اقتصاد چرخشی

ارائه خدمات مختلف شهری برای پاسخگویی به نیازهای شهروندان در حیطه وظایف شهرداری ها است و از آنجا که اداره مطلوب شهرها نیاز به اعتبارات کافی دارد از این رو شهرداری ها جهت انجام وظایف خود بایستی از امکانات مناسب مالی، بخصوص درآمدهای پایدار برخوردار باشد. در این میان افزایش روزافزون شهرنشینی، تضعیف ظرفیت شهرهای آینده برای پایداری زیست محیطی و رشد اقتصادی آن ها را به دنبال دارد. بدین جهت مدل جدیدی از منابع درآمدی پایدار برای شهرداری ها نیاز است که ضمن حفاظت از محیط زیست، توسعه اقتصادی و اجتماعی را نیز به دنبال داشته باشد. بدین منظور برای غلبه بر چالش ها و موانع پیش روی شهرهای آینده، ادغام اقتصاد سبز و چرخشی به عنوان مفاهیم رایج در بحث های پایداری سطح کلان در حوزه های مختلف بسیار کارآمد خواهد بود. این مفاهیم شامل دستورالعمل های مختلفی برای تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی می باشد و استفاده از هر کدام از این مفاهیم به صورت جداگانه، راه حل جامعی را در راستای رفع مشکلات در بر نمیگیرد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و با استفاده از روش کیفی با بررسی جامع درآمدهای شهرداری بیرجند طی سال های 1395-1399و با بهره گیری از تکنیک گلوله برفی و تفکر سیستمی ضمن شناسایی پیشران کمبود منابع مالی پایدار به عنوان مهم ترین عامل مؤثر بر افزایش درآمدهای ناپایدار شهرداری بیرجند در سال های اخیر، به ارائه ی رویکردهای نوین درآمدی بر مبنای ادغام اقصاد سبز و چرخشی در حوزه های کالبدی-فضایی، حمل و نقل، صنعت، زیرساخت و تأسیسات پرداخته است.

نیاز به تغییر سیستم اقتصادی برای اطمینان از تجاوز نکردن آن از محدودیت های زیست محیطی، تلاش های زیادی را برای رسیدگی به مسائل پایداری ایجاد می کند. در این زمینه، مدل اقتصاد چرخشی در سطوح سیاسی، تجاری و دانشگاهی در حال گسترش است. از این رو، هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل مطالعات پیشین انجام شده درزمینه اقتصاد چرخشی و ارتباط آن با صنعت گردشگری است، در همین راستا؛ 152 مقاله از پایگاه معتبر گوگل اسکالر شناسایی و پس از اعمال فیلترهای مختلف، 14 مقاله که ازنظر عنوان، چکیده، روش شناسی و متن اصلی بیشترین ارتباط را با پدیده داشتند برگزیده و با استفاده از رویکرد فراترکیب مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. تعداد 62 کدباز و در سطح بالاتر 7 کد محوری احصاء شد. طبقه های مستخرج در سه مرحله پیشاگردش(توانمندسازی و ارزش آفرینی)، حین گردش(فن گرایی و زیست محوری) و پساگردش(بازیافت محوری و تداوم بخشی) ارائه شدند.

هدف از پژوهش حاضر، طراحی مدل کیفی آموزش اقتصاد چرخشی با رویکرد 3C (مبتنی بر شایستگی) در صنایع کوچک و متوسط است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف، اکتشافی و از نظر ماهیت موضوعی، کاربردی و توسعه ای است. روش بررسی آن نیز توصیفی تحلیلی است. این پژوهش با روش فراتحلیل انجام شد. جامعه آماری پژوهش کنونی شامل پژوهش های مرتبط بود که در داخل و خارج از کشور به صورت مقاله تمام متن، پایان نامه و طرح های پژوهشی در پایگاه های اطلاعاتی و کتابخانه های دانشگاه ها یا مراکز دولتی در دسترس بودند و متخصصانی که در این زمینه تحصیلات مرتبط یا تجربیات مرتبط داشته اند. بر اساس ملاک های ورود و خروج 182 پژوهش مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش منجر به تشکیل مدل جامع با سه بعد شناختی، نگرشی و مهارتی و در 11 مؤلفه و 60 گویه تشکیل گردید. پایایی از طریق ضریب کاپا با مقدار 95/0 محاسبه گردید که در سطح توافق عالی قرارگرفته است. این مدل اطلاعاتی در مورد شایستگی های موردنیاز از ابعاد شناختی و مهارتی و نگرشی جهت اجرای آموزش های اقتصادچرخشی در صنایع کوچک و متوسط ارائه می دهند و با هشدار دادن به تصمیم گیران زمینه های لازم توجه را روشن می سازد و با شناخت و بررسی آن ها درک روشن تری از برنامه آموزشی برای توسعه مفاهیم اقتصاد چرخشی در سازمان ارائه می دهد؛ که این تشخیص به بهبود آموزش ها کمک بسیاری می نماید همچنین به متخصصان کمک می نماید، برنامه های آموزشی کارآمدتری را در صنایع ایجاد سازند.

