 22 دانش آموز کم توانی ذهنی 7 تا 11 ساله شرکت داشتند. آزمودنی ها با روش نمونه گیری در دسترس از مدرسه شهیدان نوری اصفهان انتخاب شدند. آنها به دو گروه 11 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه آموزشی بازی درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری را در 7 جلسه (هر جلسه 40 دقیقه) دریافت کردند، در حالی که به گروه شاهد این آموزش ارائه نشد. ابزار استفاده شده در این پژوهش پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر بود. اطلاعات به دست آمده با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس در نسخه 23 نرم افزار بسته آماری در علوم اجتماعی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که برنامه آموزشی بازی درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری اثر مثبت و معناداری بر مشکلات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی داشت (001/0P<). بر اساس مجذور اتا می توان عنوان کرد 69 درصد تغییرات مشکلات رفتاری به علت اثر مشارکت آزمودنی ها در برنامه آموزشی بازی درمانی گروهی است. با توجه به این که بازی درمانی گروهی با رویکرد شناختی رفتاری با نتایج مثبت و مؤثری همراه بود و باعث کاهش مشکلات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی شد. بنابراین برنامه ریزی برای اجرای این برنامه آموزشی اهمیت ویژه ای دارد.

زمینه: مطالعاتی پیرامون کسب مهارت های خود توانمندی و ناشنوایان انجام شده است، اما پژوهشی که بررسی و کشف چالش های نوجوانان ناشنوا در کسب مهارت های خود توانمندی پرداخته باشد مغفول مانده است. هدف: هدف پژوهش حاضر کشف و بررسی چالش های نوجوانان ناشنوا در کسب مهارت های خود توانمندی است. روش: این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش نظریه زمینه ای انجام شد. جامعه پژوهش مادران نوجوانان ناشنوا مادرزادی کانون ناشنوایان شهر تهران در سال 1398 بود. 13 مادر نوجوان ناشنوا در تهران به صورت داوطلبانه در این پژوهش به عنوان نمونه شرکت نمودند. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. برای تحلیل داده های حاصل از مصاحبه های انجام شده با 13 نفر از مادران نوجوانان ناشنوا شهر تهران از کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و انتخابی) استراس و کوربین استفاده گردید. یافته ها: کدهای باز حول 115 مفهوم و کدهای محوری شامل نه مقوله عمده است که مشتمل بر عدم آگاهی و عدم توانمندی والدین در برخورد صحیح با فرزندانشان، سوء رفتار / آزاردیدگی، نا خودکارآمدی، عدم پذیرش اجتماعی، احساس بی کفایتی، محدودیت های اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی، نا برابری اجتماعی، مشکلات و محدودیت های شغلی، مشکلات و کژ کارکردی های آموزشی و تحصیلی می باشد. نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده توجه ویژه به نوجوانان ناشنوا و بررسی دقیق چالش های پیش رو در جهت توانمند شدن و کسب مهارت، حائز اهمیت است که می تواند منجر به راهکار هایی برای افزایش مهارت های اجتماعی، مهارت های زندگی و در کل خود توانمندی آنان شود.

مقدمه: آسیب شنوایی تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد، در حالی که استفاده از برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه با نتایج مؤثری همراه است. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر مشکلات رفتاری و حافظه فعال دانش آموزان با آسیب شنوایی بود. روش کار: این پژوهش، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون _ پس آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش 26 دختر با آسیب شنوایی که به روش نمونه گیری در دسترس از مدارس شهر اصفهان انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی ها به دو گروه 13 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه را در 10 جلسه دریافت کردند، در حالی که به گروه کنترل این آموزش ارائه نگردید. ابزارهای پژوهش، آزمون مشکلات رفتاری (2001) و مجموعه آزمون حافظه فعال برای کودکان (1396) بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر مشکلات رفتاری و حافظه فعال آزمودنی ها تاثیر معناداری داشت (0001/0 P< ). نتیجه گیری: بر اساس یافته ها، برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه، مشکلات رفتاری و حافظه فعال دانش آموزان با آسیب شنوایی را بهبود بخشید. بنابراین، می توان از این برنامه به منظور بهبود مشکلات رفتاری و حافظه فعال چنین دانش آموزانی بهره برد و برنامه ریزی برای استفاده از برنامه توان بخشی شناختی مبتنی بر حافظه برای آنها اهمیت ویژه ای دارد.

