سناریوپردازی

در دوره ظهور چین، افول نسبی ایالات متحده آمریکا و روند تمایل کشورهای آسیایی به چین، انعقاد تفاهم نامه میان ایران و چین و آینده آن، اهمیت فزاینده ای یافته است. این مقاله، با نظر به عدم قطعیت های موجود در روابط دو کشور، همچون تأثیرات ژئوپلیتیکی و سیاسی در منطقه و جهان، تحریم ها، تغییرات سیاسی در منطقه و رقابت های سیاسی-اقتصادی آن و تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در دو کشور، سناریوهای احتمالی روابط سیاسی ایران و چین را در افق 2030 بررسی می کند. پژوهش حاضر از لحاظ هدف از نوع تحقیقات توسعه ای-کاربردی و از نظر روش جزو تحقیقات هنجاری آینده پژوهانه بوده که با استفاده از روش پژوهش تحلیل اسناد، مصاحبه های نیمه ساختاریافته با نخبگان و خبرگان و نیز روش سناریوپردازی (عدم قطعیت های بحرانی) برای تحقق اهداف استفاده کرده است. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که آینده جهان قابل پیش بینی نیست اما اینکه آینده روابط ایران با چین به سمت همکاری های راهبردی خواهد رفت یا نه، به عوامل زیادی بستگی دارد از جمله سیاست هایی که چین، ایران، ایالات متحده و سایر کشورهای منطقه غرب آسیا از هم اکنون تا سال 2030 دنبال می کنند. با وجود همه این عدم قطعیت ها تا سال 2030، محتمل ترین سناریوها، «اژدها با احتیاط می راند»، «اژدها در اقلیم امپراتور تنها» و «اژدها در خانه امپراتور» خواهند بود.

شبکه ملی اطلاعات به عنوان راهبردی اساسی در فضای سایبر می تواند در اعمال حاکمیت کشور و ارائه خدمات در این بستر، تأثیر قابل توجهی بر امنیت ملی داشته باشد که راه اندازی این شبکه با سناریوهای مختلفی مواجه خواهد بود. ازاین رو پژوهش به دنبال ترسیم این سناریوها با تأکید بر پیامدهای امنیتی مستتر در هرکدام از آنها است که با هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی اکتشافی و ب رپای ه رویک رد کیفی انجام شده و در پی گردآوری داده ها به منظور مفهوم سازی و ارائه تحلیل های تجویزی است. جامعه مورد مطالعه پژوهش 20 نفر از اساتید دانشگاه های تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی و برخی مدیران دولتی شاغل در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مرکز ملی فضای مجازی، سازمان برنامه وبودجه و سازمان فناوری اطلاعات کشور هستند. شیوه گردآوری اطلاعات و روش تجزیه وتحلیل به صورت بررسی کتابخانه ای علمی و تخصصی و بهره گیری از روش های ذهن انگیزی و نشست های هم اندیشی بوده است. روش اصلی تجزیه وتحلیل پژوهش برپایه سناریوپردازی و الگوی شبکه جهانی کسب وکار است. با استفاده از روش مذکور 15 کنشگر، 92 پیشران و چهار عدم قطعیت شناسایی شد که از برهم کنش عدم قطعیت ها 16 حالت شناسایی و درنهایت با تأیید خبرگان پنج سناریو باورپذیر ترسیم شد. سناریوهای باورپذیر به نام های «خانه امن و هوشمند»، «اسیری و آوارگی»، «کورسوی امید»، «پادشاهی تاریک» و «استمرار دوگانگی» ترسیم شد. این سناریوها می تواند مبنایی برای پیش نگری درباره پیامدهای امنیتی فراروی شبکه ملی اطلاعات و پیش آزمون سیاست های کلی نظام در این حوزه قرار گیرد.

