آسیب اجتماعی

 آسیب های اجتماعی به عنوان یکی از حساسیت برانگیزترین موضوعات در سطح افکار عمومی جامعه، در دهه های اخیر به دغدغه ای حاکمیتی تبدیل شده است؛ لذا سیاست گذاران تلاش نموده اند تا در قالب انواع سیاست ها و قوانینی مانند برنامه های پنج ساله توسعه تمهیداتی برای کنترل و کاهش این آسیب ها بیندیشند. این تلاش در شرایطی انجام گرفته که تاکنون تعداد محدودی از احکام سیاستی موجود در این برنامه ها به صورت موفقیت آمیز محقق شده اند. یکی از زمینه های عدم موفقیت برنامه های توسعه، کم توجهی به مقوله ارزیابی برنامه ای دانسته شده است. مبتنی بر همین ضرورت، مقاله حاضر ضمن استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی با هدف شناسایی و تدقیق شاخص های ارزیابی احکام حوزه آسیب های اجتماعی در برنامه های توسعه تدوین گردیده است. مرور ادبیات مفهومی ارزیابی سیاستی نشان دهنده این است که می توان سه نوع ارزیابی را از هم تفکیک نمود؛ پیش ارزیابی، ارزیابی فرایند و ارزیابی پسینی. پیش ارزیابی خود می تواند معطوف به فرایند تدوین احکام سیاستی، کیفیت شکلی احکام و کیفیت محتوایی آن ها باشد. باتوجه به تعریف آسیب های اجتماعی و ماهیت خاص درگیری افراد جامعه با آن، به نظر می رسد که در میان شاخص های سه گانه فرایندی، شکلی و محتوایی، توجه به شاخص های فرایندی در عرصه سیاست گذاری حوزه آسیب های اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

هر جامعه ای به اقتضای خود دارای مسائل و مشکلاتی است و به حداقل رساندن موانع زیست سالم و پرنشاط اجتماعی نیازمند قوه مدیریتی متقن و قوی است. غالباً دولت ها متولی اصلی رفع کدورت ها و گسل های اجتماعی به شمار می روند منتهی کسانی به توان رصد منظومه ای این مسائل مجهز هستند که دغدغه اجتماعی و ارتباطات انسانی را منوط به تحقق رضایت الهی می دانند و خود را در این مختصات جانمایی می کنند. دلیل سفارش دین اسلام به مراعات و توجه مؤمنین و افراد جامعه به یکدیگر، هم درزمینه امور مادی و هم معنوی، این است که مؤمنین نسبت به هم هوشیار باشند و از دایره خودخواهی بیرون آیند. خمس و زکات و انفاق و صدقه و ... بروز همین اعتقاد نسبت به اهتمام به دیگرخواهی است. این مقاله با بررسی آیات و روایات و تحلیل عقلی و با محوریت سور مبارکه انسان و مطففین، سعی در تبیین مفهوم «بِرّ» دارد. منتسبان به این صفت نیز با کلمه «أبرار» بیان شده است. درواقع روش تحقیق مقاله حاضر به صورت تحلیل محتوای آیات قرآن و به صورت ایجاد سؤال بوده است؛ یعنی سؤال، محرک ورود ما به قرآن و رجوع ما به خداست. سؤال کلی ما در این پژوهش عبارت است از اینکه «بهینه ترین حالت مواجهه با آسیب های اجتماعی جامعه چگونه است؟» که می تواند با رجوع به عرف علمی و نیز عرف جامعه و مجموعه تجربیاتی که از این مفهوم در جامعه دیده شده است، آن را تفصیل و سؤالات متعددی را به دست آورد. این روند به شکل گیری ساختار وجودی بِرّ منتهی شد و در انتها به تأثیر مدل رفتاری چنین افرادی (أبرار) بر رفع آسیب ها و اختلالات جامعه منجر شد که با رهیابی آن در مصادیق روایات، طراحی دقیق تری از روحیه و عملکرد ابرار شکل گرفت.