زمینه و هدف: والدین کودکان کم شنوا در حمایت اجتماعی ادراک شده با مشکل مواجه هستند و نسبت به زندگی خود، نگرشی منفی دارند. از سوی دیگر، برنامه افق زمانی که منعکس کننده پسخوراندها، باورها، و ارزش های افراد در طول زمان است با حمایت اجتماعی ادراک شده، مرتبط است. پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر آموزش برنامه افق زمانی بر حمایت اجتماعی ادراک شده در مادران کودکان کم شنوا انجام شد. روش : پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه گواه بود. نمونه مورد مطالعه شامل 30 نفر از مادران کودکان کم شنوا در دامنه سنی 7 تا 10 سال در سال تحصیلی 97-1396 بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب، و به تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه، جایدهی شدند. گروه آزمایش در10 جلسه آموزش برنامه افق زمانی (هفته ای 2 جلسه، هر جلسه 60 دقیقه ) شرکت کردند؛ در حالی که گروه گواه در فهرست انتظار قرار گرفتند. ابزار استفاده شده در این پژوهش، مقیاس ارزیابی حمایت اجتماعی ادراک شده (زیمت، دهلم، زیمت و فارلی، 1988) بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش برنامه افق زمانی، اثر معناداری بر حمایت اجتماعی ادراک شده در مادران کودکان کم شنوا در سطح کل (0/0001P< و 50/04F=) و در سطح خرده مقیاس های حمایت از طرف خانواده (12/28F=)، حمایت از طرف دوستان (10/74F=)، و حمایت از طرف افراد مهم زندگی (13/65F=) داشته است (0/001P<). نتیجه گیری: افق زمان به این موضوع که افراد چگونه رفتارشان را به گذشته، حال، و آینده ربط می دهند و همچنین به بهزیستی فردی و تجربه های شخصی افراد، وابسته است و بر فرایندهای شناختی و همچنین روابط اجتماعی آنها تأثیر می گذارد؛ بنابراین به نظر می رسد که آموزش این برنامه نقش مهمی در حمایت اجتماعی ادراک مادران کودکان کم شنوا ایفا می کند.

مقدمه: هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه درمان ترمیم شناختی بر نیمرخ مهارت های عصب روان شناختی کودکان کم شنوای پیش دبستانی شهر اصفهان بود. روش : پژوهش حاضر، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 28 کودک کم شنوای پیش دبستانی 5 تا 6 ساله شرکت داشتند. آزمودنی ها با روش نمونه گیری در دسترس از مرکز توانبخشی مادر کودک آوا انتخاب و به دو گروه 14 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه درمان ترمیم شناختی را در 10 جلسه (هر جلسه 40 دقیقه) دریافت کردند. در حالی که گروه شاهد در این برنامه شرکت نکرد. ابزارهای پژوهش، آزمون ماتریس های پیشرونده ریون و پرسشنامه مهارت های عصب روانشناختی کانر بود. اطلاعات به دست آمده در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. یافته ها : نتایج بیانگر اثر معنادار درمان ترمیم شناختی بر مهارت های عصب روان شناختی و همه خرده مقیاس های آن (مشکلات توجه، عملکرد حسی حرکتی، عملکرد زبان، حافظه و یادگیری، کارکردهای اجرایی و پردازش شناختی) در گروه آزمایش بود (001/0P<). نتیجه گیری : برنامه درمان ترمیم شناختی باعث بهبود نیمرخ مهارت های عصب روان شناختی کودکان کم شنوای پیش دبستانی شد. در واقع، این برنامه از طریق فعالیت های شناختی موجب بهبود مهارت های عصب روان شناختی می شود.