بی هویتی، اختلالاتی چون؛ اعتماد به نفس پایین، افسردگی، اضطراب، پیشرفت شغلی محدود، تمرکز کاری کم و ... را برای کارکنان در سازمان ها ایجاد می کند. از این رو، شناسایی عوامل کلیدی نقش آفرین بر بی هویتی کارکنان و نگاشت سناریوهای محتمل برای مدیریت این بحران در سازمان های نظامی به عنوان هدف پژوهش حاضر در نظر گرفته شده است. این پژوهش از منظر هدف، کاربردی است که به روش توصیفی- علّی انجام شده است. جامعه آماری شامل مدیران منابع انسانی در یکی از سازمان های نظامی با حداقل مدرک کارشناسی ارشد است که تعداد 25 نفر از آنان به روش هدفمند انتخاب شدند. داده های پژوهش به دو روش کتابخانه ای- میدانی گردآوری شده اند. بدین منظور، پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و تعیین عوامل کلیدی مؤثر بر بحران بی هویتی کارکنان، پرسشنامه ای جهت ارزیابی اثرگذاری و اثرپذیری عوامل کلیدی برای نگاشت سناریوهای محتمل در مدیریت بحران بی هویتی کارکنان تنظیم شد. روایی پرسشنامه با استفاده از روش محتوایی و پایایی آن از طریق روش آزمون مجدد در زمان دیگر و همبستگی بین آزمون ها (73/0) تأیید شد. تجزیه و تحلیل داده ها برای شناسایی عوامل کلیدی به روش مرور نظام مند متون و منابع علمی و سناریوپردازی به روش پویاشناسی سیستم انجام شده است. مرور نظام مند متون و منابع علمی نشان داد که عوامل مؤثر در بحران بی هویتی کارکنان در دو دسته کلی فردی و محیطی دسته بندی می شوند. همچنین برای شبیه سازی داده های جمع آوری شده، یک حالت پایه بر مبنای پاسخ های داده شده در نظر گرفته شد و با بررسی پاسخ های خبرگان، چهار سناریو به صورتی که تمام عوامل کلیدی در آن درگیر شوند انتخاب و شبیه سازی گردید. شبیه سازی سناریو ها نشان داد که در مجموع، افزایش موفقیت فرد، تغییرات مثبت در وضعیت اقتصادی، کاهش استفاده از رسانه های جمعی و اجتماعی و به وجود آمدن ویژگی های شخصیتی خوب در افراد، باعث بالا رفتن درصد کسب هویت افراد و به دنبال آن کاهش میزان بروز بحران بی هویتی و مدیریت بحران بی هویتی خواهد شد.

هدف: طی سال های گذشته صندوق های بازنشستگی از لحاظ پایداری با مشکلاتی مواجه شده اند. با وجود این، استراتژی های برون رفت از شرایط ناپایداری، به صورت علمی بررسی نشده است؛ بنابراین مسئله پیش رو، شناخت پیشران های مؤثر بر پایداری مالی صندوق های بازنشستگی، تحلیل و فهم روابط میان آن ها، شناسایی حوزه های اقدام و ارائه راهبرد و برنامه های برون رفت از ناپایداری مالی با توجه به سناریوهای متصور از آینده است. روش: پژوهش حاضر از منظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، ترکیبی و به روش پیمایشی و اکتشافی اجرا شده است. برای پاسخ به مسئله، تأثیرگذاری و تأثیرپذیری پیشران ها با روش تحلیل ساختاری و نتایج، نرم افزار میک مک تعیین شد. با تعیین پیشران های بااهمیت و دارای عدم قطعیت، بر اساس الگوی شوارتز، سناریوهای آتی استخراج شدند. با انجام تحلیل محتوای نتایج مصاحبه با خبرگان و مرور ادبیات، حوزه های اقدام و سیاست گذاری صندوق های بازنشستگی بررسی و با ترکیب اقدام ها، استراتژی ها حاصل شد. با به کارگیری نرم افزار متلب، سیستم استنتاج فازی و بر اساس روش های شش گانه برنامه ریزی پابرجا، استراتژی های پابرجا برای بهبود پایداری مالی تعیین شدند. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که وجود تحریم ها و تنش های اقتصادی، نظامی و استقلال صندوق ها از دولت، دو پیشران اصلی پایداری مالی صندوق هاست و بر پایداری مالی و سایر پیشران ها بیشترین تأثیرگذاری را دارند. تحلیل ریخت شناسی این دو پیشران، به ایجاد ۹ سناریو منجر می شود که ممکن است در آینده پیش روی صندوق ها بازنشستگی قرار گیرد. نتایج پژوهش دربرگیرنده ۱۰ حوزه اقدام استراتژیک است که به شناسایی ۳۲ استراتژی مختلف و ۱۰ پایگاه دانش منجر می شود. با به کارگیری سیستم استنتاج فازی و تحلیل پایگاه دانش، داده های لازم برای تحلیل پابرجایی استراتژی ها حاصل شد. استراتژی ها برای خروج از بحران ناپایداری مالی بر اساس تحلیل نتایج روش های شش گانه پابرجایی ارزیابی شد. استراتژی منتخب شامل اصلاح و بهبود پارامترهای مؤثر بر تعهدات صندوق های بازنشستگی، استفاده از نظام چندستونی، اتصال نظام بازنشستگی به سیستم مالیاتی، ایجاد طرح های بیمه پردازی و پوشش فراگیر جمعیت (ازجمله جمعیت مهاجر) برای مشارکت در طرح های بازنشستگی و بیمه پردازی، واگذاری مدیریت سرمایه گذاری صندوق ها به نهادهای مالی به منظور افزایش سودآوری است. نتیجه گیری: تحلیل ساختاری پیشران ها بیانگر اهمیت متغیرهای کلان اقتصادی و شیوه حکمرانی صندوق هاست. علاوه بر تأثیرگذاری این دو بُعد بر پایداری، سایر پیشران ها را نیز تحت تأثیر قرار می دهد بنابراین، در تصمیم گیری ها، بایستی روابط بین پیشران ها مدنظر قرار گیرد. از طرفی این ابعاد بیشتر تحت تأثیر سیاست های کلان کشور است و سناریوهای متصور آتی را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد. بازنگری در این خصوص، بر عملکرد صندوق ها اثر مثبتی خواهد داشت. صندوق های بازنشستگی برای خروج از ناپایداری مالی، باید اقدام های گسترده ای در حوزه های تدوین طرح های بازنشستگی جدید، تأمین مالی از منابع پایدار و بهبود بازده سرمایه گذاری ها انجام دهند. قوانین و مقررات حوزه نظام بازنشستگی باید توسط نهادهای ذی ربط بازنگری و در تصمیم گیری های مالی استقلال صندوق ها لحاظ شود. به دلیل درهم تنیدگی آثار اجتماعی و اقتصادی صندوق های بازنشستگی، انجام هرگونه اصلاح یا اتخاذ هر استراتژی در این حوزه، باید بااطلاع کامل ذی نفعان و اندازه گیری اثرهای پیدا و پنهان آن صورت پذیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود.