زمینه و هدف: سکونت گاه های غیررسمی به عنوان کانون های خطر و مرکز انباشت انواع آسیب های اجتماعی و جرم قلمداد می شوند. به گونه ای که این محلات جزء مسئله دارترین و شکننده ترین محلات در مقایسه با سایر محلات شهری می باشند. بر این مبنا هدف اساسی پژوهش حاضر بررسی آسیب های اجتماعی محلات شهراردبیل با تأکید بر محلات فرودست شهری جهت برنامه ریزی آتی می باشد. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است که در زمره مطالعات وابستگی قرار می گیرد که به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش منطبق بر محلات 15 گانه سکونت گاه های غیررسمی شهر اردبیل است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 382 نفر برآورد شد. جهت افزایش دقت کار مجموعاً 450 پرسش نامه به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند (هریک از محلات هدف 30 پرسش نامه) توزیع و تکمیل شد. به منظور ارزیابی مؤلفه های مؤثر بر آسیب های اجتماعی در محلات حاشیه نشین شهر اردبیل از 6 مؤلفه (اقتصادی، محیطی، اجتماعی- فرهنگی، خانوادگی، فردی- روانی، مدیریتی) بهره برده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای لیزرل و اس پی اس اس استفاده شده است. یافته ها: نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که تمامی مؤلفه های مورد بررسی جزء عوامل مؤثر در آسیب های اجتماعی در محلات فرودست شهری اردبیل هستند چرا که نتایج آزمون تمام متغیرها مثبت بوده و نمره بیش تر از عدد حد وسط (3) کسب نموده اند. سطح معناداری متغیرها نیز از 05/0 کم تر مشاهده شد، بنابراین فرضیه پژوهش با سطح 95 درصد مورد تأیید واقع شد. با عنایت به این که همه مؤلفه های مورد بررسی دارای بار عاملی بیش تر از 4/0 کسب کردند، از این رو نتایج حاصل از ضریب مسیر (β) حاکی از روابط مثبت بین متغیرهای پژوهش می باشد. هم چنین مقدار ضریب شاخص های RMSEA برابر با (71/0) و ضریب chi-Square (35/415) به دست آمد بنابراین می توان ادعا کرد که مدل پژوهش نشان از برازش خوب و مطلوب برخوردار می باشد. نتیجه گیری: در پژوهش حاضر بیش ترین میانگین به ترتیب به مؤلفه اقتصادی و مدیریتی و کم ترین میانگین نیز به مؤلفه فردی- روانی اختصاص دارد.

این مقاله به دنبال آن است تا حضور آسیب های اجتماعی در آثار سینمایی ایرانی را ارزیابی کند. به عبارتی آنچه مورد سنجش قرار می گیرد، نحوه مواجهه سینمای ایران با آسیب های اجتماعی است. در این پژوهش با تمرکز بر مهم ترین آسیب های اجتماعی مورد اشاره در اسناد بالادستی و سیاست گذاری های کلان کشور، ۱۰ فیلم سینمایی ایرانی از دهه ۹۰ شمسی با موضوع محوری آسیب اجتماعی، به روش تحلیل روایت مطالعه شده اند. از مهم ترین نتایج مطالعه کیفیت مواجهه سینمای ایران با آسیب های اجتماعی می توان به این محورها اشاره کرد: جبرگرایی؛ قبح زدایی از اعمال خلاف عرف و قانون؛ والدین مسئول گناهان فرزندان؛ تقبیح نظام تنبیهی در غیاب معنادار دستگاه های تربیتی و ارشادی؛ انتقام شخصی به مثابه یک راه حل پیشنهادی؛ آشفتگی جامعه در گذار از سنت به مدرنیته؛ نگاه سطحی و غیرکارشناسی به آسیب های اجتماعی و عدم بیان راهکار یا نمایش روزنه ای از امید.