مقدمه: آسیب بینایی تمام جنبه های زندگی فرد از جمله مهارت های شناختی و عصب روان شناختی وی را تحت تأثیر قرار می دهد، این در حالی که استفاده از برنامه آموزش پردازش حسی با نتایج مطلوبی همراه بوده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش پردازش حسی بر برخی از مهارت های عصب روان شناختی توجه، حافظه و کارکرد های اجرایی دانش آموزان با آسیب بینایی انجام شد. روش کار: پژوهش حاضر از نوع تک آزمودنی و با طرح خط پایه، مداخله و پیگیری بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دبستانی با آسیب بینایی شهر اصفهان تشکیل بود که از میان آنها 5 دانش آموز که در زمینه مهارت های عصب روان شناختی دارای مشکل بودند با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. مداخله آموزشی پردازش حسی بر روی گروه نمونه در ده جلسه به صورت هفته ای سه جلسه و هر جلسه 45 دقیقه انجام گرفت. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه عصب روان شناختی Connors بود. داده های به دست آمده به شیوه تحلیل دیداری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش پردازش حسی به طور قابل توجهی سبب بهبود مهارت های عصب روان شناختی توجه، حافظه و کارکردهای اجرایی دانش آموزان دبستانی با آسیب بینایی می شود . نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده در پژوهش حاضر، پیشنهاد می شود که در کنار سایر روش های آموزشی و توان بخشی کودکان با آسیب بینایی ، روش آموزش پردازش حسی نیز به کار برده شود.

این پژوهش  به منظور بررسی اثربخشی آموزش بازی درمانی با مدل فیلیال تراپی بر مشکلات رفتاری کودکان و تاب آوری مادران ناشنوا انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود. در این پژوهش 30 نفر از مادران ناشنوا شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از انجمن خانواده ناشنوایان و کانون ناشنوایان استان اصفهان انتخاب شدند. آزمودنی ها به دو گروه آزمایش و کنترل 15 نفری تقسیم شدند. گروه آزمایش در 8 جلسه در برنامه بازی درمانی با مدل فیلیال تراپیشرکت کردند در حالی که به گروه کنترل هیچ آموزشی ارائه نشد. ابزار این پژوهش فهرست مشکلات رفتاری کودک آخنباخ و رسکورلا و مقیاس تاب آوری کانر و دیویدسون بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که آموزش بازی درمانی با مدل فیلیال تراپی اثر معناداری بر مشکلات رفتاری کودکان و تاب آوری مادران ناشنوا داشت (001/0P<). بنابراین، آموزش برنامه بازی درمانی با مدل فیلیال تراپی می تواند مشکلات رفتاری کودکان و تاب آوری مادران ناشنوا را بهبود بخشد.

آسیب شنوایی تمام جنبه های زندگی فرد را تحت تأثیر قرار می دهد در حالی که استفاده از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه با نتایج مؤثری همراه است. هدف این پژوهش، بررسی اثربخشی برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان با آسیب شنوایی بود. این پژوهش، یک مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 26 دختر با آسیب شنوایی که به روش در دسترس از مدارس شهر اصفهان انتخاب شده بودند، شرکت داشتند. آزمودنی ها به دو گروه 13 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه را در 10 جلسه دریافت کردند، در حالی که به گروه شاهد این آموزش ارائه نشد. ابزارهای پژوهش، پرسشنامه توانایی شناختی نجاتی (1392) و پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان گارنفسکی و کرایج (2006) بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شد. نتایج نشان داد که برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه بر کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان آزمودنی ها تاثیر معناداری داشت. بر اساس یافته ها، برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه، کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان دانش آموزان با آسیب شنوایی را بهبود بخشید. بنابراین، می توان از این برنامه به منظور بهبود کارکردهای اجرایی و تنظیم شناختی هیجان چنین دانش آموزانی بهره برد و برنامه ریزی برای استفاده از برنامه توانبخشی شناختی مبتنی بر حافظه برای آنها اهمیت ویژه ای دارد.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش برنامه افق زمانی بر تاب آوری و ناگویی هیجانی در مادران کودکان ناشنوا در شهر تهران انجام شد. این پژوهش، یک مطالعه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 30 نفر از مادران ناشنوا شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از مدرسه باغچه بان شماره 5 در شهر تهران انتخاب شده بودند. آزمودنی ها به دو گروه آزمایش و شاهد تقسیم شدند به نحوی که هر گروه از 15 نفر تشکیل شده بود. گروه آزمایش در 10 جلسه آموزش برنامه افق زمانی (هفته ای 2 جلسه؛ هر جلسه 60 دقیقه ) شرکت کردند در حالی که به گروه شاهد در لیست انتظار قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش مقیاس تاب آوری و مقیاس ناگویی هیجانی بودند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آموزش برنامه افق زمانی اثر معناداری بر تاب آوری و ناگویی هیجانی در مادران کودکان ناشنوا داشت. همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار آموزش برنامه افق زمانی بر همه خرده مقیاس های ناگویی هیجانی (دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی) در آزمودنی ها بود. بنابراین، برنامه ریزی به منظور استفاده از آموزش برنامه افق زمانی برای مادران کودکان ناشنوا اهمیت ویژه ای دارد.