این مطالعه با هدف بررسی و تحلیل راهکارهای نوآورانه در مدیریت و بازیافت پسماند در محیط های شهری، با تمرکز بر کاربرد فناوری های جدید، مشارکت شهروندان، و تلاش های مشترک انجام شده است. از یک طرح تحقیق کیفی استفاده شد، که در آن مصاحبه های نیمه ساختاریافته به عنوان اصلی ترین روش جمع آوری داده ها به کار رفت. شرکت کنندگان شامل کارشناسان، مدیران شهری، فعالان محیط زیست، و افرادی با تجربه و دانش در زمینه مدیریت پسماند و فناوری های مرتبط بودند. تجزیه و تحلیل محتوا برای شناسایی مضامین اصلی، مضامین فرعی و مفاهیم مرتبط انجام شد. تحلیل داده ها پنج مضمون اصلی را آشکار ساخت: فناوری های نوین در بازیافت، مشارکت شهروندان، مدیریت پایدار پسماند، اقتصاد چرخشی، و فرهنگ و اجتماع. این مضامین شامل زیرمجموعه هایی مانند هوش مصنوعی، رباتیک، اینترنت اشیاء برای فناوری های نوین در بازیافت؛ آموزش و فرهنگ سازی، پاداش و تشویق، و ابتکارات جامعه برای مشارکت شهروندان؛ و سیاست های دولتی، زیرساخت ها، و استراتژی های کاهش تولید پسماند برای مدیریت پایدار پسماند بودند. این مطالعه بر اهمیت به کارگیری رویکردهای چندبعدی در مدیریت پسماند تأکید دارد که شامل تکنولوژی، مشارکت جامعه، و همکاری های میان بخشی است. این تحقیق پتانسیل فناوری های نوآورانه و مشارکت شهروندان را در بهبود فرآیندهای بازیافت و ترویج توسعه پایدار شهری برجسته می سازد.

با گذشت بیش از یک دهه از معرفی «اقتصاد مقاومتی و سیاست گذاری در این حوزه در کشور»، این پرسش مطرح است که آیا مفاهیم جدید مطرح در جهان غرب، مرجح و برتر از مفاهیم موجود در مکاتب اقتصاد اسلامی است؟ بین دو دیدگاه «اقتصاد مقاومتی» و «اقتصاد چرخشی» چه تفاوت ها و همپوشانی هایی وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، پژوهشگر سعی کرده است پس از مطالعه پژوهش های انجام شده با موضوع اقتصاد چرخشی تا سال 2021، با روش فرا ترکیب، مؤلفه های مربوط را بیابد و در ادامه با روش تحلیل محتوا، بیانات آیت الله خامنه ای درباره مؤلفه های اقتصاد مقاومتی را استخراج و درنهایت، تناظر بین دو اقتصاد چرخشی و اقتصاد مقاومتی را بررسی کند. بر اساس یافته های پژوهش تعداد ده مؤلفه موجود در منظومه اقتصاد مقاومتی، فاقد مفاهیم متناظر در مؤلفه های اقتصاد چرخشی هستند. این مؤلفه ها عبارت اند از: مصون سازی اقتصادی؛ رشد درون زا مبتنی بر رونق تولید؛ زیست بوم کسب وکار؛ تاب آوری اقتصادی؛ تأمین مالی هوشمند؛ گذار از اقتصاد تک محصولی؛ برندسازی اقتصاد مقاومتی؛ اقتصاد دانش بنیان؛ جایگزینی واردات با تولید داخل؛ سرمایه اجتماعی. در طرف دیگر، تمام مؤلفه های موجود در منظومه اقتصاد چرخشی(هشت مؤلفه)  مفاهیم متناظر در اقتصاد مقاومتی را دارند که شامل این مواردند: قوانین حفاظت از محیط زیست؛ سبک زندگی اسلامی‑ ایرانی پایدار؛ اصول سه گانه اقتصاد چرخشی؛ مدیریت پایدار؛ حاکمیت پایدار؛ ارزش های اجتماعی؛ اکولوژی صنعتی؛ توسعه پایدار.

