حسابداری پایداری

امروزه توانایی رقابت مطلق، پایدار و مستقیم بین شرکت ها در میزان حاکمیت استراتژی دانش بر آنها، نهفته است. این استراتژی متمایز، چارچوب کسب و کارها را از اقتصاد صنعتی به اقتصاد دانشی تغییر داده است. با این حال، گزارشگری های مالی فاقد توانایی های لازم جهت ارزشیابی و افشای سرمایه فکری، به عنوان پیشگامان قلمرو دانش میباشند. از طرفی، نظریه های نمایندگی و علامت دهی در شرایط عدم اطمینان به دنبال بهبود یا ثبات در کیفیت گزارشگری می باشند. همچنین، براساس تئوری های قراردادها و ذینفعان، تداوم فعالیت و رقابت شرکت ها و به تبع آن ایجاد، حفظ و بهبود روابط پایدار با ذینفعان، وابسته به کارکردهای حسابداری پایداری است. لذا؛ ارزشیانی و افشای سرمایه فکری به عنوان ارزشی نوآورانه مورد توجه طیف وسیعی از ذینفعان سازمان با منافع ناهمگون قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، تعیین مطلوبیت این تقاضا بر ابعاد حسابداری پایداری با تعدیلگری مدیریت دانش سازمانی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سال های 1394 تا 1398 می باشد. ارزیابی الگوها و آزمون فرضیه ها به روش تحلیل ضرایب مدل های رگرسیونی چند متغیره انجام شده است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد، سنجش و افشای ابعاد سرمایه فکری برای ابعاد حسابداری پایداری مالی دارای مطلوبیت نهایی مثبت و معنادار می باشد و با ورود متغیر مدیریت دانش سازمانی جهت غلیه بر موانع و چالش های شناسایی سرمایه فکری، مطلوبیت نهایی و شدت رابطه مستقیم موجود افزایش یافته و شرکت ها می تواند به سطح بالاتری از کیفیت گزارشگری پایداری دست یابند

امروزه تغییرات آب و هوا، کمبود منابع طبیعی، آلودگی، نابرابری های اجتماعی و نقض حقوق انسانی نشان می دهند که هنوز در رویارویی با چالش ها در جامعه وجود دارد. برای مقابله با این چالش ها و تحقق توسعه پایدار، سازمان ها متعهد به مسئولیت اجتماعی و محیطی شده اند تا عملکرد خود به صورت جامع و شفاف با در نظر گرفتن ابعاد محیطی، اجتماعی و اقتصادی را گزارش دهند. گزارشگری پایداری سازمان ها را تشویق می کند تا اطلاعات بیشتر و دقیق تری را در اختیار عموم قرار دهند و سازمان ها مسئولیت بیشتری را در جهت بهبود پایداری به عهده بگیرند. پژوهش حاضر به مرور پژوهش های انجام شده در حوزه گزارشگری پایداری در ایران و بررسی پیشرفت ها و چالش های آن پرداخته است. نتایج این پژوهش ها نشان می دهد که افشای گزارشگری پایداری در ایران پیشرفت های رو به رشدی داشته است و رابطه مثبتی بین توانایی مدیریت، مسئولیت اجتماعی، سرمایه فکری و ارزیابی کیفیت افشای پایداری و گزارشگری و عملکرد پایداری وجود دارد. همچنین پژوهش های انجام شده در خصوص ابعاد، شاخص ها و چارچوب گزارشگری پایداری توانسته است راهکاری برای شفافیت در پاسخگویی به نیاز کلیه ذینفعان در نظر گیرد. به علاوه، به نظر می رسد چالش های موجود جهت متوازن سازی انتظارات ذینفعان و ظرفیت های شرکت نیز تاحد قابل قبولی مرتفع گردیده است. در صنعت بیمه نیز رهنمودها و استانداردهای گزارشگری پایداری رو به افزایش بوده و شرکت های بیمه طیف وسیعی از ذینفعان را به عنوان مخاطبان گزارش های پایداری خود در نظر گرفته اند.

هدف: حسابرسی پایداری فرایندی است نظام مند و مستقل برای ارزیابی عملکرد یک سازمان در حوزه های مختلف پایداری، از جمله محیط زیست، اجتماع و اقتصاد. هدف از این نوع حسابرسی، شناسایی قوت ها و ضعف های سازمان در این زمینه ها، ارائه راه کارهایی برای بهبود عملکرد و اطمینان از انطباق با الزامات قانونی و استانداردهای بین المللی است. هدف از اجرای این پژوهش کیفی، ارائه مدل حسابرسی پایداری در صنعت خرده فروشی است. روش: در این پژوهش از روش داده بنیاد چندگانه کرانهلم و گولد کوهل استفاده شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش متخصصان و خبرگان حسابرسی و حسابداری دانشگاهی و شرکت های خرده فروشی در بخش خصوصی بودند که از طریق روش نمونه گیری نظری تعیین شدند. برای شناسایی مقوله های مدل حسابرسی پایداری در صنعت خرده فروشی، از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد و بر این اساس با ۲۵ نفر از خبرگان حسابرسی و حسابداری مصاحبه های عمیق انجام و اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شد. یافته ها: در این پژوهش در مرحله کدگذاری استقرایی ۵ مقوله (مقوله محوری، بسترهای حمایتی فردی و سازمانی، زمینه های اقتصادی و اجتماعی، موانع فردی و شغلی و سازمانی، نتایج و پیامدهای فردی و سازمانی) و ۲۵ مفهوم استخراج شد. سپس پالایش مفهومی، کدگذاری الگویی (ارائه مدل)، انطباق نظری مدل، اعتبارسنجی تجربی و ارزیابی انسجام نظری مدل و غنی سازی نظریه تشریح شدند. نتیجه گیری: یکی از دلایل اصلی ضرورت حسابرسی پایداری برای شرکت ها، این است که می تواند ضمن کمک به شناسایی ناکارآمدی ها در عملیات شرکت، صرفه جویی مالی ایجاد کند. حسابرسی پایداری می تواند فرصت هایی را برای ذخیره انرژی، کاهش ضایعات یا ذخیره آب شناسایی کند. شرکت ها با پیاده سازی تغییرات در جهت کاهش اثر زیست محیطی خود، می توانند در صورتحساب ها صرفه جویی کنند و هزینه های عملیاتی عمومی را کاهش دهند. همچنین، حسابرسی پایداری می تواند به شرکت ها در حفظ مجوز اجتماعی فعالیت کمک کند. مصر ف کنندگان به طور روزافزون از آثار تصمیم های خرید خود بر محیط زیست و اجتماع آگاه می شوند. شرکت ها با بهبود رویه های پایداری خود، می توانند اعتبارشان را ارتقا دهند و برای مشتریان، کارکنان و دیگر ذی نفعان اعتماد ایجاد کنند.