زمینه و هدف: مدل سازی ویدئویی یک روش آموزشی است که در آن از ضبط ویدئویی تصاویر و نمایش آنها استفاده می شود تا یک مدل دیداری از مهارت یا رفتار هدف ارائه گردد. انواع مدل سازی ویدئویی عبارتند از مدل سازی ویدئویی مقدماتی، خودمدلی ویدئویی، مدل سازی رفتار هدف، سرنخ دهی یا رهنمود ویدئویی. مدل سازی ویدئویی بر اساس شواهد پژوهشی برای یادگیرندگان از سنین کودکی اولیه تا سال های میانی دبیرستان اثربخش گزارش شده است. این روش آموزش عملی و کاربردی برای دانش آموزان دبیرستانی هم مفید است و به کار می رود. نتیجه گیری: مدل سازی ویدئویی مقدماتی شامل ضبط مهارت های فردی به عنوان مدل می شود که در کنار یادگیرنده، سرگرم انجام رفتار یا مهارت هدف است. بعدها یادگیرنده می تواند در هر زمانی این فیلم را ببیند. خودمدلی ویدئویی یعنی ضبط رفتار یا مهارت هدف در یادگیرنده که امکان بازبینی آن در فرصت های بعدی وجود دارد. مدل سازی دیدگاه موردنظر به معنی ضبط رفتار یا مهارت هدف از دیدگاه یادگیرنده است. رهنمود ویدئویی شامل خرد کردن مهارت رفتاری به گام های کوچک و ضبط و نمایش هر گام با وقفه و مکث تا یادگیرنده تلاش کند آن گام ها را قبل از این که ببیند انجام دهد. رهنمود ویدئویی را می توان با یادگیرنده یا هر فردی به عنوان مدل انجام داد. در این مقاله مبانی نظری، انواع، اثربخشی، کاربرد و گام های اجرای مدل سازی ویدئویی مورد بررسی قرار گرفته است.

زمینه و هدف: . بیشتر کودکان پیش دبستانی مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی، مهارت های اجتماعی مناسبی ندارند و در سازش با محیط های مختلف و دوست یابی، دارای مشکلات اساسی هستند . برخی متخصصان معتقدند که بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری می تواند به کودکان مبتلا به این اختلال در یادگیری مهارت های اجتماعی کمک کند و برخی مشکلات رفتاری آنها را کاهش دهد. بدین ترتیب پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری بر مهارت های اجتماعی پسران پیش دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی انجام شد. روش : پژوهش حاضر، یک مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه گواه بود. در این پژوهش 30 پسر با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی 5 تا 6 ساله شرکت داشتند که به روش نمونه گیری در دسترس از از مراکز پیش دبستانی شهرستان آران و بیدگل در سال تحصیلی 1397-1396 انتخاب شده اند و در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه، جایدهی شدند. گروه آزمایش، بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری را در 12 جلسه 40 دقیقه ای دریافت کردند، در حالی که به گروه گواه این آموزش ارائه نشد. ابزار استفاده شده در این پژوهش، مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) بود. داده های به دست آمده از پرسشنامه در قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه 23 نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: تحلیل داده های به دست آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد که پس از مداخله، میانگین نمرات مهارت های اجتماعی گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود ( 0/001 P < و 57/77 = F ). همچنین میانگین نمرات همه خرده مقیاس های مشارکت ( 0/0001 < P و 64/30 F = ) ، ابراز وجود ( 0/0001 < P و 54/48 F = ) ، و مهار خود ( 0/0001 P < و 39/09 F = ) در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه گواه بود. نتیجه گیری : بر اساس نتایج به دست آمده در این مطالعه، بازی درمانی مبتنی بر مدل شناختی رفتاری باعث بهبود مهارت های اجتماعی، مشارکت، ابراز وجود، و مهار خود در کودکان پیش دبستانی با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی شد. با توجه به این که در این شیوه مداخله، از فعالیت های هیجانی، عملی، و غیرکلامی استفاده می شود و از لحاظ نظری، تأکید بر تعامل فرد و محیط است، بر بهبود مهارت های اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی موثر واقع شده است.