هدف:طی سال های اخیر، رشد فناوری تأثیر عمیقی بر منابع انسانی داشته است و با توجه به تغییرات سریع فناوری در بخش دولتی، این باور وجود دارد که فناوری بر ماهیت پردازش های منابع انسانی در آیندهتأثیر خواهد گذاشت.هدف این پژوهششناسایی مهم ترینپیامد هایناشیازتغییر فناوریدر آینده مشاغل دولتیایرانو سناریوهای محتمل در این مسیر است. روش:پژوهش حاضراز نظر هدف کاربردی-توسعه ای، از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از نظر روش شناسی مبتنی بر آمیخته(کیفی و کمی) است. روش به کار رفته در این پژوهش مبتنی بر سناریوپردازی با استفاده از نرم افزار میک مک جهت شناسایی  پیش ران های کلیدی است. یافته ها:پس از شناخت عوامل شکل دهنده ی آینده، روندهای کلان و  پیش ران های راهبردی در بخش دولتی، چهار سناریو با عناوین مصرف گرایی تمام نشدنی؛ دولت ارزش آفرین؛ معمای حل نشده و در امتداد شب حاصل شد. نتیجه گیری:با توجه به یافته های پژوهش می توان این نتیجه را بیان کرد که تنها در یک سناریو امکان نیل به آینده ی مطلوب با رشد فناوری و استفاده ی بهینه از آن، کاهش اشتغال دولتی به صورت دائم و چابک سازی دولت وجود دارد. در واقع شناسایی پیش ران ها، برنامه ریزان وسیاست گذاران کلان را متوجه این مسئله می نماید که در حال حرکت به سمت کدام سناریو هستیم و اگر بخواهیم به سمت سناریوی مطلوب، یعنی سناریوی دولت ارزش آفرین حرکت کنیم، باید کدام شاخص ها را تبدیل به شاخص مطلوب نماییم.

هدف:برنامه ریزی برای توسعه ی ورزش همگانی یکی از وظایف مهم دولت ها در جهان است. ورزش همگانی با سلامت فیزیکی و روانی جامعه ارتباط تنگاتنگی دارد. برنامه ریزی برای توسعه ی ورزش همگانی تحت تأثیر کلان روندها، اقدامات، رویدادها و عناصر مختلفی است که اغلب با عدم قطعیت همراه هستند و امکان پیش بینی دقیق آن ها وجود ندارد. بنابرین تصمیم گیران نیازمند شناخت فضاهای احتمالی آینده هستند. هدف این پژوهش شناخت فضاهای پیش روی ورزش همگانی ایران است. روش: پژوهش از نوع کیفی و کاربردی است. جامعه ی آماری پژوهش: نخبگان حوزه ی مدیریت ورزشی، جامعه شناسی ورزشی، حقوق ورزشی، فناوری، سیاست، فرهنگی و آینده پژوهی است. برای نمونه گیری از روش گلوله برفی استفاده شده است. بر این اساس، 25 نفر به صورت هدفمند انتخاب شدند. دراین پژوهش با بهره گیری از الگوی شوارتز، پیش ران ها و مؤلفه های کلیدی سیستم استخراج شده است. سپس از نرم افزار سناریوویزارد برای تحلیل ساختاری و بررسی چگونگی أثرگذاری و أثرپذیری پیش ران ها نسبت به هم و سپس استخراج فضاهای سناریویی استفاده شده است. یافته ها: در نهایت 4 سناریوی سازگار و محتمل در ارتباط با آینده ی ورزش همگانی– شامل سناریوی زیست بوم نشاط (مطلوب ترین سناریوی محتمل)، سناریوی پویشگران سلامت (توسعه ی ورزش همگانی در قشر متوسط)، سناریوی درجا زنندگان (عدم تغییر در شرایط) و سناریوی فرو افتادگان (نامطلوب ترین سناریوی محتمل) استخراج و توصیف شده است. نتیجه گیری: پس از روایت هر سناریو و از طریق جمع بندی یافته های موجود در پنل های خبرگی، توصیه های راهبردی (منعطف و کاربردی در هر 4 سناریو) درخصوص آینده ی ورزش همگانی ایران برای مدیران و سیاست گذاران مربوط ارائه شده است.