نوآوری به عنوان عامل کلیدی در خلق ارزش اقتصادی و کسب مزیت رقابتی پایدار در محیط پیچیده کنونی به حساب می آید در این تحقیق، اثرات جامع این رویکرد درخصوص توسعه پایدار به ویژه مسائل زیست محیطی با توجه به برقراری فرایند نوآوری و نرخ رو به رشد سرمایه گذاری های اقتصادی به عنوان یک چالش اساسی در جوامع صنعتی بررسی می شود.پژوهش حاضر از طریق ترکیب تحقیقات پیشین با هدف ارائه تصویری جامع از طرح ریزی یک الگو در خصوص طراحی ابعاد و مولفه های فرآیند نوآوری صنعتی براساس اقتصاد چرخشی انجام شده است.در این مقاله ابتدا از روش فراترکیب جهت بررسی ابعاد،مولفه ها و شاخصهای کلیدی نوآوری صنعتی و اقتصاد چرخشی در پایگاه های علمی مختلف و متنوع جهت یک جمع بندی جامع از ابعاد و مراحل لازم استفاده شده و سپس در دو مرحله با نظر خبرگان و مطابق الگوریتم تکنیک دلفی فازی به منظور بازطراحی ، غربالگری و تایید آنها اعمال گردید.210 مقاله به صورت هدفمند بر اساس معیارهای ارزیابی به روش CASP مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت 58 مقاله برای تحقیق انتخاب شدند. خروجی یافته های تحقیق که از روش فراترکیب در قالب یک پرسشنامه جامع حاصل شده است پس از غربالگری به روش دلفی فازی در دو مرحله ، مورد تایید قرار گرفته تا سوال اصلی تحقیق که چرخشی سازی فرایند نوآوری صنعتی می باشد را در 4 مرحله و 12 بعد مبتنی بر اقتصاد چرخشی بعنوان چارچوبی موثر برای گسترش نتایج همسو با اهداف توسعه پایدار در این پژوهش فراهم آورد. پژوهش حاضر با شناسایی عوامل موثر در ایجاد فرایند نوآوری صنعتی به توسعه نظریه و ایجاد بینش جدی در این حوزه پرداخته و می تواند مبنایی برای عملیاتی سازی راهبردهای اقتصاد چرخشی در زیست بوم نوآوری صنعتی بوده و منجر به فرصتهای نوآوری جدید در سازمانهای صنعتی بویژه نوپا قرار گیرد

امروزه جهت پیاده سازی اقتصاد چرخشی و صنعت 4.0 در مدیریت زنجیره تامین چالش هایی وجود دارد که با شناسایی و تحلیل این چالش ها می توان این مفاهیم را در سازمان پیاده سازی کرده و از مزایای آن ها بهره مند گردید. هدف پژوهش حاضر بررسی و تعیین روابط چالش های پیاده سازی اقتصاد چرخشی و صنعت 4.0 در مدیریت زنجیره تامین با استفاده از تحلیل محتوای کیفی و نقشه شناختی فازی شهودی است. در همین راستا، با تحلیل محتوای کیفی، چالش های موثر در پیاده سازی اقتصاد چرخشی و صنعت 4.0 در مدیریت زنجیره تامین شناسایی و در 4 بعد فرهنگی – آموزشی، مالی – قانونی، زیرساختی – تکنولوژیکی، سازمانی- استراتژیک دسته بندی شده-اند. سپس با نقشه شناختی فازی شهودی و نرم افزارهای FCMaper و Mental Modeler برای چالش های «عدم وجود سیستم ردیابی و دسترسی به مواد بازیافتی»، «عدم یکپارچه سازی زنجیره ارزش درون و برون سازمانی» و «عدم ارتباط موثر با شرکای لجستیک و تامین کنندگان» که دارای بیشترین اثرپذیری بوده اند، سناریو رو به عقب طراحی شده است. در گام بعد نیز برای چالش های«عدم شناخت صنعت 4.0 و اقتصاد چرخشی و پیامدهایش»، «عدم آموزش مناسب»، و «عدم وجود استراتژی مناسب با صنعت 4.0 و اقتصاد چرخشی» که دارای بیشترین تاثیرگذاری بوده اند سناریوهای روبه جلو طراحی شده است. نتایج این پژوهش مدیران سازمان ها را قادر می سازد تا با شناخت این چالش ها بتوانند قبل از پیاده سازی اقتصاد چرخشی و صنعت 4.0 آن ها را شناسایی کرده و برای غلبه به آن ها برنامه ریزی نمایند

