محمود حاجی احمدی

اسلام به عنوان یک مکتب جامع، برنامه ای کامل برای هدایت انسان در ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی ارائه کرده است. یکی از مهم ترین ابعاد زندگی انسان، بعد اقتصادی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رشد معنوی قرار دارد. در حکومت جهانی امام مهدی (ع) به واسطه ی رشد معنوی، استعدادهای انسانی شکوفا شده و به بالاترین سطح خود خواهد رسید.مسئله ی اصلی این پژوهش، بررسی ارتباط میان رشد معنوی در حکومت امام مهدی(ع) و توسعه ی اقتصادی است. این تحقیق با روش توصیفی _ تحلیلی و بر اساس منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در حکومت مهدوی، پیوندی عمیق و منطقی میان معنویت و اقتصاد برقرار است، به گونه ای که شکوفایی معنوی انسان ها به رشد پایدار اقتصادی منجر می شود. همچنین، الگوگیری از این نظام اقتصادی می تواند زمینه ساز ترویج اخلاق صحیح و دستیابی به توسعه ی اقتصادی عادلانه در جامعه ی کنونی باشد. 

آیه 37 سوره بقره از جامع ترین تعبیرات قرآنی درباره پذیرش توبه انسان گنه کار از سوی پروردگار است. پرسش اصلی در این آیه آن است که «تَلَقی کلمات» به چه معناست و چه جایگاهی در فرایند توبه آدمی و خداوند دارد؟ تحقیق در این مسأله، معنا و مراحل «توبه» را در جایگاه آموزه ای دینی با جنبه های اخلاقی، کلامی و عرفانی، تبیین می کند. بر پایه تفحص وتحقیق در لغت وبلاغت عربی، دیگر آیات قرآن و سخن مفسران و متکلّمان، چنین دریافت می شود که «کلمات» در بافت این آیه حقایقی است که در قالب واژه ها پدیدار می شود، این حقایق ریشه در ربوبیت الهی دارد. آدمی این حقایق را «تلقی» می کند، تلقی گونه ای دیدار وپذیرش دوسویه است و اختلاف قرائت موجود در آیه نیز این دوسویه بودن را تقویت می کند. پیش وپس از توبه آدمی، توبه خداوند بر آدمی است؛ توبه پیشین، توبه اِذن است؛ قرار دادن «کلمات» در صحنه اختیار انسان گنه کار. وتوبه پسین، پذیرش توبه بنده و به معنای اثر قرار دادن در توبه وی است. از این روی خداوند «توّاب» است، هر توبه آدمی با دو توبه خداوند همراه است. اختتام آیه، دو صفت خداوند را دربردارد: تواب و رحیم. تواب بودن خداوند بشارت به همه بندگان است و رحیم بودن خداوند هم بشارت است و هم انذار؛ بشارت به توبه کنندگان که مهربانی خداوند را پذیرفته اند، و انذار گنه کاران توبه ناکرده که از سایه رحمت همیشگی خداوند برون رفته اند.

قرآن کریم، کتابی جامع و جاودانه است و برنامه های تربیتی خود را در قالب آیات و شیوه های متنوع و متناسب با نیازها، امیال و ویژگی های انسان، ارائه کرده است. اتخاذ شیوه های متفاوت از قرآن کریم، به منظور پرورش فضائل و اجتناب از رذایل و ارائه راهکارهای صحیح تربیتی، از ضرورت های جامعه اسلامی است. یکی از این شیوه ها انذار و تبشیر است که در این شیوه به وسیله اعلام خطرکردن و بیم دادن در مورد عواقب کارهای بد و نیز مژده دادن و تشویق در مورد پیامدهای نیک رفتارهای خوب، انگیزش لازم برای اجتناب از کارهای حرام و مکروه و انجام کارهای واجب و مستحب در انسان ایجاد می شود. بررسی ارتباط میان تبشیرهای قرآن به بهشت و زمینه های انسان شناختی رفتار، مسئله مورد پژوهش در این تحقیق است. دستاورد این پژوهش آن است که خدای حکیم، این گونه بشارت ها را با توجه به زمینه ها و عوامل درون فردی و برون فردی مؤثر بر انگیزه های رفتاری در انسان ارائه نموده است تا به این وسیله انسان ها برای دستیابی به یک الگوی مناسب تربیتی و طی مراحل تکامل و سعادت، از آن بهره گیری کنند.

اقتصادی از عوامل مؤثر در سنجش توسعه یافتگی جوامع مختلف می باشد. توسعه اقتصادی مانند بسیاری از مفاهیم دیگر که درخصوص جامعه انسانی طرح می شوند، مبتنی بر آموزه های فرهنگی خاص است. اگر این امر در جامعه ای که دارای فرهنگ دینی باشد، مطرح شود خودبخود این موضوع طلب می کند بسترهای فرهنگی آن دو با هم مقایسه شوند. در این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی بعد از بیان مقدمه ای در ضرورت بررسی این موضوع، ابتدا توسعه اقتصادی و عوامل مؤثر در آن بخصوص بستر فرهنگی لازم طرح شده است. سپس به بررسی مفاهیم دینی ناسازگارنما با توسعه اقتصادی پرداخته شده و با بررسی دقیق سوء برداشت از آن مفاهیم علت تصور ناسازگاری معرفی شده است. آنگاه به بررسی مؤلفه هایی در فرهنگ دینی پرداخته شده که میتوانند به عنوان عاملی توانمند در فرهنگ سازی برای توسعه اقتصادی عمل نمایند. با نتیجه گیری و ارایه راه کار مقاله به بار می نشیند.

تعلیم و تربیت نقش مهمی در رفتار فردی و اجتماعی دارد و تاثیر زیادی در فرآیند رشد و توسعه یک کشور برجا می نهد. تعلیم و تربیت علاوه بر انتقال علم و دانش، ارزشهای دیگری را نیز از جمله نظم و انضباط ، تعهد و احساس مسؤولیت در جوانان تقویت می کند و آنان را به سوی پژوهش، خلاقیت و ابتکار سوق می دهد. در کشور ما ، وظیفه آموزش و تربیت افراد جامعه در سطوح عالی بر عهده حوزه و دانشگاه است. به لحاظ اهمیت خاص و جایگاه ویژه دو نهاد آموزشی حوزه و دانشگاه در کشور ما و اهداف و سیاستهایی که این دو نهاد بر عهده دارند، انجام کارهای مقایسه ای در مورد آنها بسیار ضروری است. این مقاله با استفاده از منابع مختلف علمی و دیدگاههای تعدادی از استادان حوزه و دانشگاه، به بررسی و تحلیل نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، تحلیل و تبیین نقاط ضعف و قوت آنها می پردازد. در این مقاله، پس از بیان مقدمه و هدف، به دوره ها و مراحل تحصیل، شیوه های تدریس، چگونگی انتخاب استاد و دروس در حوزه و دانشگاه، پرداخته خواهد شد و سپس این دو نظام مورد مقایسه قرار خواهند گرفت. در پایان، پیشنهادهایی برای رفع عیبهای نظام آموزشی حوزه و دانشگاه ارایه شده است