مردم بومی شمال، سامان دهی نبرد خونین دو گاو نر را ورزاجنگ می نامند و تحت عناوینی مثل پاسداشت بازی محلی، سنت، حفظ فرهنگ و صیانت از هویت بر تداوم آن اصرار دارند. طی چند سدیه اخیر این فرهنگ نامتعارف با دگرگونیِ ساختارهای اجتماعی، دچار تغییرات شگرف شد اما هستیه اصلی آن یعنی «جنگیدن دو گاو نر» همچنان باقی مانده است. برخی از محققان دانشگاهی نیز در حمایت از ابعاد اقتصادی، بر توسعیه آن به منظور جذب سود و عواید مالی برای میزبان، جاذبیه گردشگری و توریسم و انسجام اجتماعی تأکید می نمایند. هرچند از گذشته تاکنون در ایران بسیاری از سیاحان و تاریخ نگاران، این پدیده را یک بازی نامیده اند اما آرمانِ حضور خرد در زندگی فردی و اجتماعی، ما را بر آن می دارد، بازی ای را زیبا تلقی کنیم که در کارکردهایِ خود، هماهنگ با زندگی باشند. این نمایش که جنسی از تأمین معاش نامتعارف را در خود دارد نیمی از کنشگرانِ خود (زنان) را انکار می کند. قصد ما از پرداختن به این موضوع، نه تلاش برای وارد کردن زنان به این کارزار، بلکه آسیب شناسی انتقادی آن می باشد . از این رو، پرسش محوری این است که فقدان حضور زنان در این مراسم گویای چه نوع مناسباتی است؟ بنابراین، با زیست تجربی میان کنشگران موصوف و اتخاذ استراتژی موستاکاس در پدیدارشناسی به مثابه روش، سعی نمود برای پرسش های فوق پاسخی درخور بیابد؛ نتیجیه کار این شد که پدیدیه ورزاجنگ در استمرار سنت فرهنگی گذشته و در امتداد برجسته سازی سنت های جاری در جامعه ، به رغم تحولاتی که داشته، به آستانه یک بازی اجتماعیِ انسجام ساز نزدیک نشده است.

دهیه 1380 را باید دهیه فعالیت گستردیه شرکت های هرمی در ایران دانست. هدف این مطالعه، بیان بخشی از علل رشد و فراگیری آن با توجه به شیوه های اقناع سازی و بررسی تجربیه افراد از زمان فعالیت در آن است. بر اساس روش کیفی، اطلاعات تحقیق از مصاحبه با 31 نفر از افرادی که سابقیه فعالیت در کوئست را داشته اند به دست آمده است. نتایج نشان می دهد که از شیوه های مختلفی برای جلب افراد به این شبکه استفاده می شده است؛ اعتمادسازی بر اساس روابط خانوادگی یا دوستانه مهم ترین شیوه بوده است. تحقیق حاضر نشان می دهد، فعالیت در کوئست علاوه بر مسائل و آسیب های اجتماعی متعدد و جدی ناشی از آن، به ویژه به واسطیه آموزش های کاری، برای بسیاری از افراد تجربیه مثبت و آموزنده نیز به همراه داشته است. در نهایت بر اساس یافته ها، پیشنهادهایی برای استفادیه سیاست گذاران از تجارب حاصل از گسترش این پدیده در ایران بیان شده است.

امروزه گسترش وابستگی به مواد در عرصه ملی و بین المللی هزینه های زیادی برای دولتها دربر داشته است که لازم است برای کاستن از این حجم هزینه، تحقیقات اجتماعی و حقوقی انجام گیرد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه ساز و کار مصرف مواد و سیاستگذاری هایی که در این خصوص در ایران و برخی کشورها انجام گرفته می باشد تا بدین وسیله دریابیم موفقیت سیاستهای کلی کشورها در مهار اعتیاد به مصرف مواد چگونه و به چه عواملی بستگی دارد. روش انجام پژوهش در تحقیق حاضر تحلیل ثانویه می باشد. شواهد آماری و اسناد و کتب مرتبط با موضوع مصرف مواد و مطالعه سیاستگذاریهای مرتبط با آن، منابع انجام این پژوهش هستند. در این پژوهش یافته ها در 4بخش مقایسه وضعیت مصرف مواد در ایران با سایر کشورها، مصرف مواد و برخی شاخصهای رفاه و توسعه انسانی، سیاستهای کلی در حل مساله مصرف مواد در ایران و جهان و پویایی بازار مواد در جهان بدست آمد. این پژوهش نشان داد مصرف مواد در ایران و جهان رو به افزایش است و روند آن غلبه روانگردانها بر مواد با منشا طبیعی است. در این رو به تزاید بودن، سیاستگذاری های مبتنی بر مبارزه با کاهش عرضه و یا کاهش تقاضا بدون تقویت زیرساختهای حیات اقتصادی و اجتماعی یک جامعه تنها به افزایش هزینه های اعتیاد در جامعه می افزاید. لذا تجارب سیاستگذاری کشورهای دارای مصرف مواد کم گویای ان است که این موضوع نیازمند فرهنگ سازی و تقویت بنیان اقتصادی اجتماعی جامعه است نه مبارزه با معلول.