پژوهش حاضر از طریق ترکیب تحقیقات پیشین با هدف ارائه ی تصویری جامع از مولفه ها و مفاهیم پیشران های مدل کسب و کار چرخشی انجام گرفت. روش شناسی پژوهش، کیفی با رویکرد فراترکیب است. بر این اساس، پس از جستجو در پایگاه های اطلاعاتی معتبر داخلی و خارجی، در محدوده ی زمانی 1395 تا 1402 برای پژوهش های داخلی و 2010 تا 2023 برای پژوهش های خارجی، تعداد 97 مطالعه مرتبط ارزیابی و در نهایت، پس از بررسی 42 مقاله انتخاب گردید. با استفاده از الگوی هفت مرحله ای سندلوسکی و باروسو، یافته های 42 پژوهش پیشین مرتبط با اهداف پژوهش، بررسی، تجمیع، ترکیب و تفسیر شد. با استفاده از روش کدگذاری تعداد 27 کد، 8 مفهوم و 3 مؤلفه شناسایی و اعتبار هریک، از طریق آزمون کاپای کوهن تأیید گردید و الگوی پیشران های مدل کسب وکار چرخشی ارائه و ترسیم شد. نتایج این پژوهش نشان داد که طیف وسیعی از پیشران ها را می توان برای گذار مدل های کسب وکار خطی و سنتی به سمت مدل های کسب وکار چرخشی به کار برد و با در نظر گرفتن و فهم دقیق این پیشران ها می توان موجب تقویت آن ها و نهایتاً تسهیل پیاده سازی مدل های کسب وکار چرخشی موفق شد. در پایان، هم راستا با نتایج پژوهش، پیشنهاداتی کاربردی که می تواند راهنمایی بینشی ارزشمند به افراد و مدیران کسب وکار و سیاست گذارانی که درصدد بهبود کارآفرینی چرخشی و افزایش رفتار کارآفرینانه جامعه هستند و در سطوح عملیاتی توسط بازیگرانی که کارآفرینی چرخشی همراهی می کنند، ارائه گردید.

مفهوم اقتصاد چرخشی به عنوان پاسخی به کمبود منابع و به عنوان محرک گذر به سمت یک سیستم اقتصادی پایدارتر ترویج شده است. سیاست توسعه پایدار روستایی علاوه بر اولویت دادن به تنوع فعالیت های تولیدی، تشویق به پذیرش اقتصاد چرخشی است. این مطالعه تأثیر اقتصاد دایره ای (بازیافت، تولید و مصرف مجدد) بر توسعه پایدار روستایی با سنجش نقش توانمندسازی کارآفرینان را بررسی می کند. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش 143 نفر از کارآفرینان روستایی که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و  پرسشنامه های تولید، نگرش نسبت به بازیافت، استفاده مجدد، پرسشنامه توانمندسازی کارآفرینان و پرسشنامه توسعه پایدار در اختیار آنها قرار گرفت. جهت بررسی هدف پژوهش و تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار 23 SPSS و SMART-PLS 3 استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد ارتباط مستقیم و معناداری بین مؤلفه های اقتصاد چرخشی (مصرف مجدد، تولید و بازیافت) با توسعه پایدار روستایی در سطح معناداری 001/0 وجود دارد. اقتصاد دایره ای با ضریب 451/0=B بر توسعه پایدار روستایی تأثیر دارد. همچنین 45%  از اثر کل اقتصاد دایره ای بر توسعه پایدار روستایی از طریق متغیر میانجی توانمندسازی کارآفرینان ایجاد می شود؛ یعنی توسعه پایدار روستایی به شدت تحت تأثیر اقتصاد دایره ای و عامل میانجی توانمندسازی کارآفرینان است. درک فرصت های ایجادشده توسط اقتصاد چرخشی و عوامل توانمندسازی کارآفرینان می تواند تأثیری مثبت بر اجرای مدل های کسب وکار چرخشی و به تبع آن توسعه پایدار روستایی داشته باشند.